Watchtower EBIBLIOTEKA ONLAINE
Watchtower
EBIBLIOTEKA ONLAINE
Emakhuwa
  • BIIBILIYA
  • ILIIVURU
  • MITHUKUMANO
  • Malikanyiho Manli a Mwiri wa Uuva
    Yesu ti Ephiro, Ekeekhai ni Ekumi
    • Anamuteko amwiivaka mwaana a mwaneene ematta ya uuva

      MURU 106

      Malikanyiho Manli a Mwiri wa Uuva

      MATHEYO 21:28-46 MARKO 12:1-12 LUKA 20:9-19

      • NLIKANYIHO NA ANAMWANE ANLI

      • NLIKANYIHO NA ANAMUTEKO A EMATTA YA UUVA

      Ori ene otemplo, Yesu aahaaxankiha aalupale a anamukuttho ni makhulupale makina, yaawo yaamukonhe owerya aapakana awe itthu iye. Waakhula wa Yesu waahaamaaliha atthu ale. Nuumala-vo, Yesu aahipaka nlikanyiho nooniherya mukhalelo wa atthu ale.

      Yesu aahimmye wira: “Ahikhala mulopwana mmosa arina an’awe anli. Vano ahimwirela òpajerya wira: ‘Mwan’aká, olelo murowé omatta, mwavare muteko’. Owo ahakhula ìraka: ‘Kihojeya!’ Nto vaahanlyawe, ahùpuwela, khurowa-wo. Tithi ule ahimwìhana mwan’awe ole mukina, khumwirela etthu ene yeyo. Owo ahakhula wira: ‘Kovenya va, tithi!’ Nto khuhirowa-wo. W’an’awe ala anli t’uvi inre yatthunawe tithi aya?” (Matheyo 21:28-31) Moohaanyiherya, mwaana oopacerya taapanke ele tiithi aya aaphavela awe.

      Nto Yesu aahaaleela atthu ale yanvaanyiha wira: “Kinohimeryani ekhweli wira: alipa-òliviha mpósito n’anamuttompe animoholelani, epajerye okela Momweneni mwa Muluku”. Wanipacerya, alipa-ooliviha mpoosito ni anamuttompe khiyaamukokhorela Muluku. Masi vano, ntoko mwaana ole oopacerya, awo yaahittharuwa itampi saya anamukokhorela Muluku. Moovirikana ni ahooleli a itiini yaawo yaalikana ni mwaana a nenli, yaaniihimya omukokhorela Muluku, masi awo khiyaapaka eyo. Yesu aahihimya wira: “Tthiri Yohani [Mbatiza] ahirwa variyari vanyu òthonyeryani ephiro ya xariya, nto nyuwo khuhimwamini. Alipa-òliviha mpósito n’anamuttompe ti yamwaminni. Vano nyuwo hatá monnene itthu iya, khamurukununxe murima wira mmwamini”.​—Matheyo 21:31, 32.

      Moottharelana Yesu aahipaka nlikanyiho nikina. Yesu aahooniherya wira ahooleli a itiini yaahihiya omurumeela Muluku. Tthiri awo yaari atakhali. Yesu aahimmye wira: “Ahikhala mutthu aphatteiye miri s’ewuva mmatta mwawe. Ahitekelela mukuso mukherekhere, ahithipa nipuro n’owama mihokorokho, ahiteka-tho empa y’orupelela. Vano ahahiyerya ematt’eyo anamuteko wira elimeke; numalá, ahirowa mukwah’awe. Vaphiyalyaya okathi w’ohepha, ahimuruma murumeyi awe orowa w’anamuteko ale, wakhela mihokorokho sari sawawe. Vano anamuteko awo yahinvara murumeyi uwo, yahimmana, khumomola matataru. Mwanene ematta aharumihela murumeyi mukina: yowo-tho, yahimmana vamuru, khunveha. Mwanene aharumihela murumeyi mukina-tho: awo khumwiva. Nave-tho akina anjene: anamuteko awo yahamana akina, akina yahiwiva”.​—Marko 12:1-5.

      Niireke atthu ale yanwiriyana yaamwiiwexexa nlikanyiho na Yesu? Tthiri atthu ale, yaanuupuwela moolumo oonyoholela a profeta Yesaya ani: “Ematt’eyo y’Apwiya òwerya sothene ti nloko na Isarayeli: miri sothanliwa siphatteiwe memmo, atthú a Isarayeli. Karoromela wira yatthuna okhala atthu òrera murima: masi muteko aya owaná n’ikhotto pahi. Karoromela wira yatthuna okhala atthu àxariya: masi kinìwa pahi ikuttho s’atthu òpuheriwa”. (Yesaya 5:7) Moolumo a nlikanyiho na Yesu yaamulikana ni masu a Yesaya. Mwaneene ematta ti Yehova, uuva naari nloko na Isarayeli nenno naakiheriwa ni Nlamulo na Muluku. Yehova aahaaruma maprofeta owiixuttiha atthu awe ni waakhaliherya okumiherya mihokorokho sooloka.

      Masi, “anamuteko” yaanaahasula ni owiiva “arumeyi” yaarummwale ni mwaneene ematta. Yesu aatthokihenrye so: “Amuhalenle [mwaneene ematta ya uuva] mwan’awe pahi amphentexawe. Amalenle warumihela mwan’awe yowo, ùpuwelaka wira: ‘Awo anomuttittimiha mwan’aka’. Nto awo yahihimeryana yaworu wira: ‘Ole t’unrowa ohalana itthu s’atithi awe. Haya nimwive: sohiyeriwa sawe sikhalé sawihu’. Tthirí, yahinvara yahimwiva, khumurihela otá w’ematta”.​—Marko 12:6-8.

      Vano Yesu aahaakoha wira: “Itthu sisa mwanene ematta ontthuna wira sai?” (Marko 12:9) Ahooleli a itiini yaahimwaakhula wira: “Ontthuna owiva atakhali awo votakhala. Onrowa wahiyerya ematt’awe anamuteko akina, antthuna onvaha mihokorokho okathi aya”.—Matheyo 21:41.

      Moohisuwela, atthu ale yaahiiphukela mmensaya, maana “anamuteko” ematta ya ‘ewuva’ ya Yehova naari nloko na Isarayeli. Mihokorokho Yehova aalipelela awe wa anamuteko awe waari omwaamini Mwanawe, yoowo aari Mesiya. Aawehaka ahooleli ale a itiini, Yesu aahimmye wira: “Nyuwo khamunasome mwa Solemphwa molumo ala wira: ‘Nluku alipa-òteka empa narihalyaya, nokhalihiwa nluku n’olipiha emp’eyo. Eyo epakeiye n’ikuru s’Apwiya: eyo ti yotikiniha vamaithoni vahu’?” (Marko 12:10, 11) Nuumala-vo, Yesu aahitthokiherya etthu aaphavela awe ohimya, oriki: “Tivó kinolèlakani wira: munimwakhiwa Omwene wa Muluku. Anovahiwa atthu a nloko nikina, antthuna wimiha mihokorokho s’Omwene yola”.​—Matheyo 21:43.

      Alipa-oolepa ni akhulupale a anamukuttho yaahisuwela wira “nlikanyiho nle [na Yesu] nawasa yawo”. (Luka 20:19) Nto awo yaaniphavela omwiiva Yesu yoowo aari mwaneene “sohiyeriwa”. Masi, awo yaanoova muttitthi ole wa atthu, yoowo waamuthokorerya Yesu okhala profeta. Nto okathi ole yaahihiya ophavela omwiiva.

      • Tani anithoonyerya anamwane anli a nlikanyiho na Yesu?

      • Nlikanyiho na nenli, tani onithoonyerya “mwanene ematta”, ‘ewuva’, “anamuteko”, “arumeyi” ni ole aarowa “ohalana” ematta?

      • Exeeni “anamuteko” anlipelela aya muhoolo?

  • Mwene Onnaalattula Atthu Efesta ya Ekasamento
    Yesu ti Ephiro, Ekeekhai ni Ekumi
    • Mwene orumaka okumihiwa mulopwana ahaawanre nlaya na efesta ya ekasamento

      MURU 107

      Mwene Onnaalattula Atthu Efesta ya Ekasamento

      MATHEYO 22:1-14

      • NLIKANYIHO NA EFESTA YA EKASAMENTO

      Muteko woolaleerya wa Yesu, waahanle vakhaani omala. Owo aahivikaniha orumeela malikanyiho wira ooniherye otakhala wa alipa-oolepa ni akhulupale a anamukuttho. Tivonto, awo yaaniphavela omwiiva. (Luka 20:19) Masi nlelo Yesu khaamalinhe olavula otakhala waya atthu ale. Nto aahipaka nlikanyiho nikina.

      Yesu aahimmye so: “Omwene wa wirimu onlikana ni yolya ya nìra n’othela, mwené mmosá yavahalyawe nihiku nathela mwan’awe. Nihiku nlo, mwené aharuma arumeyi awe owitthana atthu yalattulenlyawe nìra nlo. Masi awo yahikhotta orowa”. (Matheyo 22:2, 3) Yesu aahipacerya nlikanyiho nawe olavulaka “Omwene wa wirimu”. Tthiri “mwené” ti Yehova Muluku. Tani aari mwaana a mwene ni atthu ale yaalattuliwe efesta ya ekasamento? Mwaana a mwene onithoonyerya Mwaana a Yehova, yoowo aalavula nlikanyiho nna. Ale yaalattuliwe taale anrowa olamulelaka ni Mwaana Momweneni wiirimu.

      Tani yaari oopacerya olattuliwa? Yaari aYuda, maana Yesu ni arummwa awe yahaalaleerya voohimya sa Omwene. (Matheyo 10:6, 7; 15:24) Nloko nne naaheemererya Nlamulo na nivarihano mwaakha wa 1513, ohinatthi Kristu orwa. Awo ti yaari oopacerya wiirela mpantta “omwene w’alipa a mukuttho”. (Okhuma 19:5-8) Masi, silini yaarowa aya olattuliwa “nìra n’othela”? Yaalattuliwe mwaakha 29 EC, okathi yoole Yesu aapacenrye awe olaleya Omwene wa wiirimu.

      AIsarayeli anceene yoonenle sai nlattulo nle? Yesu aahimmye wira, “awo yahikhotta orowa”. Ahooleli anceene a itiini ni atthu ale khiyaamweemerenrye Yesu okhala Mesiya ni Mwene othanliwe ni Muluku.

      Masi Yesu aahooniherya wira aYuda ale yanvahiwa eparakha ekina, oriki: “Vano [mwene] aharuma arumeyi awe akina, ìraka: ‘Mwalèle atthu yalattunlyaka, wira: Yolya yolikana! Inyompe saka n’inama sikina soneneva sohitiwa. Sothene solikana: murwé wothelani’. Nto atthu ale khiyàthokorenrye, khurowa mukina omatta wawe, mukina omwira nakoso awe. Akina-tho yahavara arumeyi awo, yahahaxa, khuwivasa”. (Matheyo 22:4-6) Eyo enooniherya ele yaarowa wiiraneya nuumala opakiwa muloko wa eKristau. Okathi ole, aYuda yaahikhalana eparakha ya wiirela mpantta Omwene, masi atthu anceene yaahikhootta ni yahaahaaxa “arumeyi” a mwene.​—Miteko 4:13-18; 7:54, 58.

      Exeeni yaarowa okhumelela ni nloko nne? Yesu aahimmye wira: “Mwené ole ahinanariwa vanjene, khwaruma anakhotto awe orowa wapwetexa anawive awo, n’upaha muttetthe aya”. (Matheyo 22:7) Eyo yaahiwiiraneela aYuda mwakha wa 70 EC, okathi aRoma yaapwetenxe aya “muttetthe” wa oYerusalemu.

      Niireke mwaha wa okhootta nlattulo na mwene waataphulela wira khaavo-tho aarowa olattuliwa? Moovarihana ni nlikanyiho na Yesu, waakhula ti woowi: Nnaari. Yesu aahivikaniha ohimyaka wira: “Numalá, [mwene] ahahimerya arumeyi awe akina wira: ‘Yolya yolikana; nto ale yalatunlyaka khìyaphwanelenle. Murowé iphiro sinvirexiwa, mwalattulele nìra nla atthu othene anrowanyu waphwanya’. Arumeyi awo yahirowa iphiro sothene, khwathukumanya atthu othene yàphwannyaya, òtakhala ni òrera murima: siso wothelan’iwe wahisareya atthu”.​—Matheyo 22:8-10.

      Ti voohakalaliha woona wira muhoolo mwaya murummwa Pedru aarowa waakhaliherya Amalapo, niire so, atthu yahaakhanle aYuda axineene aahiiso yaakenle eYuda, wira akhale maKristau ekeekhai. Mwaakha wa 36 EC, Kornelio muhooleli a anakhotto a oRoma ni amusi awe yaahaakhela munepa wa Muluku. Nto yaahipacerya wiirela mpantta Omwene wa wiirimu yoowo Yesu aahimmye awe.​—Miteko 10:1, 34-48.

      Yesu aahooniherya wira khahiyo atthu otheene yaaronwe efesta ya ekasamento yaarowa weemereriwa ni “mwené”. Yesu aahimmye wira: “Mwené ahikela wira àwehe atthu awo yalattuliwe, khumona-mo mulopwana mmosá ahawanre nlaya na vothelani, khumuhimerya wira: ‘Mpatthani, mukenlé sai mu, muhirina nlaya na vothelani?’ Vano owo khakhunle etthu. Tivó mwené ahiwirela arumeyi awe: ‘Mmutthuke mutth’ula metto ni matata, mmurihele otá, wepiphini. Weiwo onrowawe wunla n’ulumanyiha maino’. Yesu aahimaliha ìraka: Tthiri, òwìhaniwa ari anjene, nto òthanliwa ari vakhani”.​—Matheyo 22:11-14.

      Woonasa wene, ahooleli a itiini khiyiiwexenxe ele Yesu aaphavela awe ohimya. Nnaamwi vaari siiso, atthu ale khiyaasiveliwe ni yaaniimananiha omwiiva ole yaamoona aya wira aanaakumiherya mixankiho.

      • Nlikanyiho na Yesu tani ori “mwené”, mwaana a mwene ni ale yaapacenrye olattuliwa efesta ya ekasamento?

      • Okathi xeeni yaalattuliwe aya aYuda? Tani yaalattuliwe othana-thanaru?

      • Enooniherya exeeni olattuliwa atthu anceene masi oothanliwa anakhala vakhaani?

  • Yesu Aahisyaka Okumiheriwa Mulattu
    Yesu ti Ephiro, Ekeekhai ni Ekumi
    • Yesu okunxe ene musurukhu wira aakhule nikoho na olavilavi na aFarisi

      MURU 108

      Yesu Aahisyaka Okumiheriwa Mulattu

      MATHEYO 22:15-40 MARKO 12:13-34 LUKA 20:20-40

      • ONVAHA SEESARI ITTHU SA SEESARI

      • NIIREKE ONOOKHALA OHIHIMUXIWA NI OTHELA?

      • YOORUMA YUULUPALEXA

      Ahooleli a itiini, yaamulupattha Yesu yaahinyoonyiheya. Okhala wira Yesu iira opanke ene nlikanyiho nooniherya otakhala waya murima. Nto vano, aFarisi yaaniphavela onvara. Awo yaaphavela omwiiriha Yesu ohimya etthu yoohiloka wira amuroihe wa guvernatoro a oRoma. Nto yaahaaliva atthu aya wira emweehererye Yesu.​—Luka 6:7.

      Awo yaahimmye so: “Mwixuttihi! Nosuwela wira nyuwo khamunotha, nto munixuttiha ekekhai; nyuwo khamunimuthanla mutthu, masi munixuttiha n’ikekhai ephiro ya Muluku. Vano, ti yoloka wira hiyo nliveke mpósito wa mwené òRoma, walá nihiliveké?” (Luka 20:21, 22) Omuttottopela waya, khiyaawenrye onwoka Yesu, maana aahisuwela wira awo yaaphavela onvara ni masu awe. Vakhanle wira aahihimya wira, ‘Naari, khivanloka oliva mpoosito’, awo yaarowa omootheryaka Yesu wira aahaarukunuwela aRoma. Nave aahimmye wira, ‘Ayo, ti vooloka oliva mpoosito’, atthu ale yaaphwelen’ye ni olamulelo wa aRoma yaarowa wuupuwelaka itthu soohiloka ni yammurukunuwela Yesu. Nto aarowa owaakhula sai?

      Yesu aawaakhunle so: “Anawothe! Munkilupatthela-ni? Mukòniherye musurukhu onlivananyu mpósito”. Nuumala atthu ale omuroihela edenaario emosa, Yesu aahaakoha wira: “Elatarato ela va ni nsina nlempwe vava ti na wani?” Awo yaahaakhula ariki: “Ti na mwené òRoma”, Seesari. Moottharelana Yesu aahaaleela wira: “Munvaheke mwené [Seesari] ekhanle ya mwené: munvaheke Muluku ekhanlé ya Muluku”.​—Matheyo 22:18-21.

      Moolumo a Yesu yahaatikiniha alopwana ale. Nto okhala wira khiyaarina yoohimya, awo yaahirowa. Masi nlelo nihiku khinaamanle, nto yaaniphavela omukumiherya mulattu. Nuumala palano a aFarisi ohikhumela saana, ahooleli a etiini ekina yaahimwaattamela Yesu.

      Awo yaari aSaduki, yaawo yahaamini ohihimuxiwa wa alipa-ookhwa. Awo yaahimukoha voohimya sa ohihimuxiwa ni omuthela mulamu awe. Awo yaamukonhe so: “Pwiya, Moise ahiruma wira: ‘Mulopwana akhwá, ahimuyanre mwana, munn’awe amurape wira amuyarele ole okhwiye’. Vano, yahikhala eriyari ahu axinna athanu n’anli. Ole òpajerya ahimuthela mwar’awe, khukhwa ahiyaranne: siso, ahimuhiyerya munn’awe muthiyan’ole. Munn’awe owo ahikhwa ahiyanre: siso-tho, aneraru n’akina othene. Vakhwiyaya othene, nave muthiyan’owo ahikhwa. Vano-nto, nihiku ninhihimuwaya alipa-òkhwa, muthiyan’owo onrowa okhala mwara a wani? Mana, othene aya yahimuthela mmosá yowo”.​—Matheyo 22:24-28.

      Orumeelaka soolempwa sa Moise, seiyo aSaduki yeemererya aya, Yesu aahiwaakhula oriki: “Nyuwo movonya tthiri, mana khamunsuwela Solempwa sa Muluku, nnákhala owerya wawe. Atthu, vanrowaya ohihimuwa mokhwani, khanrowa othelaka, nnákhala otheliwaka: anolikanaka ni malaikha a wirimu. Vano, mwaha wo wira alipa-òkhwa annihihimuwa, khamunasome mulivuruni mwa Moise mwaha wa mwiri wavarela? Okathi uwo Muluku ahimulèla Moise wira: ‘Miyo ka Muluku Abrahamu, Muluku a Isakhi, Muluku a Yakobe’. Khahiyó Muluku àtthu òkhwa: Muluku t’àtthu akumi. Tivó, nyuwo khamurere ovonya”. (Marko 12:24-27; Okhuma 3:1-6) Moota Yesu aakhunle awe nikoho na aSaduki waahaatikiniha atthu yaari opuro ole.

      Okathi aFarisi ni aSaduki yahaawenrye aya omwaakhula Yesu, atthu akina a itiini iyo yaahiiwanana otthikela omweehererya ekwaha ekina. Vano mulipa-oolepa aahimukoha Yesu wira: “Mwixuttihi, mwa soruma sothene yulupalexa pivi?”​—Matheyo 22:36.

      Yesu aahimwaakhula wira: “Yoruma yopajerya t’ila: Nwiriyane Isarayeli. Apwiya, Muluku ahu, t’Àpwiya amosaru. Vano, mwaphenteke Apwiya Muluku anyu ni murim’anyu wothene n’iroho anyu yothene n’usuwela wanyu wothene n’ikuru sanyu sothene! Yoruma yanenli t’ila: Mwaphenteke akhw’inyu ntoko sinìphentanyu. Khivo yoruma ekina envikana soruma iya”.​—Marko 12:29-31.

      Nuumala wiiwa waakhula wa Yesu, mulipa-oolepa ole, aahihimya wira: “Varera, mwixuttihi. Mohimya ekekhai wira Muluku ori mmosá pahi, ni wira khavo-tho Muluku mukina. Nave-tho omphenta Muluku ni murim’ahu wothene n’usuwela wahu wothene n’ikuru sahu sothene ni waphenta akhw’ihu ntoko sinìphentahu, p’itthu yulupalexa ovikana mikuttho sothene sopahiwa ni mikuttho sikina”. Nuumala woona wira mulipa-oolepa ole aahaakhula saana, Yesu aahimuleela wira: “Nyuwo khamurakamenle Omwene wa Muluku”.​—Marko 12:32-34.

      Yesu aahiixuttiha mahiku mararu otemplo, (9, 10, ni 11 a Nisani). Atthu akina omuhela muhina mulipa-oolepa ole, yaanisiveliwa onwiriyana Yesu. Masi ahooleli a itiini khiyaasiveliwa, nto “khavo-tho aminyalenle omukoha” Yesu.

      • AFarisi yeerenrye sai omukumiherya mulattu Yesu, ni exeeni yaakhumelenle?

      • Okathi aSaduki yaamweeherenrye aya Yesu, aawaakhunle sai?

      • Vaavo aakhula awe nikoho na mulipa-oolepa, exeeni Yesu aahimmye awe okhala etthu yootepa otthuneya?

  • Yesu Aahaapwapwela Ahooleli a Itiini Yaamulupattha
    Yesu ti Ephiro, Ekeekhai ni Ekumi
    • Yesu ohimyaka wootha wa ahooleli a itiini

      MURU 109

      Yesu Aahaapwapwela Ahooleli a Itiini Yaamulupattha

      MATHEYO 22:41–23:24 MARKO 12:35-40 LUKA 20:41-47

      • KRISTU, MWAANA AWANI?

      • YESU AAHOONIHERYA WOOTHA WA AWANANI AWE

      Ahooleli a itiini, yaawo yaamulupattha Yesu, khiyaawenrye omukumiherya mulattu wira amuroihe wa aRoma. (Luka 20:20) Ori ene otemplo 11 a Nisani, Yesu aahituruka mwaha aalavula awe onahimya omutthu awe. Yesu aahaakoha wira: “Nyuwo munupuwela-ni sa Kristu? Mwana a wani?” (Matheyo 22:42) Atthu ale otheene yaahisuwela wira Kristu aahiiso Mesiya osuulu wa mwene Davidi. Nto yaakhunle siiso.​—Matheyo 9:27; 12:23; Yohani 7:42.

      Vano Yesu aahaakoha wira: “Vano, exeni Davidi, asuwelihiwaka” ni munepa wootteela “onimwirelawe Pwiya? Tthiri Davidi onnihimya wira: ‘Apwiya ahahimerya Apwiy’aka wira: kilathini mono aka wolopwana, mpakha miyo wakuherya awanan’inyu vathí va inawu sanyu’. Davidi onihimya wira Kristu ti Pwiy’awe: vano Kristu onkhala sai mwan’awe?”​—Matheyo 22:43-45.

      Nlelo aFarisi khiyaawenrye omwaakhula etthu, maana yuupuwela wira osuulu wa werutthuni wa Davidi waarowa owoopola opuheriwa waya ni aRoma. Masi, okathi aalavunle awe masu ari Esalimo 110: 1, 2, Yesu ahooniherya wira Mesiya khahiyo aari namalamulela a opinaatamu. Nto okhala wira owo Pwiyawe Davidi, aarowa okilaathi moono woolopwana wa Muluku wira olamuleleke. Tthiri waakhula wa Yesu waahaamaaliha atthu ale yaamulupattha.

      Awiixutti awe ni atthu akina anceene yaaninwiriyana Yesu. Vano olavulaka ni awiixutti awe ni atthu ale, Yesu aahaalopola voohimya sa alipa-oolepa ni aFarisi. Tthiri “vehijeni ya Moise àkilathi-vo awixuttihi a ikano n’aFarisi”, yaawo yiixuttiha Nlamulo na Muluku. Nto Yesu aahaaleela atthu ale yanwiriyana wira: “Mwiweleleke sothene siniwixuttihayani, mwetteleke: masi muhitthareké mwettelo aya, okhala wira awo annixuttiha, nto khuhiyèttela”.​—Matheyo 23:2, 3.

      Moottharelana, Yesu aahihimya ntakiheryo nooniherya wootha waya, oriki: “Anninnuwiha ikhulula, annirekamiha maveru a malay’aya”. AYuda akina yaaniwara vayuuci vaya ikaaxa saamukhaani saarina ipantte sikina sa Nlamulo. AFarisi yaaniwara ikaaxa suulupale vakhaani wira yooniherye wira yaanitthara Nlamulo. Nave ‘yanirekamiha maveru a malay’aya’. AIsarayeli yaahaana ohela mayaya ikuwo saya, masi aFarisi yaanitepiha orakamiha mayaya aya. (Mothakoni 15:38-40) Awo yaanipaka eyo wira “yoniweke n’atthu”.​—Matheyo 23:5.

      Okhala wira vaaniweryaneya awiixutti awe okhalana yoophavela emosaru ya okhulupale aahiiso ovuwihiwa, Yesu aahaavaha miruku, oriki: “Nto nyuwo mukhotteke wireliwa ‘mwixuttihi’, okhala wira mwixuttihi anyu ori mmosa: nyuwo othene mw’àxinna. Ahikhalé ontthunanyu omwirela tithi vathí-va: okhala wira tith’inyu ori mmosá pahi, yowo ori wirimu. Hatá mukhotteke wireliwa muholeli, okhala wira muholeli anyu mmosá pahi: ti Kristu”. Nto awiixutti ale yaatthuneya wiixoonaka sai? Yesu aalenle wira: “Ole ori mulupale wa nyuwo, akhalé murumeyi anyu. Ole onisinnuwiha, onoyevihiwa: ole onìyeviha, onottittimihiwa”.​—Matheyo 23:8-12.

      Moottharelana, Yesu aahihimya ihukhumu yaarowa aya ophwanya anawoothe ale, alipa-oolepa ni aFarisi, oriki: “Motakhaliwa nyuwo, awixuttihi a ikano n’aFarisi, anawothe! Nyuwo munnawalela atthu mukhora w’Omwene wa wirimu: vekekhai, nyuwo mwaxinene khamunkela-mo, vano-tho munnakhottiherya ale amphavela okela-mo”.​—Matheyo 23:13.

      Yesu aahaapwapwela aFarisi mwaha wookhalana moonelo woohiloka voohimya sa itthu sa omunepani ni khiyaarina moonelo wa Yehova. Mwa ntakiheryo, awo yaahimya wira: “Akhalá mutthu onimmana natiri awe, alipelaka empa ya Muluku, natiri uwo khaninvara: nto alipelá muhakhu ori mpani mwa Muluku, natiri uwo ononvara”. Tthiri eyo yaanooniherya wira yaari atthu oohoona momunepani, okhala wira yaanivaha efaita yuulupale muhakhu ohiya itthu soomunepani aahiiso nipuro aakokhoreliwa awe Yehova. Nave awo ‘yanithanya soruma sulupale sa Ikanó, ntoko exariya n’ikharari n’ororomeleya’.—Matheyo 23:16, 23; Luka 11:42.

      Yesu aahaahimya aFarisi okhala “aholeli òhòna!” Nave aahihimya wira: “Nyuwo munnikikittha sowurya sanyu, wira mukumihe enenele, numalá munnimirya etthepo!” (Matheyo 23:24) Awo yaanikikittha eviinyu aya wira ahimmirye pwilimwithi, okhala wira moovarihana ni Nlamulo owo aari a mwiikho. Tthiri, awo khiyaiwelela itthu suulupale sa Nlamulo, vaakhala ntoko yaamirya ekamelo, yeeyo yaari ya mwiikho ni yuulupale.​—Onamukuttho 11:4, 21-24.

      • Xeeni aFarisi yahaamwakhunle aya Yesu okathi aakonhe awe masu aniphwanyaneya Esalimo 110?

      • Xeeni aFarisi yinnuwiha aya ikaaxa yaawara aya vayuuci ni yaarakamiha aya mayaya a ikuwo saya?

      • Miruku xeeni Yesu aavanhe awe awiixutti awe?

Watchtower EBIBILIOTEKA ONLAINE (1982-2025)
Okhuma
Okela
  • Emakhuwa
  • Ovaha
  • Siniphavela Anyu
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Malamulo Oorumeela
  • Mwaha Woosuka Isiiri
  • Definições de Segurança
  • JW.ORG
  • Okela
Ovaha