MURU 1
Yesu Aahimyani Oriki: “Mukitthareke”?
“Kìreke exeni wira kiphwanyé ekumi yohimala?”
1, 2. Nlattulo xeeni nootepa oreera pinaatamu oniwerya awe waakhela, nto nikoho xeeni waaniheryasa nnitthuneya ahu wiikoha?
NLATTULO xeeni nootepa oreera mutonko anyu waakhela? Nyuwo pooti wuupuwela okathi mwaalattuliwe anyu orowela niira na vameekh’aya, waaniheryasa niira na othelana wa ale anaaphenta anyu. Aahiiso nyuwo pooti wuupuwela nihiku mwaalattuliwe anyu wira nvare muteko wootthuneya. Akhala wira mootoko olattuliwa wiirela mpantta aahiiso ovara itthu iyo, moohaaniherya nyuwo mwaahihakalala vanceene ni ottittimiheya, mwaha wa olattuliwa iwo. Moolikanasa, nyuwo muhaakhela nlattulo nootepexa oreera. Khuta mmosa a hiyo ohaakhela nlattulo nno. Nto, moota oneemererya ahu olattuliwa iwo onninihapuwela vanceenexa. Othanla waakhulela olattula iwo, etthu yootepa oreera enrowa ahu opaka mookumini mwahu.
2 Nlattulo nno exeeni? Ntoko silempwale aya mBiibiliyani, onnilattula ti Yesu Kristu, yoowo ori Mwaana mmoseene a Yehova Muluku Oowerya-sotheene. Mu eliivuru ya Marko 10:21, hiyo ninnisoma masu a Yesu ani: ‘Murwé mukitthareke’. Eyo piiyo, olattula nno wa Yesu onnivahiwa tthiri khuta mmosa a hiyo. Vaamureerela wiikoha wira: ‘Kinrowa weemererya sai olattuliwa iwo?’ Waaniheryasa nyuwo munuupuwela so: Tani aarowa okhootta nlattulo nooreera ntoko nno? Mootikiniha, atthu anceene annikhootta olattula iwo. Moota xeeni?
3, 4. (a) Etthu xeeni, waaniheryasa atthu akina yaakhalela aya nrima wa mulopwana ole aamukonhe Yesu voohimya sa okumi woohimala? (b) Mikhalelo xeeni sooloka, seiyo waaniheryasa Yesu soonale awe wa mmiravo ole thaaciri aari namalamulela?
3 Mwa ntakiheryo, mmuupuwele mulopwana yoole aalattuliwe ni mwaneene Yesu iyaakha 2.000 sivinre. Owo aari mulopwana oottittimihiwa. Mulopwana owo aahikhalana muhakhu, ekhulupale ni omiravo, itthu tthaaru seiyo atthu anoona aya okhala sootthuneya aahiiso siniphavela aya vanceenexa. Biibiliya onnimuhimya mulopwana ole okhala ‘mmiravo’, “thajiri”, ni ‘mukhulupale’. (Matheyo 19:20; Luka 18:18, 23) Masi, mmiravo ole aahikhalana mukhalelo mmosa wootepa otthuneya. Owo aahimwiiwa Mwiixuttihi Muulupale, Yesu, vano aahisiveliwa ni ele yaiwaly’awe.
4 Anamalamulela anceene a okathi ole yaahooceela onvaha nttittimiho nenno Yesu naaphwanelela awe. (Yohani 7:48; 12:42) Masi namalamulela ola aari oovirikana n’awo. Biibiliya onnileela so: “Yesu atthikelaka ekwah’awe, mulopwana mmosá ahimutthimakela, ahikokhora oholo wawe, khumukoha ìraka: Mwixuttihi òrera murima, kìreke exeni wira kiphwanyé ekumi yohimala?” (Marko 10:17) Nwehe wira mulopwana ola aaniphavela vanceene olavula ni Yesu, nto aahimutthimakela Yesu owo ooniwaka ni atthu, waaniheryasa ntoko siisaale saarowa aya opaka amasikhini. Moottharelana, owo aahikokhora mwa nttittimiho ohoolo wa Kristu. Tivonto, owo aahooniherya wiiyeveiha ni aanisuwela wira aahaana wiixutta itthu somunepani. Yesu aahittottopela mikhalelo iyo sooloka. (Matheyo 5:3; 18:4) Eyo ti etthu yaamwiirinhe ‘Yesu onwehexexa n’umphenta’. (Marko 10:21) Yesu aakhunle sai nikoho na mulopwana ole?
Nlattulo Nootepa Otthuneya
5. Yesu aamwaakhunle sai mmiravo ole aari thaaciri, nto ninsuwela sai wira “etthu emosá” yaamuhalela khahiyo waari omasikhini? (Nwehe masu ari vathi va epaaxina 7.)
5 Yesu aahooniherya wira Tiithi awe aahivaha khalai ene, soohimmwa sinaakhula nikoho nno nootepa otthuneya voohimya sa moota woophwanya okumi woohimala. Yesu aahiromola Soolempwa, nto mmiravo ole aahihimya wira aaniiwelela Nlamulo na Moise moororomeleya. Masi, orumeelaka osuwela wawe wuulupale, Yesu aahoona ele yaari vamurimani va mmiravo ole. (Yohani 2:25) Yesu aahoona wira namalamulela ola aahikhalana muxankiho muulupale womunepani yoowo waamooceeliha wataana ni Muluku. Tivonto, Yesu aahimmye awe wira: “Yohalenleni etthu emosá pahi”. “Etthu [xeeni] emosá” yaamuhalela? Yesu aahimmye so: “Murowé mwatumihe sothene sirinanyu: musurukhu ene mwakawele alipa-òhawa”. (Marko 10:21) Niireke wira Yesu aaphavela ohimya wira mutthu ohaana okhala masikhini wira omurumeeleke Muluku? Nnaari.a Kristu aaphavela wiixuttiha etthu erina efaita yuulupale.
6. Nlattulo xeeni Yesu aavanhe awe, ni exeeni yooniheren’ye yaari vamurimani wa namalamulela thaaciri orweela mwa waakhula wawe?
6 Ophavelaka ohimya ele yaamuhalela mulopwana ole, Yesu aahinvaha eparakha yuulupale oriki: ‘Murwé mukitthareke’. Nto nkahaya muupuwelele ela: Mwaana a Muluku a wiirimu taamulattunle mulopwana ole wira omutthare! Nave-tho, Yesu aahimuleiherya omutthuvela vanceene. Owo aahimmye wira: “Siso munokhalana muhakhu wirimu”. Niireke wira mmiravo ole namalamulela thaaciri aaheemererya mowaakuveya nlattulo nno naari nootepa otthuneya? Biibiliya onihimya wira: “Mulopwan’owo, vaiwalyawe siso, murima wahimuripa, khurowa aripiwene siso, mana kharerena muhakhu”. (Marko 10:21, 22) Masu oohilimaleleya Yesu aalavunle awe, yahooniherya muxankiho waarina mulopwana ola. Moohaaniherya, mulopwana ole aahitepa ovareya ni mihakhu sawe, vamosa ni ovuwa waarina awe mwaha wa mihakhu iye. Moothananiha, ophenta wawe muhakhu waahivikana omphenta wawe Kristu. Nto, “etthu emosá” yaamuhalela yaari omphenta Yesu ni Yehova ni murima wotheene vamosa ni wiikhootta. Okhala wira mulopwana ole khaarina ophenta moota owo, aahikhootta nlattulo nootepa otthuneya! Nlattulo naavahiwe mulopwana owo nnivareleya sai muteko wa nyuwo?
7. Ninsuwela sai wira nlattulo na Yesu ninninihela muhina olelo va?
7 Nlattulo na Yesu khinaamalela wa mulopwana ole paahi; aahiiso wa atthu vakhaani. Yesu aahimmye wira: “Akhalá mutthu ontthuna okitthara, . . . akitthareke”. (Luka 9:23) Nwehe wira khuta “mutthu” pooti okhala mutthareli a Kristu akhala wira ‘onnitthuna’ tthiri. Muluku onniwaattamiherya Mwanawe atthu awo a murima wooloka. (Yohani 6:44) Atthu otheene, akhale a thaaciri, aahiiso amasikhini, wala atthu a nikhuli nimosa aahiiso nloko, hata ale yaakhala okathi ole, annivahiwa eparakha ya weemererya nlattulo na Yesu. Tivonto, masu a Yesu oowi ‘Murwé mukitthareke’ annivareleya tthiri muteko wa nyuwo. Nthowa xeeni nyuwo munitthuneya anyu omutthara Kristu? Exeeni eniheliwa muhina omutthara Kristu?
Xeeni Vanitthuneya Aya Okhala Mutthareli a Kristu?
8. Etthu xeeni enitthuneya wa apinaatamu otheene, ni nthowa xeeni?
8 Yookhala etthu enitthuneya ahu weemererya: Ntoko apinaatamu, hiyo nintthuneya okhalana muhooleli ooloka. Khahiyo wira atthu otheene anneemererya otthuneya ohooleliwa, hata vari siiso, atthu otheene annitthuneya ohooleliwa. Yeremiya, profeta a Yehova, aahuupuxeriwa olepa masu ala eekeekhai: “Apwiya! Kosuwela sana wira mutthu khansuwela emalelo awe: owo khanwerya wettiha mavalo awe”. (Yeremiya 10:23) Apinaatamu kharina owerya nnakhala ehakhi ya wiilamulela mmensaya. Tthiri, soohimmwa sa olamulela wa apinaatamu sihooniherya wira awo khanikhumela saana. (Musuweli 8:9) Okathi Yesu waary’awe valaponi, ahooleli yaanaahooxa, waapuherya ni waawoka atthu. Yesu aahitthokiherya oratteene mukhalelo wa atthu yahaacaliwa, vaavo aahimmye awe wira atthu ale yaari ntoko “ipwittipwitthi sihina makampusi”. (Marko 6:34) Etthu eyo enniiraneya-tho olelo va. Nikhale nikhuuru na atthu aahiiso khuta mutthu mekhawe, otheene ahu ninnitthuneya okhalana muhooleli oniwerya ahu omuroromela ni omuttittimiha. Niireke wira Yesu ookhalana mikhalelo iyo simphwanelela wira nimuroromeleke ni omuttittimiha? Muthokorerye mathowa kamosa-kamosa anniiriha ohimya wira Yesu onniphwanelela.
9. Exeeni yaamwiirinhe Yesu okhala oovirikana ni anamahoolela akina?
9 Nthowa noopacerya ti noowi, Yesu othanliwe ni Yehova Muluku. Anamahoolela anceene annithanliwa ni apinaatamu akhw’aya oohimalela, yaawo ikwaha sinceene aniwokiwa ni ahinipaka soothanla sooloka. Yesu muhooleli oovirikana ni atthu awo. Yootaphulela ya nsina nawe ennooniherya eyo. Moolumo oowi “Kristu” aahiiso “Mesiya”, antaphulela “Oowoottihiwa”. Aayo, Yesu aari oowoottihiwa, aahiiso oothanliwa ovara muteko wa Muluku. Aamuthanlale aari Mwene Muulupale a olumwenku wotheene, ohiya mutthu mukina. Yehova Muluku aahihimya wa Mwanawe oriki: “Ola va, murumeyi aka omuthanlalyaka. Ola t’ule onimphentexaka, yowo kinimurerelaka murima! Miyo kinohela Eroho [“munepa”, Tradução do Novo Mundo] aka mwa yowo”. (Matheyo 12:18) Khuuvo mutthu mukina onvikana Mpattuxa ahu, onimusuwela muhooleli onitthuneya wa hiyo. Ankhili a Yehova khanimala, tivonto hiyo nookhala nthowa nuulupale wira nroromeleke othanla wawe.—Miruku 3:5, 6.
10. Nthowa xeeni ntakiheryo na Yesu nry’aya nootepa oloka wira ntthariweke ni apinaatamu?
10 Nthowa na nenli, Yesu oonivaha ntakiheryo noomalela ni noovara murima. Muhooleli ooloka onnikhalana mikhalelo seiyo atthu awe aniwerya aya ottottopela ni otthara. Muhooleli owo onniweettiha atthu orweela mwa ntakiheryo nawe, nto onniwiiriha atthu akina ophavela okhalana mikhalelo sooloka. Mikhalelo xeeni sa muhooleli nyuwo mwaarowa anyu ottittimihexa? Niireke wira ori olipa murima? Miruku? Woonela othunku? Aahiiso ovilela okathi onihaaxiwa awe? Vaavo vanisoma anyu mweettelo wa Yesu okathi aakhala awe valaponi, nyuwo munrowa oweha wira owo aahikhalana mikhalelo iya ni sikina sihitthokiheriwe va. Yesu aahooniherya moomalela mikhalelo sa Tiithi awe a wiirimu. Owo aari mutthu oohittheka mmikhalelo sotheene. Tivonto, itthu saapanke awe, masu otheene yaahimmye awe, ni muupuwelo wotheene woonihenrya awe, ninniphwanya etthu eniphwanelela ahu otakiha. Biibiliya onihimya wira owo “ohothonyeryani ephiro, wira mmutthareke yowo munvirawe”.—1 Pedru 2:21.
11. Yesu oonihenrye sai okhala “makampusi òrera murima”?
11 Nthowa na neeraru, Kristu aanikhala moovarihana ni ele yaahimya awe: “Miyo ka makampusi òrera murima”. (Yohani 10:14) Masu awo a nthoonyeryo yaanisuweliwa ni atthu ale yaakhala okathi waalempwa Biibiliya. Amakampusi yaaniimananiha vanceene wira akhapelele ipwittipwitthi yaakukhula aya. “Makampusi òrera murima” ampweha nipuro noopacerya okhala saana ni ovareleleya wa ipwittipwitthi, ovikana okhala wawe saana. Mwa ntakiheryo, Davidi, yoowo aari muhavinre a Yesu aari makampusi okathi aary’awe mmiravo, nto ikwaha sinceene aahileva okumi awe wira aakiherye ipwittipwitthi sawe wa inama sa mutakhwani sootakhala. (1 Samuweli 17:34-36) Yesu aahipaka itthu sinceene wa atthareli awe ovikana oleva okumi awe paahi. Owo aahikhwa mwaha wa atthareli awe. (Yohani 10:15) Ahooleli akavi arina munepa wowiikhootta ntoko owo?
12, 13. (a) Mmukhalelo xeeni makampusi onisuwela awe ipwittipwitthi sawe, ni moota xeeni iyo sinimusuwela aya owo? (b) Nthowa xeeni nyuwo muniphavela anyu ohooleliwa ni Makampusi Ooreera Murima?
12 Yesu aari “makampusi òrera murima” mmukhalelo mukina. Owo aahimmye so: “Miyo kinnisuwela ipwittipwitthi saka, n’iyo sinnikisuwela”. (Yohani 10:14) Nkahaya muupuwelele nlikanyiho na Yesu. Wa mulipa ooweha ohinicalela, ipwittipwitthi iye aarowa woonaka ntoko nikoto ohiya owehaka wa khuta epwittipwitthi. Masi, makampusi onnisuwela khuta epwittipwitthi. Owo onnisuwela epwittipwitthi ehanle otothola yeeyo enrowa ophavela okhaliheriwa, onnimusuwela mwaapwittipwitthi onitthuneya okuxiwa mwaha wootepa oyeva ni ohiweryaka weetta mmensawe, ni epwittipwitthi evulanle niinano aahiiso eniwereiwa. Moolikanasa, ipwittipwitthi sinnimusuwela makampusi aya. Khasintikhina nsu nawe, nnakhala waaniherya nsu na makampusi mukina. Okathi siniiwa aya masu a makampusi aya anihimya yowoopiha enrwa, ipwittipwitthi iyo sinniiwelela mowaakuveya. Ephiro sinithoonyeriwa aya otthara, iyo sintthara yeeyo. Ni makampusi onnisuwela opuro woothoonyerya ipwittipwitthi sawe. Owo onnisuwela mapuro ahinoopiha, ari malaxi oowaatta ni ooripelela, ari maasi ooriirya ni ooreera. Okhala wira onnikasoopa, ipwittipwitthi iyo sinnoona wira soosukeya.—Esalimo 23.
13 Niireke wira nyuwo khamunsiveliwa okhalana muhooleli ntoko owo? Sookhala soohimmwa sinooniherya wira Makampusi Ooreera Murima onnaathokorerya atthareli awe ntoko siniira awe makampusi a ipwittipwitthi ooreera murima. Owo onnileiherya woohoolani ooroihakani mu okumi woohakalaliha vano, ni okumi woohimala muhoolo! (Yohani 10:10, 11; Wisupulula 7:16, 17) Tivonto, hiyo ninnitthuneya osuwela ele eniheliwa muhina mu omutthara Kristu.
Ele Entaphulela Aya Okhala Mutthareli a Kristu
14, 15. Wira nikhale atthareli a Kristu, xeeni vahiniphiyerya aya ohimya wira ka muKristau aahiiso okhalana opatthani ni Yesu mmuupuweleloni paahi?
14 Waaniheryasa, atthu anceene olelo va, anuupuwela wira aheemererya olattula wa Kristu. Ti nthowa naya awo anithanla aya wiitthaniwaka okhala maKristau. Waaniheryasa, awo aneettela ekerexa yeeyo axitiithi aya awiirinhe aya obatiziwa. Aahiiso awo pooti ohimyaka wira aakhalana opatthani ni Yesu mmuupuweleloni paahi ni annimweemererya owo okhala Moopoli aya. Masi niireke wira eyo enniwiiriha okhala atthareli a Kristu? Niireke wira ti yeeyo Yesu uupuwela awe vaavo anlattula awe okhala atthareli awe? Wira nikhale mutthareli a Kristu vanitthuneya waakhwaniherya itthu sikina.
15 Nkawehani ele eniiraneya ilapo sa eKristau Yoowootha, eyo piiyo, ilapo seiye saattenle atthu anihimya wira ammutthara Kristu. Niireke wira eKristau Yoowootha ennooniherya wira enneettela sowiixuttiha sa Yesu Kristu? Nto etthu eniweha ahu wa atthu awo, khahiyo nthalu, ohaaxana, ekrime, ni ohikhala exariya, itthu seiyo nave-tho sinooneya mu ilapo sikina sa molumwenkuni? Muhooleli mmosa oottittimiheya aaHindu, Mohandas Gandhi, aahimmye so: “Nkimusuwenle mutthu mukina opanke itthu sinceene wa apinaatamu onvikana Yesu. Tthiri, eKristau khahiyo tettheken’ye”. Nave-tho aahincererya oriki: “Arina nthowa ti nyuwo maKristau. Nyuwo maKristau khamuneettela sowiixuttiha sanyu”.
16, 17. Exeeni ikwaha sinceene enaahalela ale aniihimya okhala maKristau, nto exeeni enaasuwanyeiha atthareli eekeekhai a Kristu?
16 Yesu aahihimya wira atthareli awe eekeekhai yaarowa osuweliwa vanceenexa orweela mwa miteko saya, ohiya paahi ni masu aahiiso ekanyeryo eniwara aya. Mwa ntakiheryo, Yesu aahimmye wira: “Wira mutthu akelé momweneni mwa Muluku, khivamphiyerya okìrela: ‘Apwiya! Apwiya!’. Ankela-mo t’ale anìra sintthunaya Atithi ari wirimu”. (Matheyo 7:21) Nthowa xeeni atthu anceene anihimya wira Yesu ti Pwiya aya anooceela aya opaka yootthuna ya Tiithi awe? Mmuupuwele mmiravo thaaciri yoole aari namalamulela. Ikwaha sinceene, ale aniihimya okhala maKristau ennaahalela “etthu emosá”, eyo piiyo, omphenta Yesu ni murima wotheene ni omphenta Muluku yoowo aamurumme Yesu owo.
17 Eyo eniweryaneya sai? Niireke wira imilyau sinceene sa atthu yaale aniihimya okhala maKristau, khanihimya-tho wira annimphenta Kristu? Moohaaniherya, annihimya. Nihihimyeke ni masu paahi wira ninnimphenta Yesu ni Yehova. Yesu aahimmye wira: “Akhalá mutthu onkiphenta, onimwettela molumo aka”. (Yohani 14:23) Nave-tho, olavulaka ntoko makampusi, owo aahimmye so: “Ipwittipwitthi saka sinnìwa nsu naka: miyo kinnisuwela seiyo, n’iyo sinnikitthara”. (Yohani 10:27) Tthiri, miteko sahu ti sinooniherya wira ninnimphenta Kristu, ohiya masu ahu aahiiso muupuwelelo paahi.
18, 19. (a) Moota xeeni wiixutta voohimya sa Yesu onnihapuwela aya? (b) Tiivi eri yoophavela ya eliivuru ela, nto enrowa waakhaliherya sai ale okhuma khalai aniihimya okhala atthareli a Kristu?
18 Nto, miteko sahu sinnooniherya omutthu ahu. Miteko iyo sinnooniherya ele enuupuwela murima ahu. Hiyo nintthuneya opacerya olokiherya murima ahu. Yesu aahimmye so: “Vano, ekumi yohimala t’ila: wosuwelani nyuwo, mukhanle Muluku mmosáru èkekhai, n’omusuwela Yesu Kristu, yowo omurummyanyu”. (Yohani 17:3) Akhala wira ninniixutta ni wuupuwelela osuwela wekeekhai voohimya sa Yesu, eyo enoohapuwela murima ahu. Omphenta wahu onrowa wuncerereyaka khuta okathi, olipihaka oratteene ophavela wahu omutthara Yesu khuta nihiku.
19 Yoolakela ya eliivuru ela ori wunnuuherya ophavela omutthara Yesu. Yoolukama aya, khahiyo otthokiherya okumi ni orummwa wa Yesu paahi, masi onikhaliherya woona oratteenexa moota woomutthara Yesu. Eliivuru ela epakiwe wira enikhaliherye orumeela Soolempwa ntoko sinirumeela ahu eloola wira niwehe mukhalelo ahu, nto khiyiikoha so: ‘Kiireke wira kinnimutthara tthiri Yesu?’ (Yakobo 1:23-25) Waaniheryasa okhuma khalai, nyuwo munniithokorerya okhala epwittipwitthi enihooleliwa ni Makampusi Ooreera Murima. Vano, niireke wira khamuneemererya wira okathi wotheene ninnitthuneya ophavelasa moota woolokiherya mukhalelo ahu? Biibiliya onihimya wira: “Mukoheke murim’anyu: mòneke mwari ni wamini. Mwilamuleke mmansinyu”. (2 aKorinto 13:5) Ti vootthuneya wiimananiha vanceene wira nisuwelexe akhala wira ninnihooleliwa tthiri ni Makampusi Ooreera Murima, Yesu, yoowo Yehova omuthanlale awe wira onihooleleke.
20. Exeeni ninrowa ahu othokorerya mmuru onittharelana?
20 Nto, wiixutta wanyu eliivuru ela olipihe omphenta wanyu Yesu ni Yehova. Vaavo ophenta iwo oneettiha aya okumi anyu, nyuwo munrowa ophwanya murettele muulupalexa ni ohakalala oniweryaneya mu elapo ela yootakhala, nave-tho munrowa onvuwiha Yehova okathi wotheene mwaha woonivaha Makampusi Ooreera Murima. Tthiri, ele eniixutta ahu voohimya sa Kristu yohaana okhalana mathipelo eekeekhai. Nto, ti vooreera okhala wira Muru 2 ninrowa othokorerya muteko wa Yesu mu waakhwaniherya yoolakela ya Yehova voohimya sa soopattuxa sawe.
a Yesu khaavekela wira khuta mutthu onimutthara ovahe muhakhu awe wotheene. Nto hata aalavunle wira ti voovila thaaciri okela Momweneni mwa Muluku, Yesu aahincererya oriki: “Tthiri Muluku onniwerya sothene”. (Marko 10:23, 27) Mwekeekhai, yaahikhala athaaciri vakhaani yaawo yaari atthareli a Kristu. Atthu awo yaahaakhela miruku sootthuneya voohimya sa othaaciri mmulokoni mwa eKristau, masi awo khiyaavekeliwa wira yaavaheke alipa-oohaawa muhakhu aya wotheene.—1 Timótheyo 6:17.