Watchtower EBIBLIOTEKA ONLAINE
Watchtower
EBIBLIOTEKA ONLAINE
Emakhuwa
  • BIIBILIYA
  • ILIIVURU
  • MITHUKUMANO
  • nwt Daniyeli 1:1-12:13
  • Daniyeli

Mpantta ola khekhanle eviidiyu.

Muniswaamihe, khivaniweryaneya orumiha eviidiyu ela.

  • Daniyeli
  • Biibiliya a Elapo Esya a Soolempwa Soowaarya
Biibiliya a Elapo Esya a Soolempwa Soowaarya
Daniyeli

DANIYELI

1 Eyaakha ya neeraru ya olamulela wa Yoyakiimi, mwene a oYuda,+ Nabukodonosori mwene a oBabiloonia, aahiphiya oYerusalemu, nave aahirukurerya epooma eyo.+ 2 Yehova aahinvahererya Yoyakiimi, mwene a oYuda,+ vamosa ni mireerelo sikina sa empa* ya Muluku eekeekhai, mmatatani mwa Nabukodonosori. Nto Nabukodonosori owo aahikuxa mireerelo iyo, oroiha elapo ya oXineyari,*+ empa* ya muluku awe. Owo aahipweha mireerelo iyo opuro waapwehiwa aya mihakhu sa muluku awe.+

3 Vano mwene aahimuruma Axipenazi, xeefi muulupale a omwene awe, wiira aaruuhe aisarayeli* akina, ohela muhina osuulu wa mwene ni wa atthu oovuwa.+ 4 Yaahaana okhala amiravo oohirakala, ooreera, arina miruku, anisuwela etthu, arina ankhili+ ni aniwerya orumeela vatthokoni va mwene. Axipenazi aahaana owiixuttiha olepa ni owiixuttiha nttaava na oKhaldeya. 5 Nave-tho, mwene aahiruma wiira khula nihiku, amiravo awo avahiweke yoolya ni eviinyu yaavahiwa mwene. Awo yaahaana wiixuttihiwa* mpakha iyaakha tthaaru. Wanikisa wa iyaakha iyo, yaarowa ovaraka miteko sa mwene.

6 Eriyari ya amiravo awo, yaahikhala a nihimo* na Yuda: Daniyeli,*+ Hananiya,* Mixayeli,* ni Azariya.*+ 7 Xeefi muulupale a mwene, aahaavaha masina* makina: Daniyeli, aahinvaha nsina noowi Belitesazari;+ Hananiya, aahinvaha nsina noowi Xadraki; Mixayeli, aahinvaha nsina noowi Mexaki; ni Azariya, aahinvaha nsina noowi Abedinego.+

8 Masi, Daniyeli aahilakela vamurimani vawe wiira khaarowa olya eyoolya ya mwene ni owurya eviinyu ya mwene, okhala wiira itthu iyo saahela muhina itthu saakhoottihiwa ni nlamulo na Muluku. Tivonto, aahinvekela xeefi muulupale a mwene wiira omweemererye ohilya itthu iya wiira ohiinanarihe. 9 Muluku eekeekhai aahimwiiriha xeefi muulupale a mwene, omureerela murima ni ommorela ikharari Daniyeli.+ 10 Masi xeefi muulupale a mwene aahimuleela Daniyeli wiira: “Miyo* kinnimoova pwiya aka, mwene, yoowo othanlale eyoolya anyu ni etthu mukhanle anyu oowurya. Ankhi oowehani moottale ene waavikana amiravo* akina munlikana anyu iyaakha? Munookiiriha miyo* okhalana mulattu ohoolo wa mwene”. 11 Masi Daniyeli aahilavula ni kwarta, yoowo xeefi muulupale a mwene aamurumme awe omukhapelela Daniyeli, Hananiya, Mixayeli, ni Azariya, oriki: 12 “Xontte, nweehererye arumeyi anyu mahiku 10. Munivaheke mathaapa a makukhu wiira nilyeeke ni maasi para owurya. 13 Yamala mahiku 10, muniwehe hiyo ni mwaawehe amiravo* anilya eyoolya ya mwene. Nuumala-vo, muniiriheke enoona anyu oreerela”.

14 Siiso, owo aaheemererya etthu yaavenke aya, nto aahiweehererya mahiku 10. 15 Nuumala mahiku 10, awo yaari ooreera ni ooneneva waavikana amiravo* ootheene yaalya eyoolya ya mwene. 16 Tivonto, kwarta khaaruuhela eyoolya ya mwene ni eviinyu ya mwene. Masi owo aavaha makukhu paahi. 17 Vano Muluku eekeekhai aahaavaha amiravo* ala axexe osuwela, owerya wiiwexexa ilepelo sootheene ni miruku. Nave Daniyeli aahivahiwa owerya woowiiwexexa soowoonihiwa ni sooloha sootheene.+

18 Nuumala iyaakha tthaaru mwene aahimmye awe wiira oroiheliwe amiravo ootheene,+ xeefi muulupale a mwene aahaaroiha amiravo awo ohoolo wa Nabukodonosori. 19 Okathi mwene aalavunle awe ni amiravo ootheene, khuuvo a amiravo akina aalikana ni Daniyeli, Hananiya, Mixayeli, ni Azariya.+ Tivo, awo yaahihala weiwe amurumeelaka mwene. 20 Khula mwaha waavekela miruku ni ankhili mwene aakoha awe, amiravo ala axexe yaanitepa osuwela. Mwene aahoona wiira amiravo ale yaanisuwela ikwaha muloko waavikana anahako ootheene ni anamaxintta*+ a moomweneni mwawe mootheene. 21 Daniyeli aahikhala weiwe mpakha eyaakha yoopacerya ya mwene Kiiru.+

2 Eyaakha ya nenli ya olamulelo awe, Nabukodonosori aahiloha itthu saamwiirinhe oxanka vanceene,+ ohinawerya orupa. 2 Siiso, mwene aahiruma wiitthaniwa anahako, anamaxintta,* akulukhana, ni akhaldeya,* wiira amuleele mwene itthu aalonhe awe. Tivo, awo yaahirwa yeemela ohoolo wa mwene.+ 3 Nto mwene aahaaleela wiira: “Miyo kirooloha, nto kooxanka okhala wiira kiniphavela osuwela itthu kilonhe aka”. 4 Akhaldeya, yaahimwaakhula mwene ni nttaava na aramaiko,*+ yiiraka: “Khoo mwene, mukhaleke mahiku ootheene. Mwaaleele arumeyi anyu etthu mulonhe anyu, nto hiyo nnimooleelani etthu enitaphulela aya”.

5 Mwene aahiwaakhula akhaldeya wiira: “Ala moolumo aka ookiserya mwaahikileele etthu kilonhe aka ni etthu enitaphulela aya, munrowa wiikitthiwa ipetaaso sene ni ipa sanyu sinrowa okhalihiwa ilatiriina sa atthu ootheene.* 6 Masi, akhala wiira munookileela etthu kilonhe aka ni etthu enitaphulela aya, kinimootthuvelani ni kinimoottittimihani vanceene.+ Tivo, mukileele etthu kilonhe aka ni etthu enitaphulela aya”.

7 Awo yaahimwaakhula ekwaha ya nenli yiiraka: “Nyuwo mwene munileele etthu mulonhe anyu, vano hiyo nnimooleelani etthu enitaphulela aya”.

8 Mwene aahiwaakhula, iiraka: “Miyo koosuwela wiira muniphavela okhalana okathi, okhala wiira moosuwela etthu ethanlale aka opaka. 9 Mwaahikileele etthu kilonhe aka, ootheene anyu munrowa waakhela ehukhumu emosa-ru. Masi kihoona wiira muhiiwanana okiwoka ni okikuxerya olavilavi, mpakha itthu oturukeya. Tivonto, mukileele etthu kilonhe aka. Nuumala-vo, kinoosuwela wiira munoowerya ohimya etthu enitaphulela aya”.

10 Akhaldeya yaahimwaakhula mwene wiira: “Elapo ya vathi, khuuvo mutthu oniwerya opaka etthu nyuwo mwene muniveka anyu, okhala wiira khuuvo mwene muulupale aahiiso oowerya otonko waavekela etthu siisa anahako aahiiso anamaxintta, nnakhala akhaldeya. 11 Etthu mwene muniveka anyu ti yootepa oxankiha. Nave khuuvo mutthu oniwerya wooleelani ahikhanle amuluku paahi. Masi amuluku khanikhala vathi vaava wiira yooleeleni”.

12 Vaiwale awe eyo, mwene aahinanariwa vanceene, nto aahiruma wiiviwa asuweli ootheene a oBabiloonia.+ 13 Okathi naakumiheriwe aya nlamulo nle ni vaahala aya vakhaani wiira asuweli yiiviwe, Daniyeli ni apatthani awe yaahiphavelasiwa wiira yiiviwe.

14 Vano, Daniyeli aahilavula ni Ariyoki, xeefi a makwarta a mwene, yoowo aakhumme wiira awiive asuweli a oBabiloonia. Owo aalavulanne mwa miruku ni iikasoopaka. 15 Aahimukoha Ariyoki, xeefi a makwarta a mwene, oriki: “Xeeni mwene ohalaka okumiherya nlamulo nootakhala siisa?” Vano, Ariyoki aahimuleela Daniyeli mwaha ene.+ 16 Tivonto, Daniyeli aahirowa wa mwene ni aahinvekela wiira onvahe okathi wiira omutaphulele mwene etthu aalonhe awe.

17 Nuumala-vo, Daniyeli aahirowa owaani ni aahaaleela mwaha ole apatthani awe, Hananiya, Mixayeli ni Azariya. 18 Owo aahaaleela wiira anvekeleke Muluku a wiirimu para aamorele ikharari, ni aasuwelihe esiiri ele, wiira Daniyeli ni apatthani awe ahipwetexiwe vamosa ni asuweli akina a oBabiloonia.

19 Ohiyu ole, Daniyeli aahisuwelihiwa esiiri ele moolohani.+ Tivo, aahimuttottopela Muluku a wiirimu. 20 Daniyeli aahihimya wiira:

“Nsina na Muluku nivuwihiwe mahiku ootheene,*

Okhala wiira owo paahi torina miruku ni owerya.+

21 Owo onnituruka okathi,+

Onnaakumiha mamwene ni onnaakhaliha mamwene,+

Onnaavaha miruku asuweli, nave onnaavaha osuwela ale arina ankhili.+

22 Onnisuweliha itthu soowiixerya, ni itthu siipithihiwe,+

Onnisuwela itthu siri mweepiphini,+

Nave waarya woomurukurerya.+

23 Nyuwo Muluku a amuhavinre aka, kinnooxukhuruni ni woottottopelani,

Okhala wiira mookivaha miruku ni owerya.

Nyuwo moonisuweliha etthu noovekenlyaahuni;

Nave moonisuweliha etthu mwene olonhe awe”.+

24 Nuumala-vo, Daniyeli aahirowa okumana ni Ariyoki, yoowo mwene aamuthanlale awe wiira aapwetexe asuweli a oBabiloonia.+ Daniyeli aahimuleela wiira: “Muhimpwetexe nnakhala musuweli mmosa a oBabiloonia. Mukiroihe ohoolo wa mwene, miyo kinoomutaphulela mwene etthu elonhe awe”.

25 Niinaano-ru, Ariyoki aahimukuxa Daniyeli omuroiha ohoolo wa mwene, onamuleela wiira: “Eriyari ya ayuda avariwe,+ komphwanya mulopwana mmosa oniwerya otaphulela etthu mwene olonhe awe”. 26 Mwene aahimukoha Daniyeli, yoowo aavahiwe nsina noowi Belitesazari,+ wiira: “Niireke munniwerya okisuweliha etthu kilonhe aka ni etthu enitaphulela aya?”+ 27 Daniyeli aahimwaakhula mwene wiira: “Khuuvo musuweli, aahiiso anamaxintta, nnakhala anahako, wala ale anisoma itheneeri aniwerya omuleela mwene esiiri oniphavela awe osuwela.+ 28 Masi, wiirimu ookhala Muluku onisuweliha isiiri.+ Nave owo oomusuweliha mwene Nabukodonosori etthu enkela wiiraneya mahiku ookiserya. Etthu mulonhe anyu ni itthu moonale anyu okathi mwaaloha anyu mummaathale ene vakhaamani vanyu, tiiya:

29 Nyuwo mwene, mooloha vakhaamani vanyu itthu sinrowa wiiraneya ohoolo. Vano, Muluku yoowo onsuweliha isiiri, ohoosuwelihani etthu enrowa wiiraneya. 30 Miyo koosuwelihiwa esiiri ela ohiya mwaha woowi kirina miruku sinceene waavikana atthu akina, masi kooleeliwa wiira nyuwo mwene musuwelihiwe etthu enitaphulela aya, ni wiira musuwele etthu eri vamurimani vanyu.+

31 Nyuwo mwene, mwaahoona elatarato yuulupale. Elatarato eyo yaanaarya vanceene, nave yaari ohoolo wanyu ni yaanoopiha vanceene. 32 Muru wa elatarato eyo waari wa eweero yooreera.+ Epeeto ni miyoono saya saari sa eparatha.+ Vano, erukulu ni itara saya saari sa ekoopiri.+ 33 Metto saya saari sa eyuuma,+ nave inawu saya saari sa eyuuma yootakaaheriwa ni oloko.+ 34 Nyuwo mwaahiweha nluku nimosa nipasuwaka vamwaako, nihivariwe ni matata. Vano, nluku nlo naahimana inawu sa elatarato yaari ya eyuuma yootakaaheriwa ni oloko, khunyaanya.+ 35 Nto eyuuma, ni oloko, ni ekoopiri, ni eparatha ni eweero, saahinyaanyiwa ekwaha emosa paahi, khukhala ntoko malaxi anivava nipuro nneepetthiwa ipyo elimwe. Epheyo yaahivaviha itthu iyo sootheene, khuhihala etthu. Masi nluku naamanne elatarato ele, naahikhala mwaako muulupale, yoowo waasanrye elapo yootheene.

36 “Ela ti etthu mulonhe anyu, vano nnimooleelani etthu enitaphulela aya. 37 Nyuwo mwene, mwa mwene a mamwene, yoowo Muluku a wiirimu onvanhe awe omwene,+ owerya, ikuru ni ovuwa. 38 Nave owo ohoovahani owerya wa waalamulela atthu khula opuro anikhala aya, vamosa ni olamulela inama sa mutakhwani ni axipalame anivava musulu. Nave-tho, ti yoowo ookhalinheni namalamulela a itthu iyo sootheene.+ Tivo, muru wa eweero ti nyuwo.+

39 “Masi, nuumala omwene anyu, onookhumelela omwene mukina+ mwaamukhaani. Nuumala-vo, onookhumelela omwene mukina wa neeraru. Owo onrowa okhala wa ekoopiri ni onrowa olamulelaka elapo yootheene.+

40 “Vano, omwene wa neexexe, onrowa okhala woolipa ntoko eyuuma.+ Ntoko siisaale eyuuma enipwexakasa aya ni onyakatta khula etthu, omwene owo onoopwexakasa ni opwetexa moomalela omwene wootheene.+

41 “Nave, ntoko siisaale nwenhe anyu inawu ni ilipwi saari sa eyuuma yootakaaheriwa ni oloko,* omwene owo onookawanyiwa. Masi ntoko nwenhe anyu wiira eyuuma eyo yaahitakaaheriwa ni oloko woowoolowa, omwene owo onoolipa vakhaani mwaha wa eyuuma eyo. 42 Ntoko siisaale ilipwi iyo saari aya sa eyuuma yootakaaheriwa ni oloko, omwene owo onrowa okhala woolipa ni woohilipa. 43 Ntoko siisaale moonale anyu eyuuma etakaaheriwe ene ni oloko woowoolowa, epantte eyo yoolipa enrowa otakaaheriwa ni atthu.* Masi awo khanrowa wiiwanana mukina ni mukhwaawe, siisaale eyuuma ehinivaraana aya ni oloko.

44 Mahiku a mamwene awo, Muluku a wiirimu onrowa okumiherya omwene+ ohinrowa-tho opwetexiwa.+ Omwene owo khonrowa ovahereriwa atthu akina.+ Nave onrowa onyaanya ni omaliha omwene wootheene.+ Nto onrowa okhalaka mahiku ootheene.+ 45 Nave, ntoko siisaale moonale anyu wiira nluku naapasunwe vamwaako nihivariwe ni matata naahinyakatta eyuuma, ni ekoopiri, ni oloko, ni eparatha ni eweero,+ nto Muluku Muulupalexa, oomusuweliha mwene etthu enrowa wiiraneya ohoolo.+ Etthu mulonhe anyu ti yeekeekhai, nave ele enitaphulela aya ti yoororomeleya”.

46 Vano, mwene Nabukodonosori aahikokhora, uurama mpakha vathi ohoolo wa Daniyeli, ni aahimuttittimiha vanceene. Nave aahiruma wiira Daniyeli ovahiwe itthu ni opaheriwe nsenso.* 47 Mwene aahimuleela Daniyeli wiira: “Mweekeekhai Muluku anyu ti Muluku a amuluku, nave ti Pwiya a mamwene. Owo Mulipa-onisuweliha isiiri, okhala wiira moowerya okisuweliha esiiri ela”.+ 48 Mwene aahinvaha Daniyeli okhulupale ni itthu sinceene sooreera. Nave-tho, aahimukhaliha namalamulela a eprovinsia yootheene ya oBabiloonia,+ ni xeefi muulupale a asuweli ootheene a oBabiloonia. 49 Nave-tho, Daniyeli aahinvekela mwene, nto mwene owo aahimuthanla Xadraki, Mexaki, ni Abedinego+ wiira aweheryeke myaha sa eprovinsia ya oBabiloonia. Masi Daniyeli aarumeela vatthokoni va mwene.*

3 Mwene Nabukodonosori aahipaka elatarato ya eweero. Orakamela waya osulu waari etthu yoowiiraka imeeturu 27,* nave wunnuwa waya waari etthu yoowiiraka imeeturu tthaaru.* Owo aaheemexa elatarato eyo nipuro noowaataleya na oDura, eprovinsia ya oBabiloonia. 2 Nuumala-vo, mwene Nabukodonosori aahiruma othukumanyiwa masaatrapa,* makhulupale a kuvernu, makuvernatoro, alipa-oovaha miruku, alipa-oosuka mihakhu, alipa-oophuka milattu, makhulupale a atoropa, ni ootheene ale yaaweherya iprovinsia, wiira arwe awehe otthukuleliwa* wa elatarato mwene Nabukodonosori eemenxe awe.

3 Tivonto, masaatrapa, makhulupale a kuvernu, makuvernatoro, alipa-oovaha miruku, alipa-oosuka mihakhu, alipa-oophuka milattu, makhulupale a atoropa, ni ootheene ale yaaweherya iprovinsia, yaahithukumana para otthukuleliwa* wa elatarato mwene Nabukodonosori eemenxe awe. Nave, yaaheemela ohoolo wa elatarato ele yeemexiwe ni Nabukodonosori. 4 Mulipa-aalaleya masu a mwene, aahikhuwela, iiraka: “Nyuwo atthu a maloko oovirikana ni a mattaava oovirikana, munnirummwa 5 wiira, okathi munrowa anyu wiiwa oruma wa nlope, ephivi,* tthakare, pankwe, kitara, ekaita, ni ikaruma sootheene sikina sa isipo, muhaana wuurama ni okokhorela elatarato ya eweero mwene Nabukodonosori eemenxe awe. 6 Mutthu yoole ohinrowa wuurama ni ohinrowa okokhorela elatarato eyo, onooriheliwa munlittini na mooro+ okathi ene yoowo”. 7 Nto yiiwaka-ru oruma wa nlope, ephivi,* tthakare, pankwe, kitara, ni ikaruma sootheene sikina sa isipo, atthu a maloko oovirikana ni a mattaava oovirikana, yaahuurama ni yaahikokhorela elatarato ya eweero, yeeyo mwene Nabukodonosori eemenxe awe.

8 Vano, okathi ene yoowo, akhaldeya akina yaahirowa wa mwene owootherya* ayuda. 9 Awo yaahimuleela mwene Nabukodonosori wiira: “Khoo mwene, mukhaleke mahiku ootheene. 10 Nyuwo mwene, mooruma wiira atthu ootheene anrowa owiriyana oruma wa nlope, ephivi,* tthakare, pankwe, kitara, ekaita, ni ikaruma sootheene sikina sa isipo, yaahaana wuurama ni okokhorela elatarato ya eweero. 11 Nave, mwaahihimya wiira mutthu yoole ahaarowa wuurama ni ahaarowa okokhorela, aahaana oriheliwa munlittini na mooro.+ 12 Masi aakhala ayuda mwaathanlale anyu wiira aweheryeke eprovinsia ya oBabiloonia, eyo piiyo, Xadraki, Mexaki ni Abedinego.+ Awo khaniwiiwelelani nyuwo mwene. Nave, khanaarumeela amuluku anyu, ni annikhootta okokhorela elatarato ya eweero mweemenxe anyu”.

13 Nabukodonosori aahinanariwa vanceene. Nto aahiruma oruuhiwa Xadraki, Mexaki ni Abedinego. Vano, alopwana awo yaahiroihiwa wa mwene. 14 Nabukodonosori aahaakoha, oriki: “Niireke wiira ekeekhai wiira nyuwo Xadraki, Mexaki ni Abedinego, khamunaarumeela amuluku aka+ ni munnikhootta okokhorela elatarato ya eweero keemenxe aka? 15 Tivo, mwatthikela-tho wiiwa oruma wa nlope, ephivi,* tthakare, pankwe, kitara, ekaita, ni ikaruma sootheene sikina sa isipo, nto muurama ni munakokhorela elatarato kipanke aka, itthu sinooweettelani saana. Masi mwakhootta okokhorela, munooriheliwa niinaano-ru munlittini na mooro. Nto muluku xeeni onrowa owerya owoopolani mmatatani mwaka?”+

16 Xadraki, Mexaki ni Abedinego, yaahimwaakhula mwene yiiraka: “Nyuwo mwene, hiyo khaninrowa owaakhulani etthu mwaha ola. 17 Akhala wiira nihaana oriheliwa munlittini na mooro, Muluku ahu onimurumeela ahu, onoowerya onoopola munlittini-mmo. Nave, onoowerya onoopola mmatatani mwanyu.+ 18 Masi nyuwo mwene, musuweleke wiira hata ohirowaka onoopola, khaninrowa waarumeela amuluku anyu, nnakhala okokhorela elatarato ya eweero mweemenxe anyu”.+

19 Vano, Nabukodonosori aahitepa onanariwa, ni owiitho wawe waahiturukeya,* mwaha wa Xadraki, Mexaki ni Abedinego. Nave aahiruma wuncereriwa mooro munlittini ikwaha 7, ovikana mahiku makina. 20 Nuumala-vo, aahaaruma anakhotto awe akina oowerya, wiira amutthukwe Xadraki, Mexaki ni Abedinego ni yaarihele munlittini na mooro.

21 Nto, alopwana ale yaahitthukiwa awanre ene ikasako saya, malaya aya, maleeso aya, ni ikuwo sikina, khuriheliwa munlittini na mooro. 22 Okhala wiira etthu mwene aarumme awe yaari yootepa ovila, nave nlitti na mooro khinaareere oviha, alopwana yanvonyenre Xadraki, Mexaki ni Abedinego yaahikhwa mwaha wa malumi a mooro. 23 Masi, alopwana ale araru, eyo piiyo, Xadraki, Mexaki ni Abedinego, yaahimorela munlittini-mme na mooro atthukiwe ene.

24 Nuumala-vo, mwene Nabukodonosori aahoova vanceene. Nto aaheemela moowaakuveya, onaakoha makhulupale awe iiraka: “Kiira naatthunkwe alopwana araru, naarihela munlittini na mooro?” Awo yaahimwaakhula mwene wiira: “Aayo mwene”. 25 Mwene aahihimya wiira: “Mooneke! Miyo kinaaweha alopwana axexe yeettaka eriyari ya mooro. Awo khaviiye, nave mulopwana a neexexe onikhala ntoko mwaana a amuluku”.

26 Nabukodonosori aahaattamela mukhora wa nlitti na mooro, onahimya wiira: “Xadraki, Mexaki ni Abedinego, nyuwo arumeyi a Muluku Muulupalexa,+ mukhumele ota nno!” Siiso, Xadraki, Mexaki ni Abedinego yaahikhuma eriyari ya mooro. 27 Vano, masaatrapa, makhulupale a kuvernu, makuvernatoro, alipa-onvaha miruku mwene, yaawo yaathukumanne opuro ole,+ yaahoona wiira mooro ole khiwaawiirinhe etthu alopwana ale.+ Ikharari saya khisaanyopotonwe nnakhala emosa. Ikasako saya khisaahononeyale, nnakhala awo khiyankha mwiixi.

28 Nuumala-vo, Nabukodonosori aahihimya wiira: “Ottottopeliwe Muluku a Xadraki, Mexaki ni Abedinego,+ yoowo orumme nlaikha nawe ni owooponle arumeyi awe. Awo aamuroromela Muluku aya ni aakhootta wiiwelela yooruma ya mwene. Nave yaaheemererya okhwa,* ohiya omurumeela aahiiso omukokhorela muluku mukina, ohikhanle Muluku aya paahi.+ 29 Tivonto, miyo kinniruma wiira atthu a maloko oovirikana ni a mattaava oovirikana anrowa ohimya etthu amwiirelaka Muluku a Xadraki, Mexaki ni Abedinego, ahaana wiikitthiwa ipetaaso sene. Nave empa aya ehaana okhalihiwa elatiriina* ya atthu, okhala wiira khuuvo muluku mukina oniwerya woopola ntoko Muluku ole”.+

30 Nto mwene aahimukhaliha Xadraki, Mexaki ni Abedinego atthu yaaweherya eprovinsia ya oBabiloonia.+

4 “Miyo mwene Nabukodonosori, kinnaaroihela mitthaka atthu ootheene a maloko oovirikana ni a mattaava oovirikana, anikhala elapo yootheene ya vathi, kiiraka: Murettele anyu otepeke waatta! 2 Kinnihakalala wooleelani miiriirya ni itthu sootikiniha Muluku Muulupalexa okiirenle awe. 3 Miiriirya sawe ti suulupale, nave itthu sootikiniha onipaka awe khasinlikananiwa! Omwene awe khonimala, ni olamulela wawe ti wa mahiku* ootheene.+

4 “Miyo Nabukodonosori, kaari mpaani* mwaka ni murettele, nave itthu saanikeettela saana. 5 Kaahiloha etthu yaakoopinhe. Kirupaka siisaale, itthu kaaweha aka ni saarwa mmuru mwaka, saanikoopiha.+ 6 Tivonto, kaahiruma oruuhiwa ohoolo waka asuweli ootheene a oBabiloonia, wiira akitaphulele etthu kaalonhe aka.+

7 “Nto, anahako, anamaxintta, akhaldeya,* ni asomi a itheneeri,+ yaahirwa. Nuumala waaleela etthu kaalonhe aka, khuuvo aawerya okitaphulela.+ 8 Wookiseryani waya, aahirwa Daniyeli, yoowo ovahiwe nsina na muluku aka+ noowi Belitesazari,+ ni orina owerya wa amuluku oowaarya.+ Vano miyo kaahimuleela etthu kaalonhe aka, kiiraka:

9 “‘Nyuwo Belitesazari, xeefi a anahako,+ koosuwela wiira owerya wa amuluku oowaarya ori ni nyuwo,+ ni khiivo etthu yoowiipitheya enoovilani.+ Tivonto, mukileele etthu kilonhe aka ni etthu enitaphulela aya.

10 “‘Okathi kaaloha aka kimmaathale ene vakhaamani vaka, kaahoona mwiri+ waari eriyari ya elapo. Mwiri owo waari woorekama vanceene.+ 11 Mwiri owo waahinnuwa ni waahilipa. Nave waanikwata wiirimu, ni waanooneya mpakha omalenle elapo. 12 Makukhu a mwiri owo yaari ooreera, nave mihokorokho saya saari soowaatta. Mwiri owo waanaaphwanyiha eyoolya atthu ootheene ni inama sootheene. Inama sa mutakhwani saaniphumurya vamuuttutthini va mwiri owo, ni axipalame a musulu yaanikhala murittani mwaya. Itthu sootheene sikumi saanilya mihokorokho sa mwiri owo.

13 “‘Okathi kaaweha aka itthu iye saakhumelela mmuru mwaka kimmaathale ene vakhaamani vaka, kaahimoona mulipa-oowehaweha mmosa, eyo piiyo, namitthaka oowaarya, okhuruwaka wiirimu.+ 14 Owo aahikhuwela vanceene iiraka: “Mwiikitthe mwiri owo,+ mwiikitthe iritta saya, ni nvurule makukhu aya, ni mmwara-mwarye mihokorokho saya! Axinama ari vathi va mwiri owo atthyawe, nave axipalame ari murittani mwa mwiri owo atthyawe. 15 Masi muhiye exa ni mitathaari saya. Exa eyo etthukiwe mutakhwani ni ekhara ya eyuuma ni ekhara ya ekoopiri. Enaanihiweke ni okame wa wiirimu. Nave ekhaleke vamosa ni inama sa mutakhwani ni malaxi.+ 16 Murima aya wa mutthu otatuxiwe, okhale murima wa enama ya mutakhwani. Nave muhiye sivire+ iyaakha* 7.+ 17 Nla ti nlamulo na alipa-oowehaweha,+ ni ti etthu aniveka aya anamitthaka oowaarya, wiira atthu ootheene ari akumi asuwele wiira Muluku Muulupalexa tori Namalamulela a moomweneni mwa apinaatamu,+ ni wiira onninvaha omwene mutthu onimphavela awe. Nave onnaavaha omwene atthu ahinooneliwa vatthu”.

18 “‘Ela ti etthu miyo mwene Nabukodonosori kilonhe aka. Vano, nyuwo Belitesazari, muhimye etthu enitaphulela aya, maana asuweli ootheene a moomweneni mwaka khaniwerya okisuweliha etthu enitaphulela aya.+ Masi nyuwo munoowerya, okhala wiira owerya wa amuluku oowaarya ori ni nyuwo’.

19 Okathi ene yoole Daniyeli, yoowo aihaniwa-tho Belitesazari,+ aahixanka okathi vakhaani, ni aahipacerya woova.

“Nto mwene aahihimya wiira: ‘Nyuwo Belitesazari, muhoove mwaha wa etthu kilonhe aka ni etthu enitaphulela aya’.

“Belitesazari aahimwaakhula mwene wiira: ‘Khoo pwiya aka, etthu mulonhe anyu ewiiraneele ale anoonyokhani, nave etthu enitaphulela aya, yaaphwanye awanani anyu.

20 “‘Mwiri moonale anyu, yoowo wannunwe ni waalimpe, waakota wiirimu ni wooneya mulaponi mootheene,+ 21 ni waarina makukhu ooreera, ni mihokorokho soowaatta saaphiyerya atthu ootheene ni inama sootheene, nave yoowo inama sa mutakhwani saakhala aya vathi vaya, ni axipalame a musulu yaakhala aya murittani mwaya,+ 22 ti nyuwo mwene. Nyuwo mootepa wunnuwa ni moolipa, nave okhulupale anyu ohinnuwa ni woophiya wiirimu.+ Nave-tho olamulela wanyu onniphiya omalenle elapo.+

23 “‘Nto nyuwo mwene mwaahinweha mulipa-oowehaweha, eyo piiyo, namitthaka oowaarya,+ okhuruwaka wiirimu, ohimyaka wiira: “Mwiikitthe mwiri owo ni muntakase, muhiye exa ni mitathaari saya. Exa eyo etthukiwe mutakhwani ni ekhara ya eyuuma ni ekhara ya ekoopiri. Enaanihiweke ni okame wa wiirimu, nave ekhaleke vamosa ni inama sa mutakhwani ni malaxi. Muhiye sivire iyaakha* 7”.+ 24 Nyuwo mwene, ela ti etthu enitaphulela aya. Muluku Muulupalexa oolamula etthu ela enrowa owiiraneelani nyuwo pwiya aka, mwene: 25 Nyuwo munimoomoliwa eriyari ya atthu, nto munrowa okhalaka ni inama sa mutakhwani. Munrowa olyaaka malaxi ntoko ipooyi, nave okame wa wiirimu onrowa woonaanihakani.+ Vano sinoovira+ iyaakha* 7,+ mpakha osuwela wiira Muluku Muulupalexa tori Namalamulela a moomweneni mwa apinaatamu, ni wiira onninvaha omwene mutthu onimphavela awe.+

26 “‘Masi, okhala wiira aahiruma wiira ehiiwe exa ya mwiri owo ni mitathaari saya,+ munoottikiheriwa omwene anyu, nuumala nyuwo osuwela wiira ookhala ori wiirimu onilamulela.* 27 Tivonto, nyuwo mwene mwiiwelele miruku saka. Muttharuwe itampi sanyu ni nvareke itthu sooreera. Muhiye otakhala murima ni mwaamoreleke ikharari atthu oohaawa. Nto, pooti wiira itthu sinooweettelakani saana’”.+

28 Itthu iya sootheene saahimukhumelela mwene Nabukodonosori.

29 Nuuvira miyeeri 12, mwene iira eettaka vasulu va empa* awe oBabiloonia. 30 Owo aahihimya wiira: “Ola Babiloonia muulupale kimutenke aka ni owerya waka ni ikuru saka, wiira okhale empa aka ni wiira kooniherye ovuwa waka ni okhulupale aka!”

31 Nlelo olavulaka siisaale, naahiiwanyeya nsu wiirimu niiraka: “Nyuwo mwene Nabukodonosori, munnileeliwa wiira: ‘Muhaakhiwa omwene anyu.+ 32 Nave munimoomoliwa eriyari ya atthu. Nto munrowa okhalaka ni inama sa mutakhwani. Munrowa olyaaka malaxi ntoko ipooyi. Vano sinoovira iyaakha 7,* mpakha osuwela wiira Muluku Muulupalexa tori Namalamulela a moomweneni mwa apinaatamu, ni wiira onninvaha omwene mutthu onimphavela awe’”.+

33 Okathi ene yoole, moolumo ale yaahiiraneya ni Nabukodonosori. Owo aahoomoliwa eriyari ya atthu, onalya malaxi ntoko ipooyi. Nave erutthu awe yaahinaanihiwa ni okame wa wiirimu mpakha ikharari sawe orekama, sinakhala ntoko mapupha a murumaasi. Nave makarikhwa* awe yaakhala ntoko makarikhwa a axipalame.+

34 Wookiseryani wa iyaakha iye 7,+ miyo Nabukodonosori kaahiweha wiirimu, nto muupuwelo aka waahitthikela okhala saana. Miyo kaahimuttottopela Muluku Muulupalexa, ni kaahimuttottopela ni onvuwiha Ole onikhala mahiku ootheene, okhala wiira olamulelo awe khonimala, nave omwene awe onikhala mahiku* ootheene.+ 35 Atthu ootheene anikhala mulaponi khahiyo etthu ohoolo wawe. Owo onniiriha etthu oniphavela awe malaikha a wiirimu ni onniwiiriha etthu oniphavela awe atthu a mulaponi. Khuuvo oniwerya omukhoottiherya etthu+ aahiiso omuleela wiira: ‘Exeeni mwiirale anyu?’+

36 “Okathi ene yoole, muupuwelo aka waahitthikela okhala saana. Kaahittikiheriwa omwene aka woovuwa, okhulupale aka ni nttittimiho naka.+ Vano, ale yaakivaha miruku ni makhulupale aka yaahikaavya oratteene. Nave kaahittikiheriwa omwene aka, nto okhulupale aka waahincereriwa ovikana khalai.

37 “Vano, miyo Nabukodonosori, kinnimuttottopela, kinnimuttittimiha ni onvuwiha mwene a wiirimu,+ okhala wiira miteko sawe sootheene ti seekeekhai ni iphiro sawe ti xariya.+ Nave owo onniwerya waayeviha ale oowiixinnuwiha”.+

5 Mwene Belisazari+ aahipaka efesta yuulupale ni aahaalattula makhulupale awe 1.000. Nto aaniwurya eviinyu ohoolo waya.+ 2 Nuumala Belisazari ohapaliwa, aahiruma oruuhiwa ikoopho sa eweero ni sa eparatha, seiyo paapa awe Nabukodonosori aakunxe awe mutemplo oYerusalemu,+ wiira mwene owo ni makhulupale awe, ni athiyana akina,* ni axaarawe akina awureryeke. 3 Vano saahiruuhiwa ikoopho sa eweero, seiyo saakuxiwe mpaani* mwa Muluku oYerusalemu. Nto mwene ni makhulupale awe, ni athiyana akina, ni axaarawe akina yaahiwurerya ikoopho iyo. 4 Awo yaahiwurya eviinyu, ni yaahaattottopela amuluku a eweero, a eparatha, a ekoopiri, a eyuuma, a matera, ni a maluku.

5 Okathi ene yoole, saahikhumelela ikatha sa mutthu, sinapacerya olepa vaxirini va empa* ya mwene waattamela vamuthukoni. Nto mwene aaniwerya oweha ottuli wa ntata okathi naalepa aya. 6 Owiitho wa mwene waahiturukeya ni aahoova vanceene.+ Nave metto sawe saanithukumela ni makutha awe yaanimanana.

7 Mwene aahikhuwela wiira yiitthaniwe anahako, ni akhaldeya,* ni asomi a itheneeri.+ Nto aahaaleela asuweli a oBabiloonia wiira: “Mutthu yoole onrowa osoma etthu ele elempwale ni okileela etthu enitaphulela aya, onrowa owarihiwa nlaya na ekoore violeeta, onoowarihiwa muxikoni ekolaari ya eweero,+ ni onrowa okhala namalamulela a neeraru a moomweneni”.+

8 Vano asuweli ootheene a mwene yaahirwa. Masi awo khiyaawenrye osoma etthu yaalempwale, nnakhala khiyawenrye omuleela mwene etthu yaataphulela aya.+ 9 Tivonto, mwene Belisazari aahoova vanceene ni owiitho wawe waahiturukeya. Nave-tho, makhulupale awe yaahixanka vanceene.+

10 Mwaha wa moolumo a mwene ni makhulupale awe, pwiyamwene aahikela esaala yaalyiwa efesta. Owo aahihimya wiira: “Khoo mwene, mukhaleke mahiku ootheene. Miyuupuwelo sanyu sihiwoopopiheni, nnakhala owiitho wanyu ohiturukeye. 11 Moomweneni mwanyu ookhala mulopwana orina owerya wa amuluku oowaarya. Okathi wa apapinyu, mulopwana* owo aahisuweliwa okhalana osuwela, ni ankhili ni miruku saalikana ni miruku sa amuluku.+ Mwene, paapa anyu mwene Nabukodonosori, aahimukhaliha mulopwana owo xeefi a anahako, anamaxintta, akhaldeya,* ni asomi a itheneeri.+ 12 Daniyeli, yoowo mwene anvanhe awe nsina noowi Belitesazari,+ ookhalana osuwela wuulupale ni ankhili yaamwiiriha otaphulela sooloha, otthokiherya itthu sootikiniha, ni ophuka myaha sooxankiha.*+ Nto murume wiitthaniwa Daniyeli, owo onimooleelani etthu enitaphulela aya”.

13 Vano Daniyeli aahiroihiwa ohoolo wa mwene. Mwene aahimukoha Daniyeli iiraka: “Nyuwo mwa Daniyeli, yoowo aavariwe oYuda,+ oruuhiwa nno ni paapa aka mwene?+ 14 Kihiiwa wiira owerya wa amuluku oowaarya ori ni nyuwo,+ ni moosuweliwa okhalana osuwela, ni ankhili ni miruku sootepa oreera.+ 15 Nto aaruuhiwa asuweli ni anamaxintta ohoolo waka wiira asome moolumo alempwale ni akileele etthu enitaphulela aya, masi awo khawenrye otaphulela.+ 16 Masi kihiiwa mulavuliwaka wiira nyuwo munniwerya otaphulela+ ni ophuka myaha sooxankiha.* Vano mwawerya osoma moolumo alempwale ni okileela etthu entaphulela aya, munrowa owarihiwa nlaya na ekoore violeeta, ni munoowarihiwa muxikoni ekolaari ya eweero, ni munrowa okhala namalamulela a neeraru a moomweneni”.+

17 Daniyeli aahimwaakhula mwene wiira: “Muhalaneke itthu sanyu ni mwaavaheke atthu akina. Masi kinimoosomelani nyuwo mwene moolumo alempwale, ni kinimooleelani etthu enitaphulela aya. 18 Nyuwo mwene, Muluku Muulupalexa aahinvaha paapa anyu Nabukodonosori omwene, okhulupale, nttittimiho ni ovuwa.+ 19 Mwaha wa okhulupale Muluku anvanhe awe paapa anyu, atthu a maloko oovirikana ni mattaava oovirikana yaanimoova.+ Owo aanimwiiva khula mutthu aaphavela awe omwiiva, aahiiso aanimuhiya mukumi khula mutthu aaphavela awe omuhiya mukumi. Nave aanimunnuwiha khula mutthu aaphavela awe omunnuwiha aahiiso aanimuyeviha khula mutthu aaphavela omuyeviha.+ 20 Masi, okathi aapacenrye awe wiixinnuwiha ni wuumiha murima awe ni wiikuxererya,+ aahaakhiwa omwene awe, nave nttittimiho nawe naahimalihiwa. 21 Owo aahoomoliwa eriyari ya atthu. Murima awe waahikhalihiwa ntoko murima wa mwaamunama, nave aanikhala ni apuuru a mutakhwani. Owo aahivahiwa malaxi wiira olyeeke ntoko sinlya aya ipooyi, erutthu awe yaahinaanihiwa ni okame wa wiirimu, mpakha osuwela wiira Muluku Muulupalexa tori Namalamulela a moomweneni mwa apinaatamu ni wiira onninvaha omwene mutthu onimphavela awe.+

22 “Masi nyuwo Belisazari, mwaana a Nabukodonosori, khimwiiyevihale nnaamwi mwaasuwela itthu iya sootheene. 23 Masi nyuwo muhiixinnuwiha munvirikanyaka Pwiya a wiirimu,+ nave mooruma wiira muruuheliwe ikoopho sa mpa mwawe.+ Nuumala-vo, nyuwo ni makhulupale anyu, ni athiyana akina,* ni axaarinyu akina mwaahiwurerya eviinyu ni mwaahaavuwiha amuluku a eparatha, a eweero, a ekoopiri, a eyuuma, a matera ni a maluku, amuluku yaawo ahinoona, nnakhala ahiniiwa ni ahinisuwela etthu.+ Masi nyuwo khamunvuwinhe Muluku, yoowo okumi anyu+ ni iphiro sanyu sootheene sinlipana aya. 24 Tivo, Muluku torumme ntata nle, nenno nlempe moolumo ale.+ 25 Nto moolumo alempwale taala: MENE, MENE, TEKELE, ni PARSINI.

26 Etthu enitaphulela aya moolumo ala tiila: MENE: Muluku ookontari mahiku a omwene anyu ni oomaliha.+

27 “TEKELE: nyuwo moophimmwa vapalansani, muhiphiyerya etthu.

28 “PERESI: omwene anyu wookawanyiwa, khuvahiwa atthu a oMedia ni a oPersia”.+

29 Vano, Belisazari aahiruma wiira Daniyeli owarihiwe nlaya na ekoore violeeta, ni owarihiwe muxikoni ekolaari ya eweero. Nave, awo yaahimulaleya wiira aarowa okhala namalamulela a neeraru a moomweneni.+

30 Ohiyu ene yoole, Belisazari mwene a akhaldeya aahiiviwa.+ 31 Nto Dario+ a oMedia aahaakhela omwene. Owo aarina iyaakha soowiiraka 62.

6 Dario aahoona oreerela waathanla masaatrapa* 120, wiira amukhaliheryeke olamulela moomweneni mwawe mootheene.+ 2 Nave-tho, aahaathanla makhulupale mararu, wiira yaahooleleke masaatrapa awo. Mukhulupale mmosa aari Daniyeli.+ Masaatrapa awo,+ yaahaana waakhula ohoolo wa makhulupale ale, wiira mwene ohipweteiwe etthu. 3 Vano, Daniyeli aanisuwela itthu sinceene waavikana makhulupale makina ni masaatrapa makina, okhala wiira owo aahikhalana osuwela wuulupale.+ Nto mwene aanuupuwela omukhaliha mukhulupale a omwene wootheene.

4 Okathi ole, makhulupale ni masaatrapa yaaniphavelasa omootherya etthu Daniyeli ni moota eettiha awe miteko sa kuvernu.* Masi awo khiyaawenrye ophwanya etthu wiira amootherye, nnakhala khiivo etthu yoohiloka aapanke awe, okhala wiira aari oororomeleya. Nave khiyaaphwannye etthu yooniherya wiira khaakhalela nthiti muteko awe aahiiso aari oohiroromeleya. 5 Alopwana ale yaahihimya wiira: “Khaninrowa ophwanya hata etthu emosa wiira nimootherye Daniyeli. Masi niphavelase omootherya etthu, mwaha wa nlamulo na Muluku awe”.+

6 Tivonto, makhulupale ale ni masaatrapa, yahirowa hoothe wa mwene, anamuleela wiira: “Khoo mwene Dario, mukhaleke mahiku ootheene. 7 Makhulupale ootheene a omwene, axitokweene, masaatrapa, alipa-aninvaha miruku mwene ni makuvernatoro, ahiiwanana wiira mwene okumiherye nlamulo. Nto nlamulo nlo, awo aniphavela wiira mpakha mahiku 30, mutthu yoole onrowa onvekela muluku mukina aahiiso mutthu mukina, ohikhanle woovekelani nyuwo mwene, ohaana oriheliwa munlittini mwa akharamu.+ 8 Vano mwene, xontte mukumiherye nlamulo nlo ni mwaasinari,+ wiira nihiturukiwe, nitthariwaka nlamulo na atthu a oMedia ni a oPersia, nenlo nihinturukiwa”.+

9 Siiso, mwene Dario aahaasinari nlamulo nle.

10 Daniyeli vaiwale awe wiira nlamulo nne naahaasinariwa, owo aahirowa owannyawe. Ixanela sa empa awe ya vasulu saari soohuleya siwehaka oYerusalemu.+ Khula nihiku aanikokhora ikwaha tthaaru, onanvekela ni onamuttottopela Muluku awe, ntoko iira awe okhuma khalai. 11 Okathi ene yoole, alopwana ale yaahikela mpaani mwa Daniyeli, amphwanya onvekelaka ni omuxonttelaka Muluku awe, wiira omureerele murima.

12 Tivonto, awo yaahimwaattamela mwene, anamuupuxerya nlamulo nawe, amukohaka wiira: “Kiira nyuwo muhaasinari nlamulo naahimya wiira mpakha mahiku 30, mutthu yoole onrowa onvekela Muluku mukina aahiiso mutthu mukina, ohikhanle woovekelani nyuwo mwene, ohaana oriheliwa munlittini mwa akharamu?” Mwene aahiwaakhula iiraka: “Mwaha owo woolipihiwa, ntthariwaka nlamulo na atthu a oMedia ni a oPersia, nenlo nihinturukiwa”.+ 13 Niinaano-ru, awo yaahimuleela mwene wiira: “Daniyeli, yoowo oruuhiwe oYuda,+ khonoottittimihani nyuwo mwene, nnakhala khonitthara nlamulo mwaasinanri anyu. Nave onnivekela ikwaha tthaaru khula nihiku”.+ 14 Mwene omalaka-ru wiiwa moolumo ale, aahixanka vanceene, nto aahaavya manera wiira omoopole Daniyeli. Mpakha nsuwa okela, owo aahiimananiha vanceene wiira omoopole. 15 Vano, alopwana ale yaahirowa hoothe olavulana mwene, anamuleela wiira: “Nyuwo mwene, muhiliyale wiira nlamulo na atthu a oMedia ni a oPersia, nnihimya wiira nlamulo mwene onikumiherya awe khaninturukiwa”.+

16 Nto mwene aahiruma oruuhiwa Daniyeli, khuriheliwa munlittini mwa akharamu.+ Vano mwene, aahimuleela Daniyeli wiira: “Muluku anyu yoowo munimurumeela anyu voohihiyererya, onrowa owoopolani”. 17 Nuumala-vo, naahiruuhiwa nluku nittiyeliwa nlitti. Mwene aahihela ekanyeryo nluku nle ni anela awe, ni anela a makhulupale awe, wiira ehikhale etthu yaarowa oturukiwa mwaha ole wa Daniyeli.

18 Nuumala-vo, aahirowa owaani.* Owo aahiviriha ohiyu otthukwaka ni khaaphavenle otthekula,* nnakhala khaawerya orupa.* 19 Vahalaka oxa, mwene aahivenya vaarupa awe onatthimakela vaari nlitti na akharamu. 20 Okathi aattamenle awe nlitti nle, owo aahimwiitthana Daniyeli ni nsu nooriipiwa murima. Mwene aahimukoha Daniyeli, iiraka: “Nyuwo Daniyeli, murumeyi a Muluku mukumi, kiireke wiira Muluku anyu, yoowo munimurumeela anyu voohihiyererya oowerya owoopolani mwaano mwa akharamu?” 21 Niinaano-ru, Daniyeli aahimwaakhula mwene wiira: “Khoo mwene, mukhaleke mahiku ootheene. 22 Muluku aka ooruma nlaikha nawe, wiira niwale iyano sa akharamu.+ Nto awo khakiirinhe etthu yootakhala,+ okhala wiira owo ohoona wiira nkirina mulattu, nnakhala nkiwiirenleni etthu yootakhala nyuwo mwene”.

23 Nto mwene aahitteeliwa murima vanceene. Vano aahiruma wiira Daniyeli okumihiwe munlittini-mme. Okathi Daniyeli aakumiheriwe awe ota, khiivo etthu yootakhala yaamwiiranenle, okhala wiira aahimuroromela Muluku awe.+

24 Mwene aahiruma wiira aruuhiwe alopwana ale yaamoothenrye Daniyeli. Nto alopwana awo, yaahiriheliwa mulittini mwa akharamu vamosa ni anaaya ni axaaraya. Ahinatthi ophiya vathi va nlitti, akharamu yaahaakaphula atthu ale, apwexakasa makhuva aya ootheene.+

25 Nuumala-vo, mwene Dario aahaalepela ekarta, atthu a maloko ootheene ni a mattaava ootheene, yaawo yaakhala mulaponi mootheene,+ iiraka: “Mukhale ni murettele munceene! 26 Kinnaaruma atthu ootheene a moomweneni mwaka, wiira ahaana omoova Muluku a Daniyeli,+ okhala wiira owo ti Muluku mukumi ni onikhala voohimala. Omwene awe khonikhala-khala opwetexiwaka, ni olamulela wawe* ti wa mahiku ootheene.+ 27 Owo onniwaakiha atthu+ ni onniwoopola. Nave onnipaka itthu sootikiniha wiirimu ni elapo ya vathi,+ okhala wiira oomoopola Daniyeli mwaano* mwa akharamu”.

28 Siiso, itthu saanimweettela saana Daniyeli moomweneni mwa Dario,+ ni moomweneni mwa Kiiru, a oPersia.+

7 Eyaakha yoopacerya ya omwene wa Belisazari,+ mwene a oBabiloonia, Daniyeli aahiloha. Owo aahoonihiwa itthu okathi ammaathale awe vakhaamani vawe.+ Vano, owo aahilepa etthu aalonhe awe.+ Aahilepa itthu sootheene sa mwaha owo. 2 Daniyeli aahihimya wiira:

“Okathi kaaloha aka ohiyu, miyo kaahoona epheyo yoopaka mipantta mixexe, emanaka vanceene ephareya yuulupale.+ 3 Vano, saahikhuma mphareya inama soowali ixexe suulupale,+ seiyo saari soovirikana ekina ni ekhwaaya.

4 “Enama yoopacerya, yaalikana ni kharamu.+ Mapupha aya, yaari ntoko mapupha a murumaasi.+ Miyo kaahiwehexexa mpakha okumihiwa mapupha aya. Nave yaaheemexiwa vathi, khunyakelihiwa vathi-vo ni metto miili ntoko mutthu, ni yaahivahiwa murima wa mutthu.

5 “Nave, yaahikhumelela enama ekina, ya nenli, yaalikana ni ursu.+ Eyo yaaheemela eteexenrye ene musulu mwetto mmosa. Nave yaahiluma mwaano mwaya iparari tthaaru. Nto yaahileeliwa wiira: ‘Mweemele, mukhuure enama yinceene’.+

6 “Nuumala-vo, miyo kaahithipelela oweha, nto kaahoona enama ekina, yeeyo yaakhala ntoko havara.+ Masi ottuli waya yaahikhalana mapupha yaalikana ni mapupha a mwaapalame. Nave enama eyo yaahikhalana miru mixexe,+ ni yaahivahiwa owerya wiira elamuleleke.

7 “Kilohaka siisaale ohiyu, kaahiweha enama ya neexexe. Enama eyo yaari yootutuxa, yoowoopiha ni ya ikuru sinceene. Yaahikhalana maino maalupale a eyuuma. Enama eyo yaanikhuura ni yaaninyaanya itthu sootheene. Nave itthu saahala yaaninyakela ni inawu saya.+ Enama eyo yaahivirikana ni inama iye sikina saakhumelenle. Nave-tho, yaahikhalana manyaka 10. 8 Okathi kaawehexexaka oratteene manyaka ale, naahikhumelela nnyaka nikina naamukhaani.+ Manyaka mararu yaahipheliwa wiira arantteliwe ni nnyaka nno. Nnyaka nlo naahikhalana maitho yaalikana ni maitho a pinaatamu, ni yaahikhalana eyano yaalavula mwa enamuna yoowiixinnuwiha.*+

9 Kiwehaka siisaale, saahipwehiwa ihice. Nto Ole Onikhala Okhuma Khalai+ aahikilaathi.+ Ikuwo sawe saari sootteela ntoko eneevi,+ nave ikharari sawe saakhala ntoko manri ootteela a epwittipwitthi. Ehice awe yaalikana ni malumi a mooro. Maroota a ehice eyo yaalikana ni mooro waapatta.+ 10 Ohoolo wawe,+ waanikhuma muro wa mooro. Malaikha ikonto ikonto sene, yaanimurumeela, nave malaikha ikonto muloko otthikela ikonto muloko, yaaheemela ohoolo wawe.+ Etripunaale+ yaahipacerya othukumana, nave iliivuru saahihuliwa.

11 “Okathi owo, miyo kaahithipelela oweha, mwaha wa moolumo oowiixinnuwiha* yaalavuliwa ni nnyaka nle.+ Miyo kaahiweha mpakha enama ele wiiviwa. Erutthu aya yaahipwetexiwa ni yaahivahereriwa wiira epahiwe ni mooro. 12 Masi inama sikina,+ saahaakhiwa olamulelo aya. Saheemereriwa okhala okathi omosa ni okathi woothanliwa.

13 “Kilohaka siisaale ohiyu, aahikhumelela mmeekuni, mutthu mmosa aalikana ni mwaana a mutthu.+ Owo aaheemereriwa ophiya opuro aari awe Ole Onikhala Okhuma Khalai,+ khuroihiwa ohoolo wawe. 14 Vano, mwaana a mutthu owo aahivahiwa olamulelo,+ nttittimiho+ ni omwene, wiira atthu ootheene a maloko oovirikana ni a mattaava oovirikana, amurumeeleke yoowo.+ Olamulela wawe ti wa mahiku ootheene ni khonimala, nave omwene awe khonrowa opwetexiwa.+

15 Nto miyo Daniyeli kaahixanka mwaha wa itthu soowoopiha kaawenhe aka.+ 16 Kaahaattamela nlaikha nimosa neemenle vaavale, kinakoha etthu yaataphulela aya itthu iye. Siiso, nlaikha naahikaattamela ni naahikileela etthu yaataphulela aya.

17 “‘Inama iyo ixexe suulupale,+ sinithoonyerya mamwene maxexe anrowa okhumelela mulaponi.+ 18 Masi ale oowaarya animurumeela Muluku Ooweryexa,+ anrowa waakhela omwene,+ ni omwene owo+ onrowa okhala wawaya mahiku ootheene’.

19 “Vano, kaahiphavela osuwela itthu sikina sa enama ya neexexe, yeeyo yaari yoovirikana ni inama sikina. Enama eyo yaari yoowoopiha, ni yaahikhalana maino a eyuuma ni itthottopwa* sa ekoopiri. Enama eyo yaanikhuura ni yaaninyaanya itthu sootheene. Nave itthu saahala yaaninyakela ni inawu saya.+ 20 Nave kaahiphavela osuwela itthu sikina sa manyaka 10+ yaari vamuru va enama eyo, ni nnyaka nikina naakhumelenle, nenno naaranttenle manyaka mararu yaamonre.+ Nnyaka nno naahikhalana maitho ni eyano, yeeyo yaalavula mwa enamuna yoowiixinnuwiha.* Nave-tho nnyaka nlo naari nuulupale ovikana manyaka makina.

21 “Kaahiweha nnyaka nlo niwanaka ni ale oothanliwa, nto naahaawerya,+ 22 mpakha orwa Ole Onikhala Okhuma Khalai.+ Owo aahiphuka mulattu aavaha erasau ale oothanliwa animurumeela Muluku Ooweryexa.+ Vano waahiphiya okathi waathanliwe wiira ale oothanliwa avahiwe omwene.+

23 “Nlaikha naahikileela wiira: ‘Enama ya neexexe, enithoonyerya omwene wa neexexe onrowa okhumelela mulaponi. Omwene owo onoovirikana ni omwene wootheene. Nave onooxintta ni opwetexa itthu sootheene sinrowa aya ophwanya mulaponi.+ 24 Manyaka 10 anithoonyerya mamwene 10 anrowa okhuma omwene owo. Nuumala mamwene awo, onookhumelela mwene mukina, yoowo onrowa ovirikana ni mamwene ale oopacerya. Mwene owo onimwaawerya mamwene mararu.+ 25 Owo onrowa onveeha Muluku Muulupalexa.+ Onrowa omakelaka waahaaxa ale oothanliwa animurumeela Muluku Ooweryexa. Onimweererya oturuka okathi ni oturuka nlamulo. Nave ale oothanliwa anoovahereriwa mmatatani mwawe, wiira avirihe okathi omosa ni okathi miili, ni nimeya na okathi omosa.*+ 26 Masi Etripunaale yaahithukumana, emwaakha mwene owo olamulelo awe. Nuumala-vo, aahipwetexiwa voomalela.+

27 “‘Vano, omwene ni olamulelo ni okhulupale wa omwene wootheene wa mulaponi, waahivahiwa ale oothanliwa animurumeela Muluku Ooweryexa.+ Omwene aya ti wa mahiku ootheene.+ Nave ikuvernu sootheene sinrowa waarumeelaka ni owiiwelelaka yaawo’.

28 “Ela ti etthu kiwenhe aka moolohani mwaka. Miyo Daniyeli, miyuupuwelo saka saahikixankiha vanceene, mpakha owiitho waka oturukeya. Masi kaahisuka itthu iya vamurimani vaka”.

8 Eyaakha ya neeraru ya olamulelo wa mwene Belisazari,+ miyo Daniyeli, kaahoona etthu ekina yoovirikana ni ele kaawenhe aka woopaceryani.+ 2 Miyo kaari empa* ya mwene oSusa,+ yeeyo eri eprovinsia ya wElami.+ Kaahoonihiwa etthu waattamela muro* Ulayi. 3 Okathi kaavenxale aka muru, kaahiweha epwittipwitthi yoolopwana+ yaarina manyaka manli,+ yeemenle ene ohoolo wa muro. Manyaka awo manli yaari oorakama, masi nimosa naari noorakamexa ovikana nikina. Nnyaka nle noorakamexa naakhumelenle othanathana-ru.+ 4 Kaahiweha epwittipwitthi eyo yoolopwana ekhumulaka mpantta onikela nsuwa, ni onorti, ni osuuli, nave khiivo enama ya mutakhwani yaawerya epwittipwitthi eyo. Khuuvo mutthu aawerya omoopola mutthu mukina mmatatani mwaya.+ Eyo yaaniira khula etthu yaaphavela aya ni yaaniixinnuwiha.

5 Kiwehaka siisaale, kaahoona epuri yoolopwana+ yaakhuma mpantta onikela nsuwa, elapuwaka elapo yootheene ya vathi ehikwante vathi. Eriyari ya maitho aya, epuri eyo yaahikhalana nnyaka nuulupale.+ 6 Eyo yaatthimaka erowaka waari epwittipwitthi yaarina manyaka manli, yeeyo kaawenhe aka yeemenle ene omuro. Epuri ele yaatthimaka erowaka waari epwittipwitthi, enanariwe ene vanceene.

7 Miyo kaahiweha epuri eyo yaattamelaka epwittipwitthi, enanariwe ene vanceene. Vano epuri eyo yaahikhumula epwittipwitthi ele, yintaka manyaka oomanli a epwittipwitthi eyo. Nto epwittipwitthi eyo khiyaawerya owana ni epuri. Epuri ele yaahirihela epwittipwitthi vathi, enyakela. Nave-tho, khuuvo aawerya waakiha epwittipwitthi ele mmatatani mwa epuri.

8 Vano epuri ele yoolopwana yaahipacerya wiixinnuwiha vanceene. Masi ephwanyaka-ru okhulupale, nnyaka naya nuulupale naahinteya. Nto nipuro naya yaahikhumelela manyaka maxexe, yaawo yaathoonya ipantte* ixexe.+

9 Vannyakani nimosa, naahikhuma nnyaka nikina naamukhaani. Owerya wa nnyaka nlo waahiphiya osuuli, ni mpantta onikhuma nsuwa, ni Elapo Yooreera.+ 10 Nnyaka nlo naahinnuwa vanceene mpakha waaphwanya anakhotto a wiirimu.* Nlo naahiwiiriha anakhotto akina ni itheneeri sikina omorela vathi. Vano naahaanyakela anakhotto awo ni naahinyakela itheneeri. 11 Nnyaka nlo naaniixinnuwiha ohoolo wa Mukhulupale a anakhotto. Nave naanaakhoottiherya atthu onvaha mukuttho mukhulupale owo khula nihiku. Nave-tho, naahihonona nipuro nawe noowaarya.+ 12 Mwaha wa etampi, nnyaka nlo naahivahiwa anakhotto ni mukuttho wa khula nihiku. Nnyaka nle naanirihela vathi khula etthu yaavarihana ni ekeekhai. Siiso, khula etthu nnyaka nle yaapaka aya, yaaneetta saana.

13 Nuumala-vo, miyo kaahiiwa nlaikha nlavulaka. Vano nlaikha nikina naahikoha nle naalavula, niiraka: “Itthu iya koonihiwe aka, eyo piiyo, mukuttho wa khula nihiku, etampi enihonona,+ onyakeliwa wa nipuro noowaarya ni wa anakhotto, onrowa wiiraneya mpakha silini?” 14 Nlaikha nle noopacerya naalavula, naahikileela wiira: “Mpakha ovira mahiku 2.300, voosiisu ni ohiyu. Nave nipuro noowaarya nnoottikiheriwa okhala ntoko vanireerela aya”.

15 Okathi miyo Daniyeli kaawehexexa aka itthu iyo ni kaaphavela aka osuwela oratteene, niinaano-ru, kaahiweha ohoolo waka etthu yaalikana ni mutthu. 16 Nuumala-vo, kaahiiwa nsu na mutthu eriyari ya muro Ulayi,+ nenlo naahimya wiira: “Gabriyeli,+ mmukhaliherye mutthu owo osuwela saana etthu oonale awe”.+ 17 Tivonto, owo aahaattamela opuro keemenle aka. Masi okathi aaphiyale awe, kaahoova vanceene, kuurama mpakha vathi. Vano owo aahikileela wiira: “Nyuwo mwaana a mutthu, musuwele wiira etthu moonale anyu enrowa wiiraneya mahiku ookiserya”.+ 18 Okathi aakilavuliha awe, miyo kaahirupa, kiipopheya vathi. Nto owo aahikivara, okeemexa nipuro nenle keemenle aka.+ 19 Nuumala-vo, aahikileela wiira: “Kinimoosuwelihani etthu enrowa wiiraneya okathi wookiserya wa onanariwa wa Muluku, okhala wiira etthu eyo enrowa wiiraneya mahiku ookiserya.+

20 “Epwittipwitthi yoolopwana ewehale anyu, enaathoonyerya mamwene a oMedia ni a oPersia.+ 21 Vano epuri yoolopwana ya manri, enimuthoonyerya mwene a oGresia.+ Nto nnyaka nuulupale naari eriyari ya maitho aya, nimmuthoonyerya mwene oopacerya.+ 22 Vano nnyaka nle nanteyale, khukhumelela manyaka maxexe,+ onooniherya wiira onookhumelela omwene mixexe mulaponi mwa mwene owo. Masi owerya waya khonrowa olikanaka ni owerya wawe.

23 “Mahiku ookiserya a omwene aya, okathi anrowa aya omaliha itampi saya, onookhumelela mwene oowoopiha ni mulavilavi. 24 Owo onookhalana owerya wuulupale, masi ohiya ni ikuru sawe. Onoopwetexa itthu sinceene, mpakha waatikiniha atthu. Nave khula etthu onivara awe enrowa omweettelaka saana. Owo onimwaapwetexa atthu oowerya, waahela muhina atthu oothanliwa.+ 25 Ni olavilavi awe onimwaawoka atthu, nave murima awe onimwiixinnuwiha. Okathi wa murettele,* owo onimwaapwetexa atthu anceene. Hata ononvirikanya Mukhulupale a makhulupale, masi onimuntakiwa ohivariwe ni ntata na pinaatamu.

26 “Etthu moonihiwe anyu, yeeyo yaalavula sa mikuttho saavahiwa khula nihiku, voosiisu ni makaaripi, ti yeekeekhai. Masi muhimuleele mutthu, okhala wiira enihimya mahiku manceene a ohoolo”.+

27 Nto miyo Daniyeli, kaahikhulumuwa ni kaahiviriha mahiku manceene kiwereiwaka.+ Nuumala-vo, kaahivenya kinavara muteko wa mwene.+ Etthu kaawenhe aka yaahikitikiniha. Khuuvo mutthu aasuwela saana etthu eyo.+

9 Dario,+ mwaana a Asuwero, a nloko na atthu a oMedia, aahikhalihiwa mwene a atthu a oKhaldeya.+ 2 Eyaakha yoopacerya ya olamulela wawe, miyo Daniyeli, kaahiixutta muliivuruni,* iyaakha saarowa ovira oYerusalemu ohikhaliwaka, ntoko Yehova aamulenle awe profeta Yeremiya. Sanvira iyaakha 70+ oYerusalemu ohikhaliwaka.+ 3 Okathi kaasuwenle aka eyo, kaahinvekela Yehova Muluku eekeekhai, kimuxonttelaka ni kitthukwaka.+ Nave kaahiwara isaakho kiihenle ene ettuurwa. 4 Kaahinvekela Yehova Muluku aka, ni kaahimuleela itampi sahu, kiiraka:

“Khoo, nyuwo Muluku eekeekhai, Yehova, Muluku Muulupale ni oowoopiha. Nyuwo munneettela nivarihano nanyu, ni munniwooniherya ophenta woororomeleya+ ale anoophentani ni aneettela sooruma sanyu.+ 5 Hiyo noottheka, noopaka itthu soonanara ni sootakhala, ni khaniwiiwelenleni.+ Nave noohiya weettela sooruma sanyu ni maphukelo anyu. 6 Hiyo khinaawiriyanne arumeyi anyu maprofeta,+ yaawo yaalenle mamwene ahu, makhulupale ahu, amuhavinre ahu, ni atthu ootheene a mulaponi. Awo yaahilavula mwa nsina nanyu itthu mwaaphavela anyu wiira apakeke. 7 Nyuwo Yehova ti muri Muluku a xariya. Nto ootheene ahu ninnuuliwa muru mpakha olelo-va. Ootheene ahu, waahela muhina atthu anikhala oYuda, ni oYerusalemu, ni wIsarayeli wootheene, ale yaattamenle ni ale anikhala ottaiwene, eyo piiyo, ale mwaamwara-mwanre anyu ilapo sootheene, mwaha wa ohiroromeleya waya.+

8 “Khoo Yehova, hiyo noopaka itthu soowuuliha muru, ntoko yiirale aya mamwene ahu, makhulupale ahu ni amuhavinre ahu, okhala wiira nihootthekelani. 9 Khoo Yehova, Muluku ahu, nyuwo mwa Muluku oomoriwa ikharari ni oowaakuva olevelela.+ Masi hiyo khaniwiiwelenleni.+ 10 Hiyo khaniiwelenle nsu na Yehova Muluku ahu, nave khinaatthanre malamulo aanivanhe awe aarumeelaka arumeyi awe maprofeta.+ 11 Atthu ootheene a Isarayeli aatthekela Nlamulo nanyu. Awo khiyiiwelenle moolumo anyu. Tivo, oniphwannye aya otakhaliwa olempwale Nlamulo na Moise, murumeyi a Muluku eekeekhai.+ Hiyo nihootthekelani nyuwo. 12 Nyuwo moomaleliha moolumo mwaaniloponle anyu,+ ni mwaaloponle anyu ale yaanilamulela.* Mooniruuhela maxakha maalupale. Nave-tho mulaponi mootheene khetonko wiiraneya etthu ntoko ele epakiwe oYerusalemu.+ 13 Maxakha ala ootheene aanikhumelela, siisaale ntoko olempwale aya ni Nlamulo na Moise.+ Hata vari siiso, hiyo khinooxonttenleni nyuwo Yehova Muluku ahu, wiira munireerele murima. Hiyo khanittharunwe itampi sahu,+ ni khanivanhe ephoole ekeekhai.*

14 “Tivo, nyuwo Yehova mwaaniniwehaweha ni mwaahiniruuhela maxakha, okhala wiira nyuwo Yehova Muluku ahu, miteko sootheene munivara anyu ti sa xariya. Masi hiyo khaniiwelenle moolumo anyu.+

15 “Khoo Yehova, Muluku ahu, ti nyuwo mwaakuminhe atthu anyu elapo ya wExiitu ni ntata nanyu noowerya,+ ni nwiirinhe atthu osuwela saana nsina nanyu mpakha olelo-va.+ Hiyo noottheka ni nihiira itthu sootakhala. 16 Khoo Yehova, okathi wootheene nyuwo munniira itthu sa xariya.+ Tivonto, xontte, muhinanariwe ni epooma anyu ya oYerusalemu, eyo piiyo, mwaako anyu woowaarya, okhala wiira mwaha wa itampi sahu ni itampi sa amuhavinre ahu, atthu ootheene anirukurenrye anniveeha muttetthe wa oYerusalemu ni annaaveeha atthu anyu.+ 17 Khoo Yehova, Muluku ahu, nwiriyane ovekela wa murumeyi anyu ni oxonttela wawe. Mwaha wa ovuwa wanyu, mpake itthu sooreera mwiirelaka nipuro nanyu noowaarya,+ nenlo nihononiwe.+ 18 Khoo Muluku aka, nwiriyane! Xontte, mutthukule maitho anyu, moone makhalelo ahu oomoriha ikharari, ni makhalelo a epooma yeeyo erina nsina nanyu. Hiyo khannooxonttelani mwaha wa miteko sahu sa xariya, masi nnooxonttelani mwaha wa omoriwa wanyu ikharari wuulupale.+ 19 Khoo Yehova, muniwiriyane. Khoo Yehova, munilevelele.+ Khoo Yehova, muniiwe ni munikhaliherye! Khoo Muluku aka, muhipise mwaha wa nsina nanyu, okhala wiira epooma anyu vamosa ni atthu anyu anniihaneliwa nsina nanyu”.+

20 Miyo kiira nlelo kilavulaka, kivekelaka, ni kihimyaka itampi saka ni itampi sa atthu a nloko naka aisarayeli, ni kinvekelaka Yehova Muluku aka, mwaha wa mwaako awe woowaarya.+ 21 Okathi kiiraaka kivekelaka, Gabriyeli,+ yoowo kanwenhe aka khalai moolohani,+ aahirwa opuro kaari aka, okathi kiiraaka kikhulumunwe ene vanceene, waattamela ewoora enivahiwa mukuttho wa makaaripi. 22 Owo aarwenle okikhaliherya osuwela saana itthu saaroowa wiiraneya. Nto aahimmye so:

“Nyuwo Daniyeli, miyo kihoorwa woovahani ankhili, ni wookhaliheryani osuwela saana itthu sinrowa wiiraneya. 23 Okathi mwaapacenrye anyu ovekela, Muluku ookiruma etthu. Nto miyo kihoorwa woosuwelihani etthu eyo, okhala wiira nyuwo mookhalana efaita yinceene.*+ Tivo, nvahe ephoole etthu kinrowa aka wooleelani, ni mphavele osuwela saana etthu moonale anyu.

24 Sinoovira isumana 70, seiyo sithanleliwe atthu anyu ni epooma anyu yoowaarya,+ wiira omale otthekeliwa nlamulo na Muluku, emale etampi,+ sileveleliwe itampi,+ ekumiheriwe exariya ehinimala,+ elipiheriwe etthu moonale anyu ni eprofesia*+ ni ovahereriwa Muluku Nipuro Noowaaryexa. 25 Muhaana osuwela oratteene wiira, okhuma okathi vahimmwale aya wiira Yerusalemu+ aahaana otthikela otekiwa wiira okhale ntoko aari awe mpakha ophiya okathi aakela awe orwa Muhooleli, eyo piiyo, Mesiya,*+ sinoovira+ isumana 7, nave-tho isumana 62.+ Yerusalemu onoolokiheriwa ni onootthikela otekiwa. Nnootekiwa nipuro ninrowa okhalaka atthu anceene* ni anoothipiwa malitti arukureryaka epooma yootheene. Masi itthu iyo sinrowa wiiraneya okathi wooxankiha.

26 “Savira isumana 62, Mesiya onimwiiviwa+ ohirina etthu.+

“Nave epooma vamosa ni nipuro noowaarya+ sinoopwetexiwa ni anakhotto a mukhulupale onikela orwa. Emalelo aya enrowa okhalaka ntoko ekhumpwale ni maasi manceene. Mpakha wookiseryani waya sinrowa omakelaka owaniwa ikhotto. Muluku oolamula wiira onookhala ohaawa.+

27 “Owo* onoovarihelaka muteko nivarihano opanke awe ni atthu anceene, mpakha esumana emosa. Eriyari ya esumana eyo, onoomala-maliha mukuttho ni yoovaha.+

“Ole onikumiherya ohaawa, onrowa okhuma vanipuphani va itthu soonanara.+ Nave etthu ethanliwe enrowa oyiiheriwa ole onihaaxiwa, mpakha omala-malihiwa”.

10 Eyaakha ya neeraru ya olamulelo wa Kiiru,+ mwene a oPersia, Daniyeli yoowo aihaniwa Belitesazari,+ aahaakhela muhupi waakhuma wa Muluku. Muhupi owo waari weekeekhai ni waalavula sa ekhotto yuulupale. Daniyeli aahiiwa oratteene muhupi owo. Nave aahivahiwa ankhili wiira oweryeke osuwela saana etthu oonale awe.

2 Mahiku awo, miyo Daniyeli kaahiriipiwa murima+ mpakha isumana tthaaru soomalela. 3 Miyo nkaalyiiye eyoolya yoosiva ni nkaakhunre enama, nnakhala nkaawunrye eviinyu. Nave nkoottale makhura mpakha isumana tthaaru soomalela. 4 Nihiku 24, na mweeri woopacerya, okathi kaari aka mukerekhere mwa muro muulupale, eyo piiyo, muro Tiikere,*+ 5 miyo kaaheemexa muru, nto kaahoona nlaikha naawanre ikuwo sa eliinyu+ ni naarina muyuununi mwaya esintu ya eweero ya elapo ya Ufazi. 6 Erutthu aya yaanaarya ntoko nluku nniihaniwa krisoolito,+ owiitho waya waanaarya ntoko overunya, maitho aya yaakhala ntoko muthuko waapatta, miyoono saya ni metto saya, saanaarya ntoko ekoopiri yooreerihiwa.+ Nave nsu naya naaruma ntoko nsu na muttitthi muulupale. 7 Miyo paahi, Daniyeli, kaawenhe etthu eyo. Atthu yaari ni miyo khiyaawenhe.+ Hata vari siiso, atthu awo yaahipacerya othukumela vanceene, yaahitthyawa ni yaahiipitha.

8 Okathi kaaweha aka etthu ele yuulupale, kaahanle mekhaka. Ikuru saahikimalela, nave owiitho waka waahiturukeya vanceene. Nto kaahanle kihirina ikuru.+ 9 Nlaikha nle naahipacerya okilavuliha. Masi okathi kaiwale aka nlavulaka, kaahimorela vathi kiipopheya, ni kaahirupa vanceene.+ 10 Nuumala-vo, ntata nimosa naahikikwannya,+ nikikhoromiha kivarenle ene vathi. 11 Vano, naahikileela wiira:

“Nyuwo Daniyeli, mulopwana ookhalana efaita yinceene,*+ nwiriyane oratteene moolumo kinrowa aka wooleelani. Vano mweemele, okhala wiira koorummwa olavula ni nyuwo”.

Okathi aakilenle awe siiso, kaaheemela kithukumelaka.

12 Nlaikha nne naahikileela wiira: “Nyuwo Daniyeli, muhoove.+ Nihiku noopacerya mwaaphavenle anyu osuwela oratteene itthu iya ni mwaiyevinhe anyu ohoolo wa Muluku anyu, owo aahiiwa moolumo anyu. Tivo, miyo kihoorwa mwaha wa moolumo anyu.+ 13 Masi mukhulupale+ a omwene wa oPersia, aahikittiyelela mpakha mahiku 21. Nto Mikhayeli,*+ mukhulupale mmosa muulupalexa,* aahirwa okikhaliherya. Kaahikhala vaavo ni mamwene a oPersia. 14 Miyo kihoorwa wiira koosuweliheni etthu enrowa owiiraneela atthu a nloko nanyu mahiku ookiserya,+ okhala wiira etthu moonale anyu enrowa wiiraneya mahiku a ohoolo”.+

15 Okathi aakilenle awe moolumo ala, kaahirukunuwa kuuramela vathi, kihinawerya olavula. 16 Nuumala-vo, nlaikha nimosa nenno naalikana ni mutthu, naahivara iyano saka.+ Nto kaahihula iyano saka kinalavula ni ole eemenle ohoolo waka, kiiraka: “Pwiyaka, kinnithukumela mwaha wa etthu koonale aka ni nkirina ikuru.+ 17 Tivonto, kiniwerya sai miyo murumeyi anyu, olavula ni nyuwo pwiyaka?+ Ikuru sookimalela, nave nkiniwerya omumula”.+

18 Nlaikha nle naalikana ni mutthu, naahitthikela okivara nikilipiha.+ 19 Vano naahikileela wiira: “Muhoove,+ nyuwo mulopwana orina efaita yinceene.*+ Murettele okhale ni nyuwo.+ Mulipe murima ni mwiilipihe”. Okathi aalavula awe, miyo kaahilipa vanceene ni kaahihimya wiira: “Mulavuleke pwiyaka, okhala wiira mookilipiha”.

20 Tivonto, nlo naahilavula niiraka: “Moosuwela etthu ekiirinhe orwa wa nyuwo? Vano kinootthika wiira kawane ni mukhulupale a oPersia.+ Nuumala miyo okhuma, onimoorwa mukhulupale a oGresia. 21 Masi kinimooleelani itthu silempwale muliivuruni mwa ekeekhai. Khuuvo mutthu onrowa okikhaliherya vanceene, ohikhanle Mikhayeli,+ mukhulupale anyu.+

11 “Eyaakha yoopacerya ya olamulelo wa Dario+ a oMedia, miyo kaaheemela wiira kimulipihe ni kimukhapelele Mikhayeli.* 2 Etthu kinrowa aka wooleelani niinaano-va ekeekhai:

“Moone, elapo ya oPersia anookhumelela* mamwene mararu. Vano, mwene a neexexe onoothukumanya mihakhu sinceene waavikana mamwene ootheene. Okathi onrowa awe okhala oowerya mwaha wa mihakhu sawe, owo onimwaatumererya atthu ootheene wiira arukunuwele omwene wa oGresia.+

3 Nave-tho, onookhumelela mwene oowerya, yoowo onrowa olamulelaka+ ni owerya wuulupale,* ni onrowa opakaka itthu oniphavela awe. 4 Masi okathi onrowa awe otepexa owerya, omwene awe onookawanyeya ni onoomwareela ipantta ixexe.+ Masi omwene owo khonrowa ohala ni osuulu awe, nnakhala khonrowa olamulelaka ni owerya ntoko aarina awe khalai, okhala wiira onimwaakhiwa omwene awe wiira avahiwe mamwene makina.

5 “Nave mwene a osuuli, eyo piiyo, mukhulupale awe mmosa a anakhotto, onookhalana owerya wuulupale. Masi onookhumelela mukina onrowa okhala oowerya onvikana owo, ni onrowa olamulelaka ni owerya wuulupale.

6 “Nuuvira iyaakha, awo anoopaka nivarihano. Nto mwaana mwaamuthiyana a mwene a osuuli onimoorwa okumana ni mwene a onorti wiira epake nivarihano. Masi mwaana owo mwaamuthiyana onommalela owerya wawe, nave mwene owo onommalela owerya wawe. Nto muthiyana owo, vamosa ni ale amuruuhale, ni apapawe, ni ale yaamulipiha okathi ole, anoovahereriwa mmatatani mwa atthu akina. 7 Mutthu mmosa a emusi ya mwaana mwaamuthiyana owo, onimoorwa omuranttele paapa awe. Owo onimoorwa owana ni anakhotto ni otuphela ixiri sa mwene a onorti, ni onoowana naawo ni onimwaaxintta. 8 Nave-tho, onoorowa wExiitu aakunxe ene amuluku aya, ni ilatarato saya sa eyuuma, ni itthu saya sa efaita sa eparatha ni sa eweero, ni atthu oovariwa. Mwa iyaakha vakhaani, owo onoomurakamela mwene a onorti, 9 yoowo onrowa otuphela muttetthe wa mwene a osuuli. Masi, onootthikela elapo awe.

10 “Nto anaawe animwiilokiherya wiira yawane ekhotto ni animwaathukumanya anakhotto oowaatta ni oowerya. Mwanawe mmosa onoovira mulaponi mootheene ntoko maasi anisarya. Masi owo onootthika. Okathi onrowa awe otthikaka, owo onoowanaka ekhotto mpakha ophwanya ixiri sawe soolipihiwa.

11 “Nto mwene a osuuli onoonanariwa vanceene, ni onookhuma wiira awane nuuwo, eyo piiyo, mwene a onorti. Ola* onoothukumanya muttitthi muulupale, masi muttitthi owo onrowa ovahereriwa mmatatani mwa ole mukina.* 12 Muttitthi owo onookuxiwa. Murima awe onimwiixinnuwiha, nave onimwaamoroxa atthu ikonto miloko sene, masi khonrowa orumeela vanceene owerya wawe.

13 “Nto mwene a onorti onootthika, onoothukumanya muttitthi muulupale ovikana woopacerya. Wavira okathi, nuumala iyaakha vakhaani, owo onoophiya ni anakhotto anceene ni okunxe ene itthu sinceene. 14 Okathi owo, atthu anceene anonvirikanya mwene a osuuli.

“Nave-tho, atthu ootakhala* a nloko nanyu anoovenya wiira yeererye omaliherya eprofesia. Masi awo khanrowa owerya.

15 “Mwene a onorti, onimoorwa ni onooteka etturuuru* wiira okuxe epooma yoolipihiwa. Anakhotto a osuuli vamosa ni atoropa aya ootepa olipa, khanrowa owerya wiixaakiha. Nave khanrowa okhalana ikuru wiira yaawerye awanani aya. 16 Nto ole onrowa omutuphela, onrowa opakaka khula etthu oniphavela awe. Khuuvo onrowa onwerya. Owo onrowa weemela Elapo Yooreera,+ nave onookhalana owerya wa opwetexa. 17 Owo onoolakela orwa ni owerya wootheene wa omwene awe, nave nnoopakiwa nivarihano nuuwo. Nto owo onoopaka etthu. Onimweemereriwa ompwetexa mwaana mwaamuthiyana. Muthiyana owo khonrowa weemela, nnakhala khonrowa-tho okhala awawe. 18 Owo onoolakela otuphela ilapo sa ophareya, nto onookuxa sinceene. Masi kumantanti mmosa onrowa omaliha mukhalelo woowiixinnuwiha wa mwene, nto mukhalelo owo onoomala. Kumantanti owo onimwiiriha mukhalelo owo woowiixinnuwiha, omutthikela yoowo. 19 Nuumala-vo, onootthikela ipooma soolipihiwa sa elapo awe. Onookwattuliwa, onoomora, ni khonrowa-tho okhala.

20 “Nipuro nawe, onookhumelela mutthu onrowa omwiirihaka mulipa-ooliviha mpoosito ovira moomweneni mwawe mootheene mooreera. Masi wavira okathi vakhaani, owo onimookhwa. Khonrowa wiiviwa ni mutthu nnakhala khonrowa okhwa okhottoni.

21 “Nave nipuro nawe, onookhumelela mutthu mmosa oothanyiwa. Mutthu owo khonrowa ovahiwa okhulupale wa omwene. Owo onrowa okhumelela okathi wa murettele,* ni onookuxa omwene orumeelaka wootha. 22 Onimwaaxintta anakhotto anlikana ni maasi manceene. Anakhotto awo anoopwetexiwa. Nave Muhooleli a nivarihano nlo+ onoopwetexiwa.+ 23 Nave mwaha wa nivarihano onrowa awe opaka nuuwo, owo onoorumeela wootha, ni onookhala oowerya okhaliheriwaka ni ekurupu yaamukhaani ya atthu. 24 Okathi wa murettele,* owo onookela mittetthe sootepa othaaciri* sa eprovinsia. Onrowa opaka itthu axipaapa awe ni amuhavinre awe ahipanke aya. Onimwaakawela atthu itthu saakhiwe ni mireerelo. Masi mwa okathi vakhaani, onompaka palano oowootha wiira otuphele mapuro oolipihiwa.

25 “Owo onoothukumanya ikuru sawe ni olipa wawe murima, omutuphele mwene a osuuli, ori ene ni anakhotto anceene. Nto mwene a osuuli onimwiilokiherya wiira awane ekhotto ori ene ni anakhotto anceenexa ni oowerya. Masi, khonrowa owerya mwaha wa palano oowootha opakeliwe awe. 26 Ale anilya eyoolya awe yoosiva, tanrowa ommoroxa.

“Anakhotto awe anookhumpwa,* nave anceene animwiiviwa.

27 “Mamwene ala manli anrowa ophavelaka opaka itthu sootakhala. Nave anookilaathi meesa mamosa awokaneke. Masi khiivo etthu enrowa oweettela saana, okhala wiira emalelo aya enrowa wiiraneya okathi othanliwe.+

28 “Owo onootthikela elapo awe okunxe ene mireerelo sinceene. Nave onoovirikanya nivarihano noowaarya. Onoopaka etthu ni onootthikela elapo awe.

29 “Okathi othanliwe, onootthika wiira otuphele muttetthe wa osuuli. Masi ekwaha ela khenrowa okhala ntoko ekwaha yoopacerya, 30 okhala wiira apakiti a oKitimi+ animoorwa awane nuuwo, nto owo onimuulihihiwa muru.

“Vano, onootthika ni onimooniherya onanariwa wawe mwaha wa nivarihano noowaarya,+ ni onoopaka etthu. Onootthika wiira aareerele murima ale ahiyale nivarihano noowaarya. 31 Nave mwa yoowo anookhuma anakhotto anrowa ohonona nipuro noowaarya,+ ni epooma yoolipihiwa, ni anrowa okumiha mikuttho sinivahiwa okathi wootheene.+

“Awo anoopweha etthu yoonanara enihonona itthu.+

32 “Ni moolumo oowoka,* owo onoowiiriha ale anihonona nivarihano, okhala anamavirikanya. Masi atthu animusuwela Muluku aya, anrowa okhala oolipa ni anoopaka etthu. 33 Ale arina ankhili+ animwaakhaliherya atthu anceene okhalana osuwela. Mwa mahiku manceene, awo anoomoroxiwa ni espaata,* ni mooro, ni anooroihiwa weepotthani, ni animwaakhiwa itthu saya. 34 Masi, okathi anrowa aya omoroxiwa, awo anookhaliheriwa vakhaani. Atthu anceene animwaatthara mwaha wa moolumo oowootha.* 35 Akina arina ankhili anoomoroxiwa, wiira yeehereriwe atthu mwaha wa yaawo, ni wiira atthu areerihiwe ni atteelihiwe+ mpakha ophiya okathi wookiserya, maana etthu eyo enrowa wiiraneya okathi othanliwe.

36 “Mwene owo onoopakaka itthu oniphavela awe, ni onimwiixinnuwiha ni wiivuwiha waavikana amuluku ootheene. Onoolavulaka itthu sootakhala omuhimyaka Muluku a amuluku.+ Itthu sinoomweettela saana, mpakha ophiya nihiku onrowa awe ovahiwa ehukhumu ni Muluku, okhala wiira etthu ehimmwale ehaana wiiraneya. 37 Owo khonrowa omuthokorerya Muluku a amuhavinre awe, nnakhala khonrowa othokorerya etthu enaasivela athiyana, aahiiso khonrowa omuthokorerya muluku mukina. Masi onrowa wiivuwihaka waavikana atthu ootheene. 38 Ohiya-vo, owo onrowa onvuwiha muluku onaakiherya ixiri soolipihiwa. Onrowa onvuwihaka muluku, yoowo amuhavinre awe yahaamusuwela aya. Onrowa onvaha eweero, eparatha, maluku oowaarya ni itthu sooreera. 39 Onootuphela ipooma soolipihiwa omuroromelaka* muluku musya. Nave onimwaavuwiha atthu animuttittimiha,* ni onoowiiriha waalamulela atthu anceene. Nave-tho, onimwaakawelaka opuro ale anrowa omulivaka musurukhu.

40 “Okathi wookiserya, mwene a osuuli onrowa okakhanaka* ni mwene a onorti. Nto mwene a onorti onimoorwa omutuphela mwene owo, orina ene ikaaro, anakhavalo, ni apakiti anceene. Owo onookela ilapo sinceene, ni onookhupa ilapo iyo ntoko aniira aya maasi manceene. 41 Nave-tho, onookela Elapo Yooreera,+ ni onoomoroxa ilapo sinceene. Masi, atthu a ilapo iya animoopowa mmatatani mwawe: atthu a wEdomi, a oMowabi, ni atthu arina efaita yuulupale a wAmoni. 42 Owo nlelo onimookola ntata nawe wiira okuxe ilapo. Nave elapo ya wExiitu khenrowa woopowa. 43 Onookuxa mihakhu soovithiwa sa eweero, sa eparatha, ni itthu sootheene sooreera sa wExiitu. Nave atthu a oLiibia ni a wEthiyopia anrowa omuttharaka.

44 “Masi mwene owo onooxanka, mwaha wa ihapari sinrowa okhumaka mpantta onikhuma nsuwa ni onorti. Onoovenya onanariwe ene vanceene wiira aamala-malihe ni aapwetexe atthu anceene. 45 Mwene owo onimweemexa itenta sawe onirumeela awe ntoko mwene, eriyari ya ephareya yuulupale ni mwaako woowaarya wa Elapo Yooreera.+ Mwene owo onoomala-mala ni khuuvo onrowa omwaakiha.

12 “Okathi owo, mukhulupale Muulupale Mikhayeli,*+ onimweemela* wiira aakhaliherye atthu anyu.+ Onrowa okhala okathi wa maxakha, ohitonko okhala okhuma okathi yoole opacenrye aya okhala maloko mpakha okathi yoowo. Nave okathi owo, atthu anyu* ootheene yaale alempwale muliivuruni,+ anrowa woopowa.+ 2 Atthu anceene akhwiiye anoovenya, akina anrowa waakhela okumi woohimala, vano akina anrowa wuuliwa muru voohimala.

3 “Ale arina ankhili, animwaarya vanceene ntoko erimu. Nave ale anaakhaliherya atthu anceene weettela exariya, animwaarya ntoko itheneeri, mahiku ootheene.

4 “Nto nyuwo Daniyeli, musuke moolumo ala ntoko esiiri ni nwale eliivuru ela mpakha okathi wookiserya.+ Atthu anceene anootokosa oratteene eliivuru ela, nave osuwela weekeekhai onrowa waatta”.+

5 Vano, miyo Daniyeli kaahiwoona atthu akina anli yeemenle ene vaavale. Mmosa eemenle mpantta ola nno wa muro, mukina eemenle mpantta ole iwe wa muro.+ 6 Nuumala-vo, mmosa a yaawo aahimukoha mulopwana ole aawanre ikuwo sa eliinyu,+ yoowo eemenle vasulu va maasi a muro, iiraka: “Itthu iya sootikiniha sinrowa omaliheriwa silini?” 7 Nto kaahimwiiwa mulopwana ole aawanre ikuwo sa eliinyu, yoowo eemenle vasulu va maasi a muro aakhulaka. Okathi aakhula awe, owo aahiteexerya wiirimu ntata nawe noolopwana ni ntata nawe noothiyana, onalapha mwa nsina na Muluku, yoowo onikhala mahiku ootheene,+ iiraka: “Onoovira okathi omosa othanliwe, ni okathi miili othanliwe, ni nimeya na okathi omosa.* Omalihiwaka-ru opwexakasiwa+ owerya wa atthu oowaarya, itthu iya sootheene sinoomaliheriwa”.

8 Miyo kaaniiwa, masi nkaasuwela oratteene.+ Tivo, kaahikoha kiiraka: “Pwiyaka, itthu iya sinrowa omala sai?”

9 Vano owo aahikaakhula wiira: “Nyuwo Daniyeli muroweke, okhala wiira moolumo ala ahaana osukiwa ntoko esiiri, nave eliivuru ela ehaana owaliwa mpakha okathi wookiserya.+ 10 Atthu anceene animwiikhaliha ooreera, animwiikhaliha ootteela ni anooreerihiwa.+ Atthu ootakhala anrowa ovaraka itthu sootakhala, nave khuuvo mutthu ootakhala onrowa osuwela saana itthu iya. Masi ale arina ankhili, anoosuwela saana itthu iya.+

11 “Okhuma okathi atthu anrowa aya ohiya ovaha mukuttho wa khula nihiku,+ mpakha okathi enrowa aya okumiheriwa etthu yoonanara enihonona itthu,+ anoovira mahiku 1.290.

12 “Oohakalala taale anilipelela ni murima wootheene, mpakha ophiya wookiseryani wa mahiku 1.335!

13 “Masi nyuwo muroweke mpakha wookiseryani. Nyuwo munimookhwa, masi munoovenya mahiku ookiserya wiira mwaakhele otthuveliwa wanyu”.+

Aahiiso, “sa etemplo”.

Eyo piiyo, oBabiloonia.

Aahiiso, “etemplo”.

Aahiiso, “anamwane a Isarayeli”.

Aahiiso, woonasa wene: ohuuwa.

Eheeperi, “anamwane”.

Nintaphulela, “Mphuki aka ti Muluku”.

Nintaphulela, “Yehova ooreerela murima”.

Woonasa wene, nintaphulela “Tani onilikana ni Muluku?”

Nintaphulela, “Yehova ookhaliherya”.

Eyo piiyo, masina a oBabiloonia.

Eheeperi, “Muru aka”.

Eheeperi, “anamwane”.

Eheeperi, “muru aka”.

Eheeperi, “anamwane”.

Eheeperi, “anamwane”.

Eheeperi, “anamwane”.

Aahiiso, “anamaxitta; alipa a icapa”.

Aahiiso, “anamaxitta; alipa a icapa”.

Eyo piiyo, ekurupu ya anahako yiixoona osuwela ni yaasoma itheneeri.

Moolumo ari Daniyeli ekapiitulu 2 eversiikulu 4b mpakha ekapiitulu 7 eversiikulu 28, woopaceryani wene yaalempwale ni nttaava na aramaiko.

Aahiiso, woonasa wene: “opuro onuukeliwa ikokhola; mavi oowuukeliwa”.

Aahiiso, “okathi wootheene”.

Eheeperi, “oloko wa mulipa-oowuupa miyaapu”.

Aahiiso, “osuulu wa apinaatamu”, eyo piiyo, atthu pure.

Aahiiso, “erupani”.

Aahiiso, “epalaasio ya mwene”.

Eheeperi, “ikoovatu 60”. Munwehe Apentise B14.

Eheeperi, “ikoovatu 6”. Munwehe Apentise B14.

Nwehe Moolumo Ootthokiheriwa.

Aahiiso, “wiinakurariwa”.

Aahiiso, “wiinakurariwa”.

Aahiiso, “eflauta”.

Aahiiso, “eflauta”.

Aahiiso, “owootherya itthu sootakhala”.

Aahiiso, “eflauta”.

Aahiiso, “eflauta”.

Aahiiso, “muupuwelo awe waahiturukeya moomalela”.

Aahiiso, “yaahileva irutthu saya”.

Aahiiso, woonasa wene: “opuro onuukeliwa ikokhola; mavi oowuukeliwa”.

Eheeperi, “maloko”.

Aahiiso, “mpalaasio”.

Eyo piiyo, ekurupu ya anahako yaixoona osuwela ni yaasoma itheneeri.

Eheeperi, “okathi”.

Eheeperi, “okathi”.

Eheeperi, “okathi”.

Eheeperi, “erimu tenilamulela”.

Aahiiso, “epalaasio”.

Eheeperi, “okathi”.

Aahiiso, “makharu”.

Eheeperi, “maloko”.

Nwehe Moolummo Ootthokiheriwa ani: “Muthiyana mukina”.

Aahiiso, “mutemplo”.

Aahiiso, “epalaasio”.

Eyo piiyo, ekurupu ya anahako yiixoona osuwela ni yaasoma itheneeri.

Aahiiso, “mulopwana oowerya”.

Eyo piiyo, ekurupu ya anahako yiixoona osuwela ni yaasoma itheneeri.

Eheeperi, “otaphula malutte”.

Eheeperi, “otaphula malutte”.

Nwehe Moolummo Ootthokiheriwa ani: “Muthiyana mukina”.

Nwehe Moolumo Ootthokiheriwa.

Eheeperi, “omwene”.

Eheeperi, “epalaasio”.

Aahiiso, woonasa wene: “khiyaaruuhiwe alipa-oowiipa isipo”.

Eheeperi, “ikhove saahimutthyawa”.

Aahiiso, “okhulupale awe”.

Eheeperi, “ntata”.

Aahiiso, “yoowiittottopa”.

Aahiiso, “oowiittottopa”.

Aahiiso, “inawu; mapita”.

Aahiiso, “yaittottopa”.

Eyo piiyo, okathi miraru nnimeya.

Aahiiso, “epalaasio”.

Aahiiso, “nipuro ninvira maasi”.

Eheeperi, “ipheyo ixexe sa wiirimu”.

Mbiibiliyani, nuulumo nla pooti ohimyaka itthu siri wiirimu, ntoko itheneeri, malaikha aahiiso atthu.

Aahiiso, woonasa wene: “Ohiloponle”.

Eyo piiyo, iliivuru soowaarya.

Eheeperi, “alipa-oophuka milattu yaawo yaaphuka milattu sahu”.

Aahiiso, “okathi wootheene khanuupuwenle nuulumo nanyu”.

Aahiiso, “munniphaveleya vanceene; munniphentiwa vanceene”.

Eheeperi, “profeta”.

Aahiiso, “Oothanliwa”.

Aahiiso, “eparaasa”.

Onihimmwa Mesiya.

Eheeperi, “Hidekeli”.

Aahiiso, “oophaveleya vanceene; oophentiwa vanceene”.

Enitaphulela “Ti pani onlikana ni Muluku?”

Aahiiso, “mukhulupale oopacerya”.

Aahiiso, “oophaveleya vanceene; oophentiwa vanceene”.

Eheeperi, “Owo”.

Aahiiso, “animweemela”.

Aahiiso, “olamulelaka muttetthe woowaatta”.

Woonasa wene, onihimmwa mwene a onorti.

Woonasa wene, onihimmwa mwene a osuuli.

Aahiiso, “anamwane a alatarau”.

Aahiiso, “erampha”.

Aahiiso, woonasa wene: “ohiloponle”.

Aahiiso, woonasa wene: “ohiloponle”.

Eheeperi, “mpantta wooneneva”.

Aahiiso, “anookhumpwa ntoko ni maasi”.

Aahiiso, “moolumo oonyoholela”.

Aahiiso, “xoowa”.

Aahiiso, “moolumo oonyoholela”.

Aahiiso, “okhaliheriwaka ni”.

Aahiiso, woonasa wene: “ole onimuttittimiha awe”.

Aahiiso, “okhumulana ni manyaka”.

Entaphulela “Ti pani onlikana ni Muluku?”

Aahiiso, “onoovenya”.

Eheeperi, “anamwane axilopwana a atthu anyu”.

Eyo piiyo, okathi miraru nnimeya.

    Watchtower EBIBILIOTEKA ONLAINE (1982-2025)
    Okhuma
    Okela
    • Emakhuwa
    • Ovaha
    • Siniphavela Anyu
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malamulo Oorumeela
    • Mwaha Woosuka Isiiri
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Okela
    Ovaha