Moolumo Oowi Seol ni Hades Antaphulela Exeeni?
MU ilavulelo saarumeeliwe olempwaka Biibiliya, nuulumo noowi she’óhl mu eHeeberi nenno nintaphulela haí·des mu eKriki, ninniphwanyaneya ikwaha soovikana 70 mBiibiliyani. Moolumo awo manli anivarihana ni okhwa. ABiibiliya akina anitaphulela masuu awo ni moolumo oowi “mahiye”, “omooroni”, aahiiso “nlitti”. Masi, ilavulelo sinceene khisirina masuu anitaphulela oratteene moolumo ala a eHeeberi ni eKriki. Anitaphulela exeeni tthiri moolumo ala oowi she’óhl ni haí·des? Nrowee niwehee moota sinitaphuleliwa aya mu iversiikulu soovirikana sa Biibiliya.
Musuweli 9:10 onihimya wira: “Elapo y’alipa-òkhwa [“Seol”, NM] khuvovo muteko nnákhala osuwela walá otthokelela nnákhala ankhili. Ni ti weiwo ontthunanyu orowa”. Niireke wira Seol onitaphulela mahiye ene, niire so, mapuro anivithiwa mutthu mekhawe, walaa opuro ovithiwe ole onimphenta ahu? Nnaari. Vaavo Biibiliya vanilavula awe sa nipuro nnivithiwa atthu, aahiiso mahiye, owo onirumeela nuulumo nikina na eHeebiri ni eKriki, khonirumeela masuu oowi she’óhl ni haí·des. Nave-tho, vaavo Biibiliya vanihimya awe mahiye anivithiwa atthu otheene, ntoko mahiye aamusi aahiiso aatthu anceene, khonirumeela nuulumo noowi “Seol”.—Maphattuwelo 49:30, 31.
Vano, “Seol” tanii? Nuulumo na Muluku nnihimya wira “Seol”, aahiiso “Hades”, nintaphulela etthu ekina ohiya paahi nlitti nnivithiwa atthu anceene. Mwa ntakiheryo, ninniphwanya mBiibiliyani wira Seol onnaathama vanceene ni wira onnincerereya. (Yesaya 5:14) Nnaamwi Seol osaren’ye ene atthu anceene ookhwa, okathi wotheene onniphavela waamirya atthu akina. (Miruku 30:15, 16) Moovirikana ni mahiye ale asuwenle ahu, yaawo anivithiwa atthu aniwerya okontareya, ‘mahiye [Seol] anlikana n’iphareya ehinsarya’. (Miruku 27:20) Seol khorina mukano ni khonkhala-khala osaryaka. Seol, aahiiso Hades, khahiyo tthiri nipuro ninthoonyeya. Moovirikana ni vo, moolumo awo anitaphulela mahiye, nipuro na nthoonyeryo nenno nnirupa apinaatamu anceene akhwiiye.
Yowiixuttiha ya Biibiliya voohimya sa ohihimuwa, enninikhaliherya ophwanya yootaphulela tthiri ya moolumo oowi “Seol” ni “Hades”. Nuulumo na Muluku ninnivaraanyiha Seol ni Hades ni atthu akhwiiye yaawo anrowa ohihimuwa.a (Yobi 14:13; Miteko s’Arummwa 2:31; Wisupulula 20:13) Nuulumo na Muluku ninnooniherya-tho wira ale ari mu Seol, aahiiso Hades, aniheliwa muhina ohiya paahi atthu amurumenle Yehova, masi-tho atthu anceene yahaatonko omurumeela. (Maphattuwelo 37:35; Esalimo 55:16) Ti mulattu aya, Biibiliya oniixuttiha awe wira “ale òrera murima n’ale òtakhala murima, anohihimuwa mokhwani”.—Miteko s’Arummwa 24:15.
[Footnote]
a Moovirikana ni vo, alipa-ookhwa yaawo ahinrowa ohihimuxiwa khahiyo ale ari mu Seol, aahiiso Hades, masi ale ari oGehena, nsuu nnihimmwa okhala “omoroni” mBiibiliya a Emakhuwa. (Matheyo 5:30; 10:28; 23:33) Ntoko Seol ni Hades, Gehena khahiyo nipuro ninthoonyeya.