‘Hãy tiếp tục rộng lượng tha thứ nhau’

“Hãy tiếp tục nhường nhịn và rộng lượng tha thứ nhau” (CÔ-LÔ-SE 3:13, NW).

 1. a) Khi Phi-e-rơ đề nghị rằng chúng ta tha thứ người khác “đến bảy lần”, tại sao ông có thể nghĩ rằng ông đã rộng lượng rồi? b) Chúa Giê-su có ý muốn nói gì khi ngài nói rằng chúng ta phải tha thứ “đến bảy mươi lần bảy”?

“THƯA Chúa, nếu anh em tôi phạm tội cùng tôi, thì sẽ tha cho họ mấy lần? Có phải đến bảy lần chăng?” (Ma-thi-ơ 18:21). Phi-e-rơ có thể nghĩ đề nghị như vậy là đã quá rộng lượng rồi. Lúc bấy giờ, truyền thống của các ra-bi nói rằng một người không nên tha thứ người khác hơn ba lần về cùng một lỗi lầm.a Hãy hình dung sự ngạc nhiên của Phi-e-rơ khi Chúa Giê-su đáp lại: “Ta không nói cùng ngươi rằng đến bảy lần đâu, nhưng đến bảy mươi lần bảy”! (Ma-thi-ơ 18:22). Việc lặp lại số bảy có cùng ý nghĩa với từ “vô hạn định”. Theo quan điểm của Chúa Giê-su, việc một tín đồ đấng Christ phải tha thứ người khác bao nhiêu lần hầu như không có giới hạn.

 2, 3. a) Trong những hoàn cảnh nào chúng ta thấy dường như khó tha thứ người khác? b) Tại sao chúng ta có thể tin chắc rằng việc tha thứ người khác là điều lợi ích cho chính chúng ta?

² Tuy nhiên, áp dụng lời khuyên đó không phải lúc nào cũng dễ. Có ai trong vòng chúng ta chưa từng cảm thấy nhức nhối vì bị làm tổn thương một cách bất công không? Có lẽ một người nào đó mà bạn tin cậy đã phụ lòng tin của bạn (Châm-ngôn 11:13). Những lời phê phán thiếu suy xét của một người bạn thân có thể ‘đâm-xoi giống như cái gươm’ (Châm-ngôn 12:18). Cách đối xử tồi tệ của những người bạn yêu mến và tin cậy có thể gây vết thương nặng. Khi những điều như thế xảy ra, phản ứng tự nhiên của chúng ta có lẽ là cảm thấy tức giận. Chúng ta có lẽ không muốn nói chuyện với người phạm lỗi và muốn tránh xa người đó nếu có thể được. Tha thứ người đó dường như chẳng khác gì cho phép người phạm lỗi gây tổn thương mà không bị trừng phạt gì cả. Thế nhưng nếu nuôi lòng hờn giận, thì rốt cuộc chúng ta lại tự hại chính mình.

³ Cho nên Chúa Giê-su dạy chúng ta tha thứ—“đến bảy mươi lần bảy”. Chắc chắn các sự dạy dỗ của ngài không bao giờ làm hại chúng ta. Tất cả những điều ngài dạy đều bắt nguồn từ Đức Giê-hô-va, ‘là Đấng dạy cho chúng ta được ích’ (Ê-sai 48:17; Giăng 7:16, 17). Vậy rất hợp lý là việc tha thứ người khác đem lại lợi ích cho chính chúng ta. Trước khi thảo luận tại sao chúng ta nên tha thứ và tha thứ bằng cách nào, thì trước tiên điều ích lợi là chúng ta phải hiểu rõ sự tha thứ có nghĩa gì và nó không có nghĩa gì. Khái niệm chúng ta về sự tha thứ có thể ảnh hưởng đến khả năng tha thứ của chúng ta khi bị người khác làm mếch lòng.

 4. Tha thứ người khác không có nghĩa gì, và sự tha thứ được định nghĩa như thế nào?

⁴ Tha thứ người khác về những xúc phạm cá nhân không có nghĩa là chúng ta dung túng hoặc xem thường điều họ đã làm; cũng không có nghĩa là để cho người khác lợi dụng chúng ta. Vì thật ra, khi Đức Giê-hô-va tha tội chúng ta, chắc chắn ngài đã không coi nhẹ các tội lỗi của chúng ta, và ngài sẽ không bao giờ cho phép loài người tội lỗi chà đạp lòng thương xót của ngài (Hê-bơ-rơ 10:29). Theo cuốn Insight on the Scriptures (Thông hiểu Kinh-thánh), sự tha thứ được định nghĩa là “một hành động tha tội cho người phạm lỗi; không còn cảm thấy oán giận họ vì lỗi lầm họ gây ra và không đòi được bồi thường” (Quyển 1, trang 861).b Kinh-thánh cho chúng ta những lý do vững chắc để tha thứ người khác.

Tại sao nên tha thứ người khác?

 5. Ê-phê-sô 5:1 đưa ra lý do quan trọng nào để tha thứ người khác?

⁵ Một lý do quan trọng để tha thứ người khác được nói đến ở Ê-phê-sô 5:1: “Vậy anh em hãy trở nên kẻ bắt chước Đức Chúa Trời như con-cái rất yêu-dấu của Ngài”. Chúng ta phải “trở nên kẻ bắt chước Đức Chúa Trời” về phương diện nào? Chữ “vậy” nối liền câu này với câu trước đó, nói rằng: “Hãy ở với nhau cách nhơn-từ, đầy-dẫy lòng thương-xót, tha-thứ nhau như Đức Chúa Trời đã tha-thứ anh em trong Đấng Christ vậy” (Ê-phê-sô 4:32). Thật vậy, khi nói đến vấn đề tha thứ, chúng ta muốn bắt chước Đức Chúa Trời. Như một đứa bé tìm cách để giống cha nó thì chúng ta, với tư cách là con cái mà Đức Giê-hô-va rất yêu mến, cần phải giống Cha trên trời hay tha thứ của mình. Điều này làm Đức Giê-hô-va vui lòng biết bao khi từ trên trời nhìn xuống, ngài thấy con cái trên đất của ngài đang cố gắng bắt chước ngài trong việc tha thứ lẫn nhau! (Lu-ca 6:35, 36; so sánh Ma-thi-ơ 5:44-48).

 6. Có sự khác biệt lớn như thế nào giữa lòng tha thứ của Đức Giê-hô-va và của chúng ta?

⁶ Đành rằng chúng ta không thể nào tha thứ theo nghĩa hoàn hảo như Đức Giê-hô-va tha thứ. Nhưng điều này lại khiến chúng ta có nhiều lý do hơn để tha thứ lẫn nhau. Hãy suy nghĩ: Có một sự khác biệt rất lớn giữa lòng tha thứ của Đức Giê-hô-va và của chúng ta (Ê-sai 55:7-9). Khi tha thứ những ai xúc phạm chúng ta, thì thường chúng ta biết rằng sớm muộn gì rồi chúng ta cũng cần họ đáp lại bằng cách tha lỗi cho chúng ta. Đối với loài người, trường hợp tha thứ luôn luôn là giữa người tội lỗi với người tội lỗi. Tuy nhiên, đối với Đức Giê-hô-va, việc tha thứ luôn luôn là một chiều. Ngài tha thứ chúng ta, nhưng ngài không bao giờ cần chúng ta tha thứ cho ngài. Nếu Đức Giê-hô-va, là đấng không hề phạm tội, có thể tha thứ chúng ta một cách đầy yêu thương và trọn vẹn, thì phải chăng chúng ta là loài người tội lỗi lại càng phải cố gắng tha thứ lẫn nhau? (Ma-thi-ơ 6:12).

 7. Nếu chúng ta không chịu tha thứ người khác khi có lý do để bày tỏ lòng thương xót, thì điều này có thể gây hại như thế nào cho mối quan hệ của chúng ta với Đức Giê-hô-va?

⁷ Còn quan trọng hơn nữa, nếu chúng ta không chịu tha thứ người khác khi có lý do để bày tỏ lòng thương xót, điều này có thể làm hại mối quan hệ của chúng ta với Đức Chúa Trời. Đức Giê-hô-va không chỉ kêu gọi chúng ta tha thứ cho nhau; ngài đòi hỏi chúng ta phải làm thế. Theo Kinh-thánh, một lý do thúc đẩy chúng ta tha thứ là vì Đức Giê-hô-va tha thứ chúng ta hoặc vì ngài đã tha thứ chúng ta rồi (Ma-thi-ơ 6:14; Mác 11:25; Ê-phê-sô 4:32; I Giăng 4:11). Cho nên nếu chúng ta không sẵn lòng tha thứ người khác khi có lý do chính đáng, thì chúng ta có thể nào thật sự mong đợi Đức Giê-hô-va tha thứ cho chúng ta không? (Ma-thi-ơ 18:21-35).

 8. Tại sao việc tha thứ đem lại lợi ích cho chúng ta?

⁸ Đức Giê-hô-va dạy dân ngài “con đường thiện mà họ phải đi” (I Các Vua 8:36). Khi ngài bảo chúng ta nên tha thứ cho nhau, chúng ta có thể tin rằng ngài muốn chúng ta được lợi ích tốt nhất. Với lý do chính đáng Kinh-thánh mới bảo chúng ta “hãy nhường chỗ cho sự giận” (Rô-ma 12:19, Ghi-đê-ôn). Lòng oán giận là một gánh nặng khó mang trong đời sống. Khi chúng ta nuôi lòng oán giận, nó chiếm hết tư tưởng, cướp đi sự bình an và bóp nghẹt niềm vui của chúng ta. Nếu để sự tức giận kéo dài, thì giống như sự ghen ghét, nó có thể gây hiệu quả tác hại cho sức khỏe (Châm-ngôn 14:30). Trong khi ấy, người phạm lỗi có thể hoàn toàn không biết gì về tâm trạng xáo động của chúng ta! Đấng Tạo Hóa đầy yêu thương biết rằng chúng ta cần rộng lượng tha thứ người khác không những vì ích lợi cho họ mà còn cho cả chính chúng ta nữa. Quả thật, lời khuyên của Kinh-thánh về việc tha thứ là ‘con đường thiện để đi’.

“Hãy tiếp tục nhường nhịn nhau”

 9, 10. a) Có những hoàn cảnh nào không nhất thiết đòi hỏi phải có sự tha thứ chính thức? b) Câu “hãy tiếp tục nhường nhịn nhau” có ngụ ý gì?

⁹ Những thương tích trên cơ thể có thể bao gồm các vết cắt nhẹ đến các vết thương nặng, và không phải tất cả đều đòi hỏi một mức độ quan tâm như nhau. Điều này tương tự với sự tổn thương về mặt cảm xúc—vết thương này nặng hơn vết thương kia. Chúng ta có thật sự cần phải làm lớn chuyện mỗi khi chúng ta bị xúc phạm nhỏ nhặt trong khi giao tiếp với người khác không? Những bực mình, xúc phạm, quấy rầy nhỏ nhặt là một phần của cuộc sống và không nhất thiết đòi hỏi phải có sự tha thứ chính thức. Nếu chúng ta có tiếng là người hay xa lánh người khác mỗi khi bị xúc phạm nhỏ nhặt và là người cứ đòi người phạm lỗi phải xin lỗi trước khi chúng ta tử tế với họ lại, thì có lẽ chúng ta buộc họ phải hết sức thận trọng khi đến gần chúng ta—hoặc không muốn kết hợp gần gũi với chúng ta nữa!

¹⁰ Trái lại, “có tiếng là người phải lẽ” thì tốt hơn nhiều (Phi-líp 4:5, NW). Là những tạo vật bất toàn phụng sự vai kề vai, nên việc anh em thỉnh thoảng làm chúng ta bực mình và chúng ta có lẽ cũng làm họ bực mình là điều dễ hiểu thôi. Cô-lô-se 3:13 khuyên chúng ta: “Hãy tiếp tục nhường nhịn nhau”. Câu này bao hàm việc kiên nhẫn với người khác, chịu đựng những gì chúng ta không thích nơi họ hoặc những gì trong tính tình của họ làm chúng ta khó chịu. Tính kiên nhẫn và tính tự chủ có thể giúp chúng ta đương đầu với những sự va chạm nhẹ chúng ta gặp phải trong khi giao dịch với người khác—mà không phá rối sự bình an trong hội thánh (I Cô-rinh-tô 16:14).

Khi vết thương nặng hơn

11. Khi người khác phạm tội với chúng ta, thì điều gì có thể giúp chúng ta tha thứ cho họ?

¹¹ Tuy nhiên, nếu người khác phạm tội nghịch lại chúng ta, gây ra một vết thương có thể dễ thấy thì sao? Nếu tội không quá nghiêm trọng, chúng ta có thể thấy không khó áp dụng lời khuyên của Kinh-thánh là “tha-thứ nhau” (Ê-phê-sô 4:32). Sự sẵn lòng tha thứ như thế là điều phù hợp với lời được soi dẫn của Phi-e-rơ: “Nhứt là trong vòng anh em phải có lòng yêu-thương sốt-sắng; vì sự yêu-thương che-đậy vô-số tội-lỗi” (I Phi-e-rơ 4:8). Việc nhớ mình cũng là người tội lỗi sẽ giúp chúng ta nhân nhượng với sự sai trái của người khác. Khi tha tội như thế, chúng ta bỏ lòng oán giận thay vì để bụng. Kết quả là mối quan hệ của chúng ta với người phạm lỗi có thể không bị sứt mẻ lâu dài, và chúng ta cũng giúp bảo tồn hòa khí quí báu trong hội thánh (Rô-ma 14:19). Sau này chúng ta cũng sẽ quên đi những gì người đó đã làm.

12. a) Chúng ta có thể cần phải chủ động như thế nào để tha thứ người làm chúng ta tổn thương sâu xa? b) Những lời nơi Ê-phê-sô 4:26 cho thấy chúng ta phải giải quyết vấn đề nhanh chóng như thế nào?

¹² Thế nhưng, giả sử một người nào đó phạm tội nghịch lại chúng ta một cách trầm trọng hơn, khiến chúng ta tổn thương sâu xa thì sao? Thí dụ, một người bạn tin cẩn có thể tiết lộ một vài vấn đề riêng tư tối mật mà bạn đã thổ lộ cho người ấy biết. Bạn cảm thấy vô cùng đau lòng, xấu hổ, và như bị phản bội. Bạn đã tìm cách quên đi, nhưng không quên được. Trong trường hợp như thế, bạn có lẽ cần phải chủ động để giải quyết vấn đề, có lẽ bằng cách nói chuyện với người phạm lỗi. Điều khôn ngoan là nên làm điều này trước khi vấn đề ấy có cơ hội nung nấu. Phao-lô khuyên bảo chúng ta: “Ví bằng anh em đương cơn giận, thì chớ phạm tội [tức là đừng ấp ủ hoặc hành động theo cơn giận của mình]; chớ căm-giận cho đến khi mặt trời lặn” (Ê-phê-sô 4:26). Lời khuyên của sứ đồ Phao-lô có thêm ý nghĩa khi chúng ta xem xét sự kiện là đối với người Do Thái, mặt trời lặn đánh dấu sự kết thúc của một ngày và sự khởi đầu của ngày mới. Vậy, lời khuyên là: Hãy mau chóng giải quyết vấn đề! (Ma-thi-ơ 5:23, 24).

13. Khi đến nói chuyện với người đã xúc phạm đến chúng ta, chúng ta nên có mục tiêu nào, và có những lời đề nghị nào có thể giúp chúng ta đạt mục tiêu ấy?

¹³ Bạn nên đến nói chuyện với người phạm lỗi như thế nào? I Phi-e-rơ 3:11 nói: “Tìm sự hòa-bình mà đuổi theo”. Vậy mục tiêu của bạn không phải là bày tỏ cơn giận dữ nhưng mà làm hòa với anh em mình. Để đạt mục tiêu này, điều tốt nhất là tránh dùng những lời nói hay cử chỉ gay gắt, vì điều này có thể khiến người kia phản ứng một cách tương tự (Châm-ngôn 15:18; 29:11). Ngoài ra, tránh dùng những câu nói quá đáng như: “Anh luôn luôn...!” hoặc “Anh không bao giờ...!” Những lời như thế có lẽ chỉ khiến người ấy chống chế mà thôi. Thay vì thế, hãy để giọng nói và nét mặt cho thấy bạn muốn giải quyết vấn đề đã làm bạn đau lòng hết sức. Giải thích rõ rệt cảm nghĩ của bạn về điều đã xảy ra. Hãy cho người kia có cơ hội giải thích hành động của mình. Lắng nghe về những gì người đó nói (Gia-cơ 1:19). Điều này sẽ mang lại kết quả tốt nào? Châm-ngôn 19:11 giải thích: “Sự khôn-ngoan của người khiến cho người chậm nóng-giận; và người lấy làm danh-dự mà bỏ qua tội phạm”. Hiểu những cảm nghĩ và lý do hành động của người kia có thể xua tan những ý tưởng và cảm nghĩ tiêu cực của mình đối với người ấy. Khi giải quyết một vấn đề với mục tiêu làm hòa và ráng duy trì thái độ này, thì chúng ta có thể phá tan hầu như bất cứ sự hiểu lầm nào, người kia sẽ xin lỗi, và chúng ta sẽ sẵn lòng tha thứ.

14. Khi tha thứ người khác, chúng ta nên quên theo nghĩa nào?

¹⁴ Tha thứ người khác có nghĩa là chúng ta thật sự phải quên những gì đã xảy ra không? Hãy nhớ lại gương của chính Đức Giê-hô-va về phương diện này, như đã được bàn luận trong bài trước. Khi Kinh-thánh nói rằng Đức Giê-hô-va quên đi tội lỗi của chúng ta, điều này không có nghĩa là ngài không thể nhớ lại tội lỗi chúng ta (Ê-sai 43:25). Thay vì thế, ngài quên đi theo nghĩa là một khi tha thứ, những tội lỗi đó không ảnh hưởng đến cách ngài đoán xét chúng ta trong tương lai (Ê-xê-chi-ên 33:14-16). Tương tự như vậy, tha thứ người đồng loại không nhất thiết có nghĩa chúng ta sẽ không thể nhớ lại những gì họ đã phạm. Đúng hơn, chúng ta có thể quên đi theo nghĩa là chúng ta không dùng lỗi lầm để bắt bẻ người phạm lỗi hoặc nhắc lại lỗi đó trong tương lai. Cho nên sau khi vấn đề đã được giải quyết, việc ngồi lê đôi mách nói về vấn đề đó là điều không thích hợp. Việc hoàn toàn tránh xa người phạm lỗi, đối xử như thể người đó đã bị khai trừ cũng không phải là yêu thương (Châm-ngôn 17:9). Đành rằng, mối quan hệ của chúng ta với người ấy có lẽ cần một thời gian để hàn gắn; chúng ta có thể không còn gần gũi như xưa nữa. Nhưng chúng ta vẫn yêu thương người đó như là anh em tín đồ đấng Christ của mình và hết sức tìm cách để gìn giữ mối liên lạc hòa thuận. (So sánh Lu-ca 17:3).

Khi dường như không thể nào tha thứ nổi

15, 16. a) Tín đồ đấng Christ có bị đòi hỏi phải tha thứ kẻ phạm lỗi mà không chịu ăn năn không? b) Chúng ta có thể áp dụng lời khuyên của Kinh-thánh nơi Thi-thiên 37:8 như thế nào?

¹⁵ Tuy nhiên, giả sử người khác phạm lỗi với chúng ta, gây ra vết thương rất nặng, và rồi người phạm lỗi không chịu nhận lỗi, không ăn năn, và cũng không xin lỗi thì sao? (Châm-ngôn 28:13). Kinh-thánh cho thấy rõ ràng Đức Giê-hô-va không tha thứ những kẻ có tội cứng lòng và không ăn năn (Hê-bơ-rơ 6:4-6; 10:26, 27). Còn về phần chúng ta thì sao? Cuốn Insight on the Scriptures nói: “Các tín đồ đấng Christ không phải tha thứ những ai cố tình thực hành tội lỗi mà không chịu ăn năn. Những người đó trở thành kẻ thù của Đức Chúa Trời” (Quyển 1, trang 862). Tín đồ đấng Christ nào là nạn nhân của việc đối xử vô cùng bất công, tàn tệ hoặc dã man không nên cảm thấy bắt buộc phải tha thứ, hoặc tha lỗi cho kẻ phạm tội không chịu ăn năn (Thi-thiên 139:21, 22).

¹⁶ Thật là dễ hiểu tại sao những ai là nạn nhân của việc ngược đãi tàn nhẫn có thể cảm thấy đau lòng và tức giận. Tuy nhiên, hãy nhớ lại rằng việc giữ mãi sự giận dữ và bực tức trong lòng có thể rất có hại cho chúng ta. Việc chờ đợi người kia nhận hoặc xin lỗi, và có thể điều này không bao giờ xảy ra, có lẽ chỉ làm chúng ta càng thêm tức giận mà thôi. Nếu chỉ tâm tưởng đến sự bất công thì chúng ta có thể làm cho cơn giận tiếp tục sôi sục trong lòng và điều này sẽ có ảnh hưởng tai hại cho sức khỏe thiêng liêng, cảm xúc và thể xác của chúng ta. Trên thực tế, chúng ta để cho người làm chúng ta khổ tiếp tục làm khổ chúng ta. Kinh-thánh khuyên một cách khôn ngoan: “Hãy dẹp sự giận, và bỏ sự giận-hoảng” (Thi-thiên 37:8). Cho nên một số tín đồ đấng Christ thấy rằng với thời gian, họ đã có thể quyết định tha thứ theo nghĩa ngừng nuôi lòng thù hận—không phải là xem nhẹ điều đã xảy ra cho họ, nhưng không để cho sự giận dữ chi phối họ. Hoàn toàn trao vấn đề đó cho Đức Chúa Trời của sự chánh trực, họ cảm thấy rất nhẹ nhõm và có thể sống mà không còn có cảm giác oán giận (Thi-thiên 37:28).

17. Lời hứa của Đức Giê-hô-va ghi lại nơi Khải-huyền 21:4 cho chúng ta sự bảo đảm đầy an ủi nào?

¹⁷ Khi vết thương quá nặng, có lẽ chúng ta không thể nào hoàn toàn gột bỏ nó khỏi đầu óc, ít nhất là trong hệ thống này. Nhưng Đức Giê-hô-va hứa về một thế giới mới nơi mà “Ngài sẽ lau ráo hết nước mắt khỏi mắt chúng, sẽ không có sự chết, cũng không có than-khóc, kêu-ca, hay là đau-đớn nữa; vì những sự thứ nhứt đã qua rồi” (Khải-huyền 21:4). Bất cứ điều gì chúng ta có thể nhớ lại vào lúc đó sẽ không làm chúng ta đau đớn hoặc buồn lòng dù rằng hiện giờ có lẽ làm lòng chúng ta nặng trĩu (Ê-sai 65:17, 18).

18. a) Tại sao cần phải có lòng tha thứ trong mối giao dịch với anh chị em của chúng ta? b) Khi người khác phạm tội với chúng ta, chúng ta có thể tha thứ và không nhớ đến theo nghĩa nào? c) Điều này có ích lợi cho chúng ta như thế nào?

¹⁸ Trong lúc này, là những người bất toàn và tội lỗi, chúng ta phải sống và làm việc chung với nhau như anh chị em. Tất cả chúng ta đều lầm lỗi. Thỉnh thoảng, chúng ta làm phật lòng nhau và ngay cả làm đau lòng nhau nữa. Chúa Giê-su biết rằng chúng ta cần phải tha thứ người khác “không... đến bảy lần đâu, nhưng đến bảy mươi lần bảy”! (Ma-thi-ơ 18:22). Đành rằng chúng ta không thể tha thứ trọn vẹn như Đức Giê-hô-va. Tuy nhiên, trong hầu hết các trường hợp anh em phạm tội với chúng ta, chúng ta có thể tha thứ theo nghĩa là khắc phục lòng oán giận và cố quên theo nghĩa là không dùng lỗi lầm đó để nghịch lại họ mãi trong tương lai. Thật vậy, khi tha thứ và không nhớ đến nữa, chúng ta giúp bảo tồn không những sự bình an trong hội thánh mà còn sự bình an tâm trí của chính mình. Trên hết mọi sự, chúng ta sẽ hưởng được sự bình an mà chỉ Đức Chúa Trời đầy yêu thương là Đức Giê-hô-va mới có thể ban cho (Phi-líp 4:7).

[Chú thích]

Câu hỏi ôn lại

◻ Tại sao chúng ta phải sẵn lòng tha thứ người khác?

◻ Những hoàn cảnh nào đòi hỏi chúng ta phải “tiếp tục nhường nhịn nhau”?

◻ Khi bị người phạm tội làm chúng ta đau lòng sâu xa, chúng ta có thể làm gì để giải quyết vấn đề một cách tốt đẹp?

◻ Khi tha thứ người khác, chúng ta phải quên theo nghĩa nào?

[Hình nơi trang 16]

Trong lúc chúng ta nuôi lòng oán giận, người phạm lỗi có thể không ý thức gì về tâm trạng xáo động của chúng ta

[Hình nơi trang 17]

Khi giải quyết một vấn đề với mục tiêu để làm hòa, những sự hiểu lầm có thể dễ dàng được phá tan