BẠN CÓ BIẾT?
Vào Lễ Ngũ Tuần năm 33 CN, có thật là người Do Thái đến Giê-ru-sa-lem “từ mọi nước trên khắp thế giới”?
Đường phố đông người ở Giê-ru-sa-lem vào Lễ Ngũ Tuần năm 33 CN
Ngoài lời tường thuật trong Kinh Thánh nơi sách Công vụ 2:5-11, nhà văn Do Thái đương thời là Philo cũng cho biết về những đoàn dân đông đến thành Giê-ru-sa-lem vào Lễ Ngũ Tuần năm 33 CN.
Philo viết về những người hành hương đến Giê-ru-sa-lem: “Vào mỗi kỳ lễ, vô số người đến từ vô số thành phố, có người đi bằng đường bộ, những người khác thì bằng đường biển, từ phương đông, phương tây, phương nam và phương bắc”. Ông cũng trích từ một lá thư của vua A-ríp-ba I, là cháu của Hê-rốt Đại đế, gửi cho hoàng đế La Mã Caligula. Trong thư, vua A-ríp-ba kể về thành Giê-ru-sa-lem: “Thành Thánh... không chỉ là thủ đô của nước Giu-đê mà còn là thủ đô của nhiều nước khác, vì các cộng đồng Do Thái đã đến sống ở những vùng đất lân cận”.
Vua A-ríp-ba liệt kê những vùng đất có cộng đồng người Do Thái sinh sống, trong đó có những vùng xa xôi như Mê-sô-bô-ta-mi, Bắc Phi, Tiểu Á, Hy Lạp và các hòn đảo ở Địa Trung Hải. Học giả Joachim Jeremias nói: “Dù danh sách này không đề cập cụ thể đến những chuyến đi đến Giê-ru-sa-lem, nhưng điều này là hiển nhiên vì tất cả những người Do Thái trưởng thành có bổn phận phải hành hương đến đó”.—Phục-truyền Luật-lệ Ký 16:16.
Hàng trăm ngàn người đến Giê-ru-sa-lem để dự các kỳ lễ của dân Do Thái đã lưu trú ở đâu?
Tàn tích của một bồn tắm dùng cho nghi lễ ở Giê-ru-sa-lem
Có ba kỳ lễ được tổ chức hằng năm ở Giê-ru-sa-lem, đó là Lễ Vượt Qua, Lễ Ngũ Tuần và Lễ Lều Tạm. Vào thế kỷ thứ nhất, hàng trăm ngàn người đã đến Giê-ru-sa-lem trong những dịp đó từ khắp Y-sơ-ra-ên và từ mọi nước có người Do Thái sinh sống (Lu-ca 2:41, 42; Công vụ 2:1, 5-11). Tất cả những người hành hương này phải tìm được chỗ để nghỉ lại.
Một số người thì nghỉ qua đêm ở nhà người quen, số khác thì ở nhà trọ. Nhiều người cắm trại ở phía trong hoặc xung quanh tường thành. Trong lần cuối cùng đến Giê-ru-sa-lem, Chúa Giê-su trú ngụ ở làng Bê-tha-ni gần đó.—Ma-thi-ơ 21:17.
Ở gần đền thờ, người ta đã tìm thấy nhiều công trình, bên trong có các bồn tắm. Nhiều người cho rằng những tòa nhà này là nhà trọ để khách hành hương có thể nghỉ ngơi và tắm rửa trước khi vào đền thờ. Các chữ khắc được tìm thấy tại một trong những tòa nhà này cho thấy có một thầy tế lễ tên Theodotus là người đứng đầu nhà hội địa phương, “ông đã xây nhà hội để phục vụ cho việc đọc kinh Torah... Ông cũng xây nhà trọ, phòng ở và hệ thống nước để những người khách nghèo có thể lưu trú”.