Được đổi mới trong trí và soi sáng trong lòng
“Vậy, nầy là đều tôi nói và đều tôi nhơn danh Chúa mà rao ra: ấy là anh em chớ nên ăn-ở như người ngoại-đạo nữa” (Ê-PHÊ-SÔ 4:17).
1. Trí và lòng làm gì cho chúng ta?
TRÍ và lòng là hai trong những khả năng tuyệt diệu nhất mà loài người có. Mặc dù các hoạt động của trí và lòng là vô số kể, hai khả năng này rất đặc biệt trong mỗi người chúng ta. Cách mà trí và lòng chúng ta hoạt động có ảnh hưởng sâu xa đến tất cả nhân cách, lời nói, cử chỉ, các xúc động và giá trị của chúng ta.
2, 3. a) Kinh-thánh dùng chữ “lòng” và “trí” như thế nào? b) Tại sao chúng ta phải quan tâm đến cả trí và lòng?
2 Trong Kinh-thánh, “lòng” thường chỉ đến động lực, các xúc cảm và tình cảm bên trong, còn “trí” là khả năng hiểu biết và suy nghĩ. Nhưng hai khả năng này không hoạt động riêng rẽ với nhau. Thí dụ, Môi-se giục người Y-sơ-ra-ên: “Hãy... ghi-tạc trong lòng [NW, phụ chú: “ghi tạc trong trí”] ngươi rằng Giê-hô-va, ấy là Đức Chúa Trời” (Phục-truyền Luật-lệ Ký 4:39). Giê-su nói với những thầy thông giáo âm mưu chống lại ngài: “Nhơn sao trong lòng các ngươi có ác-tưởng làm vậy?” (Ma-thi-ơ 9:4; Mác 2:6, 7).
3 Điều này cho thấy lòng và trí có liên hệ chặt chẽ với nhau. Cả hai có tác dụng tương hỗ, đôi khi củng cố cho nhau như là một đội hợp nhất, nhưng cũng thường chống đối nhau để tranh giành ưu thế. (Ma-thi-ơ 22:37; so sánh Rô-ma 7:23). Vì lẽ này, để được Đức Giê-hô-va ban phước, chúng ta không những phải cẩn thận giữ gìn trí và lòng của chúng ta mà còn phải luyện hai khả năng này để hoạt động hòa hợp với nhau, đi chung một hướng. Chúng ta phải được đổi mới trong trí và soi sáng trong lòng (Thi-thiên 119:34; Châm-ngôn 3:1).
‘Ăn ở như người ngoại đạo’
4. Sa-tan đã ảnh hưởng đến trí và lòng loài người như thế nào? Hậu quả là gì?
4 Sa-tan là chúa lừa dối và đầy mưu kế. Hắn biết rằng để kiểm soát người ta, hắn phải nhắm thẳng vào trí và lòng của họ. Ngay từ lúc đầu lịch sử loài người, hắn đã dùng mưu này đến kế nọ để thực hiện thủ đoạn của hắn. Hậu quả là “cả thế-gian đều phục dưới quyền ma-quỉ” (I Giăng 5:19). Thật ra, Sa-tan đã thành công trong việc ảnh hưởng lòng và trí của loài người trên thế gian nhiều đến độ Kinh-thánh mô tả họ là “dòng-dõi hung-ác ngang-nghịch” (Phi-líp 2:15). Sứ đồ Phao-lô mô tả một cách sống động tình trạng lòng và trí của dòng dõi hung ác gian nghịch đó, và lời của ông cũng cảnh cáo tất cả chúng ta ngày nay. Để thí dụ, hãy đọc Ê-phê-sô 4:17-19, và so sánh lời này với lời của Phao-lô nơi Rô-ma 1:21-24.
5. Tại sao Phao-lô viết những lời khuyên mạnh mẽ như thế cho người Ê-phê-sô?
5 Chúng ta có thể hiểu tại sao Phao-lô viết những lời mạnh mẽ như thế cho các tín đồ đấng Christ tại Ê-phê-sô khi chúng ta nhớ rằng thành phố này nổi tiếng về luân lý suy đồi và sự thờ hình tượng ngoại giáo. Mặc dù người Hy Lạp có những tư tưởng gia và triết gia nổi tiếng của họ, dường như sự giáo dục Hy Lạp làm cho nhiều người có thêm khả năng làm ác, và văn hóa của họ chỉ làm cho các tính xấu tinh tế hơn. Phao-lô đã lo lắng rất nhiều cho những tín đồ đấng Christ sống trong môi trường đó. Ông biết rằng nhiều người trong họ ngày trước đã ở trong thế gian và đã “học đòi theo thói quen đời này”. Nhưng bây giờ họ đã chấp nhận lẽ thật. Trí của họ đã đổi mới và lòng được soi sáng. Trên hết mọi sự, Phao-lô muốn họ “ăn-ở một cách xứng-đáng với chức-phận mà Chúa đã gọi” (Ê-phê-sô 2:2; 4:1).
6. Tại sao chúng ta nên chú ý đến lời của Phao-lô?
6 Tình trạng ngày nay cũng giống như vậy. Chúng ta cũng sống trong một thế gian mà các giá trị bị bóp méo, luân lý suy đồi và đầy những thực hành của tôn giáo giả. Nhiều người trong vòng chúng ta ngày trước đã sống theo đời này. Một số khác phải chung đụng với người thế gian ngày này qua ngày khác. Một số anh em sống trong những gia đình đầy tinh thần thế gian. Vì thế, điều khẩn thiết là chúng ta hiểu ý nghĩa lời của Phao-lô và gặt lợi ích từ lời khuyên của ông.
Trí óc hư không và tăm tối
7. Phao-lô muốn nói đến gì qua câu “sự hư-không của ý tưởng mình”?
7 Để củng cố cho lời khuyên là các tín đồ đấng Christ “chớ nên ăn-ở như người ngoại-đạo nữa”, Phao-lô trước hết đề cập đến “sự hư-không của ý-tưởng” họ (Ê-phê-sô 4:17). Điều đó có nghĩa gì? Chữ được dịch ra là “hư không” theo Kinh-thánh Anchor, “ám chỉ sự trống không, vô ích, hư vô, điên rồ, không mục đích, và không mãn nguyện”. Vì vậy, Phao-lô chỉ cho thấy danh vọng và vinh quang của thế gian Hy Lạp và La Mã dường như đáng thán phục, nhưng theo đuổi các thứ đó thật ra là trống không, điên rồ và không mục đích. Những người để lòng vào danh vọng và vinh quang cuối cùng sẽ không gặt được gì cả, nhưng chỉ toàn là sự không mãn nguyện và thất vọng não nề. Nguyên tắc này cũng đúng cho thế gian ngày nay.
8. Những sự cố gắng của thế gian là hư không trong các phương diện nào?
8 Thế gian có những người thông thái và tinh hoa của xã hội mà người ta tìm đến để nghe họ giải đáp những thắc mắc sâu xa về nguồn gốc và mục đích của đời sống cùng số phận của nhân loại. Nhưng họ cho sự thông sáng và hướng dẫn nào? Thuyết vô thần, lý trí hữu hạn, tiến hóa và vô số các ý tưởng, lý thuyết gây hoang mang và mâu thuẫn khác mà không làm sáng tỏ gì cho người ta hơn các nghi lễ và sự mê tín trong quá khứ. Nhiều sự đeo đuổi của thế gian dường như cũng làm cho thỏa lòng và mãn nguyện một phần nào. Người ta nói về sự thành công và thành quả trong ngành khoa học, nghệ thuật, âm nhạc, thể thao, chính trị v.v.. Họ ham mê giây phút vinh quang thoáng qua. Dù vậy, những niên giám lịch sử và sách vở ngày nay ghi lại các công trình lớn lao của người xưa chứa đầy tên của các anh hùng đã bị lãng quên. Tất cả những điều này chỉ là sự trống rỗng, vô ích, hư vô, điên rồ, không mục đích và không mãn nguyện.
9. Nhiều người xoay qua theo đuổi các sự hư không nào?
9 Nhiều người nhận thấy được các cố gắng như thế là hư không, nên họ xoay qua chạy theo vật chất—chất chứa tiền bạc và mua sắm các thứ mà tiền có thể mua được—và lấy các điều này làm mục tiêu cho đời sống của họ. Họ tin rằng sự giàu có, của cải và tìm kiếm sự vui chơi sẽ mang lại hạnh phúc. Không những họ đặt tâm trí vào việc đó mà còn sẵn lòng hy sinh mọi sự như là sức khoẻ, gia đình, ngay cả lương tâm nữa. Hậu quả là gì? Thay vì được mãn nguyện, họ “chuốc lấy nhiều điều đau-đớn” (I Ti-mô-thê 6:10). Không lạ gì mà Phao-lô giục các tín đồ đấng Christ chớ nên ăn ở như người ngoại mà đi theo lối suy nghĩ hư không.
10. Những người thế gian có “trí khôn tối tăm” như thế nào?
10 Để chứng tỏ là thế gian này không có gì đáng cho chúng ta thèm muốn hoặc bắt chước, Phao-lô sau đó nói tiếp là họ có “trí-khôn tối-tăm” (Ê-phê-sô 4:18). Dĩ nhiên, thế gian này có những người thông minh và thông thái trong hầu hết mọi lãnh vực. Nhưng Phao-lô nói rằng họ có trí khôn tối tăm. Tại sao? Ông không nói đến sự tinh thông hoặc khả năng trí tuệ của họ. Chữ “trí khôn” cũng có thể chỉ trung tâm tri giác của con người, trung khu hiểu biết, người bề trong. Họ ở trong sự tối tăm vì họ không có ánh sáng nào để hướng dẫn hoặc những nỗ lực của họ không có định hướng. Chúng ta thấy điều này qua sự kiện họ mù mờ không biết rõ điều đúng hay sai. Người ta có lẽ nghĩ rằng ngày nay có đầu óc không phê phán, cái gì cũng được là đầu óc được soi sáng, nhưng theo Phao-lô đó đúng là đầu óc tối tăm. Về phương diện thiêng liêng, họ đang quờ quạng trong sự tối tăm hoàn toàn. (Gióp 12:25; 17:12; Ê-sai 5:20; 59:6-10; 60:2; so sánh Ê-phê-sô 1:17, 18).
11. Nguyên nhân nào gây ra sự tối tăm tinh thần trong thế gian?
11 Tại sao người ta có thể thông minh, ngay cả khôn sáng lỗi lạc, trong nhiều phương diện vậy mà lại ở trong sự tối tăm thiêng liêng? Nơi II Cô-rinh-tô 4:4, Phao-lô trả lời cho chúng ta: “Cho những kẻ chẳng tin mà chúa đời nầy đã làm mù lòng họ, hầu cho họ không trông thấy sự vinh hiển chói lói của Tin-lành Đấng Christ, là ảnh-tượng của Đức Chúa Trời”. Thật là một ân phước quí giá cho những ai chọn theo tin mừng vinh hiển, họ được đổi mới trong trí và soi sáng trong lòng!
Lòng ngu muội và cứng cỏi
12. Thế gian “xa cách sự sống của Đức Chúa Trời” bằng cách nào?
12 Để giúp chúng ta thấy rõ hơn tại sao chúng ta phải đổi mới trong trí và soi sáng trong lòng, Phao-lô hướng sự chú ý của chúng ta đến sự kiện là đường lối của thế gian “xa cách sự sống của Đức Chúa Trời” (Ê-phê-sô 4:18). Không phải là người ta không còn tin nơi Đức Chúa Trời hay là họ hoàn toàn trở nên vô thần. Ký giả một nhật báo nói như vầy: “Thay vì vô thần, người ta ít tin Đức Chúa Trời hơn. Những người này muốn được tiếng là họ có tin nơi một vị Thần, đồng thời họ lại cất Ngài trong một cái hộp, chỉ đem Ngài ra sáng Chủ nhật và không bao giờ để Ngài ảnh hưởng đến quan niệm chính trị hay đời sống riêng của họ vào những ngày khác trong tuần. [Họ] tin tưởng ít nhiều nơi Đức Chúa Trời nhưng nghĩ rằng Ngài không có ý kiến gì về xã hội tân tiến ngày nay”. Phao-lô nói trong thư gởi người Rô-ma như sau: “Vì họ dẫu biết Đức Chúa Trời, mà không làm sáng danh Ngài là Đức Chúa Trời, và không tạ ơn Ngài nữa” (Rô-ma 1:21). Mỗi ngày chúng ta thấy người ta bận rộn trong cuộc sống mà không nghĩ đến Đức Chúa Trời gì cả, chứ đừng nói đến việc tôn vinh hay cảm tạ Ngài.
13. “Sự sống của Đức Chúa Trời” là gì?
13 Từ ngữ “sự sống của Đức Chúa Trời” là quan trọng. Nó cho thấy thêm là sự tối tăm tinh thần và thiêng liêng làm hỏng ý thức của con người về các giá trị như thế nào. Chữ Hy Lạp ở đây được dịch là “sự sống” không phải chữ bi’os (từ chữ này mà ra chữ “biology”, sinh vật học, “biography”, tiểu sử) có nghĩa là đời sống hoặc lối sống. Nhưng nó đến từ chữ zo·eʹ (từ chữ này ra chữ “zoo”, sở thú, “zoology”, động vật học). Theo “Tự điển của Vine giải thích từ ngữ trong Cựu Ước và Tân Ước” (Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words) chữ này có nghĩa là “sự sống như là nguyên tắc, sự sống trong ý nghĩa tuyệt đối, sự sống như Đức Chúa Trời có. . . Vì rơi vào tội lỗi mà loài người đã xa cách sự sống này”. Vì thế, Phao-lô cho chúng ta biết rằng sự tối tăm tinh thần và thiêng liêng không những đã đưa các người trong thế gian đến sự bại hoại xác thịt mà còn tách họ khỏi sự sống đời đời mà Đức Chúa Trời muốn ban cho (Ga-la-ti 6:8). Tại sao thế? Phao-lô tiếp tục cho chúng ta biết lý do.
14. Một lý do khiến thế gian xa cách sự sống của Đức Chúa Trời là gì?
14 Trước hết, ông nói “bởi sự ngu-muội ở trong họ” (Ê-phê-sô 4:18). Từ ngữ “ở trong họ” nhấn mạnh lý do của sự ngu muội không phải vì thiếu cơ hội mà là cố tình bác bỏ sự hiểu biết của Đức Chúa Trời. Những bản Kinh-thánh khác dịch là: “từ chối không muốn biết Đức Chúa Trời” (Kinh-thánh Anchor); “không có sự hiểu biết bởi vì họ khép chặt lòng lại” (Kinh-thánh Jerusalem). Vì họ bác bỏ hay cố tình khinh thị sự hiểu biết chính xác về Đức Chúa Trời, họ không có lý do gì để được sự sống mà Đức Giê-hô-va dành cho những người thực hành đức tin nơi Con Ngài. Giê-su nói: “Sự sống đời đời là nhìn biết Cha, tức là Đức Chúa Trời có một và thật, cùng Jêsus-Christ là Đấng Cha đã sai đến” (Giăng 17:3; I Ti-mô-thê 6:19).
15. Điều gì đã góp phần cho thế gian này xa cách sự sống của Đức Chúa Trời?
15 Theo Phao-lô, một lý do khác khiến thế gian nói chung xa cách sự sống của Đức Chúa Trời, ấy là “lòng họ cứng-cỏi” (Ê-phê-sô 4:18). “Cứng cỏi” ở đây có nghĩa căn bản là cứng lại, như bị chai da. Tất cả chúng ta biết sự chai da bắt đầu thế nào. Da mới đầu mềm và nhạy cảm, nhưng nếu nó bị cái gì đè lên hoặc cọ sát nhiều lần, thì bị cứng và dầy lên, tạo thành sự chai da. Nó không còn cảm thấy khó chịu nữa. Cũng thế, người ta không sinh ra với lòng cứng cỏi hay chai lì để mà tự động không cảm biết gì đối với Đức Chúa Trời. Nhưng vì chúng ta sống trong thế gian và bị tinh thần thế gian bao quanh, nên lòng chúng ta chẳng bao lâu trở nên chai lì hoặc cứng cỏi nếu không canh giữ. Đó là lý do tại sao Phao-lô cảnh cáo: “Hãy giữ lấy. . .hầu cho trong anh em không ai bị tội-lỗi dỗ-dành mà cứng lòng (Hê-bơ-rơ 3:7-13; Thi-thiên 95:8-10). Vậy, việc chúng ta giữ cho trí được đổi mới và lòng được soi sáng là khẩn thiết biết bao!
“Mất cả sự cảm biết”
16. Sự tối tăm tinh thần và xa cách sự sống của Đức Chúa Trời trong thế gian đem lại hậu quả nào?
16 Phao-lô tóm tắt hậu quả của sự tối tăm và xa cách đó bằng lời kế tiếp: “Họ đã mất cả sự cảm-biết, đành bỏ mình trong một đời buông-lung, đem lòng mê-đắm không biết chán mà phạm hết mọi điều ô-uế” (Ê-phê-sô 4:19). Từ ngữ “mất cả sự cảm biết” có nghĩa đen là “không còn biết đau nữa”, nổi đau buồn về mặt luân lý. Đó là cách mà lòng trở nên chai lì. Một khi lương tâm ngừng áy náy và không cảm thấy có trách nhiệm đối với Đức Chúa Trời, thì không còn có gì kiềm hãm được nữa. Vì vậy, Phao-lô nói họ “đành bỏ mình” trong sự buông lung và ô uế. Đây là hành vi cố ý, bướng bỉnh. “Buông lung” được dùng trong Kinh-thánh để chỉ thái độ trơ trơ, không biết xấu hổ, khinh khi luật pháp và quyền hành. Cũng vậy, “phạm hết mọi đều ô-uế” bao gồm không chỉ riêng việc đồi bại tình dục mà còn những sự bại hoại làm dưới danh nghĩa tôn giáo, chẳng hạn những nghi lễ sinh sản thực hành tại đền thờ nữ thần Đi-anh ở Ê-phê-sô mà độc giả của Phao-lô rất là quen thuộc (Công-vụ các Sứ-đồ 19:27, 35).
17. Tại sao Phao-lô nói rằng những người mất cả sự cảm biết phạm tội “không biết chán”?
17 Như thể là chìm đắm trong sự buông lung và ô uế mọi loại không đủ xấu, Phao-lô nói thêm những người đó làm “không biết chán”. Khi người ta phạm tội mà còn biết một chút đạo đức, ít ra họ còn cảm thấy ân hận và cố hết sức không tái phạm. Nhưng những người “mất cả sự cảm biết” phạm tội “không biết chán” (“còn muốn làm nữa”, theo Kinh-thánh Anchor). Một người bình luận trên đài phát thanh có lần đã nói: “Càng uống, càng khát”. Họ tuột xuống dốc một cách nhanh chóng cho đến khi chìm tận đáy sâu của sự đồi bại mà vẫn cảm thấy không sao cả. Thật là một sự miêu tả chính xác về “ý-muốn của người ngoại-đạo”! (I Phi-e-rơ 4:3, 4)
18. Để tóm tắt, Phao-lô đưa ra hình ảnh nào để chỉ tình trạng tinh thần và thiêng liêng của thế gian?
18 Chỉ trong ba câu Ê-phê-sô 4:17-19, Phao-lô vạch trần sự thật về tình trạng luân lý và thiêng liêng của thế gian. Ông cho thấy những tư tưởng và lý thuyết mà các tư tưởng gia thế gian đề xướng và sự không ngừng đeo đuổi của cải cùng lạc thú hoàn toàn là hư không. Ông nói rõ vì sự tối tăm tinh thần và thiêng liêng, thế gian này ở trong vũng lầy luân lý, càng chìm sâu thêm. Cuối cùng, vì tự làm mình ngu muội và có lòng cứng cỏi, thế gian đã xa cách sự sống của Đức Chúa Trời đến độ không còn hy vọng nữa. Chắc chắn chúng ta có nhiều lý do chính đáng để không ăn ở như người ngoại đạo!
19. Câu hỏi cần yếu nào phải được xem xét?
19 Vì sự tối tăm trong trí và lòng khiến thế gian trở nên xa cách Giê-hô-va Đức Chúa Trời, làm sao chúng ta có thể loại trừ mọi sự tối tăm ra khỏi lòng và trí của chúng ta? Đúng vậy, chúng ta nên làm gì để có thể bước đi như các con sáng láng và giữ được ân huệ của Đức Chúa Trời? Chúng ta sẽ xem xét về vấn đề này trong bài tới.
Bạn có thể giải thích không?
◻ Điều gì đã thúc đẩy Phao-lô khuyên bảo mạnh mẽ nơi Ê-phê-sô 4:17-19?
◻ Tại sao đường lối thế gian là hư không và trong tối tăm?
◻ Câu “xa cách sự sống của Đức Chúa Trời” có nghĩa gì?
◻ Hậu quả của trí óc tối tăm và lòng dạ cứng cỏi là gì?
[Các hình nơi trang 9]
Thành Ê-phê-sô nổi tiếng về luân lý suy đồi và thờ hình tượng
1. Người giác đấu La Mã tại Ê-phê-sô
2. Tàn tích của đền thờ nữ thần Đi-anh
3. Hí trường tại Ê-phê-sô
4. Đi-anh, nữ thần sinh sản của Ê-phê-sô
[Hình nơi trang 10]
Giới tinh hoa của thế gian ban cho sự thông sáng nào?
Nê-rô
[Nguồn tư liệu]
Musei Capitolini, Roma