MYAHA SA ARKIVO AHU
“Kaakhala Ntoko Khapa Munikulani Mwawe”
OKATHI wa ekaampanya yuulupale ya mahiku 9 eriyari ya Agosto ni Setembro a 1929, anamalaleerya oovikana 10.000, yaahimwareela elapo yotheene ya wEstados Unidos arowaka olaleerya. Awo yahaakawela atthu iliivuru ni ifolyeeto sinceene. Mwa anamalaleerya awo a Omwene yaahikhala makolportore (mapioneero). Tthiri numuru naya nahincerereya! Voohimya sa waatta wa makolportore awo, Boletima aahimyale so: “Khivanikhweya okupali” wira numuru na mapioneero nihincerereya ikwaha tthaaru okhuma 1927 mpakha 1929.
Wuumalani wa 1929, waahikhumelela ovelavela wuulupale mwaha woothowa musurukhu. Namanli 29 a Outubro a 1929, naari nihiku nootepa othananiha, okhuruwa wa ipreso wa ele yiireliwa Bolsa de Valores ya oNova York, khukumiherya oxankiheya wiirinhe musurukhu wa ilapo sotheene ohikhalana efaita, nto khukhumelela othowa wuulupale wa itthu sotheene. Ibanko sinceene saahipweteiwa musurukhu aya. Alimi yaahihiya ovara muteko aya. Ifaabrika suulupale saahiwaliwa mikhora saya. Nto atthu anceenexa yaahipweteiwa muteko waavara aya. Mwaakha wa 1933, mwaha wookopha, atthu oowiiraka 1.000 khula nihiku wEstados Unidos paahi, yanaakhiwa inupa saya.
Nto eriyari ya mixankiho iyo mapioneero yaarowa oweryaka sai olaleerya? Empa ya maroota, ti etthu yaarowa okhaliherya. Okhala wira khiyaliveriwa mpoosito, empa ya maroota wala ekaravana yaniwiiriha mapioneero manceene ovara muteko aya voohitthuneya musurukhu munceene.b Ohiya-vo, okathi wa kongresu ekaravaana ele yaakhala ntoko ekwaarto ya hoteli ya mahala. Mwaakha wa 1934, Boletim aahivaha malakiheryo voohimya sa ekaravaana yohaattiheriwa itthu masi yooreera okhala-mo, yaarina itthu sootthuneya ntoko maasi, efogau yowaapeya, ekhaama enikhuneya, ni ixiri sinikumiherya oviha okathi wooriirya.
Ilapo sotheene, anamalaleerya yaaniimananiha oteka empa ya maroota. Victor Blackwell onnuupuwela oriki: “Nowe khaatonko oteka ekalawa, ntoko Nowe, miyo nkinateke ni nkinsuwela oteka ekaravana”. Masi owo aahiteka.
Avery ni Lovenia Bristow, yaahikhalana empa ya maroota. Avery aahimyale so: “Kaakhala ntoko khapa munikulani mwawe—keetta ni empa aka khula okathi”. Avery ni Lovenia Bristow, yaanivara muteko wopioneero vamosa ni Harvey ni Anne Conrow, yaawo ekaaro aya yaarina exiri ya epaphelo yootakaaheriwa alkatrau. Nto khuta okathi yathaama aya saanimora ipaphelo sotakaaheriwa alkatrau. Avery uupuwelaka yiiranen’ye onihimya so: “Khuuvo aatonko woona ekaravana ntoko ele, ni khuuvo otonko woona mahiku ala!” Masi Avery aahihimya-tho wira Harvey ni Anne Conrow, vamosa ni anaaya anli yaari “emusi yootepa ohakalala”. Harvey Conrow aalempe so: “Mmuteko ola wa Yehova khiivo ennithowa ni ninnoona moota Yehova onniphenta awe”. Muhoolo mwaya Emusi yotheene ya Conrows yaahirowa Exikola ya Ogileadi nto kuroihiwa oPeru ntoko mamissionaario.
Battaino ni emusi awe yotheene yaari-tho mapioneero. Nuumala Giusto ni Vincenza Battaino osuwela wira yaarowa omuyara mwaana, awosa yaahilokiherya ekaaro aya Ford ya 1929 khukhala ekaravana “yaalikana ni ekwarto yooreera ya hoteli” ovirikana ni etenda yaakhala aya khalai. Nto vamosa ni mwanaya muthiyana yaahivikaniha ovara muteko waathanleliwa aya yoowo waasivela, eyo piiyo, waalaleerya atthu yaakhuma wItalia, masi yaakhala wEstados Unidos.
Atthu anceene yaanisiveliwa wiiwa ihapari sooreera, masi mwaha wohaawa ni ohikhalana muteko, atthu khiyaawerya okontribuiri wira akuxe iliivuru saamutthokiherya Biibiliya. Tivonto awo yaanivaha etthu ti etthu yooreera yaarina aya wira akhalane iliivuru. Mapioneero manli yaahilepa itthu sowiiraka 64 saavahiwa aya ni atthu yaaphavela iliivuru. Awosa yaalempe so: “Elista ela enikhala ntoko wira itthu sinikhuma omatta”.
Fred Anderson aahikumana ni mulimi aaphavela iliivuru sahu nto naakakhana ni ookulu yaari aameyawe. Ohoolo waya ematta ekina, mulopwana mmosa nuumala osiveliwa iliivuru sahu, aahimyale so: “Nkirina ookulu wira kiweryeke osoma iliivuru”. Masi nuumala waawara ookulu yaale yaavahiwe ni Fred, aaniwerya osoma saana, nto yaahimusivela khukontribuiri mwaha wa iliivuru ni ookulu.
Ekaaro ya Herbert Abbott, yaahikhalana mukekele wa alyakhu. Nto nuumala waathuma alyakhu araru wala axexe, owo aanaroiha omerkaado, kwaatumiha ni khumusarya gasolina mutankini mwa ekaaro awe. Owo aalempe so: “Ekeekhai wira khinaarina musurukhu woosuka mbolsani. Masi khineemya wira eyo enooceelihe olaleerya. Tivonto akhala wira naahikhalana gasolina mutankini mwahu, naaniwerya weetta nilaleyaka nroromelo nahu ni omukupali Yehova”.
Omuroromela Yehova ni ophavela omurumeela wahaalipiha arumeyi awe okathi ole wooxankiha. Mwaha wa epula yinceene yaatonko orupa, Maxwell ni Emmy Lewis, yahanle vaakhani ophitiwa ni mwiri, yarimwiira emalakaru okhuma mukaravanani mwaya, mwiri khumora khunyakatta ekaravana aya. Maxwell olempe so: “Itthu iyo khisaanittikiherya ottuli, noona okhala etthu yiiraneya paahi, khinitonko wuupuwela ohiya muteko ahu woolaleerya. Muteko waari munci, nto nahaana ovara”. Mowiilipiha ni akhaliheriwaka ni apatthani aya oophenta, Maxwell ni Emmy yaahilokiherya ekaravana aya.
Olelo-va, munepa mmosaru wohiixattiherya itthu onnooneya mwa Anamoona a Yehova anceene anilaleerya mwa nthiti nnaamwi akumanaka mixankiho sa vano. Ntoko mapioneero ale a khalai, yoolakela ahu ti ovikaniha muteko wolaleerya mpakha Yehova ohimya wira muteko woomala.
[Inoota]
a Vano oniitthaniwa Orummwa Ahu wa Omwene.
b Okathi ole, mapioneero manceene khiyaarina muteko wa mulaponi. Masi yaanivukuliwa musurukhu wa iliivuru saakuxa aya, nto anarumeela musurukhu vakhaani yaaphwanya aya mwaha wa iliivuru.
[Elatarato epaaxina 31]
[Elatarato epaaxina 32]
Empa ya maroota ephavelaka olapuxiwa muro okathi wa epula wIndia