THƯ VIỆN TRỰC TUYẾN Tháp Canh
Tháp Canh
THƯ VIỆN TRỰC TUYẾN
Việt
  • KINH THÁNH
  • ẤN PHẨM
  • NHÓM HỌP
  • w94 1/2 trg 12-17
  • “Hãy mời các trưởng-lão”

Không có video nào cho phần được chọn.

Có lỗi trong việc tải video.

  • “Hãy mời các trưởng-lão”
  • Tháp Canh Thông báo Nước của Đức Giê-hô-va—1994
  • Tiểu đề
  • Tài liệu liên quan
  • Sự giúp đỡ có sẵn
  • “Những người được ban cho”
  • Khởi đầu hành động
  • “Các trưởng-lão” giúp thế nào
  • Trách nhiệm cá nhân và cầu nguyện
  • Đức Giê-hô-va ban “món quà dưới hình thức người” để chăm sóc chiên Ngài
    Tháp Canh Thông báo Nước của Đức Giê-hô-va—1999
  • ‘Hãy mời các trưởng lão đến’
    Tháp Canh Thông báo Nước của Đức Giê-hô-va (Ấn bản học hỏi)—2025
  • Quí trọng “món quà dưới hình thức người”
    Tháp Canh Thông báo Nước của Đức Giê-hô-va—1999
  • Hãy vâng lời những người dẫn dắt
    Tháp Canh Thông báo Nước của Đức Giê-hô-va—1990
Xem thêm
Tháp Canh Thông báo Nước của Đức Giê-hô-va—1994
w94 1/2 trg 12-17

“Hãy mời các trưởng-lão”

“Trong anh em có ai đau-ốm chăng? hãy mời các trưởng-lão Hội-thánh đến” (GIA-CƠ 5:14).

1, 2. a) Tôi tớ Đức Giê-hô-va thấy mình ở trong tình trạng nguy hiểm nào, và họ có thể cảm thấy thế nào? b) Các câu hỏi nào cần phải được trả lời?

NHÂN LOẠI hiện đang sống trong “những thời-kỳ khó-khăn”. Người ta đều ích kỷ, quá thiên về vật chất, kiêu ngạo và thường gây náo động trong “ngày sau-rốt” này (II Ti-mô-thê 3:1-5). Là những tín đồ đấng Christ đang sống trong hệ thống mọi sự gian ác hiện nay, chúng ta thấy mình bị đe dọa bởi ba điều nguy hiểm trầm trọng: Sa-tan Ma quỉ, thế gian của những người không tin kính, và khuynh hướng tội lỗi bẩm sinh (Rô-ma 5:12; I Phi-e-rơ 5:8; I Giăng 5:19).

2 Vì bị các mối nguy hiểm đó đe dọa nên đôi khi chúng ta có thể cảm thấy quá mệt mỏi. Vậy chúng ta có thể tìm đâu ra sự giúp đỡ để chúng ta trung thành chịu đựng? Chúng ta có thể quay về ai để nhận sự chỉ dẫn khi đứng trước những quyết định về hoạt động của tín đồ đấng Christ và sự thờ phượng?

Sự giúp đỡ có sẵn

3. Nhờ ai mà chúng ta có thể được an tâm, và bằng cách nào?

3 Chúng ta được an tâm vì biết Đức Giê-hô-va là Nguồn sức mạnh của chúng ta (II Cô-rinh-tô 1:3, 4; Phi-líp 4:13). Người viết Thi-thiên là Đa-vít có kinh nghiệm được Đức Chúa Trời giúp đỡ. Ông quả quyết: “Hãy phó-thác đường-lối mình cho Đức Giê-hô-va, và nhờ-cậy nơi Ngài, thì Ngài sẽ làm thành việc ấy”. “Hãy trao gánh-nặng ngươi cho Đức Giê-hô-va, Ngài sẽ nâng-đỡ ngươi; Ngài sẽ chẳng hề cho người công-bình bị rúng động” (Thi-thiên 37:5; 55:22). Chúng ta cám ơn Ngài biết bao vì có sự giúp đỡ như thế!

4. Cả Phi-e-rơ lẫn Phao-lô an ủi chúng ta thế nào?

4 Chúng ta cũng có thể được an ủi nhờ biết rằng chúng ta không phải là những người duy nhất gặp phải sự thử thách và nguy hiểm. Sứ đồ Phi-e-rơ khuyến khích các tín đồ đấng Christ: “Hãy đứng vững trong đức-tin mà chống-cự nó [Sa-tan Ma quỉ], vì biết rằng anh em mình ở rải khắp thế-gian, cũng đồng chịu hoạn-nạn như mình” (I Phi-e-rơ 5:9). Chắc chắn là tất cả tín đồ đấng Christ đều muốn đứng vững trong đức tin. Thật vậy, chúng ta thường có thể cảm thấy “bị ép đủ cách” giống như sứ đồ Phao-lô. Tuy nhiên, ông đã không bị “[ép bức] đến cùng”. Cũng như Phao-lô, chúng ta có thể bị túng thế “nhưng không ngã lòng”. Ngay cho dù bị bắt bớ, chúng ta “không đến bỏ [không bị bỏ rơi]”. Nếu bị “đánh đập”, chúng ta “không đến [nỗi] chết mất”. Do đó, “chúng ta chẳng ngã lòng”. Chúng ta cố gắng “chẳng chăm sự thấy được, nhưng chăm sự không thấy được” (II Cô-rinh-tô 4:8, 9, 16, 18). Làm sao chúng ta có thể làm được điều này?

5. Đức Giê-hô-va ban cho chúng ta ba sự giúp đỡ nào?

5 Đức Giê-hô-va, “Đấng nghe lời cầu-nguyện” ban cho chúng ta ba sự giúp đỡ (Thi-thiên 65:2; I Giăng 5:14). Thứ nhất, Ngài chỉ dẫn chúng ta qua cuốn Kinh-thánh, là Lời Ngài soi dẫn (Thi-thiên 119:105; II Ti-mô-thê 3:16). Thứ hai, thánh linh Ngài cho chúng ta khả năng thi hành ý định của Ngài (So sánh Công-vụ các Sứ-đồ 4:29-31). Và thứ ba, tổ chức trên đất của Đức Giê-hô-va sẵn sàng giúp đỡ chúng ta. Chúng ta phải làm gì để được giúp đỡ?

“Những người được ban cho”

6. Đức Giê-hô-va ban cho sự giúp đỡ nào tại Tha-bê-ra, và như thế nào?

6 Một việc xảy ra vào thời nhà tiên tri Môi-se giúp chúng ta hiểu sự quan tâm đầy yêu thương của Đức Giê-hô-va trong việc giúp đỡ tôi tớ Ngài. Chuyện này xảy ra tại Tha-bê-ra, có nghĩa “cháy; lửa cháy; cháy phừng phừng”. Tại địa điểm này trong đồng vắng ở Si-na-i, Đức Chúa Trời làm lửa cháy phừng phừng thiêu đốt những người Y-sơ-ra-ên phàn nàn. “Bọn dân tạp” đi theo dân Y-sơ-ra-ên ra khỏi Ê-díp-tô đã hùa theo họ bày tỏ sự bất mãn về đồ ăn mà Đức Chúa Trời ban cho. Vì nhận thấy Đức Chúa Trời nổi cơn thạnh nộ và cảm thấy không gánh vác nổi trách nhiệm nặng nề đối với dân chúng và nhu cầu của họ, Môi-se kêu cầu: “Tôi không thể một mình gánh hết dân-sự nầy, vì thật là rất nặng-nề cho tôi quá! Nếu Chúa đãi tôi như vậy, và nếu tôi được ơn trước mặt Chúa, xin thà giết tôi đi, để tôi không thấy sự khốn-nạn tôi!” (Dân-số Ký 11:1-15). Đức Giê-hô-va đáp lại thế nào? Ngài bổ nhiệm “bảy mươi người trong bực trưởng-lão Y-sơ-ra-ên” và ban cho họ thánh linh để họ có thể chia xẻ công việc quản trị với Môi-se một cách thích hợp (Dân-số Ký 11:16, 17, 24, 25). Nhờ giao phó công việc cho những người có khả năng nên dân Y-sơ-ra-ên và “vô-số người ngoại-bang” có thể nhận sự giúp đỡ một cách dễ dàng hơn (Xuất Ê-díp-tô Ký 12:38).

7, 8. a) Vào thời Y-sơ-ra-ên xưa, Đức Giê-hô-va ban “những người được ban cho” thế nào? b) Theo Phao-lô, Thi-thiên 68:18 có sự áp dụng nào cho thế kỷ thứ nhất?

7 Sau khi dân Y-sơ-ra-ên ở Đất Hứa được nhiều năm, Đức Giê-hô-va ngự lên núi Si-ôn theo nghĩa bóng và lập Giê-ru-sa-lem làm kinh đô của một vương quốc điển hình với Đa-vít là vua. Khi ca ngợi Đức Chúa Trời, “Đấng toàn-năng”, Đa-vít cất tiếng hát: “Chúa đã ngự lên trên cao, dẫn theo những phu tù; Chúa đã nhận lễ vật dưới hình thức người” (Thi-thiên 68:14, 18, NW). Thật thế, những người bị bắt trong khi chinh phục Đất Hứa trở thành những người sẵn sàng giúp người Lê-vi thi hành nhiệm vụ (E-xơ-ra 8:20).

8 Vào thế kỷ thứ nhất công nguyên, sứ đồ đạo đấng Christ là Phao-lô gợi người ta chú ý đến lời tiên tri của người viết Thi-thiên được ứng nghiệm. Phao-lô viết: “Nhưng, đã ban ân điển cho mỗi một người trong chúng ta theo lượng sự ban cho của Đấng Christ. Vậy nên có chép rằng: Ngài đã lên nơi cao, dẫn muôn vàn kẻ phu tù, và ban những người được ban cho. Vả, những chữ ‘Ngài đã lên’ có nghĩa gì, há chẳng phải là Ngài cũng đã xuống trong các miền thấp ở dưới đất sao? Đấng đã xuống tức là Đấng đã lên trên hết các từng trời, đã làm cho đầy dẫy mọi sự” (Ê-phê-sô 4:7-10, NW). “Đấng” này là ai? Không ai khác hơn là đấng đại diện Đức Giê-hô-va, tức Đa-vít Lớn và Vua Mê-si, Giê-su Christ. Ngài là đấng được Đức Chúa Trời làm cho sống lại và nâng lên “[vị thế] rất cao” (Phi-líp 2:5-11).

9. a) Trong thế kỷ thứ nhất ai là những người được ban cho? b) Thời nay những người được ban cho là ai?

9 Vậy thì những ai là “những người được ban cho”? Phao-lô giải thích là đấng Đại diện chính của Đức Chúa Trời “đã cho người thì làm sứ đồ, người thì nói tiên tri, người thì rao giảng tin mừng, người thì làm người chăn chiên và thầy dạy, cốt để các thánh đồ được trọn vẹn hầu phục vụ trong thánh chức và gây dựng thân thể đấng Christ” (Ê-phê-sô 4:11, 12, NW). Tất cả các môn đồ của đấng Christ phục vụ với tư cách sứ đồ, tiên tri, người rao giảng, người chăn chiên và thầy dạy đều làm thế dưới sự chỉ dẫn thần quyền (Lu-ca 6:12-16; Công-vụ các Sứ-đồ 8:12; 11:27, 28; 15:22; I Phi-e-rơ 5:1-3). Thời nay, các trưởng lão hội đủ điều kiện thiêng liêng được thánh linh bổ nhiệm phục vụ với tư cách giám thị trong khoảng 70.000 hội thánh của Nhân-chứng Giê-hô-va trên khắp thế giới. Họ là những người được ban cho của chúng ta (Công-vụ các Sứ-đồ 20:28). Vì công việc rao giảng về Nước Trời trên khắp thế giới tiếp tục bành trướng nhanh chóng nên càng ngày càng nhiều anh “mong [muốn]” gánh vác trách nhiệm của “giám thị” (I Ti-mô-thê 3:1, NW). Khi được bổ nhiệm, họ cũng trở thành những người được ban cho.

10. Lời Ê-sai miêu tả “các quan-trưởng” phù hợp với vai trò trưởng lão đạo đấng Christ ngày nay ra sao?

10 Các trưởng lão này, hay những người được ban cho, phù hợp với sự miêu tả của nhà tiên tri Ê-sai khi ông cho biết trước vai trò của “các quan-trưởng”, những người quản trị hành chánh dưới sự cai trị của Nước Trời. Mỗi người phải “như nơi núp gió và chỗ che bão-táp, như suối nước trong nơi đất khô, như bóng vầng đá lớn trong xứ mòn-mỏi” (Ê-sai 32:1, 2). Điều này cho thấy công việc giám thị đầy yêu thương của những người được bổ nhiệm này phải giúp chúng ta nhiều đến độ đó. Làm thế nào bạn có thể nhận được lợi ích tối đa từ sự giúp đỡ đó?

Khởi đầu hành động

11. Làm thế nào chúng ta có thể nhận được sự giúp đỡ khi tình trạng thiêng liêng bị suy nhược?

11 Một người sắp chết đuối thì tự nhiên kêu cứu. Người đó không do dự. Khi mạng sống bị đe dọa, không ai cần nhắc nhở phải kêu cứu. Phải chăng vua Đa-vít luôn luôn cầu xin Đức Giê-hô-va giúp đỡ ông? (Thi-thiên 3:4; 4:1; 5:1-3; 17:1, 6; 34:6, 17-19; 39:12). Khi tình trạng thiêng liêng bị suy nhược, có lẽ đi đến chỗ tuyệt vọng, chúng ta cũng nên quay về Đức Giê-hô-va trong lời cầu nguyện và nài xin Ngài hướng dẫn chúng ta bằng thánh linh Ngài (Thi-thiên 55:22; Phi-líp 4:6, 7). Chúng ta tìm sự yên ủi trong Kinh-thánh (Rô-ma 15:4). Chúng ta tra cứu sách báo của Hội Tháp Canh để tìm những lời khuyên thực tế. Điều này thường giúp chúng ta giải quyết những vấn đề riêng. Tuy nhiên, nếu những sự khó khăn có vẻ quá nặng nề, chúng ta cũng có thể gặp các trưởng lão hội thánh để tìm lời khuyên bảo. Thật vậy, có những lúc chúng ta thật sự cần “mời các trưởng lão”. Tại sao mời các trưởng lão đạo đấng Christ? Họ có thể giúp những người cần giúp đỡ về thiêng liêng như thế nào?

12-14. a) Người ta nên theo đường lối khôn ngoan nào khi bị đau ốm? b) Theo Gia-cơ 5:14, tín đồ đấng Christ bị “đau ốm” được khuyên nên làm gì? c) Gia-cơ 5:14 nói đến loại đau ốm nào, và tại sao bạn trả lời như vậy?

12 Khi đau ốm, chúng ta nghỉ ngơi để cơ thể có dịp phục hồi. Nhưng nếu không khỏi bệnh, chúng ta khôn ngoan tìm những người có khả năng chữa bệnh để họ giúp chúng ta. Chúng ta hẳn cũng nên làm như vậy nếu chúng ta bị yếu về thiêng liêng phải không?

13 Hãy lưu ý đến điều môn đồ Gia-cơ khuyên chúng ta về phương diện này. Ông nói: “Trong anh em có ai đau-ốm chăng? hãy mời các trưởng-lão Hội-thánh đến, sau khi nhơn danh Chúa [Đức Giê-hô-va] xức dầu cho người bịnh hoạn, thì các trưởng-lão hãy cầu-nguyện cho người” (Gia-cơ 5:14). Ở đây Gia-cơ nói đến loại bệnh nào? Vài người bình luận Kinh-thánh kết luận rằng đó là bệnh thể xác. Họ lý luận rằng dùng dầu để xức là một thực hành y khoa thông thường vào thời đó (Lu-ca 10:34). Họ còn tin rằng Gia-cơ nghĩ đến cách chữa bệnh mầu nhiệm qua sự ban cho để chữa bệnh. Tuy nhiên, đoạn văn này cho biết điều gì?

14 “Vui mừng” tương phản với “chịu khổ”. Điều này ám chỉ là Gia-cơ thảo luận về ốm đau thiêng liêng (Gia-cơ 5:13). Mời “các trưởng lão Hội-thánh” chứ không phải các y sĩ hoặc ngay cả những người được sự ban cho để chữa bệnh. Và họ sẽ làm gì? Gia-cơ nói: “Hãy cầu-nguyện cho người... Sự cầu-nguyện bởi đức-tin sẽ cứu kẻ bịnh” (Gia-cơ 5:14, 15; so sánh Thi-thiên 119:9-16). Sự kiện Gia-cơ khuyến khích người ta thú nhận tội lỗi liên quan đến việc mong được chữa khỏi bệnh chứng tỏ một cách hùng hồn là ông muốn nói về sự đau ốm thiêng liêng. Ông viết: “Hãy xưng tội cùng nhau, và cầu-nguyện cho nhau, hầu cho anh em được lành bịnh”. Nếu tội trọng là nguyên nhân của sự đau ốm thiêng liêng thì người bệnh chỉ có thể mong được lành bệnh nếu người đó nghe theo lời khuyên răn dựa trên Lời Đức Chúa Trời, ăn năn và bỏ đường lối tội lỗi (Gia-cơ 5:16; Công-vụ các Sứ-đồ 3:19).

15. Gia-cơ 5:13, 14 đề nghị chúng ta phải làm gì?

15 Trong lời khuyên của Gia-cơ có điều khác đáng lưu ý. Khi bị khổ sở vì cớ sự gian ác, tín đồ đấng Christ nên “cầu-nguyện”. Nếu vui mừng thì “hãy hát ngợi-khen”. Mỗi hoàn cảnh—hoặc bị khổ sở hay vui mừng—đòi hỏi chúng ta phải hành động. Một mặt cần phải cầu nguyện, mặt khác cần có những lời bày tỏ sự vui mừng. Vậy thì chúng ta nên nghĩ gì khi Gia-cơ hỏi: “Trong anh em có ai đau-ốm chăng?”. Một lần nữa ông đề nghị phải hành động tích cực. Đúng vậy, cần phải khởi đầu hành động. “Hãy mời các trưởng-lão Hội-thánh đến” (Thi-thiên 50:15; Ê-phê-sô 5:19; Cô-lô-se 3:16).

“Các trưởng-lão” giúp thế nào

16, 17. Các trưởng lão giúp chúng ta áp dụng nguyên tắc Kinh-thánh thế nào?

16 Đôi khi biết được cách áp dụng nguyên tắc Kinh-thánh vào hoàn cảnh cá nhân chúng ta là cả một sự khó khăn. Trong những hoàn cảnh này, trưởng lão đạo đấng Christ có thể chứng tỏ mình là nguồn giúp đỡ quí báu. Thí dụ, họ cầu nguyện cho người bị đau ốm thiêng liêng và “nhơn danh Chúa xức dầu cho người [đó]” bằng cách khôn khéo áp dụng những sự chỉ dẫn dịu dàng của Lời Đức Chúa Trời. Như thế các trưởng lão có thể góp phần rất nhiều vào sự bình phục thiêng liêng của chúng ta (Thi-thiên 141:5). Thường thường, chúng ta chỉ cần được biết là chúng ta lý luận phải lẽ. Trình bày vấn đề với trưởng lão có kinh nghiệm sẽ giúp chúng ta cương quyết làm điều phải (Châm ngôn 27:17).

17 Khi được mời tới thăm viếng, trưởng lão cần phải “yên-ủi những kẻ ngã lòng”. Họ cũng sẽ “nâng-đỡ những kẻ yếu-đuối, [và] phải nhịn-nhục đối với mọi người” (I Tê-sa-lô-ni-ca 5:14). Sự liên hệ mật thiết và thông cảm giữa “trưởng lão” và “người yếu-đuối” rất có thể giúp người đó hoàn toàn phục hồi sức khỏe thiêng liêng.

Trách nhiệm cá nhân và cầu nguyện

18, 19. Các trưởng lão đạo đấng Christ đóng vai trò nào liên quan với Ga-la-ti 6:2, 5?

18 Các trưởng lão phải gánh vác trách nhiệm của mình đối với bầy của Đức Chúa Trời. Họ phải sẵn sàng giúp đỡ anh em. Thí dụ, Phao-lô nói: “Hỡi anh em, ví bằng có người nào tình-cờ phạm lỗi gì, anh em là kẻ có Đức Thánh-Linh, hãy lấy lòng mềm-mại mà sửa họ lại; chính mình anh em lại phải giữ, e cũng bị dỗ-dành chăng. Hãy mang lấy gánh nặng cho nhau, như vậy anh em sẽ làm trọn luật-pháp của Đấng Christ”. Sứ đồ Phao-lô cũng viết: “Ai sẽ gánh lấy riêng phần nấy” (Ga-la-ti 6:1, 2, 5).

19 Làm thế nào chúng ta có thể mang lấy gánh nặng cho nhau và lại còn gánh lấy riêng phần của mình nữa? Câu trả lời cho câu hỏi này nằm ở sự khác biệt giữa hai từ Hy Lạp được dịch là “gánh nặng” và “phần”. Nếu một tín đồ đấng Christ nào đó lâm vào hoàn cảnh khó khăn thiêng liêng và cảm thấy khó gánh nổi, các trưởng lão và những người cùng đức tin có thể giúp đỡ người đó. Như vậy, họ giúp người đó mang lấy “gánh nặng”. Tuy nhiên, chính cá nhân đó có bổn phận phải gánh vác “phần” trách nhiệm của mình đối với Đức Chúa Trờia. Các trưởng lão vui vẻ mang “gánh nặng” của anh em mình qua sự khuyến khích, lời khuyên trong Kinh-thánh và cầu nguyện. Tuy nhiên, các trưởng lão không cất đi “phần” trách nhiệm thiêng liêng của cá nhân chúng ta (Rô-ma 15:1).

20. Tại sao chúng ta không nên xao lãng việc cầu nguyện?

20 Cầu nguyện là điều thiết yếu và không nên xao lãng. Nhưng nhiều tín đồ đấng Christ đau ốm thiêng liêng cảm thấy khó cầu nguyện. Các trưởng lão có mục đích gì khi thay mặt người bị đau ốm thiêng liêng dâng lời cầu nguyện bởi đức tin? “Chúa sẽ đỡ kẻ ấy dậy” như làm cho hết ngã lòng, và làm cho người đó trở nên vững mạnh để theo đuổi đường lối lẽ thật và công bình. Một tín đồ đấng Christ đau ốm thiêng liêng có thể có thái độ sai lầm nhưng chưa chắc đã phạm tội trọng vì Gia-cơ nói: “Nếu kẻ bịnh có phạm tội, cũng sẽ được tha”. Lời khuyên của các trưởng lão dựa theo Kinh-thánh cùng với lời cầu nguyện chân thành đôi khi thúc đẩy người yếu về thiêng liêng thú nhận tội trọng mà người đó đã phạm phải và biểu lộ tinh thần ăn năn. Làm thế thì Đức Chúa Trời sẽ đem lòng tha thứ (Gia-cơ 5:15, 16).

21. a) Tại sao một số tín đồ đấng Christ do dự mời các trưởng lão? b) Bài tới sẽ xem xét điều gì?

21 Trông nom chu đáo bao nhiêu người mới đến hội thánh tín đồ đấng Christ là một sự thử thách đòi hỏi các trưởng lão tận tâm phải làm việc nhiều. Quả thật, “những người được ban cho” đó là một sự cung cấp cao quí đến từ Đức Chúa Trời để giúp chúng ta chịu đựng trong thời kỳ khó khăn này. Tuy nhiên, một số tín đồ do dự không muốn yêu cầu họ giúp đỡ, nghĩ rằng các anh đó quá bận hoặc phải giải quyết quá nhiều vấn đề. Bài tới sẽ giúp chúng ta hiểu rằng các anh này lấy làm sung sướng được giúp đỡ người khác vì họ sẵn sàng phục vụ với tư cách những người chăn chiên trong hội thánh tín đồ đấng Christ.

[Chú thích]

a Cuốn “Bí quyết ngôn ngữ của Tân Ước phần Hy Lạp” (A Linguistic Key to the Greek New Testament) của Fritz Rienecker định nghĩa phor·tiʹon là “gánh nặng mà người ta có bổn phận phải mang” và nói thêm: “Nó là từ được dùng trong quân sự để chỉ cái ba lô hoặc đồ trang bị của người lính”.

Bạn sẽ trả lời thế nào?

◻ Khi chúng ta cần giúp đỡ, Đức Giê-hô-va ban cho ba sự giúp đỡ nào?

◻ Ai là những “người được ban cho” thời nay?

◻ Khi nào chúng ta nên mời các trưởng lão?

◻ Chúng ta có thể mong các trưởng lão đạo đấng Christ giúp gì?

[Hình nơi trang 15]

Bạn có thích những lợi ích thiêng liêng của sự cầu nguyện, học hỏi Kinh-thánh và sự giúp đỡ của các trưởng lão đạo đấng Christ không?

    Ấn phẩm Tiếng Việt (1984-2025)
    Đăng xuất
    Đăng nhập
    • Việt
    • Chia sẻ
    • Tùy chỉnh
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Điều khoản sử dụng
    • Quyền riêng tư
    • Cài đặt quyền riêng tư
    • JW.ORG
    • Đăng nhập
    Chia sẻ