Watchtower EBIBLIOTEKA ONLAINE
Watchtower
EBIBLIOTEKA ONLAINE
Emakhuwa
  • BIIBILIYA
  • ILIIVURU
  • MITHUKUMANO
  • w25 Agosto ipaax. 20-25
  • Mukhootteke Soophavela Soohiloka

Mpantta ola khekhanle eviidiyu.

Muniswaamihe, khivaniweryaneya orumiha eviidiyu ela.

  • Mukhootteke Soophavela Soohiloka
  • Owehaweha Elaleyaka Omwene wa Yehova (Yoosoma)—2025
  • Miru Saamukhaani
  • Mwaha Onlikana Nuula
  • ITTHU “MUTAKHALI” ONIPHAVELA AWE WIIRA NUUPUWELEKE
  • ETAMPI ENNIIRIHA OKHALANA MOONELO XEENI?
  • EXEENI MUKHANLE ANYU OOPAKA WIIRA MUKHOOTTE SOOWEEHA?
  • “MWIIVARERYEKE”
  • Nikhaleke Oowiihiiha Okathi Nneehereriwa Ahu
    Owehaweha Elaleyaka Omwene wa Yehova (Yoosoma)—2024
  • Muhihiye ‘Omutthara’ Yesu Nuumala Opatisiwa
    Owehaweha Elaleyaka Omwene wa Yehova (Yoosoma)—2024
  • Etthu Yehova Opanke Awe Wiira Owoopole Apinaatamu
    Owehaweha Elaleyaka Omwene wa Yehova (Yoosoma)—2024
  • Soothanla Sinooniherya Omuroromela Wahu Yehova
    Okumi ni Orummwa Ahu wa eKristau—Ekaderno Enirumeeliwa Omuthukumanoni—2023
Nwehe Sikina
Owehaweha Elaleyaka Omwene wa Yehova (Yoosoma)—2025
w25 Agosto ipaax. 20-25

MWAHA ONITHOKORERIWA 35

NSIPO 121 Nikhaleke Oowiihiiha

Mukhootteke Soophavela Soohiloka

“Muhihiye etampi yeettihaka okumi anyu. Muhiiweleleke itthu siniphavela irutthu sanyu, seiyo sinrowa okhwa”. — AROM. 6:12.

ELE NINROWA AHU WIIXUTTA

Mwaha ola, onoonikhaliherya 1) oxintta okhulumuwa ni 2) okhootta sooweeha.

1. Etthu xeeni enniphwanya ootheene ahu?

NIIREKE mootoko wuupuwela opaka etthu ehinimusivela Yehova? Vakhala wiira eyo yootoko owiiraneelani, nyuwo khamukhanle mekhinyu. Biibiliya onihimya so: “Weehereriwa onoophwanyani, nave-tho onnaaphwanya atthu otheene”. (1aKor. 10:13) Eversiikulu ela, ennooniherya wiira nave-tho atthu akina anneehereriwa. Musuweleke wiira khamukhanle mekhinyu, nave mukhaliheriwaka ni Yehova, munoowerya okhootta sooweeha.

2. Sooweha xeeni sinaaphwanya makristau ni anaskola akina a Biibiliya? (Nwehe ifootu.)

2 Biibiliya onihimya wiira: “Khula mutthu onneehereriwa ni ophavela wawe sootakhala, weiwo onimoototha, onamuhapuxa”. (Yak. 1:14) Eyo enooniherya wiira, khula mutthu pooti weehereriwaka ni itthu soovirikana. Mwa ntakiheryo, makristau makina anneehereriwa orupihana woohiloka ni muthiyana aahiiso ni mulopwana mukina, nave akina anneehereriwa orupihana athiyana-ru aahiiso alopwana-ru. Nave-tho, ale khalai yaarina yoolema ya oweha epornokrafia, pooti weehereriwaka otthikela oweha. Muxankiho owo, onnaaphwanya-tho atthu ale yaamakela ohapaliwa aahiiso olya mirette soohapala. Iyo sooweha vakhaani makristau ni anaskola akina a Biibiliya aniwanana aya. Woonasa wene, ikwaha sikina, ninnikhalana moonelo mmosa-ru yoowo murummwa Paulo aarina awe. Owo aalempe so: “Kaaphavelaka opaka etthu yooloka, kinnoona wira kiniphavela opaka etthu yootakhala eri mwa miyo”. — aRom. 7:21.

Hiyo pooti weehereriwa khula opuro aahiiso khula okathi nahaalipelela ahu (Nwehe ettima 2)c


3. Etthu xeeni ekhanle oomukhumelela mutthu akhala wiira onimakela owanana yooweeha?

3 Akhala wiira yookhala yooweeha muniwanana ahu okhuma khalai, nyuwo pooti wuupuwelaka wiira khamurina ikuru, sinrowa wookhaliheryani okhootta ni oxintta yooweeha eyo. Nave nyuwo pooti ohikhalana nlipelelo, muupuwelaka wiira Yehova khonrowa oweemereryani ophwanya okumi woohimala mwaha wookhalana soophavela soohiloka. Masi muhiliyale wiira itthu nnaanyiherya ahu, okathi mukina khahiyo seekeekhai! Wiira nisuwele nthowa naya, mwaha ola, ninrowa waakhula makoho manli: 1) Muupuwelo ola woohikhalana ikuru ni nlipelelo, onikhuma woowi? 2) Ninrowa okhootta sai sooweeha ni soophavela soohiloka?

ITTHU “MUTAKHALI” ONIPHAVELA AWE WIIRA NUUPUWELEKE

4. a) Xeeni Satana oniphavela awe wiira nuupuweleke wiira khanrina ikuru? b) Etthu xeeni ennikupaliha wiira nnoowerya okhootta soophavela soohiloka?

4 Satana oniphavela onikupaliha wiira khanirina ikuru sinrowa onikhaliherya oxintta sooweeha. Yesu, aahooniherya wiira Satana onoorowa wiimananihaka oneehererya okathi aawiixunttinhe awe atthareli ovekela, ariki: “Muhinihiye nimoraka okathi oneehereriwa ahu, masi munaakiherye Mutakhali”. (Math. 6:13) Satana ohimmye wiira apinaatamu anoohiya omwiiwelela Yehova okathi aneehereriwa aya opaka itthu soohiloka. (Yoobi 2:​4, 5) Xeeni Satana onuupuwela awe siiso? Mwaha woowi, Satana topacenrye oxinttiwa ni soophavela sawe ni oohiya ororomeleya wa Yehova. Nto owo onuupuwela wiira nnoomutakihaka yena, niire so, okathi nneehereriwa ahu nnoohiya omwiiwelela Yehova. Nave, Satana aahimweehererya Mwaana a Muluku, yoowo ahaarina etampi wiira opake itthu soohiloka! (Math. 4:​8, 9) Masi niireke khanirina ikuru wiira niwanane sooweeha ni soophavela soohiloka? Hiyo nookhala ikuru! Tivonto, ninnikupali moolumo a murummwa Paulo, yoowo aalempe so: “Tthiri, kinniwerya sotheene mwaha wa ole onkivaha ikuru”. — aFil. 4:13.

5. Etthu xeeni ennikupaliha wiira Yehova onoonikhaliherya okhootta ni oxintta soophavela soohiloka?

5 Moovirikana ni Satana, Yehova onnisuwela wiira nnoowerya okhootta ni oxintta sooweha ni soophavela soohiloka. Ninsuwela sai? Mwaha woowi, Yehova aahihimya khalai ene wiira muttitthi muulupale wa atthu oororomeleya, onimoopowa okathi wa maxakha maalupale. Eyo enitaphulela exeeni? Eyo enitaphulela wiira, Yehova, yoowo ohinootha oohimya wiira muttitthi muulupale wa atthu, ohiya atthu vakhaani paahi, anookela elapo esya. Awo aakhalana waataana wooloka ni Yehova, maana “aarapiha malaya aya ni aatteeliha mphomeni mwa Mwaapwittipwitthi”. (Wis. 7:​9, 13, 14) Tthiri, vannooneya wiira Yehova khonuupuwela wiira khanrina ikuru sinrowa onikhaliherya okhootta ni oxintta soophavela soohiloka.

6-7. Xeeni Satana oniphavela awe wiira nuupuweleke wiira khanrina nlipelelo?

6 Satana khahiyo oniphavela wiira nuupuweleke paahi wiira khanrina ikuru, masi-tho oniphavela wiira nuupuweleke wiira khanrina nlipelelo. Eyo enitaphulela wiira oniphavela wiira nuupuweleke so: Yehova khonrowa oneemererya ophwanya okumi woohimala mwaha wookhalana soophavela soohiloka. Etthu xeeni enimwiiriha Satana wuupuwela siiso? Mwaha woowi, Satana tohirina nlipelelo. Owo oophukeliwa ni Yehova wiira khoniphwanela-tho ophwanya okumi woohimala. (Maph. 3:15; Wis. 20:10) Moohaanyiherya, Satana onnikhalela nrima, maana hiyo nookhalana nlipelelo na ophwanya okumi woohimala. Nave oniphavela wiira nuupuweleke wiira khaninrowa ophwanya mareeliho muhoolo, yaawo yena ohinrowa awe ophwanya. Tthiri hiyo khaninlika ni Satana! Biibiliya onninikupaliha wiira Yehova oniphavela onikhaliherya, ohiya oniphukela. Yehova “khoniphavela wira mutthu opwetexiwe, nnakhala mmosa. Masi oniphavela wira atthu otheene arukunuxe murima”. — 2Ped. 3:9.

7 Vakhala wiira ninrowa wuupuwelaka wiira khanrina ikuru ni nlipelelo wiira niwanane soophavela sahu soohiloka, nnookhalana muupuwelo yoowo Satana oniphavela awe wiira nikhalaneke. Osuwela eyo, enoonikhaliherya olipiha yoolakela ahu ya omukhootta Satana. — 1Ped. 5:​8, 9.

ETAMPI ENNIIRIHA OKHALANA MOONELO XEENI?

8. Ohiya paahi soophavela soohiloka, etampi enihela muhina exeeni? (Esaalimu 51:5) (Nwehe “Moolumo Ootthokiheriwa”.)

8 Ohiya paahi Satana, yookhala etthu ekina ekhanle ooniiriha wuupuwela wiira khanrina ikuru ni nlipelelo wiira niwanane soophavela sahu soohiloka. Etthu xeeni? Etthu ene ti etampi, yeeyo nravihiwe ahu ni anamuyari ahu oopacerya, Adamu ni Eva.a — Yoobi 14:4; musome Esaalimu 51:5.

9-10. a) Adamu ni Eva yoonenle sai nuumala opaka etampi? (Nwehe eteseenyu.) b) Okhala wiira nniyariwa nirina ene etampi, eyo enniiriha okhalana moonelo xeeni?

9 Nkahaya muupuwele moonelo wa Adamu ni Eva nuumala ottheka. Nuumala ohimwiiwelela Yehova, awo yaahiipitha ni yaahiikhuneela makukhu. Elavulaka etthu Adamu ni Eva yaapanke aya, eliivuru Estudo Perspicaz das Escrituras, ehimmye so: “Etampi yaahiwiiriha wiivaha nthowa, oxanka, ohikhala oovareleleya ni yaahuuliwa muru”. Okhuma okathi ole, Adamu ni Eva khiyaarina-tho waataana wooloka ni Yehova. Hata yiimananiha vanceene nlelo yaamwiivahaka nthowa, oxanka, ohikhala oovareleleya ni wuuliwa muru mwaha wa etampi yaapanke aya.

10 Ekeekhai wiira, makhalelo ahu aavirikana vanceene ni a Adamu ni Eva. Mwaha wa xeeni? Mwaha woowi, hiyo nookhalana eparakha ya ottottela mureerelo mukuttho woowoopola wa Yesu, yoowo Adamu ni Eva ahinrowa aya ottottela mureerelo. Nave mukuttho woowoopola, onninikhaliherya oleveleliwa itampi sahu ni okhalana waataana wooloka ni Muluku. (1aKor. 6:11) Hata vari siiso, ootheene ahu nniyariwa nirina ene etampi. Tivonto, okathi mukina nniivaha ahu nthowa, oxanka, ohikhala oovareleleya ni wuuliwa muru. Ti maana aya Biibiliya onihimya wiira etampi ennaahapuxa apinaatamu. Nave etampi, ‘ehaalamulela ale ahitthenke ntoko yaatthenke aya Adamu’. (aRom. 5:14) Hata ootheene ahu niyariwaka nirina ene etampi, khanimpirisari wuupuwela wiira khanrina ikuru ni khanrina nlipelelo. Nihaana okhootta miyoonelo iyo soohiloka. Moota xeeni?

Adamu ni Eva akhumaka mparayiisu yuuliwe ene muru ni awanre ene isapala sa inama.

Etampi, yaahiwiiriha Adamu ni Eva wiivaha nthowa, oxanka, ohikhala oovareleleya ni wuuliwa muru (Nwehe ettima 9)


11. Hata nuupuwelaka wiira khaninwerya okhootta soophavela soohiloka, moovariha ni aRoma 6:​12, etthu xeeni okathi wootheene ninwerya ahu opaka?

11 Okhala wiira nniyariwa nirina ene etampi, okathi mukina pooti wuupuwelaka wiira khaninwerya okhootta soophavela soohiloka. Nto eyo, pooti okhalaka ntoko nsu ninlavula vamurimani vahu ninnileela wiira khaninwerya okhootta ni owanana soophavela soohiloka. Masi nihikhala-khale niwiriyanaka nsu nlo. Mwaha wa xeeni? Mwaha woowi, Biibiliya onniixuttiha wiira ‘nihihiye etampi yeettihaka okumi ahu’. (Mmusome aRoma 6:12.) Eyo enitaphulela wiira, nihipakeke itthu moovarihana ni soophavela sahu soohiloka. (aKal. 5:16) Yehova onnisuwela wiira nnoowerya okhootta sooweeha, nto vaakhanle wiira khaasuwela, khaarowa onivekela opaka eyo. (Otum. 30:​11-14; aRom. 6:6; 1aTes. 4:3) Moohaanyiherya, hiyo nookhalana ikuru wiira nikhootte ni oxintta soophavela soohiloka.

12. Ninrowa osyaka sai moonelo woowi khanrina nlipelelo, ni mwaha wa xeeni?

12 Okhala wiira nniyariwa nirina ene etampi, okathi mukina pooti wuupuwelaka wiira khanrina nlipelelo. Nto eyo pooti okhalaka ntoko nsu ninlavula vamurimani vahu ninnileela wiira khaninwerya omusiveliha Yehova ni ophwanya okumi woohimala. Masi nihikhala-khale niwiriyanaka nsu nlo. Mwaha wa xeeni? Mwaha woowi, Biibiliya oniixuttiha wiira Yehova onnisuwela wiira ootheene ahu nniyariwa nirina ene etampi. (Esal. 103:​13, 14) Yehova “onnisuwela itthu sotheene”, ohela muhina moota ootheene ahu nneehereriwa ahu mwaha wa etampi. (1Yoh. 3:​19, 20) Akhala wiira nnoowanana soophavela sahu soohiloka ni ohipaka itthu moovarihana ni soophavela iyo, Yehova onoonithokoreryaka okhala atthu oowaarya. Etthu xeeni enniiriha okupali eyo?

13-14. Niireke okhalana soophavela soohiloka, onitaphulela wiira khaninwerya omusiveliha Yehova? Mutthokiherye.

13 Biibiliya, onnooniherya wiira wookhala ovirikana wuulupale eriyari ya opaka itthu soohiloka (seiyo nikhanle ahu ookhootta) ni ophavela opaka itthu soohiloka (seiyo sinikhumelela moohilakelela). Mwa ntakiheryo, makristau makina a muloko wa oKorinto, yaanirupihana alopwana-ru aahiiso athiyana-ru. Murummwa Paulo aahaalepela oriki: “Akina a nyuwo, khalai mwaari siiso”. Niireke eyo enitaphulela wiira khiyaatthikenle-tho okhalana yoophavela ya orupihana alopwana-ru aahiiso athiyana-ru? Khanikhanle oohimya wiira yaahihiya, maana vannixankiha vanceene mutthu ohiya yoophavela eyo ya orupihana alopwana-ru aahiiso athiyana-ru. Masi makristau yaawo yaari oowiihiiha, yaanikhootta opaka itthu moovarihana ni soophavela saya soohiloka, seiyo Yehova ahaaphavela awe. Nto Yehova aanaathokorerya okhala atthu ‘oorapihiwa’. (1aKor. 6:​9-11) Etthu emosa-ru pooti owiiraneelani nyuwo.

14 Moohicikha soophavela soohiloka muniwanana anyu, nyuwo munoowerya oxintta. Hata muhiweryaka omaliha soophavela sootheene soohiloka, akhala wiira munookhala mutthu oowiihiiha, munoowerya okhootta ‘ovara itthu sinivarihana ni soophavela sanyu soohiloka, ni ovara itthu munuupuwela anyu’. (aEef. 2:3) Itthu xeeni sinrowa wookhaliheryani okhootta soophavela soohiloka?

EXEENI MUKHANLE ANYU OOPAKA WIIRA MUKHOOTTE SOOWEEHA?

15. Naaphavelaka oxintta soophavela soohiloka, xeeni ninreerela ahu osuwela itthu nihinwerya ahu opaka aahiiso sootteettheya sahu?

15 Wiira nwerye okhootta ni oxintta soophavela soohiloka, muhaana osuwela itthu muhiniwerya anyu aahiiso sootteettheya sanyu. Masi, muhiiwokoke ni “muupuwelo woowootha”. (Yak. 1:22) Muhivevereiheke muxankiho anyu, mwa ntakiheryo muupuwelaka so: ‘Atthu akina annihapaliwa vanceene okivikana miyo’. Aahiiso waavaha nthowa atthu akina muriki: ‘Miyo nkaarowa oweha epornokrafia vaakhanle wiira amwaaraka annikithokorerya oratteene ni annikiphenta’. Okhalana muupuwelo owo, onoowiirihani opaka etampi. Muhiimananiheke wiivaha erasau mwaha wa soophavela sanyu soohiloka hata ni muupuwelo. Nyuwo murina muritti mwaha wa itthu munipaka anyu. — aKal. 6:7.

16. Munrowa owerya sai ohihiya opaka itthu sooloka?

16 Ohiya paahi osuwela itthu muhiniwerya anyu opaka aahiiso sootteettheya sanyu, nyuwo muhaana olipiha yoolakela anyu ya ohipaka itthu soohiloka. (1aKor. 9:​26, 27; 1aTes. 4:4; 1Ped. 1:​15, 16) Musuweleke etthu ekhanle ooweehereryani ni okathi ene. Niireke yookhala yooweeha ekhanle oowoophwanyani aahiiso yookhala ewoora munoona anyu wiira vannikhweya nyuwo weehereriwa? Mwa ntakiheryo, niireke vannooxankihani okhootta yooweeha okathi munikhulumuwa anyu aahiiso ohiyu? Musuweleke vahinatthi yooweeha ene ni munsayariki moota munrowa anyu okhootta. Okathi wooreerela opaka eyo ori ehinatthi okhumelela yooweeha eyo. — Mir. 22:3.

17. Ntakiheryo na Yosefe, ninniixuttiha exeeni? (Maphattuwelo 39:​7-9) (Nwehe ifootu.)

17 Nwehe etthu Yosefe aapanke awe okathi mwaarawe Potifari anveka awe. Owo aahikhootta moowaakuveya ni aahipaka etthu. (Musome Maphattuwelo 39:​7-9.) Etthu xeeni nniixutta ahu? Ohinatthi mwaarawe Potifari onveka, Yosefe aanisuwela oratteene wiira yaari etthu yoohiloka orupana ni muthiyana ootheliwa. Nave, nyuwo munoowerya olipiha yoolakela anyu ya opaka itthu sooloka muhinatthi weehereriwa. Mwa enamuna emosa-ru, vanimookhweelani opaka itthu sooloka mwaha woowi, mwaahipaka yoothanla anyu muhinatthi weehereriwa.

Ifootu: 1. Yosefe omutthyawaka mwaarawe Potifari, yoowo ovarenle ikuwo sa Yosefe mmatatani. 2. Munna mmiravo omukhoottaka mwali, yoowo osiveliwe ni yena oskola.

Mmutakihaka Yosefe, mukhootteke moowaakuveya sooweeha! (Nwehe ettima 17)


“MWIIVARERYEKE”

18. Munrowa owerya sai okhootta ni oxintta soophavela soohiloka? (2 aKorinto 13:5)

18 Wiira nwerye okhootta ni oxintta soophavela soohiloka, nyuwo muhaana ‘wiivarerya’, niire so, khula okathi oweha vakhala wiira munnipaka itthu sooloka. (Mmusome 2 aKorinto 13:5.) Okathi mukina, nvareryeke muupuwelo anyu ni itthu munipaka anyu ni mpakeke marukunuxo vaareerelaka. Mwa ntakiheryo, hata nwenrye ene okhootta ni oxintta yooweeha, mwiikoheke so: ‘Okathi mikavi ovinre wiira kikhootte?’ Moona wiira moopisa okhootta, muhikhulumuwe. Ohiya-vo, nweheke etthu mukhanle anyu oopaka wiira mwiikhapelele okathi mukina. Mwiikoheke so: ‘Okathi kinikhalanaka muupuwelo woohiloka, kiireke kinnaakuvela ohiya? Kiireke matthekulelo aka annikiiriha woona ovila okhootta sooweeha? Kiireke kinnaakuvela okhootta oweha itthu soohiloka? Kiireke kinnisuwela wiira okathi wootheene ti vooloka wiiwelela malamulo a Yehova, hata okathi mukina opirisariki wiihiiha?’ — Esal. 101:3.

19. Soothanla saamukhaani soohiloka, sinrowa oniiriha sai woona ovila oxintta soophavela soohiloka?

19 Musyakeke wiixaakiha. Biibiliya onihimya so: “Khivo etthu yotakhala envikana murima wowotha. Murim’owo khunttharuwa”. (Yer. 17:9) Yesu aahimmye wiira “vamurimani sinnikhuma miyuupuwelo sootakhala”. (Math. 15:19) Mwa ntakiheryo, mutthu ohiyale oweha epornokrafia, nuuvira okathi, pooti wuupuwelaka wiira “khahiyo vootakhala” oweha ifootu sa atthu ahiwanre saana, uupuwelaka wiira atthu awo khahiyo wiira khawanre ikuwo. Nave mutthu pooti wiiwoka ni muupuwelo woowi: ‘Khahiyo vootakhala mutthu wuupuwela orupihanaka ni mutthu mukina, maana khahiyo oroopaka’. Mutthu onuupuwela siiso, vamurimani vawe ‘onnimpaka palano a moota onrowa awe opaka etampi’. (aRom. 13:14) Munrowa osyaka sai opaka eyo? Mukhaleke oowehaweha ni musyakeke opaka soothanla saamukhaani soohiloka, seiyo saarowa owiirihani opaka soothanla suulupale soohiloka ntoko opaka itampi suulupale.b Mukhootteke khula muupuwelo woohiloka aahiiso “murima wowotha”, yoowo waarowa owiirihani wiixaakiha mwaha wa mweettelo anyu woohiloka.

20. Nlipelelo xeeni nirina ahu na muhoolo ni etthu xeeni enrowa onikhaliherya niinaano-va?

20 Ntoko niixuntte ahu mwaha ola, nikhaliheriwaka ni Yehova nnoowerya okhalana ikuru sinrowa onikhaliherya okhootta sooweeha. Nave mwaha wa mukuttho woowoopola wa Yesu, nnoowerya oleveleliwa itampi sahu ni ophwanya okumi woohimala elapo esya. Nave-tho, ninnihakalala osuwela wiira ninrowa omurumeelaka Yehova nirina ene muupuwelo ni murima wooloka! Nilipelelaka ophiya okathi owo, nikupaliki ni murima wootheene wiira nookhalana ikuru ni nlipelelo ninrowa onikhaliherya owanana sooweeha ni soophavela soohiloka. Nikhaliheriwaka ni Yehova ni wiimananiha wahu, nikupaliki wiira nnoowerya okhootta ni oxintta sooweeha ni soophavela soohiloka!

MWAAROWA WAAKHULA SAI?

  • Etthu xeeni enrowa onikhaliherya okhootta muupuwelo woowi khanrina ikuru ni nlipelelo?

  • Ninrowa owerya sai oheemererya etampi ‘weettiha okumi ahu’?

  • Ninrowa owerya sai ‘wiivarerya’ mmansihu?

NSIPO 122 Nikhaleke Oowiilipiha, ni Oohittikinyeya!

a MOOLUMO OOTTHOKIHERIWA: Mbiibiliyani, nuulumo noowi “etampi”, ikwaha sinceene ninnirumeeliwa siphavelaka ohimmwa itthu soohiloka ntoko: Wiiya, oraruwa aahiiso wiiva. (Okhu. 20:​13-15; 1aKor. 6:18) Masi iversiikulu sikina, nuulumo noowiira “etampi” enihimmwa etampi eyaraniwa ahu, hata nihitonko opaka etthu yoohiloka.

b Moone wiira, mmiravo onilavuliwa eliivuru ya Miruku 7:​7-23, owo aahipaka soothanla saamukhaani soohiloka, seiyo saamwiirihale opaka soothanla suulupale soohiloka, mpakha omorela ntapha na orupihana woohiloka.

c OTTHOKIHERIWA WA IFOOTU: Moono woothiyana: Okilaathale ene opuro eniwuriwa ekafe, munna mmiravo onnaaweha alopwana anli asivelanaka. Moono woolopwana: Murokora onnaaweha atthu anli ampahaka sikaro.

    Watchtower EBIBILIOTEKA ONLAINE (1982-2025)
    Okhuma
    Okela
    • Emakhuwa
    • Ovaha
    • Siniphavela Anyu
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malamulo Oorumeela
    • Mwaha Woosuka Isiiri
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Okela
    Ovaha