Watchtower EBIBLIOTEKA ONLAINE
Watchtower
EBIBLIOTEKA ONLAINE
Emakhuwa
  • BIIBILIYA
  • ILIIVURU
  • MITHUKUMANO
  • Xeeni Vanitthuneya Ahu Omwiiwexexa Biibiliya?
    Owehaweha—2015 | Dezembro 1
    • MWAHA WA VAKAAPANI | NIIREKE VANNIWERYANEYA OMWIIWEXEXA BIIBILIYA?

      Xeeni Vanitthuneya Ahu Omwiiwexexa Biibiliya?

      “Biibiliya ti eliivuru ya etiini yootepa osuweliwa. Masi, eyo ennooniwa ni atthu a oChina ntoko eliivuru ya elapo ekina ni yoohikhalana efaita”.​—LIN, CHINA.

      “Hata iliivuru sa etiini aka eHindu nkiniwerya wiiwexexa, nto, kinrowa owerya sai omwiiwexexa Biibiliya?”​—AMIT, INDIA.

      “Kinnimuttittimiha Biibiliya ntoko eliivuru ya khalai, nave, kinniiwa wira aBiibiliya anceene khareere otumihiwa. Masi, miyo nkitonko omoona Biibiliya”.​—YUMIKO, JAPÃO.

      Anamunceene olumwenku wotheene anninvaha efaita yuulupale Biibiliya. Masi akina khanisuwela etthu voohimya sa ele Biibiliya onihimya awe. Eyo enniwiiraneela atthu imilyau sene anikhala wAsia, waahela muhina anamunceene anikhala ilapo seiye Biibiliya uulanne awe.

      Waaniheryasa, munniikoha so: ‘Xeeni vanitthuneya ahu omwiiwexexa Biibiliya?’ Wiiwexexa ele Biibiliya onihimya awe onimookhaliheryani myaha iya sinittharelana:

      • Moota woophwanya ohakalala

      • Oxintta mixankiho sa emusi

      • Ovilela mixankiho sa mutthu mwaneene

      • Wataana saana ni akina

      • Orumeela saana musurukhu

      Mmuupuwele Yoshiko, oJapão. Owo aaniphavela osuwela ele Biibiliya enihimya awe, nto khulakelaka omusoma. Exeeni aaphwannye awe? Owo onihimya so: “Biibiliya ookiphwanyiha yoolakela ya okumi ni nlipelelo na muhoolo. Vano koophwanya ohakalala mookumini mwaka”. Amit, oromoliwe osulu, aahilakela omusoma Biibiliya. Owo oni: “Kaahihakalala vanceene. Biibiliya ookhalana soohimmwa soovareleya muteko wa atthu otheene”.

      Biibiliya onnaakhaliherya atthu imilyau sinceene. Wira Biibiliya oophwanyiheni mureerelo, muhaana omusoma ni omutokosa.

      [Ekaaxa epaaxina 3]

      Wira musuwele soohimmwa sikina sa moota Biibiliya okhanle awe oowookhaliheryani, moone ebroxura eni: Como Ter uma Vida Satisfatória, yoolaleiwa ni Anamoona a Yehova.

  • Eliivuru enireerela ahu wiiwexexa
    Owehaweha—2015 | Dezembro 1
    • MWAHA WA VAKAAPANI | NIIREKE VANNIWERYANEYA OMWIIWEXEXA BIIBILIYA?

      Eliivuru Enireerela Ahu Wiiwexexa

      Tthiri, Biibiliya eliivuru ya khalaixa. Opacenrye liini olempwa? Owo aapacenrye olempwa wOriente Médio iyaakha 3.500 sivinre. Nalikanyiha, owo waari okathi wa olamulelo woowerya wa omwene Shang wa oChina, nave-tho iseekulu 10 ehinatthi opacerya eBudismo wIndia.​—Nwehe ekaaxa eni: “Ikeekhai Voohimya sa Biibiliya”.

      Akhala wira eliivuru eyo ennikhaliherya ni ennittotteleya mureerelo wa apinaatamu, nto eyo ti yootthuneya nave eyo ehaana wiiwexexiwa. Biibiliya ori ntoko eliivuru eyo. Owo onnaakhula makoho ootepexa otthuneya a mookumini.

      Mwa ntakiheryo, niireke mootoko wiikoha so: ‘Hiyo ninkhuma woowi?’ Nikoho nlo ninnaaxankiha atthu okhuma khalai. Nto waakhuliwa waya oniphwanyaneya eliivuru ya Biibiliya ya Maphattuwelo ikapiitulu piili soopacerya. Ikapiitulu iyo sinihimya wira “wopajeryani”, eyo piiyo, ibilyau sa iyaakha sivinre, Muluku aahipattuxa erimu, igaláxia, itheneeri, ni elapo ya vathi. (Maphattuwelo 1:1) Moottharelana, Biibiliya onnihimya ele Muluku aapanke awe wira elapo ekhaliweke, moota saakhumelenle aya miri, inama, apinaatamu, ni ele yaamwiirinhe Muluku opaka itthu iyo.

      OLEPIWE WIRA ATTHU AMWIIWEXEXEKE

      Biibiliya onninivaha miruku soovareleya muteko seiyo sinnikhaliherya oxintta mixankiho khula nihiku. Miruku iyo okhweya wiiwexexa. Moone mathowa manli anittharelana, aniiriha okhala sookhweya.

      Wanipacerya, Biibiliya olempwale mwa enamuna yoowiiweya, yooluluwanya ni yoovara murima. Owo khonirumeela masu manceene ooxankiha wala oovila wiiwexexa. Masi onnirumeela moolumo anisuwela ahu ni aniwerya ahu wiiwexexa. Hata itthu sooxankiha wiiwexexa sinnitthokiheriwa ni moolumo ookhweya anirumeeliwa mahiku otheene.

      Mwa ntakiheryo, Yesu aahirumeela malikanyiho manceene ookhweya yaawo yaavarihana ni itthu saasuweliwa okathi ole, ophavelaka ovara mirima sa atthu. Eliivuru ya Matheyo ekapiitulu 5 mpakha 7 ennilavula sa malikanyiho awo Yesu aatthokihenrye awe okathi aalavula awe mwaha awe woosuwelexiwa oniitthaniwa Olaleerya Vamwaako. Mulipa-ootokosa myaha, ohimyale wira mwaha owo ti “woovareleya muteko”, ni “onoonikhaliherya akhala wira nnimweettela malakiheryo aya, ohiya osuwela paahi”. Munoowerya osoma ikapiitulu iyo mwa minutu 15 wala 20, ni munoohakalala oweha wira nnaamwi moolumo a Yesu yaari ookhweya wiiwexexa aakhalana owerya.

      Etthu ekina enimwiiriha Biibiliya okhala ookhweya omwiiwexexa, ti myaha sawe. Owo khahiyo eliivuru ya itthu sowoothereriwa ni ihantisi. Masi, moovarihana ni Enciclopédia World Book, Biibiliya onnaaromola atthu oovuwa ni ale yahooneliwa vatthu, vamosa ni ikhotto saya, oxintta waya, soolipelela saya, ni soovonya saya. Ti vookhweya otthokiherya ni wiiwexexa myaha iyo sa atthu eekeekhai ni sowiiraneya sekeekhai ohela muhina itthu sootthuneya sinniixuttiha aya.​—aRoma 15:4.

      ONNIPHWANYANEYA MWA MATTAAVA MANCEENE

      Wira mwiiwexexe eliivuru emosa, eyo ehaana olempwa ni nttaava munisuwela anyu. Olelo-va, waaniheryasa Biibiliya onniphwanyaneya mwa mattaava muniwerya anyu wiiwexexa, voohicikha etthu sa opuro wala elapo munikhala anyu. Muthokorerye muteko onivariwa wira eyo eweryaneye.

      Otaphuleliwa. Wanipacerya Biibiliya aalempwe ni eHeeberi, Aramaiku, ni eGriki. Tthiri atthu yahaalavula mattaava awo vanaaxankiha omusoma. Wira Biibiliya ophwanyaneyeke mwa mattaava makina, anamataphulela yaanitthuneya wiimananiha vanceene. Nto wiimananiha waya wookhaliherya wira Biibiliya, otaphuleliwe ipantte soopiili wala epantte emosa paahi, mwa mattaava oowiiraka 2.700. Eyo enooniherya wira atthu oowiiraka 90 pursento elapo yotheene anniwerya osoma ipantte sikina sa Biibiliya ni nttaava naya nooyareliwa.

      Okaiwa wa Biibiliya. Biibiliya aalempwale sirumeeliwaka itthu saahononeya nuuvira okathi, ntoko esapala ya enama ni epapiro. Wira elempwe etthu, ikaruma iyo saahaana okopiyariwa ni matata ikwaha sinceene. Ikoopiya iyo, saaniwalamela nave atthu vakhaani paahi ti yaawerya othuma. Masi okumiheriwa wa imperesora a Gutenberg etthu yowiiraka iyaakha 550 sivinre, wookhaliherya wira anamunceene akhalane Biibiliya. Moovarihana ni yoohimmwa emosa, ibilyau sinivikana 5 sa ikoopiya sa Biibiliya ipantte soopiili wala epantte emosa paahi sookaiwa olumwenku wotheene.

      Khiivo eliivuru ekina ya etiini enilikana ni Biibiliya mmyaha iya. Tthiri Biibiliya eliivuru enireerela wiiwexexiwa. Hata vari siiso, akina pooti waaxankiha omwiiwexexa. Masi, nookhala nikhaliheryo. Nto munrowa ophwanya woowi nikhaliheryo nlo? Mireerelo xeeni munrowa anyu ophwanya? Mwaha onittharelana onimwaakhula makoho awo.

      [Eponto yuulupale epaaxina 5]

      Biibiliya ookhalana waakhuliwa wa makoho ootthuneya a mookumini

      [Ekaaxa epaaxina 5]

      Ikeekhai Voohimya sa Biibiliya

      • Biibiliya ookhalana iliivuru 66 sowaarya.

      • MBiibiliyani sookhalamo soohimmwa sinceene sa atthu, malamulo, iprofesia, ipoema, mihapo, masipo, ni ipaphelo.

      • Aapacenrye olempwa eyaakha ya 1513 AEC, nto khumalihiwa eyaakha ya 98 EC, sivinre ene iyaakha sinivikana 1.600.

      • Biibiliya olempwe ni atthu oowiiraka 40, yuupuxeriwa ni Muluku.

      [Eponto yuulupale epaaxina 4]

      Wira musuwele soohimmwa sikina voohimya sa moota okhumelenle aya okumi, muwehe ebroxura eni: A Vida​—Teve um Criador? yoolaleiwa ni Anamoona a Yehova. Enniphwanyaneya-tho va www.pr2711.com.

      [Ekaaxa epaaxina 5]

      Wira musuwele itthu sikina voohimya sa Biibiliya, nwehe ebroxura eni: A Bíblia​—Qual É a sua Mensagem?, yoolaleiwa ni Anamoona a Yehova. Enniphwanyaneya-tho va www.pr2711.com.

  • Moota Woomwiiwexexa Biibiliya
    Owehaweha—2015 | Dezembro 1
    • MWAHA WA VAKAAPANI | NIIREKE VANNIWERYANEYA OMWIIWEXEXA BIIBILIYA?

      Moota Woomwiiwexexa Biibiliya

      Nilikanyihe wira nyuwo munixukurya elapo ehinsuwela anyu. Vano munnaaphwanya atthu, soolema, yoolya, ni musurukhu ohilimalenle anyu. Waaniheryasa, nyuwo mwaamuxankiheya.

      Vamosaru, nyuwo pooti oxankiheya ekwaha yoopacerya munrowa anyu omusoma Biibiliya. Maana okathi woomusoma, munikhala ntoko munrowa olumwenku wa khalai ohitonko anyu ophiya. Nto munnaaphwanya atthu aniitthaniwa aFilisti, munniweha yoolema ya ‘okhera ikuwo’, wiixutta yoolya eniitthaniwa emana, ni musurukhu wa maluku oniitthaniwa edrakima. (Okhuma 16:31; Yoxuwa 13:2; 2 Samuweli 3:31; Luka 15:9) Tthiri mwaamuxanka. Ntoko mutthu onixukurya elapo ohinsuwela awe, mwaamuxukhurela okhaliheriwa ni mutthu mukina.

      NIKHALIHERYO NA KHALAI

      Okhuma eseekulu 16 AEC, okathi opacenrye awe olempwa Biibiliya, atthu yaanikhaliheriwa omwiiwexexa Biibiliya. Mwa ntakiheryo, Moise, yoowo aari muhooleli a nloko na Isarayeli ‘ahitaphulela’ itthu aalempe awe.​—Otumererya 1:5, Biblya Exirima.

      Iseekulu 10 muhoolo mwaya, nlelo yaahikhala awiixuttihi oophwanelela a Soolempwa. Eyaakha ya 455 AEC egrupu emosa ya aYuda waahela muhina anamwane, yaahithukumana opuro wowaatta atthu, oYerusalemu. Awiixuttihi oophwanelela yaahisoma moowiiwanyeya isiiri sa “elívuru ya ikano”. Nto, ohiya paahi osoma, awo yaanitaphulela “nulumo ti nulumo, wira atthu othene yiwe orattene molumo asommwe”.​—Nehemiya 8:1-8.

      Nuuvira iseekulu 5, Yesu Kristu aahiluttuweliwa ovara muteko owo wa wiixuttiha. Tthiri owo aanisuweliwa okhala mwiixuttihi. (Yohani 13:13) Owo aahiixuttiha mittitthi sinceene, vamosa ni atthu oovirikana. Nihiku nimosa, Yesu aahilavula ohoolo wa atthu anceene mwaha awe woosuwelexiwa yoowo oniireliwa Olaleerya Vamwaako. Nto “atthu othene yahitikinihiwa n’owixuttiha wawe”. (Matheyo 5:1, 2; 7:28) Okathi wa ephovo 33 EC, Yesu aahilavula ni awiixutti awe anli okathi yaarowa aya muttetthe mmosa waattamenle oYerusalemu, nto aahaataphulela “Solempwa”.​—Luka 24:13-15, 27, 32.

      Nave-tho atthareli a Yesu yaaniixuttiha Nuulumo na Muluku. Nihiku nimosa vaavo murumeyi muulupale a wEthiyopia iira awe asomaka eliivuru ya profeta Yesaya, mwiixutti mmosa aahimwaattamela khumukoha so: “Khino munníwa-mo sinsomanyu?” Murumeyi owo aahimwaakhula so: “Kinwerya sai wiwa-mo, ahikhanle mutthu onkitaphulela?” Nuumala-vo, Filipe aahimutthokiherya ele soolempwa iyo saataphulela aya.​—Miteko 8:27-35.

      NIKHALIHERYO NA MAHIKU ALA

      Moolikanasa ni awiixuttihi a Nuulumo na Muluku a okathi wa khalai, olelo-va Anamoona a Yehova anniirela mpantta muteko woomwiixuttiha Biibiliya, onivariwa ilapo sowiiraka 239 olumwenku wotheene. (Matheyo 28:19, 20) Khula esumana, awo annaakhaliherya atthu anivikana imilyau 9 omwiiwexexa Biibiliya. Anamunceene a atthu ala khahiyo yaari maKristau. Soosoma iya khasinliviwa etthu, nave mutthu pooti opaka owannyawe wala opuro mukina oniphavela awe. Akina vanaasivela opaka yoosoma emurumeelaka selulari, komputadore aahiiso ekaruma ekina.

      Nnoovekelani wira mulavule ni Namoona a Yehova wira musuwele mareheryo ala. Nto munimwiixutta wira ohiya okhala eliivuru yoovila, Biibiliya toottotteleya mureerelo wira ‘ixuttiheke ekekhai, avanyiheke ale anvonya, attaruxeke ale anttheka, owettiheke atthu ephiro ya exariya’, siiso mutthu “onolikanyihiwa murohoni mwawe, onolipiheriwa ovara miteko sorera mahiku othene”.​—2 Timótheyo 3:16, 17.

      Nwehe eviidiyu eni: Xeeni Vanitthuneya Anyu Omusoma Biibiliya? va www.pr2711.com/vmw

      Nwehe eviidiyu eni: Enipakiwa Sai Yoosoma ya Biibiliya? va http://www.pr2711.com/vmw

      [Ekaaxa epaaxina 7]

      Nikhaliheryo na esaiti ahu

      Niireke munniphavela ophwanya mmansinyu nikhaliheryo na omwiiwexexa Biibiliya? Wanipacerya murowe va jw.org. Esaiti eyo yookhalana soohimmwa sa Biibiliya mwa mattaava anivikana 700. Woonasa wene munniphavela osuwela myaha sinittharelana:

      Makoho animakela okohiwa

      ▪ Vanniweryaneya Okhalana Okumi Woohakalaliha?

      ▪ Xeeni atthu anikhwa aya?

      ▪ Exeeni eniiraneya nuumala mutthu okhwa?

      (Murowe opuro oni: SOWIIXUTTIHA SA BIIBILIYA > WAAKHULIWA WA MAKOHO A MBIIBILIYANI, ekunya)

      Mixankiho sinimukhumelela mutthu

      ▪ Ele mukhanle anyu oopaka okathi oniriipiwa anyu murima

      ▪ Moota woovilela eretta ehinivoniwa

      ▪ Othowa musurukhu ni okopha

      (Murowe opuro oni: SOWIIXUTTIHA SA BIIBILIYA > WAAKHULIWA WA MAKOHO A MBIIBILIYANI, ekunya)

      Nikhaliheryo wa imusi

      ▪ Moota woomaliha onyakulihana

      ▪ Moota wowaahuwa anamwane

      ▪Owiixuttiha mweettelo wooloka

      (Murowe opuro oni: SOWIIXUTTIHA SA BIIBILIYA > ALE ATHELANNE, NI ANAMUYARI, ekunya)

      Moota wowiixuttiha anamwane

      ▪ Moota woosyaka itthu sinitumererya orupihana

      ▪ Etthu yoopaka okathi onihaaxiwa anyu ni wowoopopihiwa

      ▪ Moota wooxintta omeekha

      (Murowe opuro oni: SOWIIXUTTIHA SA BIIBILIYA > ANAMWANE, ekunya)

Watchtower EBIBILIOTEKA ONLAINE (1982-2025)
Okhuma
Okela
  • Emakhuwa
  • Ovaha
  • Siniphavela Anyu
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Malamulo Oorumeela
  • Mwaha Woosuka Isiiri
  • Privacy Settings
  • JW.ORG
  • Okela
Ovaha