MWAHA WOOPACERYA
Epornografia—Niireke Enikumiherya Maxakha wala Nnaari?
Olelo-va, olumwenku woosareya ni epornografia.a Eyo enniphwanyaneya orweela mwa ijornaale, ikuwo, ifilme, muusika, irevista, televisau, video games, celulari, komputadore, iWeb site, ni vano orweela mwa ifootu sinivahananiwa erumeeliwaka redes sociais. Vanikhala wira epornografia ennaasivela atthu anceene. Olelo-va, atthu anci anniweha epornografia vanceene ovikana okathi wotheene ovinre.—Nwehe ekaaxa eni: “Ikeekhai Voohimya sa ePornografia”.
Nave-tho, wooniheriwa wa epornografia onniturukeya. Prusoore Gail Dines olempe so: “Olelo-va, ifootu sinootepa wooniherya orupihana moohiloka. Itthu seiye khalai sooneliwa okhala epornografia, vano sinooniwa okhala sooloka”.
Nyuwo munoonela sai mwaha ola? Niireke epornografia ti otthekula ohinikumiherya maxakha, wala eveneno eniiva, aahiiso otthekula paahi? Yesu aahimyale so: “Mwiri worera onìma mihokorokho soloka: mwiri wonanara onnìma mihokorokho sohiloka”. (Matheyo 7:17) Itthu xeeni epornografia enikumiherya aya? Wira niphwanye waakhuliwa, nrowe nithokorerye makoho maalupale voohimya sa epornografia.
Epornografia enaahaaxa sai ale aniweha?
ELE ENIHIMYA AYA ASUWELI AKINA: Epornografia ennipahula murima, nto asuweli akina ni alipa aniloola iretta annilikanyiha oweha epornografia ntoko olya murette crack cocaina.
Brian,b yoowo ohaawerya ohiya oweha epornografia munternetini, onihimya so: “Yaanikisivela oweha epornografia ovikana itthu sikina. Vaakhala ntoko wira miyo kaavara etthu yeele koona aka. Miyo kaanikhalana miyuupuwelo soohiloka mmuru mwaka. Nto kaanimananiha ohiya epornografia, masi nuuvira iyaakha sinci, nlelo kaari oopahuwa ni epornografia”.
Ikwaha sinci, ale aniweha epornografia, annivitha yoolema ela. Awo anniipithiha ni annootha. Ti maana aya ale aniweha epornografia anikhalana aya miyuupuwelo sa omeekha, wuuliwa muru, othanana, oriipiwa murima ni onanariwa. Ikwaha sikina, atthu awo anniphavela wiixiiva. Mulopwana oniitthaniwa Serge, yoowo aabaxari epornografia khuta nihiku omurumeelaka celulari awe, onihimya so: “Miyo nkaathokorerya akina ni nkaasuwela yoopaka. Nto kaaniixona ohikhalana efaita, okhalana mulattu, muupuwelo wa omeekha ni ohihakalala. Kaanuuliwa muru ni woova wira kiveke nikhaliheryo”.
Hata woona mootuthuwela paahi, epornografia enoowerya okumiherya mixankiho. Mukhulupale mmosa onitokosa myaha sa epornografia Dr. Judith Reisman, olavulaka ohoolo wa nikhuuru na Makhulupale E.U.A, waahimyale so: “Woona epornografia onniiriha muupuwelo ohivara saana, onnikumiherya mixankiho sowaakuveya, ni omwiiriha mutthu ohiwerya oliyala wala ottipiha mmuupuweleloni etthu yoonale awe”. Susana, a iyaakha 19, yoowo aaweha iWeb site sa epornografia, onihimya so: “Ifootu iye khasinikhuma mmuupuweloni mwaka. Iyo sinnikhumelela mowaakuveya. Vankhala wira nkiniwerya-tho okumiha moomalela”.
ETTHU YOOREERELA WUUPUWELA: Epornografia enniwiiriha okhala epottha ale aniweha, ni waakumiherya maxakha manceene.—2 Pedru 2:19.
Epornografia enihaaxa sai emusi ya vatthokoni?
ELE ENIHIMYA AYA ASUWELI AKINA: “Itthoko sinceene sinnimwalana mwaha wa epornografia”.—The Porn Trap, by Wendy and Larry Maltz.
Epornografia ennihonona itthoko ni okumiherya mixankiho ntoko iya:
▪ Ohiroromelana, ohipatthana ni ohiphentana mukasamentoni.—Miruku 2:12-17.
▪ Nrima, muupuwelo wa omeekha ni ohisiveliwa nuule othelanne awe.—aÉfeso 5:28, 29.
▪ Okhalana miyuupuwelo ni soophavela sa orupihana woohiloka.—2 Pedru 2:14.
▪ Ophavela omukhanyererya ole othelanne awe opaka itthu soohiirya sa orupihana.—aÉfeso 5:3, 4.
▪ Okhalana murima woophavelasa oraruwa.—Matheyo 5:28.
Biibiliya onihimya wira ale athelanne ‘ahimuraruweleke’ ole othelanne aya. (Malakhiya 2:16) Oraruwa eri etthu yoohiloka enihonona ekasamento ni okumiherya ovalaana ni omwalana. Nave-tho, ovalaana iwo onnaahaaxa anamwane a vatthokoni.
Ohiya-vo, epornografia ennaahaaxa anamwane mooluluwanya. Brian oromoliwe ottuli, onihimya so: “Okathi kaarina aka iyaakha 10, moohilakela kaaniphwanya irevista sa epornografia sa apaapa okathi kaathweela aka mpaani. Nto kaahipacerya oweha mwa wiiphiini irevista iye, masi kihisuwelaka nthowa naya saakisivela aya. Eyo yaahikhala yoolema aka yoohiloka mpakha wunnuwa waka”. Sootokosa sinooniherya wira epornografia enoowerya owiiriha anaamiravo opaka itthu sa ekhapa aryeene acikhaani ni owiiriha okhala anamuttompe, orupihana moohiloka, ni ohikhalana miyuupuwelo sooloka.
ETTHU YOOREERELA WUUPUWELA: Epornografia ennihonona wataana wooloka ni wookiseryani ennikumiherya maxakha manci.—Miruku 6:27.
Exeeni Biibiliya onihimya awe sa eporngografia?
NUULUMO NA MULUKU NINHIMYA SO: “Vano, mpwetexe mwettelo anyu a vathí-va: enamuttompe, oraruwa, osiveliwa n’itthu sonarara n’phavela seiyo, wunlela muhakhu, weiwo okhanle wakokhorela amuluku èthiru”.—aKolosi 3:5.
Mmasu ookwasa, Yehova onninyokha vanceenec epornografia. Masi khahiyo wira Muluku oninyokha enoka. Owo topanke enoka ni aaphavela wira anamathelana arumeeleke moophavela ohakalalihana, wataana, ni okhalana eparakha ya waayara anamwane molumwenkuni.—Yakobo 1:17.
Nto, xeeni vanitthuneya ahu okupali wira Yehova onninyokha vanceene epornografia? Muthokorerye mathowa ala vakhaani:
▪ Owo onnisuwela wira epornografia ennihonona ikumi sa athu.—aÉfeso 4:17-19.
▪ Owo onniniphenta ni oniphavela onaakiherya maxakha.—Yesaya 48:17, 18.
▪ Yehova oniphavela okhapelela ikasamento ni itthoko.—Matheyo 19:4-6.
▪ Owo oniphavela wira nikhalaneke mweettelo wooloka ni ottittimiha idireito sa akina.—1 aTesalonika 4:3-6.
▪ Yehova oniphavela wira nittittimiheke enoka ni nirumeeleke mwa enamuna yoottittimiheya.—aHéberi 13:4.
▪ Yehova onnisuwela wira epornografia enooniherya moonelo woohiloka, nrima ni osatana voohimya sa enoka.—Maphattuwelo 6:2; Yuda 6, 7.
ETTHU YOOREERELA WUUPUWELA: Epornografia ennihonona opatthani mutthu orina awe ni Muluku.—aRoma 1:24.
Masi, Yehova onnaamorela ikharari ale aniphavela ohiya yoolema ela. Biibiliya onihimya so: ‘[Yehova] t’òmoriwa ikharari ni t’òkhupanyerya: t’òpisa onanariwa ni t’òroromeleya. Owo onnisuwela orattene mùpeliwo ahu: onnisuwela wira hiyo ná ntthupi pahi’. (Esalimo 103:8, 14) Owo onaalattula ale oowiiyeviha wira amwaattameleke wira ‘amoreliwe ikharari, [ni] ophwanya eparakha enikhaliherya okathi wophwanelela’.—aHéberi 4:16; nwehe ekaaxa eni: “Moota Woohiya Oweha Epornografia”.
Atthu anceene aheemya okhaliheriwa ni Muluku. Niireke eyo ehaakhaliherya? Moone ele Biibiliya onihimya awe sa ale yaaxinttale soolema soohiloka. ‘Vano morapihiwa, muhatànihiwa ni Muluku, mokhalihiwa atthu àxariya mwa nsina na Yesu Kristu Pwiy’ahu, ni mwa [munepa, Biblya Exirima] wa Muluku ahu’. (1 aKorinto 6:11) Ntoko murummwa Paulo, atthu awo annihimya so: “Kinniwerya sothene mwa Kristu onkivaha ikuru”.—aFilipi 4:13.
Susana, yoowo owenrye oxintta yoolema ya oweha epornografia, onihimya so: “Yehova toniwerya wookhaliheryani wira muxintte yoolema ya oweha epornografia. Mwanvekela nikhaliheryo ni malakiheryo, munoowerya okhalana mweettelo wooloka ohoolo wawe. Owo khonrowa woonyanyalani”.
[Inoota]
a Nuulumo noowi “epornografia”, ninhimya itthu sinimwiiriha ole oniweha, onisoma wala oniwiriyana, ophavela orupihana moohiloka. Eyo enihela muhina ifootu, itthu soolempwa wala muusika.
b Masina makina mmwaha ola aaturukiwa.
c Yehova ti nsina na Muluku ntoko sinooniheriwa aya mBiibiliyani.
[Elatarato eri ipaaxina 2, 3]
[Elatarato eri ipaaxina 4, 5]
[Ekaaxa eri epaaxina 5]
IKEEKHAI VOOHIMYA SA EPORNOGRAFIA
KHULA ESEKUNTU: Atthu oowiiraka 30.000, anniweha iWeb site sinooniherya epornografia.
KHULA MUNUTU: Ale anirumeela Internet annaaroihela atthu akina e-mails sa epornografia sinivikana EMILYAU 1.7.
KHULA EWOORA: Iviidiyu sowiiraka PIILI sinooniherya epornografia, sinnikumiheriwa wEstados Unidos.
KHULA NIHIKU: Iviidiyu sinivikana IMILYAU PIILI sinooniherya epornografia, sinnithummwa wEstados Unidos.
KHULA MWEERI: Amiravo oowiiraka 9 eriyari ya 10 ni aximwali oowiiraka 3 eriyari ya 10 wEstados Unidos, anniweha epornografia.
KHULA MWAAKHA: Makhuuru a olumwenku wotheene anipaka epornografia anniphwanya musurukhu oowiiraka IBILYAU 100 sa idoolare sa wAmerica (E.U.A.).
[Ekaaxa eri ipaaxina 6, 7]
Moota Woohiya Oweha Epornografia
Niireke munnimusuwela mutthu oniimananiha ohiya yoolema ya oweha epornografia? Muthokorerye moota atthu akina awenrye aya ohiya yoolema eyo.
1. Munvekeleke Muluku.
“Etthu yuulupale enimukhaliherya mutthu oxintta yoolema ya oweha epornografia, ori onvekela Yehova wira ookhaliheryeni”.—Franz.
Yehova onninvaha mutthu munepa wootteela, wira okhalane ikuru sa “otthuna n’umaliherya”. (aFilipi 2:13) Nto mutthu owo eemererya munepa wa Muluku, onoomukhaliherya oxinta osiveliwa ni soophavela soohiloka.—aGalasia 5:16, 24.
2. Mweemye okhaliheriwa ni atthu akina.
“Yoolema ya oweha epornografia ti yootepa ohiirya ni wuuliha muru; nto nyuwo pooti woonaka wira khivanireerela ovekela nikhaliheryo. Nyuwo pooti wuupuwela wira munoowerya oxintta mekhinyu. Masi eyo khahiyo ekeekhai. Nyuwo munoowerya oxintta yoolema ela akhala wira munookhaliheriwa. Nto kaahihiya wiixinnuuha ni kaahimuleela mwaaraka. Nave-tho kaahivekela nikhaliheryo na mpatthani aka oororomeleya. Eyo yaari etthu yootepexa okivila, masi kaahiphwanya nikhaliheryo nootthuneya”.—Yoshi.
Waaleela akina onitthuneya olipa murima. Masi, eyo etthu yootthuneya wira mutthu axintte yoolema ela ni okhalane ompatthani waarina awe. Susana, oromoliwe ottuli, onihimya so: “Nuumala-vo kaahiphwanya ohakalala. Okathi owo waari woowereya, masi wookikhaliherya okhalana murettele ni weemereriwa ni Muluku”.—Yakobo 5:16.
3. Musuwele ni musyake itthu sinikumiherya epornografia.
Itthu xeeni wala miyuupuwelo sinimwiiriha mutthu okhalana soophavela soohiloka? Niireke ori oweha Internet? Onweha TV mpakha ohiyu eriyari? Osoma irevista? Orowa ophareya? Wala ovoliwa etala, onanariwa, okhala mekhinyu, wala okhulumuwa? Severino onihimya so: “Muhaana osuwela ni osyaka sootteettheya sanyu ntoko etthu yoothanyeya”. Yesu aahimyale wira: “Nitho nanyu nolopwana notthekihani, musyole, murihé. Onnorerelani opahuwa etthu emosá y’erutthu anyu, ohikhanle oriheliwa [“ojehena”, BE] erutthu anyu yothene”.—Matheyo 5:29.
Franz onihimya so: “Okathi kineeherereyaka onweha muthiyana moosiveliwa, mowaakuveya kinninvekela Yehova ni kinnikhanyererya maitho aka oweha mpantta mukina”. Yobi, yoowo aari mutthu oororomeleya a mBiibiliyani, aahimyale wira: “Miyo kolehana ni maitho aka wira kihinwehé mwarusi n’umphavela”.—Yobi 31:1.
4. Mulipihe wataana wanyu ni Muluku.
Franz onnilavula-tho oriki: “Musarihe muupuwelo anyu ni itthu sooloka, ni musarihe okumi anyu ni miteko sa Muluku”.
Biibiliya onihimya so: “Mphaveleke ni murim’anyu wothene itthu sikhanle s’ekekhai ni sottittimiheya; sothene sikhanle sa xariya ni soloka; sothene sikhanle sophenteya ni sophwanelela; sothene sikhanle sa nlema ni sottottopeleya. Mutthareleleke sothene sixuttalyanyu . . . Mwirá siso, Mukulu onokhala ni nyuwo vamosá ni murettele awe”.—aFilipi 4:8, 9.
[Elatarato]
1
[Elatarato]
2
[Elatarato]
3
[Elatarato]
4