1914, Mwaakha wa Nthoonyeryo Nuulupale mu Iprofecia sa Biibiliya
IYAAKHA sowiiraka 40 ohinatthi ophiya mwaakha wa 1914, alipa-oomusoma Biibiliya yaahilaleya wira saamwiiraneya itthu suulupale sa nthoonyeryo mwaakha wa 1914. Itthu xeeni saarowa wiiraneya? Ni ethoonyeryo xeeni enooniherya wira mwaakha wa 1914 waari mwaakha wa vameekh’aya?
Ntoko silempwale aya mu Luka 21:24, Yesu aahimmye wira: “oYerusalemu ononyakattiwa n’amalapo mpakha omalela okathi w’amalapo yawo”. Yerusalemu yaari ekapitaali ya nloko na aYuda, ehice ya olamulelo wa mamwene a emusi ya Mwene Davidi. (Esalimo 48:2, 3) Masi, mamwene ala yaari oovirikana ni mamwene makina aamalapo. Awo yaakilaathi “vehijeni v’Apwiya” ntoko atthu arummwale ni mwaneene Muluku. (1 Wahala a Mamwene 29:23) Tthiri, Yerusalemu aari nthoonyeryo na olamulela wa Yehova.
Nto, olamulela wa Muluku waapacenrye silini ‘onyakattiwa n’amalapo’, ni moota xeeni? Waapacenrye mwaakha wa 607 A.E.C., vaavo Yerusalemu aaxinttiwa awe ni anakhotto a oBabilonia. Nto okathi ole khuuvo aakilanthe “vehijeni v’Apwiya”, nto mamwene a emusi ya Davidi yaahihiya olamulela. (2 Mamwene 25:1-26) Niireke wira ‘onyakattiwa’ nno khiwaarowa omala? Nnaari, okhala wira mprofeta Ezekiyeli aahimuhimeerya mwene ookiserya ooYerusalemu, Zedekiya wira: “Murule ekhilemp’anyu, murihe ekhar’anyu y’omwene. . . . Masi etthu ila khinrowa wiraneya ahirwiye ole omuthanlalyaka”. (Ezekiyeli 21:31, 32) Ole ‘othanliwe’ wira oware ekhara ya omwene wa Davidi ti Kristu Yesu. (Luka 1:32, 33) Tivonto vaavo Yesu vaarowa awe okhala mwene, ‘onyakattiwa’ iwo waarowa omala.
Yowiiraneya ela yuulupale yaarowa okhumelela silini? Yesu aahooniherya wira Amalapo yaarowa olamulela mpakha okathi woothoonyiwa. Eliivuru ya Daniyeli muruu wa 4 ennooniherya moota woosuwela olokela wa okathi owo othoonyiwe. Eyo enihimya eprofecia ya oloha wa Nabukhodonosori, Mwene ooBabilonia. Moolohani mwawe, owo aahoona mwirii muulupale yoowo iikitthiwe. Exaa ya mwirii ole khiyaarowa ophuwela okhala wira yaahitthukiwa ni eyuuma vamosaa ni eboronze. Nlaikha nimosaa naahihimya wira: “Mpakha iyakha [okathi] thanu na pili”.—Daniyeli 4:7-13.
Biibiliya, ikwaha sinceene onnirumeela mirii wira othoonyerye olamulelo. (Ezekiyeli 17:22-24; 31:2-5) Nto, mwirii ole oowiikitthiwa aalohenrye Nabukhodonosori aathoonyerya okathi yoole waarowa ovira Yerusalemu ohilamuleliwaka ni mamwene oothanliwa ni Muluku. Hataa vari siiso, yooloha eyo yaahikhaliherya osuwela wira: ‘onyakattiwa’ wa Yerusalemu waarowa okhala wa okathi wooyeveela, “iyakha [okathi] thanu na pili”. Okathi ola waarowa olokela mpakha silini?
Wisupulula 12:6, 14 onooniherya wira okathi miraruu ni nuusu onilikana ni “ekonto emosá ni miloko miloko mili ni mahiku miloko mithanu na mosa [1260]”. Tivonto, imaara “thanu na pili” okathi vaarowa wuncereriwa ikwaha piili, eyo piiyo, mahiku 2.520. Masi Amalapo khiyaahiiye ‘onyakatta’ olamulelo wa Muluku nuuvira mahiku 2.520 vattuli va omora Yerusalemu. Mowooneya, eprofecia ela enihela muhina okathi munceene. Eliivuru ya Mothakoni 14:34 ni ya Ezekiyeli 4:6, sinihimya wira “nihiku nimosa kinnilikanyiha n’iyakha emosá”, nto imaara “thanu na pili” sohaana ophiyeryaka 2.520 iyaakha sene.
Iyaakha 2.520 saapacenrye Outubro mwaakha wa 607 A.E.C., vaavo Yerusalemu vaanyaanyiwa awe ni aBabilonia, nto mamwene a nloko na Davidi yaahihiya olamulela. Okathi owo waamanle Outubro mwaakha wa 1914. “Okathi w’amalapo” waamanle mwaakha yoole, nto Yesu Kristu aahittikhiwa ntoko Mwene a wirimu a Muluku.a—Esalimo 2:1-6; Daniyeli 7:13, 14.
Ntoko Yesu saahimmye awe vahinatthi, ‘orwa [“okhala”, NM] wawe’ ntoko Mwene a wirimu waarowa osuwanyeihiwa ni wiiraneya wa itthu sootakhala mulaponi, ntoko ekhotto, etala, itetere, ni iretta. (Matheyo 24:3-8; Luka 21:11) Sowiiraneya iyo sinivaha onamoona wuulupale wira Omwene wa Muluku opacenrye tthiri olamulela mwaakha wa 1914, aayo ipacereryo sa “okathi wokiserya” wa mukhalelo ola wootakhala wa itthu.—2 Timótheyo 3:1-5.
[Footnote]
a Okhuma Outubro mwaakha wa 607 A.E.C. mpakha Outubro mwaakha 1 A.E.C. sirii iyaakha 606. Okhala wira khokhanle mwaakha zero, okhuma Outubro mwaakha 1 A.E.C. mpakha Outubro mwaakha wa 1914 C.E. sirii iyaakha 1.914. Nto otakaaha iyaakha 606 ni iyaakha 1.914, sinikhala iyaakha 2.520. Soohimmwa sikina voohimya sa omora wa Yerusalemu mwaakha wa 607 A.E.C., nwehee eliivuru, Estudo Perspicaz das Escrituras, muruu onii “Cronologia”, yoolaleiwa ni Anamoona a Yehova.
[Diagram/Pictures on page 216]
(For fully formatted text, see publication)
“IYAKHA [OKATHI] THANU NA PILI”
Iyaakha 2.520
Iyaakha 606 ni miyeeri 3 Iyaakha 1.913 ni miyeeri 9
Outubro 607 A.E.C. mpakha 1 a Janero mwaakha wa 1 E.C.
31 a Dezembro mwaakha wa 1 A.E.C. mpakha Outubro 1914
607 ← A.E.C. E.C. → 1914
‘Yerusalemu ononyakattiwa ‘Orwa [wa] ole
n’amalapo’ othanliwe’