Watchtower EBIBLIOTEKA ONLAINE
Watchtower
EBIBLIOTEKA ONLAINE
Emakhuwa
  • BIIBILIYA
  • ILIIVURU
  • MITHUKUMANO
  • w14 15/4 ipaax. 13-16
  • Orummwa wa Okathi Wotheene Wookipixa Mapuro Manceene

Mpantta ola khekhanle eviidiyu.

Muniswaamihe, khivaniweryaneya orumiha eviidiyu ela.

  • Orummwa wa Okathi Wotheene Wookipixa Mapuro Manceene
  • Owehaweha Elaleyaka Omwene wa Yehova—2014
  • Miru Saamukhaani
  • MOOTA OPACENRYE AKA OMURUMEELA YEHOVA
  • OTURUKEYA WA IPALANO
  • MOOTA KIRONWE AKA OBETHELI
  • MITEKO SAAVARA AKA OBETHELI
  • YOOPHAVELA YA OTHELA
  • IPARAKHA SA MUTEKO
  • SOOTTHUVELA NI MAREELIHO A EKUMI AHU
Owehaweha Elaleyaka Omwene wa Yehova—2014
w14 15/4 ipaax. 13-16

YOWIIRANEYA YA MOOKUMINI

Orummwa wa Okathi Wotheene Wookipixa Mapuro Manceene

Elavuliwe ni Robert Wallen

Kaatthokelelaka iyaakha 65 kivirinhe aka mu orummwa wa okathi wotheene, kinoowerya ohimya wira ekumi aka yotheene kooviriha saana. Eyo khenitaphulela wira khenakikhumelele etthu yooriipiha murima wala yoovololiha okathi owo wotheene. (Esal. 34:13; 94:19) Masi okathi munceene waari woottotteleya mureerelo ni ekumi yoohakalaliha!

NIHIKU na 7 a Setembro, 1950, kaahipacerya orumeela ni emusi ya oBetheli oBrooklyn. Okathi ole, anna ni arokora aniphiyerya 355, yaakhuma ilapo sinceene ni yaarina munnuwelo woovirikana okhuma iyaakha 19 mpakha 80 ti yaakhala oBetheli. Anamunceene a anna awo yaari maKristau owoottihiwa.

MOOTA OPACENRYE AKA OMURUMEELA YEHOVA

Kiixuttihiwe omurumeela Muluku ahu “òvuwa ni òttottopeliwa” ni amaama. (1 Tim. 1:11) Awo yaapacenrye omurumeela Yehova miyo kiri mmiravo mwaamukhaani. Nihiku na 1 a Julyo 1939, okathi waaphiyeriha aka iyaakha 10 kaahibatiziwa wa asembeleya a mmuttettheni (yoowo olelo-va oniireliwa asembeleya ya esirkwiitu) yaapakiwe o Columbus, Nebraska, EUA. Nihiku nlo, atthu owiiraka 100, yaahithukumana nipuro nowaalukariwa wira awiriyane mwaha wookaravariwa waari ni muru oni “Fascismo ou Liberdade” yoowo aalavuliwa ni Joseph Rutherford. Masi neettaka eriyari ya mwaha owo, muttitthi wa atthu waahithukumana vate va nipuro nle naathukumanne ahu. Awo yaahikela mpaani mme, khaakanyererya muthukumano ole ni khinoomolela ota wa muttetthe ole. Masi naahiwerya othukumana omatta wa munna mmosa vakhiviru ni mapuro ale, nto naahiwiriyana mwaha mpantta ole waahanle. Ntoko sinoona anyu, khivaniweryaneya oliyala nihiku kibatiziwe aka!

Amaama yaahimananiha okihuwa mwekeekhaini. Nnaamwi apaapa yaari tiithi ooloka, masi khiyaaphavela okikhaliherya momunepani hata osuwela munnuwelo aka womunepani. Amaama ni Anamoona akina a Muloko wa Omaha, yaahikikhaliherya orowa vahoolo momunepani.

OTURUKEYA WA IPALANO

Kihalaka vakhaani omaliha exikola, kaahaana opaka yoothanla ya moota waarowa aka weettiha ekumi aka. Okathi wa ifeeriya sa oxikola elimwe, kaanirumeela ntoko pioneero a okathi wa ifeeriya (yoowo olelo-va onihaaniwa opioneero wookhaliherya) ni amiravo akina.

Amiravo anli yaawo yaamalinhe nanaano Exikola ya oGileadi eturma ya neethanu na nenli John Chimiklis ni Ted Jaracz yaahithanliwa wira arumeeleke ntoko axitokweene ooweetteetta muttetthe ahu. Kaahitikinihiwa osuwela wira awo yaarina iyaakha 20 paahi sa munnuwelo aya. Miyo keera kirineene iyaakha 18, ni moohipisa kaarowa omaliha osoma oxikola. Nlelo kinnuupuwela vaavale Munna Chimiklis aakikonhe awe ele yaarowa aka ovaraka mweekumi mwaka. Nuumuleela etthu yuupuwela aka, aakitumerenrye so: “Aayo, mukele muteko wa orummwa wa okathi wotheene. Nyuwo khamunisuwela onitthuna aya woopixani”. Miruku iye, vamosa ni ntakiheryo na anna ale naahikilipiherya. Nto nuumaliha exikola kaahipacerya muteko wa opioneero mwaakha wa 1948.

MOOTA KIRONWE AKA OBETHELI

Mweeri wa Julyo 1950, anamuyari aka yaahirowa omuthukumanoni wa atthu a ilapo sinci waapakiwe oYankee Stadium oNova York City. Nryeene oKongresuni, miyo kaahirowa owiriyana muthukumano wa atthu aniphavela orowa orumeela oBetheli. Nto kaahilepa epaphelo, kihimyaka wira vaamukisivela orowa orumeela oBetheli.

Nnaamwi apaapa yahakikhoottiherya okhala pioneero kikhalaka vate vaya, awo yaaphavela wira miyo kiliveke ekwartu ni yoolya. Nto nihiku nimosa woopaceryani wa mweeri wa Akosto, okathi waakhuma aka kirowaka waavya muteko, kaahivira vaari ekaaxa ya ekureyu. Kaahiphwanya epaphelo yawaka yaakhuma oBrooklyn. Eyo yaalempwale ni Nathan H. Knorr, yaahimya so: “Nihaakhela epaphelo anyu ya orumeela oBetheeli. Kihoona wira nyuwo munneemererya orumeela oBetheli mpakha aPwiya wookuxani. Miyo kiniphavela wira nyuwo murwe oBetheli yeeyo eniphwanyaneya oColumbia Heights, Brooklyn, New York,124 mahiku yeettaka 7 a mweeri a Setembro, 1950”.

Nuumala apaapa orwa omutekoni waya, kahaaleela wira koophwanya muteko. Apaapa yaakhunle so: “Vaareera, munirowa ovaraka woowi?”. Miyo kaakhunle so: “oBetheli oBrooklyn, kivahiwaka idoolare 10, khula mweeri”. Nnaamwi owo anyoonyiwe, owo aahikilipiha oriki: kaari mwa miyo, kaarowa omananiha ovara muteko owo, wira kikhumele saana. Ohimanle okathi munceene, apaapa yaahibatiziwa okongresuni oYankee Stadium mwaakha wa 1953!

Vootteeliha murima mwaapara aka aavarana aka muteko wa opioneero, ahiitthaniwa nave wira niroweke hoothe oBetheli. Nuuvira okathi, owo aahithela, nto owo ni amwaarawe yaahirowa oGileadi, khukela muteko wa omisionaario oLibano, nuumala khutthikela wEstados Unidos ovara muteko wa esirkwiitu.

MITEKO SAAVARA AKA OBETHELI

Muteko aka woopacerya oBetheli waari ovara ni maakina oottottha iliivuru. Eliivuru yoopacerya ettontthe aka ti Que Tem Feito a Religião Pela Humanidade? Nuuviriha miyeeri 8 kittotthaka iliivuru, kaahithanliwa orowa ovara muteko eDepartamento ya Muteko, kihooleliwaka ni Munna Thomas J. Sullivan. Vaari voohakalaliha ovara muteko ni munna owo, khiyaixutta itthu sinceene saasuwela awe mwaha wa okathi munceene aavirinhe awe omurumeelaka Yehova.

Nuuvira iyaakha tthaaru kiri eDepartamento ya Muteko, Max Larson muhooleli a ekaafrika ya iliivuru, aahikihimeerya wira Munna Knorr onipahvela olavula ni nyuwo. Kaahitikinihiwa, koona wira yookhala etthu yoohiloka epanke aka. Nto kaahikhala ootaphuwa vaavo Munna Knorr aalavunle awe wira aaphavela osuwela akhala wira kaahikhalana palano ookhuma oBetheli muhoolo. Owo amphavela mutthu oomukhaliherya mu okathi vakhaani muteko awe ni aaphavela osuwela akhala wira miyo kanwerya omukhaliherya. Kaahimwaakhula wira miyo nkaarina palano ookhuma oBetheli. Nto okhuma vaavale, kaahipacerya ovara muteko ni yoowo mpakha ophiyeriha iyaakha 20.

Ikwaha sinceene kinnihimya wira miyo nkaakhala-khala kiweryaka oliva itthu kiixuttihiwe aka ni anna avaranne aka muteko oBetheli ntoko Munna Sullivan ni Knorr, ni anna akina oBetheli waahela muhina ala anittharelana Milton Henschel, Klaus Jensen, Max Larson, Hugo Riemer, ni Grant Suiter.a

Anna yaavaranaaka muteko yaari owiitthokiha saana wira akhaliherye mulokihero wa Yehova. Munna Knorr aari mutthu ahaakhulumuwa aaphavela woona muteko wa Omwene orowaka ohoolo mpakha vaniweryaneya aya. Ale yaavarana awe muteko yaanimoona okhala mutthu ookhweya olavulana. Pooti okhala okathi naakhalana ahu moonelo woovirikana ni wawe naaniwerya omuleela mootaphuwa ni aanisuka isiiri sahu.

Mukwaha mmosa Munna  Knorr aahikivekela wira kimukhaliherye okhapelela ele yaarowa ahu wiihaniha myaha saamukhaani. Mwa ntakiheryo, owo okathi aryaawe muhooleli a ekaafrika aahikileela wira, Munna Rutherford aaroomulikarela Munna Knorr khumuhimeerya wira “okathi onikhumaanyu okaafrika murwaaka olya yoolya ya ohiyu mukiruuhele ilaapi ni apuraxa. Mpwehe vameesa vaka”. Munna Knorr onihimya wira etthu yoopacerya aapanke awe waari okuxa itthu iye saavekeliwe awe khuhela mpoolosani. Wira makaaripi oroiheke oxakaratariya wa Munna  Rutherford. Ele yaari tthiri etthu yaamukhaani, masi yaari yoovareleya muteko wa Munna Rutherford. Nuumala vo Munna Knorr khukihimeerya wira: “Kiniphavela sikhaleke ilaapi soothokoliwa vameesa vaka. Xontte mpweheke ilaapi iyo khula voosiiso vameesa vaka”. Mu iyaakha sinceene, kaahaana omuthokolela ilaapi sawe.

Munna Knorr aamakela onuupuxerya wira vanitthuneya owiriyana saana okathi onitthokiheriwa ahu muteko onrowa ahu ovara. Mukwaha mmosa, owo aahikitthokiherya saana moota kaarowaaka ovara muteko mmosa, masi miyo nkanwiriyanne saana. Nto eyo yaahimunyoonya vanceene. Nto miyo kaahuuliwa muru, khumulepela epaphelo yaamukhaani kimuleelaka wira koottharuwa ni kinvekela wira kithaamihiwe kirowaka ovara muteko nipuro nikina okhala wira koona wira nkaaphwanela ovikaniha. Naananoru voosiiso yoole, Munna Knorr aahirwa vameesa vaka. Oomwi, “Kihoona epaphelo anyu. Nyuwo moovonya. Miyo kihooleelani mwaha ola, ni kinnaamini wira muhoolo munirowa okhumela saana. Vano nrowe ntthikele ovara muteko”. Nto kaahimuxukhurela ni murima aka wotheene mwaha wa oreera wawe murima.

YOOPHAVELA YA OTHELA

Nuumala orumeela oBetheli iyaakha 8, nkaarina palano mukina ohiya ovikaniha orumeela oBetheli. Masi eyo yaahiturukeya naananoru. Okathi wa kongresu a ilapo sinceene yoowo wiiranenye oYankee Stadium ni oPolo Grounds mwaakha wa 1958, kaahimoona Lorraine Brookes, yoowo aasuwelanne aka eyaakha ya 1955 okathi aarumeela awe ntoko pioneera oMontreal oCanadá. Nto kaahisiveliwa ni mukhalelo awe voohimya sa weemererya wawe ovahiwa khula muteko wala oroihiwa khula nipuro ni mulokiheryo wa Yehova. Yoolakela ya Lorraine yaari ya orowa Exikola ya oGileadi. Okathi aarina awe iyaakha 22, aahaakhulela orowa eturma 27, ya oGileadi mwaakha wa 1956. Nuumaliha exikola aahithanleliwa orowa oBrasil ntoko missionaaria. Lorraine ni miyo naahitthikela-tho okumanasa 1958, nto aahaakhulela wira nithelane. Nto niiwanana wira naarowa othelana eyaakha yaattharelana ni miyo kaawehererya wira kaamukela muteko wa omissionaario ni Lorraine.

Nuumala omuleela Munna Knorr palano ahu, owo aanilakihenrye wira niwehererye iyaakha tthaaru nihinatthi othelana, wira nathelana niphwanelele orowa oBetheli oBrooklyn. Okathi ole, wira ovikanihe okhala oBetheli nuumala othela, aahaana opacerya orumeela iyaakha muloko wala ovikana-vo, mutthu mukina owo ahaana orumeela nave iyaakha tthaaru. Nto Lorraine aahaakhulela orumeela iyaakha piili oBetheli ya oBrasil nto eyaakha emosa yookiserya ahinatthi othelana aarowa orumeelaka oBetheli oBrooklyn.

Olavulihana wahu iyaakha piili iye soopacerya, sa wuuryana wahu naarumeela ekureyu. Okathi ole omurumeela telefoni aakhala musurukhu munceene ni khuwaakhanle e-mail mahiku ale! Nto okathi othelanne ahu 16 a Setembro 1961, nto naahikhalana eparakha ya olavuliwa mwaha ahu wa ekasamento ni Munna Knorr. Ekeekhai wira iyaakha iye vakhaani saavinre niwehereryaka, noona okhala iyaakha sinceene. Masi vano, vaniweha ahu ottuli, iyaakha 50 sivirinhe ahu nithelanne ninnitteeliwa murima ni ninnoona wira vaahireerela pahi owehererya okathi ole wotheene!

IPARAKHA SA MUTEKO

Mwaakha wa 1964, kaahivahiwa muteko wooxukurya ifiliyaali sa ilapo sikina. Okathi ole arokora khiyeemereriwa omuhoola iyaya mikwaha iyo. Masi eyaakha ya 1977, yaahipakiwa marukunuxo, aneemereriwa arokora waahoola axiiyaya. Nto mwaakha yoowo, miyo ni Lorraine naahirummwa omuhoola Grant ni Edith Suiter orowa oxukurya ifiliyaali sa wAlemanha, Austria, Grécia, Chipre, Turquia, ni Israel. Ekumi aka yotheene kooxukurya ilapo siniphiyerya 70.

Ekwaha emosa, mwaakha wa 1980, naahirowa oBrasil, nto naahaana ovira muttetthe wa oBelém, yoowo ori vakhiviru ni equador weiwo Lorraine aatonko awe orumeela ntoko missionaaria. Naaheemela-tho wira naaxukurye anna a oManaus. Okathi aalavuliwa awe mwaha ostádio, naahiwoona atthu yaakilanthe sivaavale yahaatthara elema ya oBrasil ya athiyana ovahana ebeijo mmalakuni, ni axilopwana ovahanaka matata. Mwaha wa xeeni?

Ele yaari ekrupu ya anna oophentiwa yaakhuma mapuro anikhala aretta aniwereiwa makuttula wAmazonia. Moophavela ohaaraviha oretta anna akina, tivonto yahaakwannya aya. Masi ohimya ekeekhai, anna awo yaahikwannya murima ahu, ni hiyo khaninkhala-khala niliyalaka otteeliwa waya murima! Nto naahoona waakhwanela wa masu a Yesaya yaawo ani: Arumeyi aka “anotthapa votteliwa murima”.​—Yes. 65:14.

SOOTTHUVELA NI MAREELIHO A EKUMI AHU

Lorraine ni miyo ikwaha sinceene ninnuupuwela iyaakha miloko mithanu namosa sivirinhe ahu nimurumeelaka Yehova. Hiyo ninnihakalala mwaha wa woona moota Yehova onireelinhe awe mwaha wa weemererya malakiheryo awe. Nnaamwi kihiweryaka weetteetta ntoko kiiraaka khalai, masi kinniwerya ovikaniha muteko aka wa okhaliherya Nikhuuru Noolamula, kivaraka vamosa ni Ekomisau ya maKortenatore ni eKomisau ya Muteko. Ni kinnitteeliwa murima osuwela wira kookhaliherya vanayeva orowa ohoolo wa muteko wa Yehova ni wa atthu awe. Nave vannihakalaliha oweha mwaattelo wa amiravo alopwana ni athiyana anikela muteko wa orummwa wa okathi wotheene, yaawo arina moonelo woolikana ni ole waarina Yesaya yoowo aahimmye so: “Miyo kiri va: kirumekeni!” (Yes. 6:8) Muttitthi owo wa atthu onnikuupuxerya masu a mutokweene a esirkwitu yoowo aakihimeeryale khalai wira: “Mukele muteko wa orummwa wa okathi wotheene. Okhala wira khamunisuwela mapuro anrowa awe woroihani”.

[Enoota]

a Sowiiraneya sa mweekumini sa anna awo nwehe irevista iya sinittharelana: Thomas J. Sullivan (15 a Agosto, 1965-E); Klaus Jensen (15 a Abril 1970-T); Max Larson (1 a Setembro, 1989-T); Hugo Riemer (15 a Setembro, 1964-E); ni Grant Suiter (1 a Março 1984-T).

    Watchtower EBIBILIOTEKA ONLAINE (1982-2025)
    Okhuma
    Okela
    • Emakhuwa
    • Ovaha
    • Siniphavela Anyu
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malamulo Oorumeela
    • Mwaha Woosuka Isiiri
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Okela
    Ovaha