-
Niireke Vaanitthekeya Ovara Muteko eSaabadu?Yesu ti Ephiro, Ekeekhai ni Ekumi
-
-
MURU 29
Niireke Vaanitthekeya Ovara Muteko Esaabadu?
YESU AAHILALEERYA OYUDEYA
YESU AAHINVONIHA MULOPWANA AAWEREIWA ONTTHIYANI
Okathi Yesu aalaleerya awe oGalileya, aahivara miteko sinceene. Masi owo aahimmye so: “Kihana olaleya ehapari yorera y’Omwene wa Muluku mittetthe sikina-tho”. Tthiri Yesu khaarwenle olaleerya oGalileya paahi. Nuumala-vo aahirowa “mmasinagogani m’oYudeya”. (Luka 4:43, 44) Eyo ti yookhalela okhala wira yaahiphiya elimwe ni naanaattamela niira na Paasikha, oYerusalemu.
Nalikanyiha ni ele enisoma ahu sa muteko woolaleerya wa Yesu oGalileya, ninnoona wira Ivangelyo sinlavula vakhaani olaleerya wawe oYudeya. Nnaamwi atthu akina a oYudeya yahaasiveliwa ni olaleerya wa Yesu, eyo khiyaamukhoottihenrye Yesu ovikaniha olaleerya ni ovara miteko sooreera.
Nuumala omwiira Paasikha a 31 EC, Yesu aahirowa oYerusalemu, epooma yuulupale ya oYudeya . Opuro wowaatta atthu vakhiviru va Mukhora wa Ipwittipwitthi, naahikhala ntthiya niitthaniwa oBezatha. Aretta, alipa-oohoona ni oorakala yaanirowa ntthiya nne. Nthowa xeeni? Mwaha woowi atthu yuupuwela wira yaapenuxiwa akhala wira yaamukela vantthiyani okathi maasi yeeteteya aya.
Vano naari nihiku na eSaabadu, ntthiya nne, Yesu aahinweha mulopwana aawereiwa mwa iyaakha 38. Yesu aahimukoha wira: “Munnitthuna ovona?” Mulopwana ole aahimwaakhula wira: “Pwiya, nkirina mutthu òkirihela vatthiyani, màsi yapajeryaka otannyeya. Okathi onìpurulelaka mmàsini, mukina onnikhuruwela-mo miyo kihinatthi”.—Yohani 5:6, 7.
Yesu aahihimya etthu yaamutikininhe mulopwana ole ni atthu akina yanwiriyana oriki: “Venyani, mukuxe nrepa nanyu, mwetteke!” (Yohani 5:8) Tthiri, eyo ti etthu yiiraneyale. Moohipisa, mulopwana ole aahikuxa nrepa nawe onapacerya weetta!
Vaavo aYuda yoonale aya etthu ele yootikiniha yiiraneyale awo khiyaasiveliwe, nto yaahimphukela mulopwana ole ariki: “Olelo eSabadú: khamuntthuniheriwa ottukhula nrepa nanyu!” Nto mulopwana ole aahiwaakhula iiraka: “Owo okivoninhe t’okìrenle wira: ‘Mukuxe nrepa nanyu, mwetteke’!” (Yohani 5:10, 11) AYuda ale yanvaanyiha mutthu ole aavoniha atthu eSaabadu.
Aphavelaka omusuwela mutthu ene anvoninhe mulopwana ole, aYuda yaahimukoha wira: “T’ani uwo owirenleni: ‘Mukuxe nrepa nanyu, mwetteke’?” Exeeni yaawiiriha omukoha mulopwana ole? Mwaha woowi Yesu “ahikhuma nipuro nlo eriyari y’atthu yaharere watta”, ni mulopwana ole khaasuwela nsina na Yesu. (Yohani 5:12, 13) Masi, muhoolo mwaya, mulopwana ole aamunweha-tho Yesu. Maana, aahimphwanya Yesu mutemplo ni aahisuwela wira ti yoowo ampenunxe ontthiyani.
Nave, mulopwana ole aapenuxiwe aahaaweha aYuda ale yaamukonhe moota aavonihiwe awe. Nto aahaaleela wira aari Yesu. Nuumala osuwela eyo, aYuda yaahirowa opuro aari Yesu. Niireke yaaphavela osuwela moota Yesu aawerya awe opaka itthu iye sootikiniha? Nnaari. Ohiya-vo, yaarowa omukoha etthu yaamwiiriha Yesu opaka itthu sooloka eSaabadu. Tthiri, okhuma nihiku nne, aYuda ale yaahipacerya omulupattha Yesu!
-
-
Wataana wa Yesu ni Tiithi AweYesu ti Ephiro, Ekeekhai ni Ekumi
-
-
MURU 30
Wataana wa Yesu ni Tiithi Awe
YESU MWAANA A MULUKU
NATIRI A OHIHIMUXIWA WA ALIPA-OOKHWA
Vaavo aYuda yaamwiirenle aya Yesu wira aahihonona eSaabadu mwaha wa onvoniha mulopwana aawereiwa, Yesu aawaakhunle so: “Atithi aka annivara muteko mahiku othene: ni miyo-tho kinnivara!”—Yohani 5:17.
Masi etthu Yesu aapanke awe eSaabadu khiyaakhoottihiwa ni nlamulo na Muluku. Maana Yesu aalaleerya ni waapenuxa atthu, otakihaka miteko sooreera sa Muluku. Tivonto, Yesu aavikaninha awe ovara miteko sawe khula nihiku. Vaavo Yesu aawaakhunle awe atthu ale yanvaanyiha, awo yaahitepa onanariwa anaphavela omwiiva. Exeeni yaawiiriha opaka eyo?
Okhala wira, yaarina moonelo woohiloka ahimyaka wira Yesu aahihonona eSaabadu mwaha woowaavoniha atthu. Nto yoona wira Yesu aahiveeha mwaha woohimya wira Mwaana a Muluku. Nave yoona wira Yesu aahiveeha mwaha woomuhimya Muluku okhala Tiithi awe. Awo yoona wira Yesu aahimmye eyo wira iilikanyihe ni Yehova Muluku. Masi moohoova, Yesu aahaaleela wataana wa vameekhaaya aarina awe ni Muluku, oriki: “Atithi annimphenta Mwana, annimòniherya sothene sinìraya: awo anomòniherya-tho miteko sulupalexa”.—Yohani 5:20.
Tiithi awe Yesu ti Mwaneene Okumi ni aahooniherya eyo aavahaka owerya atthu wira yaahihimuxe ale yaakhwiiye. Yesu aahivikaniha oriki: “Sisale Atithi anahihimuxaya atthu òkhwa, enavaha-tho ekumi, siso-tho Mwana onnavaha ekumi ale onatthunawe”. (Yohani 5:21) Tthiri, masu ala anninivaha nlipelelo na ohihimuxiwa wa alipa-ookhwa muhoolo! Olelo-va, Yesu onnaahihimuxa atthu mmukhalelo womunepani. Tivonto Yesu ahimmye awe wira: “Ole onìwa molumo aka, anawamini Atithi akirumme, òkhalana ekumi yohimala. Owo khanrowa ohukhummwa: owo òvenya mokhwani, khuphwanya ekumi”.—Yohani 5:24.
Nnaamwi okathi Yesu aalavunle awe masu ala ahaamuhihimunxe mutthu mookhwaani, Yesu aahaaleela atthu ale yanvaanyiha wira waamwiiraneya ohihimuxiwa wa alipa-ookhwa. Owo aahimmye wira: “Onophiya okathi onìraya atthu othene ari mmahiye, yiwe nsu na Mwana a mutthu, ekhume mmahiye”.—Yohani 5:28, 29.
Nnaamwi aarina muteko muulupale, Yesu aahooniherya wira aanimwiiwelela Muluku vaavo aahimmye awe wira: “Miyo nkinwerya wira etthu mekhaká. . . . Olamula waka ti wa xariya, mana nkimphavela otthuna waka: kimphavela otthuna w’ole okirumme”. (Yohani 5:30) Ni masu ala, Yesu aahihimya muteko awe moovarihana ni yoolakela ya Muluku, yeeyo nlelo ahaahimmye awe opuro wowaatta atthu. Masi atthu ale yanvaanyiha Yesu yaahikhalana itthu sikina sanvaha onamoona Yesu. Owo aahiwuupuxerya oriki: “Nyuwo mwaharuma atthu orowa omukoha Yohani [Mbatiza]: owo ahikhalela onamona ekekhai”.—Yohani 5:33.
Woonasa wene, atthu ale yanvaanyiha yaahimwiiwa Yohani iyaakha piili saavinre, aaleelaka ahooleli a etiini ya aYuda wira Ookhala aarowa orwa ohoolo wawe, yoowo aasuweliwa ntoko “Profeta” ni “Kristu”. (Yohani 1:20-25) Owuupuxeryaka anamavaanyiha awe moota yaamoonela aya Yohani yoowo aatthukweliwe, Yesu aahimmye wira: “Nyuwo mwahitthuna otteliwa murima ni warya iwo okathi vakhani”. (Yohani 5:35) Nto Yesu aahooniherya wira aari namoona muulupale onvikana Yohani Mbatiza.
Yesu aahimmye so: “Ti miteko Atithi sikirummyaya ovara [ohela muhina waapenuxa aretta]. Miyo kinnivara miteko iyo ni ti seiyo sinkikhalela onamona wira Atithi àkiruma”. Nave Yesu aahin-cererya oriki: “Hatá Atithi, yawo akirumme, awo mmansaya àkikhalela onamona”. (Yohani 5:36, 37) Mwa ntakiheryo, Muluku aahivaha onamoona okathi Yesu aabatiziwa awe.—Matheyo 3:17.
Tthiri atthu ale yanvaanyiha Yesu yaahikhalana mathowa manceene oomukupali. Soolempwa yaahimya aya wira yaanisuwela, saanivaha onamoona wa Yesu. Nto Yesu aahimmye so: “Mwamwaminni Moise, mwamukamini-tho miyo, okhala wira Moise òlempe sa miyo. Vano, nyuwo muhinamini itthu silempyawe, muniwerya sai wamini molumo aka?”—Yohani 5:46, 47.
-
-
Avurulaka Makala a Etrigu eSaabaduYesu ti Ephiro, Ekeekhai ni Ekumi
-
-
MURU 31
Avurulaka Makala a Etrigu Esaabadu
MATHEYO 12:1-8 MARKO 2:23-28 LUKA 6:1-5
AWIIXUTTI YAAHITTIKITTHA MAKALA A ETRIGU ESAABADU
YESU TI “MWANENE ESÁBADU”
Yesu ni awiixutti awe yaahirowa mpantta onikela epheyo wa oGalileya. Yaari elimwe, ipyo siira sittokontthe ene mmatta. Avoliwe ene etala, awiixutti yaahivurula makala a etrigu khiyakhuura. Masi naari nihiku na Saabadu nto aFarisi yaanaaweha.
Muupuweleke wira, aYuda oYerusalemu yaaphavela omwiiva Yesu, ahimyaka wira aahihonona eSaabadu. Vano, mwaha wa etthu awiixutti a Yesu yaapanke aya, aFarisi yaahimootherya Yesu ariki: “Moneke: awixutti anyu annìra etthu ekhottihiwe nihiku na Sábadu!”—Matheyo 12:2.
AFarisi ale yaahimmye wira ovurula etrigu ni ottikittha wira akhuure waamulikana ni ohepha ni wuuputtha. (Okhuma 34:21) Moota yaatthokiherya aya ele enitaphulela aya ovara muteko Saabadu, yaanivirikana ni ele tthiri eSaabadu yaataphulela aya. Maana murehereryo wa eSaabadu waapakiwe wira atthu ahakalaleke ni olipihana momunepani. Yesu aahiwooniherya wira moonelo aya waari woohiloka. Tivo aahirumeela matakiheryo yooniherya wira Yehova Muluku khaaphavela wira nlamulo Nawe na eSaabadu nivariheliweke muteko ntoko aFarisi ale.
Ntakiheryo nimosa Yesu aarumenle awe naari na Davidi ni alopwana yaamutthara. Okathi yaavoliwe aya etala, yaahikela empa ya Muluku khukhuura iphaawu saavahereriwa Muluku. Iphaawu iye, siira sikumihiwe ene nipuro noowaarya na Yehova khuranttelihiwa ni iphaawu sa niinaano seiyo saasukiwe wira anamukuttho akhuureke. Tthiri, mwaha wa mukhalelo ole, Davidi ni atthu awe khiiyaaphukeliwe mwaha wookhuura iphaawu iye.—Onamukuttho 24:5-9; 1 Samuweli 21:1-6.
Yesu aahirumeela ntakiheryo na nenli oriki: “Khamunasome-tho Ikano sa Moise, sinihimya wira anamukuttho, yavaraka muteko mpani mwa Muluku nihiku na Sábadu, khamphwanya mulattu?” Yesu aaphavela ohimya wira nihiku na Saabadu, anamukuttho yaahaana ovaha mukuttho wa inama ni ovara miteko sikina mutemplo. Nave Yesu aahaaleela wira: “Kinolèlani wira: vava òkhala-vo mutokwene ovikana empa ya Muluku!”—Matheyo 12:5, 6; Mothakoni 28:9.
Nave-tho, Yesu aahirumeela Soolempwa wira owooniherye wira yaahivonya oriki: “Nyuwo mwasuwenle enihimyaya molumo ala wira: ‘Miyo nkintthuna mukuttho: kintthuna omoriwa ikharari’, khamwakhanle òwatthukela atthu ala ahitthenke”. Nto aahimaliha oriki: “Mwana a mutthu ti mwanene eSábadu”. Yesu aahimya okathi Omwene awe wa olamulelo wa murettele wa eyaakha ekonto emosa.—Matheyo 12:7, 8; Hoseya 6:6..
Okhuma khalai, apinaatamu annihaawa mwaha wa opotthiwa, ikhotto ni ohasuliwa ni elapo ela ya Satana. Masi okathi wa olamulelo wa Kristu onrowa okhala woovirikana. Maana olamulelo awe onrowa okhala eSaabadu yuulupale enrowa oruuha ophumurya wuulupale nimphavela ahu!
-
-
Exeeni Yeemereriwa Opaka eSaabadu?Yesu ti Ephiro, Ekeekhai ni Ekumi
-
-
MURU 32
Exeeni Yeemereriwa Opaka Esaabadu?
MATHEYO 12:9-14 MARKO 3:1-6 LUKA 6:6-11
YESU AAHINVONIHA ESAABADU MULOPWANA OORAKALA NTATA
Nihiku nikina na Saabadu, Yesu aahirowa oSinagoga woonasa wene ya oGalileya. Nto opuro ole, aahimphwanya mulopwana aarakanle ntata noolopwana. (Luka 6:6) Vano, alipa-oolepa ni aFarisi yiira anwehaka Yesu. Nthowa xeeni? Awo yaahooniherya etthu yaaphavela aya vaavo yaamukonhe aya Yesu ariki: “Ikano sahu sinnitthuniherya onvoniha mutthu nihiku na Sábadu?”—Matheyo 12:10.
Ahooleli a etiini ya aYuda, yaanikupali wira waaneemereriwa omukhaliherya muretta nihiku na esaabadu, akhala wira okumi wa mutthu owo ori mmaxakhani. Mwa ntakiheryo, nihiku na eSaabadu, mutthu anteya aahiiso aihorokonya kheemereriwa ottikiherya nikhuva opuro naari aya, aahiiso otthukwa nipuro ohorokonnya awe, akhala wira etthu eyo emukhumelenle khiyaarowa omwiiva. Tthiri alipa-oolepa ale ni aFarisi khiyanvanyihale Yesu mwaha woophavela omukhaliherya mulopwana ole aahaawa. Masi yaaphavela mathowa wira anvare Yesu.
Yesu aanisuwela muupuwelo wa atthu ale. Nave aanisuwela wira ele yaahimya aya khiyaavarihana ni Soolempwa voohimya sa ohonona eSaabadu mwaha woovara muteko. (Okhuma 20:8-10) Yesu aaninyoholiwa mwaha woovara miteko sooloka. Vano, Yesu aahipaka etthu yaaxankinhe atthu ale omuleelaka mulopwana ole wira: “Mwemele, murwé eriyari va”.—Marko 3:3.
Aawehaka alipa-oolepa ni aFarisi, Yesu aakonhe so: “T’ani a nyuwo, onìra akhalannene epwittipwitthi emosá pahi, yamorelá mulittini mowixa nihiku na Sábadu, ahinarowa wakiha n’ukumiha?” (Matheyo 12:11) Okathi ole, epwittipwitthi yaataphulela muhakhu wa mutthu. Nto awo khiyaarowa ohiya epwittipwitthi aya eri ene mulittini mpakha nihiku nikina, maana yaamookhwa ni yampweteiwa. Ohiya-vo, Soolempwa sinihimya wira: “Naxariya onnikhapelela hatá inama sawe”.—Miruku 12:10.
Yesu aahivikaniha oriki: “Mutthu khantepa ovikana epwittipwitthi? Tivó, ikano sahu sinnitthuniherya ovara miteko sorera nihiku na Sábadu”. (Matheyo 12:12) Tthiri, Yesu khaahononne eSaabadu mwaha wompenuxa mulopwana ole. Makhulupale ale a itiini khiyaamwakhunle etthu Yesu, okhala wira moolumo a Yesu yaari ookhalela ni yooniherya othunku.
Otikinihiwe ene ni oriipiwe ene murima mwaha wa muupuwelo aya, Yesu aahirukunuwa onaaweha atthu ale. Nuumala-vo, Yesu aahimuleela mulopwana ole wira: “Mòkole ntata”. (Matheyo 12:13) Nto mulopwana ole aahookolola ntata nawe, khukhala saana. Eyo yaahimuhakalaliha vanceene mulopwana ole, masi atthu yanvaanyiha Yesu yoonenle sai?
Ohiya ohakalala mwaha wa openuxiwa mulopwana ole, mowaakuveya aFarisi “yahithukumana n’atthu a Herodi, wira evanelele mamwivelo Yesu”. (Marko 3:6) Woonasa wene, akhulupale ale a epoliitika yaari egrupu ya etiini yiitthaniwa aSaduki. Okhala wene, aSaduki ni aFarisi yaaninyokhana, masi okathi ole yaahiiraana wira anvare Yesu.
-