EPAPHELO YA YAKOBO
1 Miyo Yakobo,+ murumeyi a Muluku ni a Pwiya Yesu Kristu, kinnikhomasa maloko 12 amwarenle mulaponi mootheene.
Isalamu!
2 Axinnaka, mutteeliweke murima, okathi muneehereriwa anyu mwa inamuna soovirikana,+ 3 maana munnisuwela wiira waamini wanyu weehereriwaka, onnikumiherya ovilela.+ 4 Masi muhiye wiira ovilela omaliherye muteko aya, wiira mukhale oomalela ni oohittheka mwa inamuna sootheene, ehoothowakani etthu.+
5 Nto akhala mutthu ohirina ankhili, ohihiye onvekela Muluku,+ okhala wiira owo onnivaha ni murima wootheene, ohipwapwaka.*+ Nave ononvaha mutthu owo ankhili.+ 6 Masi othipeleleke ovekela ni waamini,+ ohihoveryaka* etthu,+ maana ole onihoverya, onlikana ni mawimpi a mphareya anipuruliwa ni epheyo, ekelihiwaka khula mpantta. 7 Tthiri, mutthu owo ohilipeleleke ovahiwa etthu ni Yehova, 8 okhala wiira owo khonisuwela oniphavela+ awe ni khonitthareya.
9 Masi munna oothoiwa, otteeliweke murima,* okhala wiira Muluku onoomukhaliha muulupale.+ 10 Nave ole oothaaciri, otteeliweke murima mwaha wa oyevihiwa,+ maana owo onoolakaseya* ntoko ithutu sa mutakhwani. 11 Siisaale nsuwa nnoopa aya, nnanyaaliha mwiri,* ithutu saya sinamora, nave oreera waya onalakaseya, siiso-tho thaaciri onrowa omala-mala hoothe ni miteko sawe.+
12 Mutthu onivilela eehereriwaka, onnihakalala,+ mwaha woowi awerya ovilela yooweeha eyo, onimwaakhela etthuvo* ya okumi,+ Yehova aaleihenrye awe atthu yaale ahinihiya omphenta.+ 13 Okathi muneehereriwa anyu, muhihimyeke wiira: “Muluku tonikeehererya”. Tthiri Muluku khoneehereriwa ni itthu sootakhala. Nave owo khonimweehererya mutthu ni itthu sootakhala. 14 Khula mutthu onneehereriwa ni ophavela wawe itthu sootakhala, weiwo onimoototha, onamuhapuxa.+ 15 Vano ophavela wawe itthu sootakhala wannuwa, onnikumiherya etampi. Nto etampi eyo yapakiwa, enniphwanyiha okhwa.+
16 Annaka oophentiwa, muhootothiwe. 17 Soovaha sootheene sooreera ni soomalela, sinikhuma wiirimu.+ Iyo sinivahiwa ni Tiithi opattunxe mithuko sa wiirimu,+ yoowo ohiniturukeya ntoko muuttutthi.+ 18 Owo tophavenle onipattuxa ni nuulumo neekeekhai,+ wiira nikhale ntoko mihokorokho soopacerya, mwa sootheene sipattunxe awe.+
19 Annaka oophentiwa, musuweleke wiira: Khula mutthu ohaana waakuva wiiwa, opisa olavula+ ni opisa onanariwa,+ 20 maana onanariwa wa mutthu khonikumiherya exariya ya Muluku.+ 21 Tivonto, muhiye makhalelo ootheene oonanara ni sootakhala sootheene.* Nave, moowiiyeviha*+ mweemererye wiira masu a Muluku yaawo aniwerya owoopolani, akhale mwa nyuwo.
22 Masi, mukhaleke atthu aneettela masu awo,+ ohiya alipa-oowiiwa paahi, mwiiwokaka ni muupuwelo woowootha. 23 Tthiri, mutthu oniiwa masu masi ohineettela,+ onlikana ni mutthu oniweha owiitho wawe vaxipelyuni.* 24 Nuumala wiiweha, onnirowa, onaliyala niinaano-ru moota siri awe. 25 Masi ole onitokosa nlamulo noomalela+ nimphwanyiha otaphuwa, oneettela oratteene ni omaliherya nlamulo nlo, ohiya wiiwa paahi onaliyala niinaano-ru, onoohakalala mwaha wa yeeyo.+
26 Akhala mutthu onuupuwela wiira onnimukokhorela Muluku,* masi ohinawerya okasoopa* saana nlumi nawe,+ mutthu owo onniiwoka, nave okokhorela wawe ti weethiru. 27 Enamuna ya omukokhorela Muluku* yooloka ni yoohinanarihiwa vamaithoni vawe Tiithi ihu, tiila: Okhapelela ikwaasuni+ ni waakhapelela athiyana anaamukhweli+ moohaawani mwaya+ ni okhootta onanarihiwa ni olumwenku ola.+
2 Annaka, okhala wiira munnimwaamini Yesu Kristu Pwiya ahu, yoowo ovuwihiwe, xeeni waattittimihaka atthu akina, munaathanya akina?+ 2 Vakhala wiira onnikela mmuthukumanoni mwanyu mutthu aawanre ene anela a eweero mukathani ni ikuwo sa musurukhu munceene, nave onakela mukina ori masikhini, owanre ene ikuwo soonanara, 3 niireke munoomwaakhela ni nttittimiho ole owanre ikuwo sooreera, mmuleelaka wiira: “Iwo akilaathi nipuro nla nooreera”, masi munamuleela ole ori masikhini wiira: “Nyuwo, mweemele-vo”, aahiiso: “Nyuwo, mukilaathi vathi-vo”?+ 4 Mwiiraka siiso, khahiyo wiira munaathanla atthu?+ Khahiyo wiira munaaphukela mwa enamuna yootakhala?+
5 Annaka oophentiwa, nwiriyane. Niireke Muluku khaathanlale atthu anooniwa okhala amasikhini vathi-va, wiira aakhalihe athaaciri moowaaminini+ ni waavaha Omwene, aaleihenrye awe ale animphenta?+ 6 Nyuwo khamunimuttittimiha masikhini. Khamunoona wiira athaaciri ti yaawo anoohaaxani+ ni wiira ti yaawo anooroihani omilattuni? 7 Khahiyo yaawo aniveeha nsina nooloka nvahiwe anyu? 8 Vakhala wiira munnitthara nlamulo nooreerexa, ntoko silempwale aya wiira: “Mumphenteke mukhwiinyu ntoko muniiphenta anyu”,+ weeso munniira etthu yooreera. 9 Masi mwaathanlaka atthu,+ munnittheka. Nave nlamulo nnimoolamulani* okhala anatampi.+
10 Vakhala wiira mutthu onniiwelela Nlamulo nootheene, masi onatthekela yooruma emosa, mutthu owo ootthekela Nlamulo nootheene.+ 11 Tthiri Muluku yoowo ohimmye wiira: “Muhiraruwe”,+ oohimya-tho wiira: “Muhimwiive mutthu”.+ Vano, vakhala wiira khamuniraruwa masi munnimwiiva mutthu, weeso munnitthekela Nlamulo. 12 Mulavuleke ni mwiireke itthu sootheene ntoko atthu anrowa ophukeliwa ni nlamulo na atthu ootaphuwa.*+ 13 Mweekeekhai, ole ohinaamorela ikharari akina, onrowa ophukeliwa voohimoreliwa ikharari.+ Omoriwa ikharari ti wuulupale ovikana ophukela.
14 Annaka: Akhala mutthu onihimya wiira ookhalana waamini, masi ohinapaka itthu sooreera, mutthu owo oniphwanya exeeni?+ Niireke waamini iwo onoowerya omoopola?+ 15 Yakhala axinna aahiiso axirokora, ahirina yoowara,* nnakhala yoolya eniphiyerya nihiku nlo, 16 hata vari siiso, mmosa a nyuwo onahimya wiira: “Muroweke ni murettele, mphwanye yoowara ni yoolya ya khula nihiku”, masi muhinanvaha yoolya aahiiso yoowara, moolumo anyu awo anrowa omukhaliherya sai?+ 17 Siiso-tho, waamini paahi, ohirina miteko, ti wookhwa.+
18 Masi, mutthu pooti ohimya so: “Nyuwo mookhalana waamini, miyo kookhalana miteko. Mukooniherye waamini wanyu ohirina miteko, nto miyo kinowooniheryani waamini waka ni miteko saka”. 19 Kiira munnikupali wiira Muluku ori mmosa? Munniira saana! Hata malaikha ootakhala annikupali ni annithukumela yoovaka.+ 20 Nto nyuwo muhirina ankhili, khamunisuwela wiira waamini ohirina miteko khahiyo etthu? 21 Kiira tiithi ihu Abrahamu, aahihimmwa okhala naxariya mwaha wa miteko sawe nuumala onvaha mwanawe, Isaakhi, valtaari?+ 22 Nyuwo munnoona wiira waamini wawe waanivara muteko vamosa ni soowiira sawe. Waamini iwo woomalelihiwa ni miteko sawe.+ 23 Nto ehiiraneya yoolepa enihimya wiira: “Abrahamu aahimwaamini Yehova, nto owo aahithokoreriwa okhala naxariya”.+ Nave aahihimmwa okhala mpatthani a Yehova.+
24 Moone wiira mutthu onnikhalihiwa naxariya mwaha wa miteko sawe, ohiya mwaha wa waamini paahi. 25 Siiso-tho, yaahiiraneya ni Rahabi, namararuwa. Owo aahikhalihiwa naxariya mwaha wa miteko sawe, vaavo aawaakhenle awe saana anamahottela ni waakhaliherya otthyawa aviraka ephiro ekina.+ 26 Tthiri, ntoko erutthu ehirina okumi eri aya yookhwa,+ siiso-tho, waamini ohirina miteko, ti wookhwa.+
3 Annaka, eriyari anyu ahikhale alipa-oowiixuttiha anceene. Musuweleke wiira ninrowa ophukeliwa vaalupale.+ 2 Tthiri ootheene ahu ninnittheka ikwaha sinceene.+ Akhala mutthu ohinittheka ni moolumo, owo toomalela, nave onniwerya weettiha erutthu awe yootheene. 3 Nahela eyeettiheryo mwaano mwa ekhavalo wiira eniiweleleke, nnoowerya weettiha ekhavalo yootheene. 4 Nkawehani ikalawa: Nnaamwi siri ene suulupale ni sipuruliwaka ni epheyo yootupa, iyo sinneettihiwa ni epontto* yaamukhaani, erowaka opuro mulipa-ooweettiha oniphavela awe.
5 Nave-tho, nlumi epantte yaamukhaani ya erutthu. Masi hata vari siiso, nlumi nlo ninniittottopa vanceene. Nwehe wiira mooro vakhaani paahi onniphiyerya opaha etakhwa yuulupale! 6 Nlumi ninlikana ni mooro.+ Mwa ipantta sootheene sa erutthu ahu, nlumi noosareya itthu sootakhala, okhala wiira ninnipahula erutthu yootheene ni opaha okumi wootheene.+ Mooro aya onikhuma oGehena.* 7 Khuuvo muxovo wa inama sa owali ni wa axipalame* ni wa inama siniipurula ni iye sa mphareya, atthu ahiniwerya aya ohuwa. 8 Masi, khuuvo mutthu oniwerya okasoopa* nlumi. Nlumi etthu ehineettiheya, ti nootakhala ni noosareya murette oniiva.+ 9 Ni nlumi ninnimuttottopela Yehova, Tiithi. Nave nlumi nimosa-ru ninnaalapha atthu apattuxiwe “elikanyihiwaka ni Muluku”.+ 10 Eyano emosa-ru ennikhuma masu ooreeliha ni oolapha.
Annaka, khivanireerela wiira siiso.+ 11 Niireke vanniweryaneya ehime emosa-ru okhuma maasi oosiva ni maasi oowaawa? 12 Annaka, niireke mwiri wa ifiiku onniima mihokorokho sa olivera, wala mwiri wa ewuuva onniima ifiiku?+ Nave maasi anisiva maakha, khanikumiherya maasi oosiva.
13 Niireke ohaavo eriyari anyu mutthu orina ankhili ni osuwela? Akhala vale, mweettelo awe wooreera wooniherye miteko sinithoonyerya wiiyeviha, weiwo onooniheriwa ni ankhili. 14 Masi, vamurimani vanyu mwakhalana nrima+ ni ohiiwanana,+ muhiittottopeke,+ muhootheke, nveehaka ekeekhai. 15 Ankhili awo, khanikhuma wiirimu; masi ta vathi-va,+ aneettihiwa ni soophavela sa erutthu, vamosa ni malaikha ootakhala. 16 Veekeekhai, vaavo vari nrima ni ohiiwanana, wookhala-tho owana-wana ni itthu sootheene sootakhala.+
17 Masi wanipacerya wene, ankhili anikhuma wiirimu tooreera,+ anniphavela okhaliha murettele,+ toowaathokorerya akina,+ toowaakuva wiiwelela, toosareya othunku ni miteko sooloka,+ khanaathanla atthu+ ni khanootha.+ 18 Tthiri muhokorokho wa exariya onaaliwa ni murettele+ ni atthu ale aniphavela okhaliha murettele.+
4 Ohiiwanana ni ikhotto eriyari anyu sinikhuma woowi? Niireke khasinikhuma wa soophavela sanyu sootakhala, seiyo sinoovirikanyani mweerutthuni mwanyu?+ 2 Nyuwo munniphavela, masi khamurina. Munniiva ni munnikhalela nrima, masi khamuniphwanya ele eniphavela anyu. Munnikumiherya onyakulihana ni owana-wana.+ Khamuniphwanya etthu, okhala wiira khamuninvekela Muluku. 3 Okathi muninvekela anyu, khonoovahani etthu, maana muniveka ni mathowa oohiloka, wiira musivelihe makhalelo oohiloka a erutthu anyu.
4 Alipa-oohiroromeleya nyuwo,* khamunsuwela wiira mwaataanaka ni olumwenku muniikhaliha awanani a Muluku? Tivo, mutthu onaataana ni olumwenku, onniikhaliha nwanani a Muluku.+ 5 Aahiiso, munoona wiira yoolepa enihimya mahala, yiiraka: “Murima ahu, yoowo onnitumererya okhalela nrima itthu, onniniiriha ophavela vanceene itthu soovirikana”?+ 6 Masi oreera murima Muluku onnooniherya awe ti wuulupale. Tivo, Soolempwa sinihimya aya wiira: “Muluku onnaanyokha ale oowiixinnuwiha,+ masi onnaareerela murima vanceene ale oowiiyeviha”.+
7 Tivonto, mmwiiweleleke Muluku voohinlaseya.+ Masi mmukhootteke Diabo.+ Nto Diabo owo, onimootthyawani.+ 8 Mmwaattameleke Muluku, vano owo onoowaattamelani.+ Murapihe matata anyu, nyuwo anatampi+ ni mureerihe mirima sanyu,+ nyuwo atthu oohoverya. 9 Muriipiweke murima, mwiikhupanyeryeke ni munleke.+ Otheya wanyu, othatuwe wunla. Otteeliwa wanyu murima, othatuwe oriipiwa murima. 10 Mwiiyeviheke vamaithoni va Yehova,+ nto owo onoowunnuwihani.+
11 Annaka, muhilavulelaneke itthu sootakhala.+ Ole onimulavulela sootakhala munnawe wala onimphukela, onnitthekela ni ophukela nlamulo. Vano, akhala wiira muniphukela nlamulo, nyuwo khamuneettela, masi munoophukela. 12 Muluku paahi tonikumiherya malamulo ni tori Mulipa-oophuka.+ Owo paahi toniwerya omoopola mutthu aahiiso ompwetexa.+ Nyuwo mwa pani, munimphukela mukhwiinyu?+
13 Mukiwiriyane, nyuwo munihimya wiira: “Olelo aahiiso meelo, ninrowa opooma, nakhale weiwo eyaakha emosa nimweettaka nakoso, siiso nnoophwanya musurukhu munceene”.+ 14 Masi khamunsuwela moota okumi anyu onrowa aya okhala meelo.+ Nyuwo munlikana ni etthapwe enikhumelela okathi vakhaani, nuumala-vo enalakaseya.+ 15 Ohiya-vo, muhimyeke wiira: “Yehova aphavela vale,+ nnookhala akumi ni nnoovara elexe ni elexe”. 16 Nto vano nyuwo munniisoona, mwiittottopaka. Wiittottopa iwo ti wootakhala. 17 Tivonto, akhala mutthu onisuwela etthu yooreerela opaka, masi ohinapaka, mutthu owo onnittheka.+
5 Mukiiwe vano, nyuwo athaaciri: Munleke ni mukhuweleke mwaha wa itthu sootakhala sinrowa wookhumelelani.+ 2 Mihakhu sanyu sihintta, nave ikuwo sanyu sookhuuriwa ni axikokho.*+ 3 Eweero anyu ni eparatha anyu soolyiwa mukwitha.* Mukwitha owo onrowa okhala namoona onoovirikanyani, ni onrowa okhuura erutthu anyu. Itthu mwiithukumanyenrye anyu sinrowa olikanaka ni mooro mahiku ookiserya.+ 4 Mwiiwe! Anamuteko ahemphe mmatta mwanyu khanimaala wunla okhala wiira khimwaalinve musurukhu aya. Nto, wunlela waya okhaliheriwa woophiya wa Yehova, yoowo onaahoolela anakhotto a wiirimu.+ 5 Nyuwo munnikhala saana vathi-va, mpuhaka ni ophavela wiihakalaliha. Munnoolya mpakha oneneva, ntoko inama sinlipelela nihiku ninrowa aya ohitiwa.+ 6 Nyuwo momphukela ni omwiiva naxariya. Muluku khonisiveliwa ni nyuwo.
7 Annaka, mpixeke murima mpakha okathi Apwiya anitthika* aya.+ Moone! Mulimi onnilipelela ipyo sooreera sa mmatta, opixaka murima mpakha orupa epula yoopacerya* ni yookiserya.+ 8 Nyuwo-tho mpixeke murima,+ mulipiheke mirima sanyu, okhala wiira ohanle ophiya okathi Apwiya anitthika* aya.+
9 Annaka, muhikhupanyaneke,* wiira muhiphukeliwe.+ Mwiiwe! Mulipa-oophukela oheemela vamukhora. 10 Annaka, mwaatakiheke maprofeta, yaawo yaalavula mwa nsina na Yehova.+ Awo yaanivilela ohaawa+ ni yaanipixa murima.+ 11 Mwiiwe! Hiyo ninnaahimya atthu anivilela,+ okhala ootteeliwa murima.* Nyuwo muhiiwa ohimmwaka ovilela wa Yoobi,+ nave moosuwela sooreera Yehova anvahale awe wookiseryani.+ Tthiri, Yehova toophenta vanceene ni toomoriwa ikharari.+
12 Tivonto, annaka, muhilapheke muromolaka itthu siri wiirimu aahiiso vathi-va, nnakhala etthu ekina. Masi moolumo anyu oowi “aayo”, akhaleke aayo, nave moolumo anyu oowi “nnaari”, akhaleke nnaari,+ wiira muhiphukeliwe.
13 Niireke ookhala mutthu onihaawa eriyari anyu? Othipeleleke ovekela.+ Niireke ookhala mutthu otteeliwe murima? Owo iipeke isipo sininvuwiha Muluku.+ 14 Niireke ookhala mutthu oniwereiwa? Owiitthane axitokweene+ a mmulokoni. Awo anonvekelela, anoomuttikitthela makhura+ mwa nsina na Yehova. 15 Nto mavekelo awo anipakiwa ni waamini, anoomwiiriha muretta* owo okhala saana. Nave Yehova onompenuxa. Vakhala wiira mutthu owo oopaka itampi, onooleveleliwa.
16 Tivonto, muhimyeke itampi sanyu,+ nvekelelaneke wiira mpenuxiwe. Mavekelo ooxonttela a naxariya, aakhalana owerya wuulupale.*+ 17 Eliya aari mutthu ntoko hiyo, owo aahivekela, avaraka metto, wiira epula ehirupeke. Nto epula khiyaarumpe mpakha iyaakha tthaaru ni miyeeri 6.+ 18 Nuumala-vo, aahivekela-tho, nto epula yaahirupa, etthaya yaahiimiha mihokorokho.+
19 Annaka, akhala mmosa a nyuwo ohapuxiwe ephiro yeekeekhai, vano mukhwaawe onamuttikiherya ephiro eyo, 20 musuweleke wiira ole onimwiiriha namattheka otthika ephiro yootakhala,+ onoomoopola* mookhwaani ni onookhuneela itampi sinceene.+
Aahiiso, “ohiphavelaka mathowa”.
Aahiiso, “ohaanyiheryaka”.
Ekereku, “iittottopeke”.
Aahiiso, “onimookhwa”.
Aahiiso, “munyepu”.
Ekereku, “ekhara”.
Aahiiso, woonasa wene: “waatta wa sootakhala”.
Aahiiso, “moomaala”.
Aahiiso, “valoolani”.
Aahiiso, “onneettela etiini”.
Aahiiso, “weettiha”.
Aahiiso, “Etiini”.
Aahiiso, “nnimoopwapwelani”.
Ekereku, “nlamulo na otaphuwa”.
Ekereku, “khawanre etthu”.
Aahiiso, “ereemo”.
Nwehe Moolumo Ootthokiheriwa.
Aahiiso, “axinuuni”.
Aahiiso, “weettiha”.
Aahiiso, “Anamararuwa”.
Aahiiso, “axiitthu”.
Aahiiso, “murawa”.
Nwehe Moolumo Ootthokiheriwa.
Aahiiso, “Muluku otthula”.
Nwehe Moolumo Ootthokiheriwa.
Aahiiso, “muhuupuleleke; muhinlaseyeke”. Ekereku, “wiittha iphumu”.
Aahiiso, “ooreelihiwa”.
Aahiiso, woonasa wene: “mutthu okhulumunwe”.
Ekereku, “aakhalana ikuru sinceene okathi anivara aya muteko”.
Aahiiso, “onimoopola okumi awe”.