Đề phòng chống lại sự lạm dụng quyền hành
“Sự kính-sợ Đức Giê-hô-va, ấy là ghét điều ác; Ta ghét sự kiêu-ngạo, xấc-xược, con đường ác, và miệng gian-tà” (CHÂM-NGÔN 8:13).
1. Một cách mà lòng dạ loài người bất toàn tỏ ra dối trá và xấu xa là trong vấn đề nào?
Xử dụng quyền hành cách ích kỷ chắc chắn là một trong những điều ác mà Đức Giê-hô-va ghét. Lời Ngài khuyên chúng ta chống lại khuynh hướng này của loài người bất toàn vì Ngài hiểu lòng dạ con người. Chúng ta đọc: “Lòng người ta là dối-trá hơn mọi vật, và rất là xấu-xa; ai có thể biết được? Ta, Đức Giê-hô-va, dò-xét trong trí, thử-nghiệm trong lòng, báo cho mỗi người tùy đường họ đi, tùy kết-quả của việc họ làm” (Giê-rê-mi 17:9, 10).
2. Những người có quyền lực thường có khuynh hướng làm gì?
2 Với lý do chính đáng Lời Đức Chúa Trời răn bảo chúng ta tránh lạm dụng quyền lực. Vì thường có khuynh hướng xử dụng quyền lực cách sai lầm hay lạm dụng quyền lực nên một học giả người Anh đã nhận xét: “Quyền hành dễ gây ra sự bại hoại và quyền hành tuyệt đối làm bại hoại tuyệt đối”. Ông còn thêm: “Trong tất cả những nguyên nhân làm loài người bị đồi bại và chán nản, quyền hành vẫn luôn là nguyên nhân chính và có hiệu lực nhất”. Dĩ nhiên, quyền lực không nhất thiết phải có ảnh hưởng bại hoại như chúng ta đã thấy trong bài trước, nhưng có sự nguy hiểm quyền lực có thể làm thế.
3. Trong các sự liên lạc nào giữa loài người mà quyền hành có thể bị lạm dụng? Và tại sao điều này có thể xảy ra?
3 Ai cần phải đề phòng chống lại sự lạm dụng quyền hành? Hầu hết mỗi người! Trong hầu hết mỗi sự liên lạc của loài người đều có những trường hợp mà người này có lợi điểm hơn người kia vì sự giàu có, kiến thức, sức khoẻ, địa vị, duyên dáng và nhiều điểm khác. Càng có nhiều lợi điểm thì người ta càng dễ xử dụng cách ích kỷ. Tại sao thế? Vì “tâm-tánh loài người vẫn xấu-xa từ khi còn tuổi trẻ” (Sáng-thế Ký 8:21). Đúng vậy, lòng dạ của người bất toàn là hay bội bạc, lừa dối hay không ngay thẳng và hướng về điều ác (Giê-rê-mi 17:9).
Các trưởng lão tín đồ đấng Christ
4. Ý thức được sự cám dỗ mà quyền hành có thể mang lại, Giê-trô đã cho Môi-se lời khuyên tốt nào?
4 Trước hết, hãy xem xét các trưởng lão, giám thị trong hội-thánh tín đồ đấng Christ. Khi chúng ta nghĩ đến những điều kiện của họ, chúng ta có thể nhớ lại lời của Giê-trô với Môi-se trong việc lựa chọn người làm trưởng cai trị ngàn người, trăm người, năm mươi người và mười người: “Hãy chọn lấy trong vòng dân-sự mấy người tài-năng, kính-sợ Đức Chúa Trời, chơn-thật, ghét sự tham lợi” (Xuất Ê-díp-tô Ký 18:21). Những người đó được giao trọng trách làm giám thị. Họ không được lạm dụng lợi thế mà địa vị giám thị đem lại cho họ, vì sự kính sợ Đức Chúa Trời có nghĩa là ghét điều ác. Những người đó phải thật sự “ghét sự tham lợi” thay vì tìm kiếm hay ưa thích sự đó.
5. Tại sao lời khuyên trong I Phi-e-rơ 5:2, 3 là thích hợp? Và ta có thể áp dụng thế nào?
5 Sứ đồ Phi-e-rơ đã biết về sự nguy hiểm của việc lạm dụng quyền hành bởi các trưởng lão, cho nên chúng ta thấy sứ đồ khuyên bảo các trưởng lão trong hội-thánh tín đồ đấng Christ: “Hãy chăn bầy của Đức Chúa Trời đã giao phó cho anh em; làm việc đó chẳng phải bởi ép tình, nhưng bởi vui lòng, chẳng phải vì lợi dơ bẩn, nhưng hết lòng mà làm, chẳng phải cai quản khắc nghiệt trên những kẻ là cơ nghiệp của Đức Chúa Trời, song để làm gương tốt cho cả bầy” (I Phi-e-rơ 5:2, 3, NW). Chăn bầy của Đức Chúa Trời vì lợi dơ bẩn là lạm dụng quyền hành. Giống như thế, cai quản khắc nghiệt trên những người trong bầy tức là lợi dụng ích kỷ quyền hành mình có. Thí dụ, một trưởng lão có thể có ý kiến rõ rệt về cách mà gia đình anh phải ăn mặc thế nào, nhưng anh nên cẩn thận đừng cố gắng bắt cả bầy phải nghe theo quan điểm riêng của anh, làm như vậy có nghĩa là muốn cai quản khắc nghiệt trên họ.
6. Gia đình trị là gì và các trưởng lão có thể mắc tội đó thế nào?
6 Nếu các trưởng lão không thận trọng, họ có thể mắc vào tội gia đình trị, đây cũng là một sự lạm dụng quyền hành. Gia đình trị ư? Đúng vậy, chữ “gia đình trị” (nepotism) xuất phát từ một chữ La-tinh có nghĩa là “cháu” (nephews). Chữ này được đặt ra vì phong tục phổ thông của các giáo hoàng và các viên chức nhà thờ thường phong chức tước và vật chất cho bà con của họ đặc biệt là cho con cái của anh chị em của họ. Giáo hoàng Nicholas III có tiếng là “cha đẻ của chính sách gia đình trị”. Nếu không hết sức cẩn thận, các trưởng lão có thể bị ảnh hưởng quá đáng bởi sự liên hệ trong gia đình thay vì bởi các nguyên tắc thiêng liêng. Một trưởng lão nghĩ chắc con trai mình nên được đề cử làm giám thị mặc dù các trưởng lão khác không đồng ý. Do đó người cha đổi qua hội-thánh khác. Vài năm sau đó, người con trai cũng vẫn chưa là trưởng lão. Rõ ràng người cha đã để sự liên hệ máu mủ ảnh hưởng đến mình.
7, 8. Thí dụ nào cho thấy chính sách gia đình trị có thể là mối nguy cho các trưởng lão?
7 Một cách khác của sự lạm dụng quyền lực trong hình thức gia đình trị là khi những trưởng lão không hành động đúng mức trước các việc sai quấy của bà con họ (So sánh I Sa-mu-ên 2:22-25, 30-35). Vài năm trước có một vụ làm nhiều người sửng sốt khi thấy có việc phạm tội xảy ra tại vài hội-thánh ở trung tâm Hoa Kỳ. Gần đây hơn điều này xảy ra tại vài hội-thánh ở Âu Châu. Nhiều người trẻ tuổi dính líu vào sự tà dâm, dùng ma túy và những tội khác giống như vậy. Một số trong những người trẻ này là con của các trưởng lão mà các người này dường như không ngó thấy hạnh kiểm xấu của con cái họ. Khi sự thật được đưa ra ánh sáng, một số các trưởng lão này bị cách chức vì họ đã lạm dụng đặc ân trưởng lão, hay nói rõ hơn vì họ đã không dùng quyền hành của họ cách chính đáng.
8 Đôi khi dường như có khuynh hướng kiểu này khi một trưởng lão hay tôi tớ chức vụ chủ tọa phiên họp với sự tham gia của cử tọa. Người đó cần phải cẩn thận để tránh sự tây vị. Những người trong gia đình anh có thể hợp tác về vấn đề này bằng cách bình luận khi không thấy những người khác trả lời và họ không nên vội vã bình luận khi nhiều người khác đã dơ tay tỏ ý muốn bình luận.
Những đại diện lưu động
9. Lạm dụng quyền hành bằng cách mua bán chức vụ (simony) là gì? Và tại sao trong Anh-ngữ có từ ngữ “simony”?
9 Những tín đồ trong địa vị có trách nhiệm, đặc biệt là những giám thị lưu động của Hội Tháp Canh (Watch Tower Society), phải nên cẩn thận để khỏi phạm tội buôn bán chức vụ, dù có biết hay vô tình không biết. Từ ngữ “buôn bán chức vụ” (simony) là do tên Si-môn (Simon) được đề cập trong Công-vụ các Sứ-đồ 8:9-24, người này đã đem tiền đến cho các sứ đồ để được sự ban cho của thánh linh. Lu-ca ghi lại: “Phi-e-rơ trả lời rằng: Tiền-bạc ngươi hãy hư-mất với ngươi, vì ngươi tưởng lấy tiền-bạc mua được sự ban-cho của Đức Chúa Trời! Ngươi chẳng có phần hoặc số trong việc nầy; vì lòng ngươi chẳng ngay-thẳng trước mặt Đức Chúa Trời. Vậy, hãy ăn-năn điều ác mình, và cầu-nguyện Chúa, hầu cho ý-tưởng của lòng ngươi đó họa-may được tha cho”. Đây cũng là một sự thực hành thông thường trong quá khứ giữa những viên chức thuộc Giáo hội Công giáo La-mã. Một cuốn Bách-khoa Tự-điển viết: “Tội này đã trở nên rất thông thường trong Giáo hội vào thế kỷ thứ 11 và 12”.
10, 11. Các trưởng lão có thể mắc vào bẫy phạm tội mua bán chức vụ như thế nào?
10 Làm thế nào mà những tôi tớ Đức Giê-hô-va có thể phạm tội loại này? Nếu không hết sức cẩn thận, họ có thể có khuynh hướng đề cử một anh trưởng lão có phần ở chương trình hội nghị vòng quanh hay hội nghị địa hạt vì đã được trưởng lão này đón tiếp tại nhà riêng hay cho nhiều quà tặng. Thật vậy, đã có vài trường hợp hiếm có mà một trưởng lão đã tặng những món quà đắt tiền và cùng lúc ấy cũng nói lên ý muốn nhận lãnh một đặc ân đặc biệt nào đó. Hiển nhiên người đó không cư xử như “người kém hơn” và để cho thánh linh thúc đẩy những người có trách nhiệm trong công việc đề cử bổ nhiệm theo thần quyền (Lu-ca 9:48). Trong những trường hợp kể trên những món quà đã bị từ chối, và như thế làm gương tốt trong việc tránh lạm dụng quyền hành. Tất cả những thí dụ trên cho thấy các trưởng lão nhiều trách nhiệm phải cẩn thận để tránh nhiễm vết nhơ của tội buôn bán chức vụ!
11 Hơn nữa, thỉnh thoảng có thể một giám thị lưu động cần nói lời khuyên bảo mạnh mẽ cho một trưởng lão nào đó. Nhưng nếu anh đã thường nhận quà của anh trưởng lão này hay thường được anh này đón tiếp tại nhà thì có lẽ anh sẽ thấy khó nói lời khuyên bảo thẳng thắn. Khuynh hướng ích kỷ sẽ làm anh tránh đi bổn phận cần thiết phải khuyên bảo không? Anh có để quyền lợi thiêng liêng của anh em trong hội-thánh lên trên lợi ích vật chất của anh không? Đúng vậy, anh sẽ cố sức tìm kiếm để làm vui lòng Đức Chúa Trời hay loài người? (Ga-la-ti 1:10).
Trong vòng gia đình
12. Người chồng phải cẩn thận dùng quyền hành cách chính đáng vì lý do nào?
12 Trong khuôn khổ gia đình mỗi người cũng cần đề phòng để tránh việc lạm dụng quyền hành. Một người chồng, bởi vì quyền làm đầu gia đình, bởi có sức mạnh hơn hay bởi vì là người cung cấp vật chất trong gia đình, có thể hành động độc đoán, ích kỷ, không có lòng thương xót, thiếu thông cảm. Sứ đồ Phao-lô nhấn mạnh là vợ phải phục tùng chồng. Đồng thời Phao-lô cũng khuyên người chồng phải yêu vợ như thân mình và sẵn sàng chịu chết cho vợ cũng như đấng Christ đã chết cho hội-thánh (Ê-phê-sô 5:25-33). Người chồng nên dùng lời khuyên nhủ đó để kiểm chứng xem họ có lạm dụng quyền hành không. Sứ đồ Phi-e-rơ, sau khi khuyên những người vợ nên phục tùng chồng, nhắn nhủ người vợ nên phục tùng chồng, nhắn nhủ người chồng: “Hỡi người làm chồng, hãy tỏ điều khôn-ngoan ra trong sự ăn-ở với vợ mình, như là với giống yếu-đuối hơn; vì họ sẽ cùng anh em hưởng phước sự sống, nên phải kính-nể họ, hầu cho không điều gì làm rối-loạn sự cầu-nguyện của anh em”. Đúng vậy, những người chồng phải rất cẩn thận để dùng quyền hành cách chính đáng nếu họ muốn có một sự liên lạc tốt với Giê-hô-va Đức Chúa Trời (I Phi-e-rơ 3:7).
13. a) Có những người chồng thường lợi dụng đặc tính nào của người đàn bà? b) Có những người vợ ích kỷ lạm dụng quyền hành thế nào, như thế vi phạm huấn thị nào của Kinh-thánh?
13 Người ta đã nhận xét là trong hôn nhân người nào yêu nhiều hơn thì thường bị ăn hiếp bởi người yêu ít hơn. Lời này nói chung có phần nào đúng. Thông thường, những người vợ yêu sâu đậm hơn người chồng—tình yêu là quan trọng đối với họ—và người chồng thường lợi dụng điểm này cách ích kỷ. Ngược lại, có những người vợ đã tỏ ra không sẵn lòng trong việc ăn nằm khi những ước muốn của họ không được chồng đáp ứng. Thật vậy, có vài người vợ đã từ khước hẳn bổn phận này. Phải buồn mà nói rằng đôi khi việc này đã góp phần đưa người chồng đi đến việc phạm tội ngoại tình. Tất cả những việc như thế vì không làm theo lời Phao-lô khuyên trong I Cô-rinh-tô 7:3-5 cũng là sự lạm dụng quyền hành cách ích kỷ.
14. Có bằng cớ nào cho thấy một số cha mẹ lạm dụng quyền hành trên con cái họ?
14 Sự kiện con cái phải vâng lời cha mẹ cho hòa hợp với ý Chúa làm cho cha mẹ, nhất là người cha, có quyền hành trên chúng. Họ sẽ xử dụng quyền hành thế nào đây? Cách không suy nghĩ, không tình cảm, không thông cảm chăng? Nhiều người cha ở thế gian này, và cả vài người mẹ đã hành động như vậy, làm lan tràn thêm “chứng gây tổn thương cho trẻ con”. Theo tờ «Y tế Thế giới» (World Health), số tháng 1 & 2 năm 1984, “có nhiều trẻ em bị đối xử tệ bạc trong tất cả các xã hội” và “dường như ngày nay càng ngày càng có nhiều trẻ em bị bạc đãi, bóc lột, đánh đập hay bị bỏ rơi và không nơi nào trên thế giới này lại không có những sự đó”. Một bản tường trình khác nói ở Hoa Kỳ sự ngược đãi trẻ em đã tăng lên gấp đôi trong 10 năm qua. Chắc chắn tất cả mọi sự đó là sự lạm dụng quyền hành. Ngay cả khi cha mẹ là tín đồ đấng Christ không nghĩ là mình ngược đãi con cái vẫn có thể phạm một loại tội ngược đãi. Bạn có thể thấy điều đó trong lời khuyên của Phao-lô: “Hỡi các người làm cha, chớ chọc cho con-cái mình giận-dữ, hãy dùng sự sửa-phạt khuyên-bảo của Chúa mà nuôi-nấng chúng nó”. “Hỡi kẻ làm cha, chớ hề chọc giận con-cái mình, e chúng nó ngã lòng chăng” (Ê-phê-sô 6:4; Cô-lô-se 3:21).
15, 16. Con cái cũng có thể phạm tội lạm dụng quyền hành thế nào? Và điều này đòi hỏi gì nơi cha mẹ của chúng?
15 Điều thoạt nghe có lẽ lạ tai là chính con cái cũng có thể có tội trong việc lạm dụng quyền hành. Như vậy có nghĩa gì? Con cái có thể lạm dụng tình thương của cha mẹ dành cho chúng khiến cho cha mẹ đi ngược lại sự suy xét khôn ngoan của họ. Một đứa trẻ khi biết mình đáng bị đánh đòn có thể khóc lóc thảm thiết làm cho người mẹ không nỡ đánh đòn nó. Một nữ chuyên gia tài chính rất thành công đã khoe về tài lôi kéo khách hàng của bà: “Phái nữ có sẵn tài năng đó. Nếu quí vị được xem tài con gái tôi lôi kéo cha nó thì sẽ biết”.
16 Theo bài tường trình của một tờ báo thì “có một sự gia tăng đáng kể trong số con trẻ «mê say quyền lực» trong những xứ Bắc Mỹ; chúng cai trị và điều khiển đời sống của cha mẹ chúng”. Tuy nhiên, giải pháp để đối phó với vấn đề này không phải là khuyên bảo con trẻ mà là khuyên bảo các cha mẹ chúng. Cha mẹ phải hợp nhất trong việc đối xử với con cái. Trẻ con thường mau mắn nhận thấy sự bất đồng giữa cha mẹ và dùng người này chống người kia để đạt được những gì chúng muốn. Cha mẹ cần phải cứng rắn trong những gì đúng, đồng thời luôn luôn tỏ cho con cái biết chắc họ yêu thương chúng. Giống như Đức Giê-hô-va, tín đồ đấng Christ làm cha mẹ sửa trị con cái với lòng yêu thương (Hê-bơ-rơ 12:5, 6).
Trong những sự liên lạc khác
17. Có thể có sự lạm dụng quyền hành thế nào trong sự liên lạc giữa chủ và người làm công?
17 Sự liên lạc giữa chủ và người làm công cũng dễ gây ra sự lạm dụng quyền hành. Sứ đồ Phao-lô đã nghĩ đến điều đó khi khuyên những chủ có nô lệ thời xưa tương đương phần nào ngày nay với những người làm chủ: “Hỡi anh em là người làm chủ, hãy đối-đãi kẻ tôi-tớ mình đồng một thể ấy, đừng có ngăm-dọa chúng nó, vì biết rằng mình với chúng nó, vì biết rằng mình với chúng nó đều có một chủ chung ở trên trời, và trước mặt Ngài chẳng có tây-vị ai hết” (Ê-phê-sô 6:9; Cô-lô-se 4:1). Tín đồ đấng Christ có trách nhiệm cai quản trong công việc ngoài đời nên cẩn thận để không lạm dụng quyền hành của họ. Bô-ô ngày xưa có thể được kể là người có cư xử tốt với những người làm việc cho ông (Ru-tơ 2:4).
18. Những anh chị độc thân phải cẩn thận về điều gì để họ không phạm tội lạm dụng quyền hành?
18 Một khía cạnh khác mà tín đồ đấng Christ phải đề phòng chống lại sự lạm dụng quyền hành, đó là trong vấn đề về sự hấp dẫn của tính dục. Bản tính tự nhiên của nhiều chị trẻ tuổi là muốn kết hôn và sanh con cái. Kết quả là các anh đôi khi có thể thấy dễ dàng đùa giỡn với tình cảm của các chị. Đây rõ ràng là một sự lạm dụng quyền hành. Sứ đồ Phao-lô khuyên nhủ Ti-mô-thê: “[Hãy đối xử] đờn-bà có tuổi cũng như mẹ, bọn thiếu-nữ như chị em, mà phải lấy cách thanh-sạch trọn-vẹn”. Mặt khác các nữ tín đồ đấng Christ được khuyên nên “ăn-mặc một cách gọn-ghẽ, lấy nết-na và đức-hạnh giồi mình”. Dù đã kết hôn hay còn độc thân, tất cả nên cẩn thận bày tỏ “cách ăn-ở tinh-sạch” (I Ti-mô-thê 2:9; 5:2; I Phi-e-rơ 3:2).
19. Thêm vào sự bày tỏ sự khôn ngoan, công bình và yêu thương, chúng ta phải chú ý đến sự xử dụng một đặc tính nào khác?
19 Sách báo chúng tôi đã nói nhiều về tín đồ đấng Christ được hướng dẫn bởi sự khôn ngoan từ Đức Chúa Trời, về việc thực hành sự công bình trong mọi đối xử và về sự bày tỏ tình yêu thương dựa trên nguyên tắc (a·gaʹpe). Những điều trên cho thấy tất cả tôi tớ của Đức Giê-hô-va phải nghĩ đến phẩm chất, đặc tính hay sự xử dụng quyền hành. Họ không bao giờ nên lạm dụng nhưng luôn luôn dùng quyền hành cách chính đáng. Thật sự Lời Đức Chúa Trời chứng tỏ đầy khôn ngoan khi khuyên bảo về các vấn đề này. Hãy cẩn thận làm theo lời khuyên bảo đó, chúng ta sẽ làm vinh hiển danh Đức Giê-hô-va, sẽ được người khác ưa thích và sẽ được sự chấp nhận của Đức Chúa Trời.
Bạn nhớ lời khuyên nào?
◻ Tại sao có thể nói chúng ta có sẵn khuynh hướng lạm dụng quyền hành?
◻ Tại sao trưởng lão phải cẩn thận để không lạm dụng quyền hành của họ?
◻ Chồng và vợ nên tránh sự lạm dụng quyền hành của họ qua những cách nào trong mối liên hệ lẫn nhau?
◻ Cả cha mẹ và con cái phải tránh gì về sự lạm dụng quyền hành trong sự liên hệ giữa họ?
[Hình nơi trang 13]
Si-môn định dùng của cải để ảnh hưởng Phi-e-rơ. Chúng ta có thể học được những gì nơi sự tường thuật này?
[Hình nơi trang 15]
Con bạn có lạm dụng quyền lực để lôi cuốn bạn không?