Mulipe Murima Yehova Ori ni Nyuwo!
‘Mwilipihe ni muhoveké. . . . Apwiya Muluku anyu, anokhala ni nyuwo’.—YOX. 1:9
MWAAROWA WAAKHULA SAI?
Yoxuwa aahaana opaka exeeni wira alipiheke waamini wawe ni olipa murima?
Matakiheryo xeeni a atthu yoonihenrye olipa murima yoovanreni murima?
Matakiheryo xeeni a nroromelo ni olipa murima anrowa wookhaliheryani mmuteko woolaleerya?
1, 2. (a) Mikhalelo xeeni sinrowa onikhaliherya ovilela soweeha? (b) Mwaarowa otthokiherya sai nuulumo noowi waamini? Muvahe ntakiheryo.
MUTEKO wa Yehova onnikumiherya ohakalala. Ekeekhai wira ninnikumana mixankiho sinaaphwanya atthu otheene, nave-tho ‘ninnihawa mwaha wa wettela exariya’. (1 Ped. 3:14; 5:8, 9; 1 aKor. 10:13) Wira nixintte itthu iyo, nihaana okhalana waamini ni olipiha murima.
2 Waamini ontaphulelani? Murummwa Paulo oolepa ariki: ‘Wamini ti enamuna ya okhalana itthu sinlipelelahu, ni osuwelexa itthu sihinònahu’. (aHéb. 11:1) Biibiliya mukina moolumo ala ataphuleliwe so: ‘Waamini onooniheriwa ni miteko sekeekhai sa itthu ninlipelela ahu. Waami, ori okupaleela itthu nihiniwerya ahu woona”. (The Simple English Bible) Yalempwa edukumento saana nileiheriwaka ovahiwa muhakhu, hiyo ninnikupaleela wira muhakhu owo ti wawihu. Okhala wira ninnikupali wira Muluku onimwaakhwaniherya masu awe, tthiri eyo enitaphulela wira hiyo ninniroromela. Waamini wahu onniniiriha okupali wira muhoolo nnooweha wiiraneya wa anatiri a mBiibiliyani, nto ninnikupali wira tthiri ikeekhai sotheene sa omunepani sihinoona ahu sinimwiiraneya tthiri.
3, 4. (a) Olipa murima ontaphulelani? (b) Enamuna xeeni enrowa onikhaliherya olipiha murima ni waamini wahu?
3 Ntoko sinitthokiheriwa aya ni atthu akina, olipa murima onitaphulela okhalana “mukhalelo, muupuwelelo, orumeela makhalelo ooloka wira olavule wala opaka etthu vohoova etthu nnaamwi voopihaka wala okhoottiheriwa”. (The New Interpreter’s Dictionary of the Bible) Nakhala oolipa murima, nnoophwanya ikuru, wiilipiha, ni ikhwaha sikina ohoova etthu.—Mark. 6:49, 50; 2 Tim. 1:7.
4 Waamini ni olipa murima, ti mikhalelo sooloka. Sai akhala wira hiyo ninniphavela wuncererya waamini wahu masi khanrina mukhalelo wa olipa murima? Nto atthu anceene aromoliwe mBiibiliyani, aavaha ntakiheryo nooloka na waamini ni olipa murima. Nto enamuna emosa ya olipiha waamini wahu, ori othokorerya matakiheryo awo.
YEHOVA AARI NI YOXUWA
5. Wira Yoxuwa akhumele saana mmuteko aavahiwe awe, exeeni aatthuneya awe opaka?
5 Nrowe ntthikele otthuli etthu yowiiraka isekulu 35. Soovira iyaakha 40 nuumala imilyau sinceene sa anaIsarayeli woopoliwa weepotthani wEgito ni owerya wuulupale wa Yehova. Profeta Moise tori muhooleli. Vano nuuvira iyaakha 120, Moise aahiweha Elapo Yoolaiheriwa aryeene mapuro oorakamela vasulu va Mwaako Nebo. Nto Yoxuwa, mulopwana yoowo aari “òsareya ankhili ni miruku”, tonimuranttela Moise. (Otum. 34:1-9) Anaisarayeli aniphavela okuxa muttetthe wa oKanani. Wira akhumele saana ntoko muhooleli aya, Yoxuwa ohaana okhalana ankhili anikhuma wa Muluku. Nave-tho ohaana omuroromela Yehova ni wooniherya olipa murima ni okhala aikuru.—Otu. 31:22, 23.
6. (a) Nthowa xeeni Yoxuwa 23:6, onnitumererya awe olipa murima? (b) Masu ari mMiteko 4:18-20 ni Miteko 5:29, anniixuttiha exeeni?
6 Olipa murima, okhala a miruku ni waamini wooniheriwe ni Yoxuwa woonasa wene wahaalipiha aIsarayeli nuumala okuxa muttetthe woKanani. Masi, wira ewerye owana ekhotto saana, awo yaatthuneya okhalana ele enihimmwa okhala olipa murima ohinooneya, eyo ti etthu yaarowa waakhaliherya opaka ele yaatumereriwa aya ni Yoxuwa. Atthimakelaka okhwa, aahilavula wira: ‘Mulipihe murima: mukhalele nthiti wettela sothene silempwe mulivuruni mwa ikano sa Moise, muhihapuwelaka nnákhala mono wolopwana walá mono wothiyana’. (Yox. 23:6) Hiyo-tho, nintthuneya olipa murima wira nimwiiweleleke Yehova okathi wotheene. Eyo enihela muhina okathi apinaatamu anniruma aya opaka itthu sinimunanara. (Mmusome Miteko 4:18-20; 5:29.) Akhala wira ni murima wotheene ninnimuroromela Yehova, owo onoonikhaliherya olipa murima okathi wooxankiha.
MOOTA WOOKHUMELA SAANA EPHIRO ENITTHARA AHU
7. Wira Yoxuwa avareke miteko mohoova aahaana opaka exeeni?
7 Wira nikhale oolipa murima, nihaana omwiiwelelaka Muluku, osoma Nuulumo nawe ni weettela. Eyo ti etthu Yoxuwa aapanke awe nuumala omuranttela Moise. “Mulipihe murima, mukhalane nthiti. Mmaliherye molumo othene yorummyaweni Moise, murumeyi aka. Muhihapuweleké mono wolopwana nnákhala mono wothiyana, siso munoreriwa mwa miteko sanyu sothene. Muhihiyeké osoma elívuru ila ya ikano. Mutthokeleleke ikano seiyo othana n’uhiyu, wira mwetteleke orattene sothene sinrumaya. Mwirá siso, munoreriwa okathi wothene w’ekumi anyu, khamunrowa-tho wojela miteko sanyu, nnákhala mmosá”. (Yox. 1:7, 8) Yoxuwa aahiiwelela masu ala nto kokhumela saana. Namutakiha owo, nnimwinnuuherya olipa wahu murima ni okhumela saana mmuteko wa Muluku.
8. Yoolepa ya mwaakha wa 2013 ekumihiwe eliivuru xeeni, nto nyuwo munoonela sai nikhaliheryo nirina aya masu awo?
8 Tthiri Yoxuwa aahilipa murima vanceene nuumala wiiwa masu a Yehova oowi: ‘Mwilipiheke, muhove, okhala wira Apwiya Muluku anyu anokhala ni nyuwo mapuro othene anrowanyu okhalaka’. (Yox.1:9) Nave-tho, Yehova ori ni nyuwo. Nto, ‘nihithukumeleke, nnákhala wova’ mwaha wa mixankiho sahu. Moone masu ala oolipiha saana ani: ‘Mulipihe murima, mukhalane nthiti. . . . [Yehova] Muluku anyu onokhala ni nyuwo’. Masu ala a Yoxuwa 1:9 aathanliwa wira ekhale yoolepa ya mwaakha wa 2013. Tthiri masu ala anrowa onlipihaka myeeri sinirwa, ntoko sinrowa aya onilipiha moolumo ni sowiira sooloka sa atthu akina arina waamini ni olipa murima.
AWO YAAHIVIKANIHA OKHALA OOLIPA MURIMA
9. Rahabi oonihenrye sai waamini ni olipa murima?
9 Okathi Yoxuwa ni alipa oohottela yaaronwe aya oKanani, muthiyana namararuwa iihaniwa Rahabi ahaavitha khurowa waawoka awanani aya. Mwaha wa olipiha wawe murima ni waamini, Rahabi ni emusi awe yaahoopoliwa okathi anaIsarayeli yaanyanyale aya esidade ya oYeriko. (aHéb. 11:30, 31; Yak. 2:25) Nto Rahabi aahihiya okhala namararuwa wira amusiveliheke Yehova. Atthu akina yiixuntte eKristau, ahaamini khulipa murima ni ovarexexa mweettelo wooloka wira erukunuxe mukhalelo wa khalai wira emusiveliheke Muluku.
10. Mikhalelo xeeni saari-vo okathi Ruthi aalipihenrya awe okokhorela wekeekhai, nto mareeliho xeeni yaamukhumelenle?
10 Nuumala okhwa Yoxuwa, muthiyana oMowabi, Ruthi aahilipiha murima khiyatthara okokhorela wekeekhai. Okhala wira owo aari naamukhweli a wIsarayeli, aanisuwela etthu voohimya sa Yehova. Nave pwiyamwaana awe yoowo aari-tho naamukhweli, Nowemi, aamanke oMowabi; masi khuthanla otthikela oBethelehemu, wIsarayeli. Mphironi, Nowemi aanimukhanyererya Ruthi otthikela elapo awe oMowabi, masi Ruthi ahaakhula wira: ‘Muhikikhanyererihé wohiyani: nkintthuna omwalana ni nyuwo. . . Atthu anyu anrowa okhalaka atthu aka, Muluku anyu onrowa okhalaka Muluku aka’. (Ruth. 1:16) Ruthi ahaakhwaniherya tthiri masu awe. Nuuvira okathi, mmusi awe Nowemi, Bowazi, aahimuthela Ruthi khumuyara mwaana yoowo aari muhavinre awe Davidi ni Yesu. Tthiri Yehova onnaareeliha ale arina waamini ni olipa murima.—Ruth. 2:12; 4:17-22; Math. 1:1-6
ATTHU ANCEENE YAAHILEVA OKUMI AYA!
11. Yehoyada ni Yehoxeba yoonihenrye sai olipa murima, nto mureerelo xeeni waakhumelenle?
11 Ohoova wala olipa wahu murima onnilipa okathi ninsuwela ahu wira Muluku ori ni yaale anicalela soophavela sa Muluku ni sa maKristau akhwaaya ovikana sawaya. Mwa ntakiheryo, nkahaya mmuupuwele Mukhulupale a Anamukuttho Yehoyada ni amwaarawe, Yehoxeba. Nuumala okhwa mwene Akhaziya, nto Athaliya maama awe Akhaziya, aahimananiha owiiva anamwane otheene a mwene wira aamalihe ale yaarowa olamulelaka. Masi Yehoyada ni Yehoxeba, yaahiileva ikumi saya khumusuka Yowasi mwaana a Akhaziya vohooniwa, etthu yowiiraka iyaakha thanu namosa. Nto eyaakha ya thanu na piili, Yehoyada aahimulaleya Yowasi okhala mwene, nto khuruma wiiviwa Athaliya. (2 Mam. 11:1-16) Muhoolo mwaya, Yehoyada aahimukhaliherya Mwene Yowasi olokiherya empa ya Muluku. Nto okathi Yehoyada aakhwiye awe arine ene iyaakha 130, owo aavithiwe mapuro yaavithiwa mamwene ‘okhala wira ahivara miteko sorera’ wa Muluku ekeekhai ni empa awe. (2 Wah. 24:15, 16) Nto, olipa murima wa Yehoyada ni amwaarawe Yehoxeba, waahikhaliherya ovikaniha omwene wa Davidi mpakha Mesiya wala Kristu.
12. Exeeni Ebedi-Mekeki aapanke awe yooniherya olipa murima?
12 Ebedi-Mekeki, mulopwana ahaathela yoole aakhala owanyawe Mwene Zedekiya, aahileva-tho okumi awe mwaha wa Yeremiya. Mwene ni akhulupale a oYudeya yaahimulupattha Yeremiya emootheryaka wira oniveeha omwne wa oYudeya, nto khuvariwa ni oriheliwa mweehimeni wira akhwe. (Yer. 38:4-6) Nnaamwi yaari etthu yowoopiha Yeremiya woottheriwa oveeha olamulelo wa mwene, Ebedi-Meleki aahilipiha murima khunvekela Zedekiya wira amoopole profeta. Zedekiya aahimwaakhulela Ebedi-Meleki vano khuvahiwa axilopwana 30 wira yamukumihe Yeremiya mweehimeni. Orweela mwa profeta, Muluku aahimuroromeliha Ebedi-Meleki wira owo khaarowa wiiviwa okathi wa ohononiwa wa Yerusalemu ni anakhotto a oBabilonia. (Yer. 39:15-18) Tthiri olipa murima ni miteko sa Muluku onniphwanyiha mireerelo.
13. Arumeyi aHeeberi araru yoonihenrye sai olipa murima, nto ninrowa ottottela sai mureerelo wa sowiiraneya iyo?
13 Eseekulu ya neethanu na piili, A.E.C. arumeyi a Yehova araru yaari aHeeberi yaahoona saana wira Muluku onnaatthuvela ale anaamini ni olipa murima. Mwene Nabukhodonosori ahaathukumanya akhulupale khuhimya wira ekokhoreliweke elatarato ya eweero. Yoole aarowa okhootta okokhorela aarowa oriheliwa vaikho voovihexa. Arumeyi ale aHeeberi araru mwa nttittimiho yaahimwaakhula Nabukhodonosori wira ‘Muluku ahu, yowo onimurumelahu, aweryá onòpola mmoroni mulupale ni mmatatani mwanyu, ononòpola, nyuwo mwené musuwelexe wira hiyo khanintthuna omurumela muluku anyu, nnákhala okokhorela elatarato ya wero epakihale anyu’. (Dan. 3:16-18) Woopoliwa wootikiniha wa aHeberi ale araru onnilavuliwa saana ni Daniyeli 3:19-23. Nnaamwi waaniheryasa nihiwehereryaka wiiviwa ni mooro, masi sinniniphwanya soweeha sinixankiha ororomeleya wahu, tivonto nikupaliki wira Muluku onooreeliha waamini ni olipa wahu murima.
14. Moovarihana ni Daniyeli ekapiitulu 6, Daniyeli oonihenrye sai olipa murima, nto mareeliho xeeni yaakhumelenle?
14 Daniyeli ahooniherya waamini ni ohoova okathi awanani awe yaamutumererya aya Mwene Dario wira alipiherye nlamulo noowi ‘Akhalá mutthu ohiniwelela ekano ela, ariheliwe mulittini muri akharamu’. Nuumala Daniyeli osuwela wira edukumento ele yaahipakiwa, mowaakuveya ‘Daniyeli ahirowa owani, empa awe esala y’osulu, yahikhalana ijanela satthukuleliwa epantte y’oYerusalemu, vajanelani vo, Daniyeli anikokhora imara ttharu khula nihiku, amulompaka Muluku nunvuwiha ntoko salimalenlyawe wira okhuma khalai’. (Dan. 6:7-11) Moolipa murima, Daniyeli aahivonyeriwa mulittini mwa akharamu; masi Yehova aahimoopola.—Dan. 6:17-24.
15. (a) Akila ni Prisila avanhe ntakiheryo xeeni na waamini ni olipa murima? (b) Masu a Yesu ari muYohani 13:34 antaphulelani, nto maKristau anceene anooniherya sai ophenta mmoota owo?
15 Khiivo yiipithihiwe mBiibiliyani mwa itthu siiranen’ye. Akila ni Prisila, ‘yahileva ekumi aya’ wira emukhapelele Paulo. (Mit 18:2; aRom. 16:3, 4) Moolipa murima yaahiiwelela masu a Yesu ani: ‘Kinovahani nikano na nanano: mphentaneke mukina ni mukhw’awe. Sisale miyo kophentalyakani, siso-tho nyuwo muhana ophentana’. (Yoh. 13:34) Nlamulo na Moise naahimya wira mutthu amphenteke namwaattamanani awe ntoko siniiphenta awe. (Ona. 19:18) Masi nlamulo na Yesu naari ‘nsya’ mmoota saatthokiherya aya ophenta, wira mutthu ohaana oleva okumi awe mmureerelo wa akina ntoko owo siirale awe. MaKristau anceene ahooniherya ophenta moolipa murima ‘elevaka ikumi saya’ wira yaasuke maKristau akhwaaya wira ehihooxiwe ni atakhali.—Mmusome 1 Yohani 3:16.
16, 17. Atthareli a Kristu a eseekulu yoopacerya etthu xeeni yeeherenrye waamini waya, nto eyo enlikana sai ni maKristau a vano?
16 Emutakihaka Yesu, maKristau oopacerya moolipa murima yaanimukokhorela paahi Yehova. (Math. 4:8-10) Awo yaahikhootta ompaherya rupani mwene a oRoma. (Moone efootu) Daniel P. Mannix, olempe so: “MaKristau yaahiyale waamini waya yaari vakhaani paahi; nnaamwi altari a mooro wa rupani aapwehiwe opuro wiitthaniwa arena wooniwa ni atthu otheene. Nto anamutthukiwa otheene etthu emosa paahi yaavekeliwa aya waari omuhela rupani paahi valtari a mooro, nuumala opaka eyo mutthu owo aanivahiwa Edukumento yaamwiiriha okupaleeliwa wira oopaka erupani, nto mutthu owo aanitaphuliwa. Anamutthukiwa yaanileeliwa saana wira khahiyo yaarowa omukokhorela mwene, masi ompaherya rupani mwene waarowa okhala omukupali mwene ntoko muluku ni mukhulupale a olamulelo wa oRoma. Nnaamwi vari siiso, maKristau anceene khiyaaphavenle omukokhorela mukhulupale owo wira yoopole ekumi aya”.—Those About to Die; (Atthu Yaawehererya Wiiviwa)
17 MaKristau a mahiku ala, yaahithukumanyiwa mapuro anitthukweliwa atthu ni kuvernu Nazista; nto eleeliwaka wira yaarowa wiiviwa, yaanivahiwa okathi wira yaasinari edukumento yaalavula wira yamukhootta Yehova khiyaarowa wiiviwa. Vakhaani paahi ti yaasinanri. Nave okathi ovinre niinaano, oRuanda, Anamoona aTutsi ni aHutu yaahileva ikumi saya ekhapelelanaka nnaamwi yaakhoottiheriwa. Eyo yaatthuneya olipa murima.
MUUPUWELEKE WIRA YEHOVA ORI NI HIYO!
18, 19. Malikanyiho xeeni ari mBiibiliyani a atthu yaarina waamini ni olipa murima annikhaliherya ovikaniha olaleerya?
18 Vano nookhalana eparakha nivahiwe ahu ni Muluku ntoko arumeyi awe wira nilaleyeke ihapari sa Omwene ni waapaka awiixutti a Kristu. (Math. 24:14; 28:19, 20) Ninnihakalala okhalana ntakiheryo nooloka na Yesu! Owo aanivira ‘ilapo ni mittetthe sothene alaleyaka ihapari sorera sa omwne wa Muluku’. (Luka 8:1) Ntoko owo, nintthuneya olipa murima ni waamini wira nilaleyeke ihapari sa Omwne. Nikhaliheriwaka ni Muluku, nnoowerya olipa murima ntoko Nowe, namalaleya ooluttuweliwa a ‘exariya’ moolumwenkuni wa atthu ohaamini, masi khilaleya orwa wa mutaaseke.—2 Ped. 2:4, 5.
19 Ovekela onninikhaliherya ovikaniha olaleerya. Okathi yaalupatthiwa aya atthareli a Kristu, awo yaahivekela ‘ikuru sa owerya olaleya molumo ni wilipiha ni ohova’; nto mavekelo awo yahaakhuliwa. (Musome Miteko 4:29-31.) Akhala wira nyuwo munnoovelela olaleerya empa ni empa, munvekeleke Yehova nikhaliheryo wira mwaaminiki ni olipa murima.—Musome Esalimo 66:19, 20.a
20. Nikhaliheryo xeeni nirina ahu ntoko arumeyi a Yehova?
20 Etthu yoovila okhalana mweettelo wowaamini mwaha wa mixankiho sinniphwanya mulaponi-mu moohiloka. Masi khahiyo niri mekhihu. Muluku ori ni hiyo. Nave-tho Mwanawe yoowo ori Muru wa muloko ori ni hiyo. Ohiya-vo, nookhalana-tho maKristau akhwiihu Anamoona a Yehova olumwenku wotheene anivikana 7.000.000. Vamosa ni atthu ala, nto nivikaniheke okhalana nroromelo nilaleyaka ihapari sooreera nuupuwelaka yoolepa ya mwaakha wa 2013 eni: ‘Mulipihe murima, mukhalane nthiti. . . . [Yehova] Muluku anyu onokhala ni nyuwo’.—Yox. 1:9.
[Enoota]
a Moone-tho matakiheryo a olipa murima ari mwa artigo oni: “Muhoove, Nave Mulipe Murima Vanceene” (Seja Corajoso e Muito Forte). A Sentinela de 15 de Fevereiro 2012.
[Elatarato epaaxina 7]
[Eponto yuulupale ya epaaxina 8]
Yoolepa ya mwaakha wa 2013: ‘Mulipihe murima, mukhalane nthiti. . . . [Yehova] Muluku anyu onokhala ni nyuwo’.—Yoxuwa 1:9
[Elatarato epaaxina 10]
MaKristau oopacerya, khiyiirela mpantta itthu soohiloka saavalaanyiha ni Muluku.