NyuwoMwa Anamoona Aka
‘Vano Anamon’aka’ ti nyuwo, onihimya ti Yehova’.—YES. 43:10.
MUNNIWERYA WAAKHULA?
Moota xeeni aIsarayeli yaari aya anamoona a Yehova?
Nintaphulela exeeni nsina noowi Yehova?
Ninrowa wooniherya sai wira hiyo ninnisiveliwa eparakha erina ahu ya okuxa nsina na Muluku?
1, 2. (a) Ontaphulela exeeni okhala namoona, nto xeeni alipa-oolaleya ihapari sa mulaponi, ahinreerela aya nsina nlo? (b) Xeeni vanihimya ahu wira Yehova khonlipa ni ijornale sa mulaponi?
ONITAPHULELA exeeni okhala namoona? Disionaario mmosa onitthokiherya so: “Ti mutthu yoole woonale etthu yiiraneyaka nto onahimya etthu yiiraneyale”. Mwa ntakiheryo, esidade ya Pietermaritzburg, ya wAfrica do Sul, yookhala ejornale eniitthaniwa The Witness (Namoona), ennikumiheriwa mwa iyaakha sinivikana 160. Nsina nlo ti nooreerela, okhala wira yoolakela ya ejornale ele, ori ohimya oratteene itthu sinikhumelela mulaponi. Mwaneene opacenrye okumiherya ejornale The Witness, aahilapha oriki ejornale ela “enrowa ohimyaka ekeekhai, ekeekhai yoomalela, ni ekeekhai paahi”.
2 Voriipiha murima, mahiku ala ikaruma sinceene sinilaleya ihapari mulaponi, khasincalela ekeekhai, aahiiso sinnaakanyerya ekeekhai apinaatamu enitthuneya aya osuwela. Eyo, ti yamwiirihale Muluku oowerya sotheene omuruma profeta awe Ezekiyeli ohimya so: ‘Atthu a maloko othene anosuwela wira miyo ka Yehova’. (Ezek. 39:7) Masi Namalamulela muulupalexa a olumwenku wotheene khonlipa ni atthu anilaleya ihapari sa mulaponi. Owo ookhalana Anamoona awe oowiiraka imilyau 8, yaawo analeela atthu a maloko otheene ihapari sa Yehova sa moota owo aathokorenrye awe apinaatamu khalai ni moota sinaathokorerya awe olelo-va. Muttitthi ola wa Anamoona, onnilaleya-tho mareeliho Muluku onrowa awe waavaha apinaatamu muhoolo. Mwaha woohela nipuro noopacerya muteko owo woolaleerya, ninnooniherya oniphwanela waya nsina Muluku onivanhe awe, nenlo ninromoliwa va Yesaya 43:10, ni moolumo ala: ‘Vano Anamon’aka’ ti nyuwo, onihimya ti Yehova, miyo kihothanlani nyuwo arumeyi aka’.
3, 4. (a) Alipa-oomusoma Biibiliya apacenrye liini wiitthaneliwa nsina noowi Anamoona a Yehova, nto awosa yoonenle sai? (Nwehe elatarato yoopacerya.) (b) Makoho xeeni anrowa ahu othokorerya nenna-va?
3 Tthiri eparakha yuulupale okuxa nsina na Yehova, okhala wira owo ti “Mwené a mahiku òhimala”, yoowo onihimya so: ‘Nla ti nsina naka wa mahiku othene, nla ti nsina ninrowa aya okìhanela maloko othene!’ (1 Tim. 1:17; Okh. 3:15; munwehe-tho Musuweli 2:16.) Alipa-oomusoma Biibiliya, yaahikuxa nsina noowi Anamoona a Yehova, mwaakha wa 1931. Okhuma vaavale orowa ohoolo, erevista ahu yaahikumiherya ipaphelo sinceene sa anna yooniheryaka osiveliwa nsina nlo. Muloko mmosa oCanada waalempe so: “Yaari ehapari yooreera osuwela wira hiyo na ‘Anamoona a Yehova’, eyo yaahiniiriha okhala oohakalala vanceene, ni okhalana nthiti wira niphwanele nsina nlo nsya”.
4 Munrowa wooniherya sai oxukhurela eparakha erina anyu ya okuxa nsina na Muluku? Nave-tho, niireke munniwerya otthokiherya murumeelaka yoolepa ya Biibiliya vakumihiwa aya nsina noowi, Anamoona a Yehova?
ANAMOONA A MULUKU OKATHI WA KHALAI
5, 6. (a) Moota xeeni yaakhala aya anamoona a Yehova atthu a Isarayeli yaale yaarina anamwane? (b) Etthu xeeni ekina anamuyari a Isarayeli yaarummwale aya opaka, nto eyo enivareleya sai muteko wa anamuyari olelo-va?
5 Khuta mwIsarayeli okathi wa Yesaya iitthaniwa “namoona” a Yehova, nave nloko notheene, niitthaniwa “arumeyi” a Muluku. (Yes. 43:10) Enamuna emosa ya anamuyari a wIsarayeli yiirela aya onamoona, waari owiixuttiha anaaya voohimya sa moota Yehova aakhapelenle awe amuhavinre aya. Mwa ntakiheryo, okathi yaalakiheriwa aya enamuna yoomwiira Paasikha khula mwaakha, atthu ale yaaleeliwe so: ‘An’inyu yokohani wira: ‘Nintaphulelani nira nla?’ nyuwo nwakule wira: ‘Niholya mukuttho wa Pásika, nattittimihaka Apwiya, okhala wira awo yahivikana itthoko s’atthu a Isarayeli wEjitu, okathi wapwetexalyaya atthu a wEjitu, khòpolaka itthoko sahu’. (Okhum. 12:26, 27) Anamuyari awo yahaana waatthokiherya anaaya wira okathi woopacerya Moise aaronwe awe olavulana mwene a wEjiitu, wira aahiye aIsarayeli arowe yamukokhoreleke Yehova moothakoni, Farawo aakhunle so: ‘Yehova owo ti pani? Xeni kikhanlyaka omwìwelela, kàhiye atthu a Isarayeli erowaka?’ (Okhum. 5:2) Nto nikoho na Farawo nahaakhuliwa okathi yoole ipahu 10 saakumihenrya aya ihasara elapo ele, nave nuumala aIsarayeli okhuma wEjiitu, okathi yoole anakhotto a wEjiitu yaapweteyale aya Ophareya Yooxeerya. Tthiri okhuma khalai mpakha vano, Yehova tori Oowerya Sotheene. Nave aIsarayeli yahoona ni maitho aya wira Yehova tori Muluku ekeekhai ni Onaakhwaniherya sotheene sinilaiherya awe.
6 Khula mwIsarayeli yoole oona okhala eparakha okuxa nsina na Yehova, vohaaniherya aanilaleya itthu iya sootikiniha soonale awe, ohiya wa anaawe paahi, masi wa anamurwa yanvarela muteko ntoko ipottha. Vamosaru, aIsarayeli yaahileeliwa wira yaahaana owiixuttiha anaaya wira yiiweleleke malamulo oowaarya a Yehova. Yehova aahimyale so: “Mukhalé atthu òrera murima, mana Miyo ki òrera murima”. (Onam. 19:2; Otum. 6:6, 7) Tthiri nla ntakiheryo nooloka wa maKristau ale arina anamwane olelo-va, wira ahaana waaxuttiha anaaya iphiro sa Muluku ni waakhaliherya ottittimiha ni ovuwiha nsina noowaarya na Muluku!—Musome Miruku 1:8; aÉfeso 6:4.
7. (a) Okathi aIsarayeli yaari aya oororomeleya wa Yehova, etthu xeeni yooneya wa maloko yaakhala vakhiviru? (b) Muritti xeeni arina aya ale anikuxa nsina na Muluku?
7 Tthiri okathi aIsarayeli yaakhala aya oororomeleya awosa yaanilaleya saana nsina na Muluku. Awo yaaleeliwe so: ‘Atthu a ilapo sothene animona wira Apwiya ahothanlelani okhala atthu aya, tivó anowovani”. (Otum. 28:10) Vooriipiha murima, aIsarayeli ikwaha sinceene yaakhala atthu oohiiwelela. Awo ikwaha sinceene yaanikokhorela ilatarato soopakiwa ni apinaatamu. Mwaha wa amuluku aaKaanani yaakokhorela aya, awo yaahipacerya okhala atthu ootakhala, khupacerya waapaha mukuttho anaaya ni waahasula atthu oothoiwa. Nto ela etthu yuulupale eniixutta ahu; khula okathi nihaana omutakiha ole ori Ootepexa Waarya nikuxale ahu nsina nawe!
“TTHIRI MIYO KINROWA WIRA ETTHU YOTIKINIHA YA NANANO”
8. Muteko xeeni Yehova anvanhe awe Yesaya, nto owo oonela sai?
8 Yehova aahaaleela vahinatthi wira aarowa opaka etthu yoohakalaliha wira owoopole aIsarayeli. (Yes. 43:19) Ikapitulu 6 soopacerya sa eliivuru ya Yesaya, sinilaleya ihasara saarowa okhumelela oYerusalemu, ni mittetthe soowaattamela. Yehova, yoowo oniwerya woona ele eri vamurimani va mutthu, ahimuleela Yesaya ovikaniha olaleya soolopola, nnaamwi Yesaya aarowa okumanana mixankiho sinceene, mwaha wa atthu yanvaanyiha. Yesaya aahixankiheya ni aaniphavela osuwela mpakha liini nloko na Muluku, naarowa aya ovikaniha opaka itthu sootakhala. Niireke Muluku aahimwaakhula? Aayo, ni masu ala: ‘Mpakha otoloxiwa mittetthe, sihaleke milepe saya, ipa sithammweke, sihikhalane atthu, imatta sihilimmweke, sikhalé itakhwa’.—Mmusome Yesaya 6:8-11.
9. (a) Yesaya aapacenrye liini ohimya itthu saarowa okhumelela oYerusalemu? (b) Makhalelo xeeni ari-vo olelo-va annivekela okhala oohirupa omunepani?
9 Yesaya aavahiwe muteko ole mwaakha wookiserya wa olamulelo wa Mwene Uziya, owehasa wene mwaakha wa 778 AEC. Owo aahivikaniha ovara muteko awe mwa iyaakha 46 mpakha mwaakha wa 732 AEC, okathi wa Omwene wa Ezekiya. Okathi ole siira sihalaka iyaakha 125 wira Yerusalemu opwetexiwe, mwaakha wa 607 AEC. Tthiri Yehova aahaaleela atthu awe vahinatthi itthu saarowa wiiraneya muhoolo. Olelo-va, Yehova ohaaleela atthu awe itthu sinrowa wiiraneya ohoolo. Mwa iyaakha 135, niire so, erevista yoopacerya ya Owehaweha yaahatumererya alipa-oosoma wira asuweleke wira olamulelo wootakhala wa Satana ohanle vakhaani ophiya wanikisa waya, ni wira onirowa orantteliwa ni Omwene wa Iyaakha Ekonto Emosa wa Yesu Kristu.—Wis. 20:1-3, 6.
10, 11. Waakhwanela xeeni wa eprofesia ya Yesaya aIsarayeli yiirenle ya onamoona oBabilonia?
10 Anamunceene a aYuda yaale yaari oororomeleya yaahoopowa okathi Yerusalemu aarukureriwe awe ni opwetexiwa ni aBabilonia. (Yer. 27:11, 12) Nuuvira iyaakha 70, atthu a Muluku yaahoona siiraneyaka itthu saahimmwale khalai wira: “Apwiya, Muluku a Isarayeli, yawo aniwòpolani, annihimya wira, ‘Mwaha w’owopolani nyuwo, kinimwaruma anakhotto orowa otuphela oBabilonia, kinokwanyula makokoro a muttetthe owo, elulu y’atthu awo enothatuwa ikutthó’”—Yes. 43:14.
11 Moovarihana ni masu a eprofesia eyo yaahikhumelela etthu yaattikinyihale olumwenku, ohiyu omosa paahi, wuupaceryani wa mweeri wa Outubro mwaakha wa 539 AEC. Okathi yoole mwene ni makhulupale awe yiira aya awureryaka eviinyu mihasa seiye saakuxiwe mpaani mwa Yehova oYerusalemu, ni yaavuwihaka amuluku aya a ethiru, anakhotto ooMedia ni oPersia yaahikuxa muttetthe wa oBabilonia. Mwaakha wa 538 wala 537 AEC, Kiro, yoole aaxinttale muttetthe wa oBabilonia, aahaaruma aYuda otthikela oYerusalemu ni orowa otthikela oteka empa ya Muluku. Itthu iya sotheene saahihimmwa vahinatthi ni Yesaya, ohela muhina yoolaiherya ya Yehova wira aarowa waakhapelela ni waattikiherya elapo aya ale yaari owiiwelela. Muluku aahimyale so: “Awo atthú kìthanlenlyaka miyo, awo anrowa okivuwiha”. (Yes. 43:21; 44:26-28) Nuumala atthu ale otthikela elapo aya ni otthikela oteka empa ya Yehova oYerusalemu, awo yaahikhala anamoona, wira tthiri Yehova ti Muluku eekeekhai ni onnaakhwaniherya khula etthu onilaiherya awe.
12, 13. (a) Atthu xeeni akina yaatthinke ni aIsarayeli okathi waatthikenle aya omukokhorela Yehova? (b) Ale ari a “ipwittipwitthi sikina” anivekeliwa opaka exeeni okathi onaakhaliherya aya “aIsarayeli a Muluku”, nave nlipelelo xeeni nirina aya?
12 Ikonto sinceene sa atthu yahaakhanle aIsarayeli, yaaniirela mpantta nloko nla, nto muhoolo mwaya atthu awo, yaahipakeya aYuda. (Ézi. 2:58, 64, 65; Esth. 8:17). Olelo-va “muttitthi mulupale” wa Yesu, ni “ipwittipwitthi sikina”, sinnaakhaliherya moororomeleya maKristau oowoottihiwa yaawo aniirela mpantta, nloko na “Isarayeli a Muluku”. (Wis. 7:9, 10; Yoh. 10:16; aGal. 6:16) Muttitthi muulupale onnikuxa-tho nsina nenle nivahiwe aya ni Muluku, noowi, Anamoona a Yehova.
13 Eriyari ya Iyaakha Ekonto Emosa ya Olamulelo wa Kristu, muttitthi muulupale onrowa ophwanya ohakalala wuulupale okathi onrowa awe waatthokiheryaka atthu oohihimuxiwa itthu soonale aya siiraneyaka ntoko Anamoona a Yehova, wanikisa wa makhalelo ala a itthu. Masi eyo enooweryaneya akhala wira ninnimananiha okhala moovarihana ni nsina nahu ni ovikaniha okhala oowaarya. Ohiya-vo, hata niimananihaka ohivara etampi, khula nihiku nihaana ovekela oleveleliwa, mwaha woohiwerya omaleliha okhala oowaarya, nisuwelaka wira okhala wene hiyo naanamattheka, ni wira eparakha yuulupale erina ahu ya okuxa nsina noowaarya na Muluku.—Mmusome 1 Yohani. 1:8, 9.
YOOTAPHULELA YA NSINA NA MULUKU
14. Nsina noowi Yehova nintaphulelani?
14 Wira ninnuuherye oxukhurela wahu, eparakha evahiwe ahu ya okuxa nsina na Muluku, ti vooreerela ophavelasa osuwela yootaphulela ya nsina nlo. Nsina na Muluku nimmakela otaphuleliwa okhala “Yehova”, ninkhuma mwa nuulumo na eHeeberi, nenlo nnooniherya etthu enivareya, nto nuulumo nlo pooti otaphulela “wiraneya”. Tivonto nsina noowi Yehova, nintaphulela wira ‘Owo Onniiriha Okhumelela’. Otaphuleliwa nno onnivarihana ni mikhalelo miili Yehova orina awe; ntoko Mpattuxa a itthu sotheene siri valaponi, ni ntoko Muluku Onaakhwaniherya soolakela sawe. Vaavo okathi onivira aya, owo onnivikaniha waakhwaniherya soolakela sawe voohicikha etthu sa awanani, ntoko Satana yoowo onimananiha okhoottiherya waakhwanela yootthuna ya Muluku.
15. Mwa inamuna xeeni Yehova oonihenrye awe omutthu awe moovarihana ni yootaphulela ya nsina nawe? (Nwehe ekaaxa eni “Nsina Nirina Yootaphulela Yuulupale.)
15 Okathi aamuthanlale awe Moise wira aahoolele atthu a Muluku okhuma wEjiitu; Yehova aahimooniherya epantte emosa ya omutthu awe, vaavo aarumeelale awe nuulumo nikina nnooniherya yootaphulela ya nsina nawe, ntoko mutthu mwaneene. Biibiliya onihimya wira Muluku aahimuhimeerya Moise wira “Miyo t’ule onikhala [wala, Kinookhala Khula Etthu Wira Kaakhwanihe Ele Elakenle Aka”]. Owo aahihimya-tho oriki: “Mwahimerye atthu a Isarayeli wira: “Ole onìhaniwa ‘Miyo-Kokhala’ t’okirumme worwelani nyuwo’”. (Okhum. 3:14.) Tthiri, Yehova onookhala khula etthu enitthuneya wira aakhwaniherye yoolakela awe. Wa aIsarayeli ale yaari ipottha, owo aahooniherya okhala Moopoli, Namaakiherya, Namakhapelela, ni Namavaha, yoowo aavaha itthu sotheene saathowa werutthuni ni omunepani.
NOONIHERYEKE OXUKHURELA WAHU
16, 17. (a) Ninrowa wooniherya sai wira hiyo ninnisiveliwa eparakha erina ahu ya okuxa nsina na Muluku? (b) Exeeni enirowa ahu othokorerya muru onittharelana?
16 Olelo-va Yehova onnivikaniha opaka itthu moovarihana ni yootaphulela ya nsina nawe, vaavo vannivaha awe iye sinnithowa somunepani ni weerutthuni. Nave yootaphulela ya nsina na Muluku khenimalela paahi wa ele enilakela awe wira okhale. Eyo enihela muhina ele eniphavela awe wira yiiraneye voohimya sa muteko woolaleya otthuna wawe. Nto wuupuwela eyo, onooniiriha okhalaka moovarihana ni nsina nlo. Kåre yoowo nenla-va orina iyaakha 84 ni olaleeryale mwa nthiti mpuwa mwa iyaakha 70 oNoruega, onihimya so: “Kinoona wira eparakha yuulupale omurumeela Yehova, Mwene a okathi wotheene, ni wiirela mpantta nloko nniitthaneliwa nsina nawe. Nave ti voohakalaliha waleela atthu ikeekhai sa mBiibiliyani ni waaweha amoroxaka maithori mwaha woosiveliwa ni ele eniiwa aya. Mwa ntakiheryo kinnihakalala vanceene vaavo vanitthokiherya aka sa moota yowoopola enivara aya muteko; ni wira awo anoowerya ophwanya ekumi ehinimala elapo esya”.
17 Ekeekhai wira sookhala mittetthe sinaamutepa ovila waaphwanya atthu aniphavela wiixutta voohimya sa Yehova. Hata vari siiso, ntoko Kåre, tthiri munnihakalala okathi onimphwanya anyu mutthu oniphavela wiiwa nto munamwiixuttiha voohimya sa nsina na Yehova! Masi vaniweryaneya sai hiyo okhala Anamoona a Yehova ni a Yesu okathi omosaru yoowo? Nikoho nlo ninrowa waakhuliwa muru onittharelana.
Waaxuttiha aniihu voohimya sa nsina na Yehova onnivuwiha nsina nawe (Nwehe ittima 5, 6)
[Ekaaxa epaaxina 26]
Nsina Nirina Yootaphulela Yuulupale
Ele enitaphulela aya
‘Owo Onniriha Okhala’
Xeeni vari aya vooreerela
▪ Yehova topattunxe itthu sotheene
▪ Owo onnivikaniha wiiriha yootthuna awe wiiraneya
Ele enooniherya aya
▪ Owo onrowa opaka khula etthu enitthuneya wira aakhwaniherye yootthuna awe
▪ Owo onniiriha soopattuxiwa sawe okhala khula etthu enitthuneya wira aakhwaniherye yootthuna awe
▪ Khiivo etthu ehiniwerya awe opaka wira aakhwaniherye yoolakela awe