MYAHA SA ARKIVO AHU
“Yehova Ohooruuhani oFrança Wira Mwiixutte Ekeekhai”
OKHUMA emiravo awe Antoine Skalecki aaneetta ni ekhavalo awe khula okathi. Owo aanivolowa mmikotini mooriipa, olovolaka miritti soolemela sa makhala yaathimpwa nipuro wiixerya waya waaphiya imeeturu 500. Paapa awe Antoine aakhwiiye nipuro nenno okathi yaapotowenle aya etthaya mulittini mmo, nto ahaana orummwa Antoine orowa ovara muteko nipuro nlo ovirihaka iwoora 9 khula nihiku. Wookhala okathi, Antonie aahanle awe vakhaani okhwa mwaha wa etthaya yaapotowenle mulittini.
Antoine aari mmosa a anamwane yaayariwe oFrança ni atthu yaakhumme oPolônia okhuma eyaakha ya 1920 ni 1930. Exeeni yaawiirinhe atthu a oPolônia orowa oFrança? Vaavo elapo ya oPolônia yaatthikenle aya okhalana murettele nuumala Ekhotto Yoopacerya ya Olumwenku Wotheene, elapo ele yaahiyariwa atthu anceene mpakha ohikhala opuro. Masi oFrança yaahiiviwa alopwana yaavikana emilyau emosa okathi wa ekhotto, nto yaanitthuneya atthu anceene wira yavareke muteko woothipa makhala. Tivonto, guvernu a elapo ya oFrança ni oPolônia yaahiiwanana wira atthu ale athaameleke elapo ele okhuma Setembro 1919. Mwaakha wa 1931 atthu a oPolônia yaakhala oFrança, yaahiphiya 507.800, nto atthu anceene a oPolônia yaakhala mpantta onikhuma nsuwa wa elapo ele waathimpwa makhala.
Atthu ale a nthiti a oPolônia yaavara muteko woothipa makhala, yaahiruuha soolema saya ni itiini saya. Antoine yoowo orina iyaakha 90, onnuupuwela oriki: “Taata aka Joseph aanikihimeerya Soolempwa Sowaarya seiyo saattittimiha awe vanceene okhala wira aahiyeriwe ni paapa awe”. Khula eTtiminku, imusi sotheene sa atthu a oPolônia yaaniwara ikuwo saya soolokexa anaarowa okerexa, ntoko siira aya aryeene elapo aya, masi eyo khiyaasivela atthu akina a oFrança yahamphavela Muluku.
Muttetthe wa Nord-Pas-de-Calais, tapacenrye aya atthu a oPolônia, olaleeriwa ni Alipa-oomusoma Biibiliya, yaawo yaalaleerya muttetthe ole mwa nthiti mwaakha wa 1904. Mwaakha wa 1915, yaahipacerya opakiwa erevista The Watch Tower ya nttaava na oPolônia, ni erevista The Golden Age (yeeyo vano eniireliwa Despertai!) aapacenrye okumiheriwa mwaakha wa 1925. Imusi sinceene saanisiveliwa masu yaakumihiwe mBiibiliyani yaalempwale irevista iyo vamosa ni eliivuru A Harpa de Deus ya nttaava na oPolônia.
Emusi ya Antoine yaahiiwa aromoliwaka Alipa-oomusoma Biibiliya ni atatawe, yaawo yaaronwe muthukumano ekwaha yoopacerya mwaakha wa 1924. Mwaakha yoole Alipa-oomusoma Biibiliya yaahipaka esembeleya aya yoopacerya yaalavuliwa nttaava na oPolônia muttetthe wa Bruay-en-Artois. Vahivinrye mweeri nlelo, namurummwa a oSeedi mundial Joseph F. Rutherford aahilavula mwaha epooma yeeyo, nto atthu 2.000 yaahirwa. Nuumala owoona atthu ale anceene yaawo yaari a oPolônia, Munna Rutherford aalavunle so: “Yehova ohooruuhani oFrança wira mwiixutte ekeekhai. Vano nyuwo ni aniinyu mwaakhaliheryeke atthu a oFrança! Wookhala muteko muulupale wa olaleerya onitthuneya ovariwa, nto Yehova onnaaphavela atthu wira avare muteko owo”.
Tthiri Yehova Muluku aahikhaliherya muteko elapo ele! MaKristau ale yaalavula nttaava na oPolônia yaanikhalela nthiti muteko woolaleerya ntoko yaakhalela aya nthiti muteko woothipa makhala! Akina yaahitthikela elapo aya wira yaalaleerye ekeekhai amusi yahanle. Teofil Piaskowski, Szczepan Kosiak, ni Jan Zabuda ti atthu yaale yaathaamale oFrança wira yalaleerye mapuro manceene a oPolônia.
Masi atthu anceene yaalavula nttaava na oPolônia yaahihala oFrança ni yaahilaleerya ni nthiti vamosa ni anna ni arokora a oFrança weiwo. Muthukumano muulupale waapakiwe mwaakha wa 1926, muttetthe wa Sin-le-Noble, atthu 1.000 yaahirwa owiriyana eprograma ya nttaava na oPolônia, akina 300, yaawiriyanne nttaava na oFrança. Anuário a 1929 aahimmye so: “Mwaakha ola anna oowiiraka 332 anilavula nttaava na oPolônia aavahererya ekumi aya ni aabatiziwa”. Ehinatthi opacerya Ekhotto ya Nenli ya Olumwenku Wotheene mwa miloko 84 saari elapo ya oFrança, 34 saalavuliwa nttaava na oPolônia.
Mwaakha wa 1947 Anamoona a Yehova anceene yaaheemererya okathi yaalattuliwe aya ni guvernu a oPolônia wira atthikele elapo aya. Hata nuumala anna awo othaama, wiimananiha waya ni wa anna a oFrança waanooneya okhala wira waahikhumelela wuncerereya wa 10 pursento mwaattelo wa anamalaleerya a Omwene mwaakha ole. Okhuma vaavale mwaattelo aya waahitepa wunnuwa orowa 20, 23, mpakha 40 pursento okhuma mwaakha wa 1948 mpakha 1950! Wira yiinihiwe nikuruta anamalaleerya awo asya, efiliyaali ya oFrança yahaaruma axitokweene a isirkwitu okhuma mwaakha wa 1948. Mwa anna athanu yaathanliwe, axexe yaari atthu a oPolônia, mmosa a anna awo aari Antoine Skalecki.
Anamoona a Yehova anceene a oFrança anniitthaneliwa nsina nookhuma oPolônia na anna ale awiixuttinhe ekeekhai, yaawo yaavara muteko moowiilipiha athipaka makhala ni alaleeryaka. Olelo-va aakhala atthu anceene akhumme ilapo sikina aniixutta ekeekhai oFrança. Anamalaleerya a ilapo sikina wala ale anitthikela ilapo saya, otheene aya annikhalela nthiti muteko woolaleerya Omwene ntoko anna ale a oPolônia yaapacenrye olaleerya elapo ele.—Ekumihiwe arkivo ahu oFrança.