Yehova Onimookhaliheryani
“Apwiya [Yehova] animwakhomaliha okathi w’owereiwa”.—ESAL. 41:4.
MWAAROWA WAAKHULA SAI?
Esalimo 41:4 ennikhaliherya sai okathi oniwereiwa ahu?
Xeeni vano vahinilipelela ahu openuxiwa mwa mwiiriirya okathi oniwereiwa ahu?
Xeeni vanitthuneya ahu okhalana ephoole voohimya sa inamuna sa olooliwa?
1, 2. Etthu xeeni ikwaha sikina nikhanle ahu owiikoha, ni matakiheryo xeeni a mBiibiliyani anuupuwela ahu?
AKHALA wira mootoko owereiwa vanceene, woonasa wene mootoko wiikoha so: ‘kinoopenuwa yoomi?’ Aahiiso mmusi anyu wala mpatthani onniwereiwa, nto munaikoha akhala wira onoopenuwa. Khahiyo etthu yootthekeya mutthu ophavela wira owo ni amusi awe akhalane ekumi yooloka. Mamwene manli yaakhala okathi wa maprofeta Eliya ni Eliseyo, yaahixankiheya mwaha wa ekumi aya. Mwene Akhaziya, yoowo aari mwanawe Akhabi ni Yezabeli, nuumala omora khivulala vanceene, aahikoha oriki: ‘Kiireke kinoopenuwa vavulanle aka?’ Muhoolo mwaya, Mwene BeniHadadi a oSiria, aahiwereiwa vanceene, nto aahikoha akhala wira ‘anvona eretta awe ele’.—2 Mam. 1:2; 8:7, 8.
2 Ninniroromela wira muhoolo itthu sinooloka. Hata vari siiso, atthu anniikoha akhala wira Muluku onoopaka etthu wira aakhaliherye. Khalai, ikwaha sikina Yehova aanaapenuxa atthu ni waahihimuxa mokhwaani, aarumeelaka maprofeta awe. (1 Mam. 17:17-24; 2 Mam. 4:17-20, 32-35) Niireke Muluku onoopaka etthu emosaru olelo-va?
3-5. Etthu xeeni Yehova ni Yesu aniwerya aya opaka, nto makoho xeeni anirowa ahu othokorerya?
3 Yehova onniwerya weettiherya ekumi ya atthu. Biibiliya onnooniherya wira khalai Muluku aahiwiiriha atthu owereiwa. Aahimuhukhumu Farawo aakhala okathi wa Abrahamu ni aahimwiiriha Miryamu, murokorawe Moise, ophwanyiwa eretta. (Maph. 12:17; Moth. 12:9, 10; 2 Sam. 24:15) Okathi aIsarayeli yahaaroromeleya aya, Muluku anaaruuhela “iretta sothene n’ohawa wothene”. (Otum. 28:58-61) Ikwaha sikina, Yehova aanaakhapelela wira ahiphwanyiwe iretta. (Okhum. 23:25; Otum. 7:15) Ikwaha sikina, aanaapenuxa atthu. Mwa ntakiheryo, owo aahimpenuxa Yobi okathi aawereiwa awe vanceene, khinaphavela okhwa.—Yobi 2:7; 3:11-13; 42:10, 16.
4 Hiyo ninnikupali wira Muluku onniwerya waapenuxa ale aniwereiwa. Nave-tho Yesu onniwerya waapenuxa atthu. Okathi aari awe mulaponi-mu, aahaapenuxa atthu yaarina makuttula, ecili, ni atthu oohoona ni oorakala. (Mmusome Matheyo 4:23, 24; Yoh. 9:1-7) Miiriirya iyo sinninikhaliherya olipelela itthu sooloka sa muhoolo Yesu onrowa awe opaka, elapo esya. Okathi owo, “khavo-tho onkela ohimya wira: ‘miyo ki muretta’”.—Yes. 33:24.
5 Okathi oniwereiwa ahu, niireke pooti olipelelaka wira Yehova ni Yesu anoonipenuxa mwa mwiiriirya? Exeeni enitthuneya wuupuwelaka okathi onithanla ahu enamuna ya olooliwa?
OKHALIHERIWA OKATHI ONIWEREIWA AHU
6. Miiriirya xeeni saapakiwa ni maKristau a eseekulu yoopacerya?
6 Eseekulu yoopacerya, Yehova aahaavaha maKristau oowoottihiwa owerya opaka miiriirya. (Mit. 3:2-7; 9:36-42) Mwa ntakiheryo, awo yaaniwerya waapenuxa atthu ni olavula mattaava oovirikana. (1 aKor. 12:4-11) Masi, muhoolo mwaya miiriirya iyo saahimala. (1 aKor. 13:8) Tivonto, olelo-va nihilipeleleke wira Muluku onoonipenuxa wala ompenuxa mmusi ahu mwa mwiiriirya.
7. Esalimo 41:4, ennilipiha sai?
7 Masi akhala wira nnoowereiwa, niroromeleke wira Yehova onoonimaaliha ni onikhaliherya, ntoko siirale awe ni arumeyi awe a khalai. Mwene Davidi olempe so: “Òreriwa t’ale anakhapelela alipa-òthoiwa: nihiku n’ohawa Apwiya anowòpola. Apwiya animwasuka, animwavaha ekumi n’ureriwa vathí-va”. (Esal. 41:2, 3) Masi eyo khenitaphulela wira mutthu aakhala okathi ole ni onamukhapelela mukhwaawe, khaarowa-tho okhwa, wala Yehova aarowa omukhapelela mwa mwiiriirya. Nto Yehova aarowa omukhapelela sai mutthu owo? Davidi onihimya so: “Apwiya animwakhapelela okathi w’ohawa: animwakhomaliha okathi w’owereiwa ni wo wipulela”. (Esal. 41:4) Yehova aanoona miteko sooreera sa mutthu ole aakhapelela akhwaawe, nto khaarowa oliyala. Nto Yehova aarowa omukhaliherya mutthu owo wira erutthu awe ekhale saana, maana Yehova oopaka erutthu mmukhalelo eniwerya wiipenuxa.
8. Moovarihana ni Esalimo 41:5, exeeni Davidi anvekenle awe Yehova?
8 Davidi aahilepa so: “Tivó miyo kinovekelakani. Apwiya! Kihotthekelani nyuwo: mukimorele ikharari, kivaheni ekumi”. (Esal. 41:5) Woonasa wene, Davidi aalempe masu ala, uupuwelaka okathi yoole Absalomi aaphavela awe omwaakha omwene, Davidi owereiwaka. Nnaamwi aaleveleliwe ni Yehova, Davidi nlelo aanuupuwela wira mixankiho saakhumelela vatthokoni vawe, waari mwaha wa yoottheka awe ni Bathixeba. (2 Sam. 12:7-14) Masi Davidi aanikupali wira Muluku ammukhaliherya okathi aawereiwa awe. Nto niireke Davidi aavekela wira Yehova ompenuxe mwa mwiiriirya?
9. (a) Etthu xeeni Yehova aamwiirenle awe Mwene Ezekiya? (b) Davidi aalipelela wira Yehova aarowa omukhaliherya sai?
9 Okathi mukina, Muluku aahimpenuxa Mwene Ezekiya, yoowo ‘awereiwe vanjene, ahanlene okhwa’. Okathi owo, Muluku aahipaka etthu. Ezekiya aahipenuwa ni aahikhala iyaakha 15. (2 Mam. 20:1-6) Masi Davidi khaavekenle wira Yehova ompenuxe mwa mwiiriirya. Masu awe anooniherya wira owo aavekela wira Muluku omukhaliherye, sisaale ntoko onrowa awe owiirela atthu anaathokorerya akhwaaya. Tivonto aaphavela awe wira ompenuxe. Mwaha woowi Davidi aahileveleliwa yoottheka awe, owo aahinvekela Muluku ommaaliha ni okhaliheriwa wira oretta wanwereya openuxiwe ni Yehova, ni amukhaliherye wira erutthu awe ekhale saana. (Esal. 103:3) Nto hiyo pooti opaka etthu emosaru.
10. Exeeni eniixutta ahu voohimya sa Trófimo ni Epafrodito?
10 Davidi khaapenuxiwe mwa mwiiriirya, siiso ntoko Trófimo, yoowo aari mpatthani awe murummwa Paulo, ahaapenuxiwe awe mwa mwiiriirya. Murummwa Paulo aahivahiwa owerya wa waapenuxa aretta. (Musome Miteko 14:8-10.) Owo aahaapenuxa apapawe Publio, yaawo yaawereiwa erutthu ni ovaluwasa. Paulo “ahalompela, ahiwixatherya matata, khwavoniha”. (Mit. 28:8) Masi Paulo khampenunxe Trófimo, yoowo eettana awe mikwaha sawe sa emisionaario. (Mit. 20:3-5, 22; 21:29) Okathi Trófimo aawereiwale awe khuhiyawerya omutthara Paulo, owo khampenunxe; masi aamuhiyale oMileto wira apenuwe toko. (2 Tim. 4:20) Vamosaru, okathi Epafrodito ‘awereiwale awe onahala vakhani okhwa’, Biibiliya khonihimya wira Paulo aahipaka mwiiriirya wira ompenuxe mpatthani awe ole.—aFil. 2:25-27, 30.
MIRUKU SINIREERELA OTTHARA
11, 12. Exeeni enisuwela ahu voohimya sa Luka, nto yena aamukhalihenrye sai Paulo?
11 Luka, yoowo aari meediku, ni olempe eliivuru ya Miteko, aaneetta mikwaha ni Paulo. (aKol. 4:14; Mit. 16:10-12; 20:5, 6) Woonasa wene aanimukhaliherya Paulo ni akina, okathi yaawereiwa aya, vaavo yeetta aya mikwaha sa omisionaario. (aGal. 4:13) Ntoko Yesu aahimmye awe, Luka aanaaloola atthu yaawereiwa.—Luka 5:31.
12 Biibiliya khonihimya okathi ni opuro Luka aixuntte awe muteko owo. Masi onnihimya wira Paulo aahaaroihela aKolosi makhomaso a Luka. Nto woonasa wene, Luka aasomme ixikola siniwiixuttiha mameediku oLawodiseya, waattamela oKolosi. Nave-tho, okathi Luka aalempe awe Evangelyo awe ni eliivuru ya Miteko, aahirumeela moolumo anirumeeliwa ni mameediku. Okhala wira yena aari meediku, nto owo aahilepa itthu sinceene voohimya sa miiriirya Yesu aapanke awe wira aapenuxe atthu.
13. Exeeni enireerela ahu wuupuwela nihinatthi ovaha wala waakhela miruku voohimya sa inamuna sa olooliwa?
13 Olelo-va, khuuvo munnihu oniwerya opaka miiriirya ni oniloola. Masi, akina pooti onivahaka miruku voohimya sa inamuna sa olooliwa, nnaamwi nihaavekenle. Ekeekhai wira miruku sikina ti sooloka. Paulo aahipaka eyo okathi Timootheyo aawereiwa awe mmirimani, woonasa wene mwaha wa maasi a muttetthe ole yaahaalonke.a (Mmusome 1 Timótheyo 5:23.) Masi eyo ennivirikana ni weererya omutumererya munna wala murokora orumeela makukhu, murette wala olya aahiiso osyaka olya itthu kamosa-kamosa, seiyo woonasa wene sihinrowa okumiherya mireerelo, hata sikhanle ookumiherya mixankiho. Ikwaha sikina atthu awo pooti ohimyaka so: ‘Mmusi aka aahikhalana eretta emosaru, masi nuumala olya murette owo, aahikhala saana’. Masi nuupuweleke wira hata atthu anceene alyaaka murette owo, nlelo pooti okumiherya mixankiho.—Musome Miruku 27:12.
MWAARUMEELE ANKHILI
14, 15. (a) Atthu xeeni anireerela ahu okhalana ephoole? (b) Miruku 14:15, enniixuttiha exeeni?
14 Otheene ahu ninniphavela okhalana ekumi yooloka wira nihakalaleke ni nimurumeeleke saana Yehova. Masi, hiyo na atthu oottheka, tivonto, khivaniweryaneya okhala nihiwereiwaka. Okathi oniwereiwa ahu, pooti okhalanaka inamuna sinceene sooloola eretta eyo, masi nihaana othanla enamuna yooreerela. Moothananiha, olumwenku ola wowaatta ananrima, aakhala atthu aniphavela ottottela mureerelo owereiwa wa akina wira aphwanye musurukhu. Awo pooti ohimyaka wira atthu anceene aatoko olya murette owo wala olooliwa ni awo, nto khipenuwa. Atthu wala mitthenkeso sikina sinnihimya wira mutthu ohaana othuma mirette seiye sirina esisapo yuulupale, masi aphavelaka ophwanya eluukuru paahi. Ekeekhai wira okathi oniwereiwa ahu, ninniphavela khula etthu enrowa onipenuxa ni okhala akumi mookathi munceene. Masi nihaana wuupuwela miruku Biibiliya onnivaha awe, oriki: “[Mutthu] ohipasopa onnikupali sothene sinihimeriwawe: mulipa-ànkhili onniwehaweha mwettelo awe wothene”.—Mir. 14:15.
15 “Mulipa-ànkhili” onnikhalana ephoole akhala wira itthu “sinihimeriwawe”, wala miruku onivahiwa awe sinikhuma wa mutthu ohikhanle nfurmeero wala meediku. Mutthu owo ohaana wiikoha so: ‘Ole onihimya wira murette wala enamuna ela yoolooliwa woomukhaliherya mutthu, masi kiireke aakhala atthu yoonale eyo yiiraneyaka? Atthu khanlikana, nto kiireke eyo enookikhaliherya miyo-tho? Kiireke khivaareerela otokosa saana mwaha owo wala waakoha atthu anisuwela oratteene myaha iyo?’—Otum. 17:6.
16. Itthu xeeni voohimya sa okhapelela ekumi ahu sinireerela ahu wuupuwelela mwa miruku?
16 Nuulumo na Muluku ninniixuttiha wira okathi oniwereiwa ahu nohaana waarumeela ankhili wira nisuwele enamuna yooloola enireerela orumeela. (Tito 2:12) Ankhili anoonikhaliherya akhala wira inamuna sinirumeeliwa wira mutthu orumeele murette owo ti sootikiniha. Niireke mutthu owo onivaha murette ole onniwerya otthokiherya saana ivarelo saya muteko? Niireke mameediku wala manfurumeero manceene annikupali tthiri wira enamuna eyo ti yooloka? (Mir. 22:29) Wala mutthu owo oniphavela onithuvula murima paahi? Mutthu pooti ohimyaka wira wookhala opuro woorakamela ophwanyiwe aya murette oniwerya oloola eretta ahu, masi mameediku khanisuwela. Niireke yookhala etthu enikupaliha tthiri wira murette owo onnivoniha eretta eyo? Mirette sikina sookhalana ‘esiiri’ ehinisuweliwa ni atthu akina. Tivonto, nohaana okhalana ephoole, maana Biibiliya onnilopola voohimya sa orumeela maxintta ni anahako.—Yes. 1:13; Otum. 18:10-12.
MUKHALANE EKUMI YOOLOKA
17. Etthu xeeni yooloka eniphavela ahu?
17 Nikhuuru noolamulela na eseekulu yoopacerya naahiroiha epaphelo mmilokoni. Nuumala ohimya itthu maKristau yaatthuneya aya osyaka, epaphelo eyo yaamanle ni moolumo ala: “Mwatthyawatthyawaka itthu iya, munimwetta sana. Mukhaleke ni murettele [ekumi]!” (Mit. 15:29) Nnaamwi moolumo ala yaari enamuna yoolaxerya, awo annuupuxerya wira khivanitthekeya ophavela okhalana ekumi yooloka, wira nimurumeeleke Yehova.
18, 19. Exeeni enilipelela ahu elapo esya enirwa?
18 Okhala wira na atthu oottheka, khivaniweryaneya okhala nihiwereiwaka. Okathi oniwereiwa ahu khaninlipelela olooliwa mwa mwiiriirya. Hata vari siiso, Wisupulula 22:1, 2, onnilavula sa okathi onirowa ahu olooliwa moomalela. Murummwa Yohani aahiweha moolohani “muró wa màsi èkumi” ni ‘miri s’ekumi’ saarina makukhu ‘anavoniha [waapenuxa] atthu a maloko othene’. Ela khenitaphulela wira ninrowa ovahiwa murette wa makukhu vano, wala muhoolo. Masi, enithoonyerya marehereryo Yehova onipaka awe, orweela mwa Yesu, wira aavahe okumi woohimala aapinaatamu animwiiwelela. Nto eyo etthu yootepexa oloka eniwehererya ahu.—Yes. 35:5, 6.
19 Hiyo ninniwehererya okathi owo wootepa ohakalaliha. Masi ohinatthi ophiya okathi owo, noosuwela wira Yehova onninikhapelela, hata okathi yoole oniwereiwa ahu, ni owo onrowa onikhaliherya ntoko aamukhalihenrye awe Davidi. Ntoko Davidi, hiyo pooti ohimyaka so: “Karerihiwá sisa ni nyuwo, kinomumula: kinokhala mahiku othene vamosá ni nyuwo”.—Esal. 41:13.
[Enoota]
a Eliivuru The Origins and Ancient History of Wine (Maphattuwo ni Soohimmwa sa Khalai sa Eviinyu) enihimya so: “Asomi ahooniherya wira mwaamukokho onikumiherya eretta ya mmirimani ni axikokho akina, annookhwa moohipisa yatakaaheriwa eviinyu”.