Ireferensia sa Okumi ni Orummwa Ahu Ekaderno Enirumeeliwa Omuthukumanoni
1-7 YA NOVEMBRO
MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | YOXUWA 18-19
“Yehova Aahikawa Mwa Miruku Elapo Yooleiheriwa”
it-2 epaax. 1108 etti. 8
Termo
Portanto, parece que a distribuição da terra entre as tribos foi governada por dois fatores: o resultado indicado pelo lançamento das sortes e o tamanho da tribo. As sortes talvez estabelecessem apenas a localização aproximada da herança de terras que cada tribo receberia, o que designaria uma herança num setor ou noutro daquela terra, tal como ao N ou ao S, ao L ou ao O, ao longo da planície costeira, ou na região montanhosa. A decisão revelada pelas sortes procedia de Jeová, de modo que servia para impedir que surgissem ciúmes ou contendas entre as tribos. (Pr 16:33) Desta forma, Deus também dirigiria as coisas de tal modo que a situação de cada tribo se harmonizasse com a profecia inspirada, proferida pelo patriarca Jacó em seu leito de morte, registrada em Gênesis 49:1-33.
it-1 epaax. 1142 etti. 1
Herança
Terras hereditárias. A herança dos filhos de Israel lhes foi dada por Jeová, que delineou para Moisés os termos da terra. (Núm 34:1-12; Jos 1:4) Os filhos de Gade, os filhos de Rubem e metade da tribo de Manassés receberam seu quinhão de território por meio de Moisés. (Núm 32:33; Jos 14:3) As demais tribos receberam sua herança por sortes, sob a direção de Josué e Eleazar. (Jos 14:1, 2) Em harmonia com a profecia de Jacó, em Gênesis 49:5, 7, Simeão e Levi não receberam setores separados de território por herança. O território de Simeão consistiu de terras (junto com cidades encravadas) dentro do território de Judá (Jos 19:1-9), ao passo que se concederam a Levi 48 cidades em todo o território de Israel. Visto que os levitas receberam a designação de prestar serviço especial no santuário, dizia-se que Jeová era a herança deles. Recebiam os dízimos como seu quinhão ou sua herança em troca dos serviços que prestavam. (Núm 18:20, 21; 35:6, 7) As famílias receberam designações dentro do território da sua tribo. Ao passo que as famílias aumentavam e os filhos herdavam, a terra era progressivamente subdividida em parcelas cada vez menores.
it-2 epaax. 1109 etti. 1
Termo
Depois de as sortes lançadas terem determinado a localização geográfica de determinada tribo, seria necessário especificar a extensão do seu território à base do segundo fator: seu tamanho proporcional. “Tendes de repartir a terra entre vós como propriedade, por sortes, segudo as vossas famílias. Ao numeroso deveis aumentar sua herança e ao escasso deveis reduzir sua herança. Onde a sorte lhe cair, ali se tornará sua.” (Núm 33:54) A decisão da sorte quanto à localização geográfica básica prevaleceria, mas era possível fazer ajustes no que dizia respeito ao tamanho da herança. Assim, quando se constatou que o território de Judá era grande demais, a área da sua propriedade foi reduzida, designando-se partes dela à tribo de Simeão.—Jos 19:9.
Itthu sa Efaita sa Mbiibiliyani
it-2 epaax. 1109 etti. 4
Mukano
Vaavo Biibiliya onitthokiherya awe enamuna saakaiwale aya elapo yooleiheriwa omuro Yordani, onnooniherya wira yaakaiwale sirumeeliwaka iparakha, nipaceriwaka nloko na aYuda (Yox 15:1-63), Yosefe (Efrayimi) (Yox 16:1-10) nave atthu vakhaani a nloko na Manase yaakaweliwe mpantta wa osul wa muro Yordani (Yox 17:1-13), silempwaka mikano saya ni mittetthe saya. Nuumala-vo, vanikhala ntoko wira saahihiiwa okaiwa mittetthe iyo, okhala wira nloko notheene na aIsarayeli naahithaama oGiligali nirowaka oSilo. (Yox 14:6; 18:1) Ohiya-vo, woonasa wene maloko ale yaasuwela itthu vakhaani voohimya sa Elapo Yooleiheriwa.
8-14 YA NOVEMBRO
MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | YOXUWA 20-22
“Musyakeke Olavula Itthu Muhinsuwela Anyu Saana”
w06 15/4 epaax. 5 etti. 3
Como se comunicar com seu cônjuge
A comunicação franca pode evitar que alguém seja mal interpretado ou que surjam mal-entendidos. No início da história da nação de Israel, as tribos de Rubem, de Gade e a meia tribo de Manassés, que moravam ao leste do rio Jordão, erigiram junto ao rio “um altar grande que dava na vista”. Outras tribos entenderam mal essa ação. Pensando que seus irmãos do outro lado do Jordão haviam cometido um ato de apostasia, as tribos do oeste prepararam-se para lutar contra os “rebeldes”. No entanto, antes de partir para a guerra, enviaram uma delegação para dialogar com as tribos do leste. Essa atitude foi muito sensata! Eles descobriram que o altar não seria usado para fazer, de modo ilícito, ofertas queimadas ou sacrifícios. Pelo contrário, as tribos do leste temiam que no futuro as outras tribos dissessem: “Não tendes quinhão em Jeová.” O altar seria testemunha de que eles também eram adoradores de Jeová. (Josué 22:10-29) Eles chamaram o altar de Testemunha, provavelmente porque serviu como prova de que, para eles, Jeová era o verdadeiro Deus.—Josué 22:34, nota.
w08 15/11 epaax. 18 etti. 5
“Empenhe-se pelas coisas que produzem paz”
Alguns israelitas talvez achassem que já havia suficiente evidência de transgressão, e que um ataque-surpresa causaria menos mortes. Mas, em vez de se precipitarem, as tribos a oeste do Jordão enviaram representantes para discutir o problema com seus irmãos. Eles perguntaram: “Que ato de infidelidade é este que cometestes contra o Deus de Israel, recuando hoje de seguirdes a Jeová?” Na realidade, as tribos que haviam construído o altar não estavam sendo infiéis. Mas como reagiriam diante dessa acusação? Agrediriam verbalmente seus acusadores ou deixariam de falar com eles? As tribos acusadas responderam com brandura, dizendo com clareza que suas ações eram motivadas pelo desejo de servir a Jeová. Essa reação preservou a relação delas com Deus e salvou vidas. A conversa calma esclareceu o assunto e restaurou a paz.—Jos. 22:13-34.
Itthu sa Efaita sa Mbiibiliyani
it-1 epaax. 416 etti. 3
aKaanani
Nnaamwi aKaanani anceene yooponwe okathi yaatupheliwe aya ni aIsarayeli, vanniweryaneya ohimya wira Yehova aahaavaha elapo yotheene aIsarayeli ntoko aaleihenrye awe amuhavinre aya. (Okh 23:29, 30; Otu 7:22) Nave maloko otheene yaarukurenrye aIsarayeli ni awanani aya yaaniwoova vanceene. Muluku aahileiherya vahinatthi wira vakhaani-vakhaani anwoomola aKaanani, wira elapo eyo ehikhale etakhwa nave inama soowali sikhaleke-mo. (Yox 17:16-18; Mak 4:13). Nave soohimmwa sinnooniherya wira ikwaha sinceene aIsarayeli yaaxinttiwa aya waari mwaha wa ohiroromeleya waya.—Mot 14:44, 45; Yox 7:1-12.
15-21 YA NOVEMBRO
MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | YOXUWA 23-24
Miruku Sookiserya Yoxuwa Aalenle Awe Aisarayeli
it-1 epaax. 84 etti. 5
Aliança
Uma situação diferente prevalecia após a entrada da nação de Israel em Canaã, a Terra da Promessa. O Soberano Deus concedera a Israel o pleno direito àquela terra, em cumprimento de sua promessa aos antepassados deles. Portanto, não entravam nela como residentes forasteiros, e Jeová proibiu que fizessem alianças com as nações pagãs do país. (Êx 23:31-33; 34:11-16) Deviam ficar sujeitos apenas às leis e aos estatutos de Deus, não aos das nações que se destinavam a ser expulsas. (Le 18:3, 4; 20:22-24) Foram especialmente avisados de não formarem alianças matrimoniais com tais nações. Essas alianças os envolveriam intimamente, não só com esposas pagãs, mas também com parentes pagãos, e com as práticas e os costumes da religião falsa deles, e isto resultaria em apostasia e em laço.—De 7:2-4; Êx 34:16; Jos 23:12, 13.
w07 1/11 epaax. 26 itti. 19-20
A palavra de Jeová nunca falha
19 Com toda a certeza, pelo que vimos com os nossos próprios olhos, podemos dizer: “Não falhou nem uma única de todas as boas palavras que Jeová, vosso Deus, vos falou. Todas elas se cumpriram para convosco. Nem uma única palavra delas falhou.” (Josué 23:14) Jeová liberta, protege e cuida de seus servos. Você consegue mencionar alguma promessa de Deus que não tenha se cumprido no tempo designado dele? Impossível! Sabiamente confiamos na infalível Palavra de Deus.
20 O que dizer do futuro? Jeová diz que a maioria de nós pode esperar viver numa Terra transformada num maravilhoso paraíso. Alguns dentre nós têm a esperança de reinar com Cristo no céu. Seja qual for a nossa esperança, temos todos os motivos para permanecer fiéis, assim como Josué. Virá o dia em que a nossa esperança se tornará realidade. Daí, refletiremos em todas as promessas feitas por Jeová e também diremos: “Todas elas se cumpriram.”
Itthu sa Efaita sa Mbiibiliyani
w04 1/12 epaax. 12 etti. 1
Iponto Suulupale ya Eliivuru ya Yoxuwa
24:2—Niireke Terahi paapa awe Abrahamu anaakokhorela amuluku eethiru? Wanipacerya Terahi khaamukokhorela Yehova Muluku. Nave woonasa wene owo aamukokhorela muluku-mweeri yoowo iitthaniwa Sin, muluku yoowo aasuwelexiwa muttetthe wa wUri. Yanenli moovarihana ni yoolema ya aYuda, woonasa wene Terahi muteko awe waari waapaka amuluku eethiru. Nuumala Abrahamu okhuma muttetthe wa wUri, orummwaka ni Yehova, Terahi aahimuhoola mpakha oHarani.—Maphattuwelo 11:31.
22-28 YA NOVEMBRO
MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | MAKHULUPALE 1-3
“Ntakiheryo na Olipa Murima ni Omuroromela Yehova”
w04 15/3 epaax. 31 etti. 3
Eúde quebra o jugo do opressor
Os planos de Eúde deram certo, não devido à sua inteligência, nem à incompetência do inimigo. A realização dos propósitos divinos não depende de fatores humanos. A razão principal do êxito de Eúde foi ter o apoio de Deus ao agir em harmonia com Sua vontade invencível de libertar Seu povo. Deus havia suscitado Eúde, ‘e quando Jeová suscitava juízes para seu povo, Jeová mostrava estar com o juiz’.—Juízes 2:18; 3:15.
w04 15/3 epaax. 30 itti. 1-3
Eúde quebra o jugo do opressor
O primeiro passo de Eúde foi aprontar “para si uma espada”—de dois gumes e curta o bastante para ficar oculta por baixo da roupa. Talvez ele esperasse ser revistado. As espadas geralmente eram levadas no lado esquerdo do corpo, de onde os destros podiam rapidamente sacá-las. Sendo canhoto, Eúde escondeu sua arma “por baixo da sua veste, sobre a sua coxa direita”, onde seria menos provável que os guardas procurassem. Sem impedimento, então, “passou a apresentar o tributo a Eglom, rei de Moabe”.—Juízes 3:16,17.
A Bíblia não fornece detalhes sobre a chegada de Eúde à corte de Eglom. Diz simplesmente: “E sucedeu que, acabando ele de apresentar o tributo, mandou imediatamente embora o povo, os portadores do tributo.” (Juízes 3:18) Eúde apresentou o tributo, acompanhou os portadores do tributo até uma distância segura da residência de Eglom e voltou, depois de dispensá-los. Por que fez isso? Será que aqueles homens estavam com ele por razões de segurança, por mera formalidade, ou talvez simplesmente para carregar o tributo? Ou será que Eúde queria mandá-los embora para a própria segurança deles antes de levar a cabo seu plano? Por qualquer que tenha sido o motivo, Eúde corajosamente voltou depois, sozinho.
“[Eúde] retornou de onde havia as pedreiras em Gilgal e passou a dizer: ‘Tenho para ti uma palavra secreta, ó rei.’” As Escrituras não explicam como ele conseguiu novamente ter acesso à presença de Eglom. Os guardas não deveriam ter suspeitado dele? Será que pensaram que um israelita sozinho não representaria ameaça a seu senhor? Será que o fato de Eúde voltar sozinho deu a impressão de que estaria traindo seus conterrâneos? Seja qual fosse o caso, Eúde pediu uma audiência particular com o rei, e conseguiu.—Juízes 3:19.
Itthu sa Efaita sa Mbiibiliyani
w05 15/1 epaax. 24 etti. 7
Iponto Suulupale ya Eliivuru ya Makhulupale
2:10-12. Yoolepa ela enniixuttiha wira nihaana okhalana eprokrama ya omusoma Biibiliya khula nihiku wira nihiliyale miteko sa Yehova. (Esalimo 103:2) Nave anamuyari ahaana owiixuttiha anaaya ekeekhai voohimya sa Nuulumo na Muluku.—Otumererya 6:6-9.
29 A NOVEMBRO–5 A DEZEMBRO
MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | MAKHULUPALE 4-5
“Yehova Aaharumeela Athiyana Anli Wira Owoopole Arumeyi Awe”
“Kahikhumelela Ntoko Mama a Isarayeli”
Nsina noowi Sisera, naaniwoopiha aIsarayeli. Etiini ni soolema sa aKaanani saari sootakhala. Mwa ntakiheryo, yaanaapaha anamwane ntoko mukuttho, ni oraruwa otemplo. Elapo yaakhala sai vaavo yaalamuleliwa aya ni generale a oKanani ni anakhotto awe oowerya? Moovarihana ni nsipo na Deebora, khivaakhweya weetta mmuttettheni, nto atthu yaahithaama mmawannyeya. (Makhulupale 5:6, 7) Moohaaniherya atthu yaanoova vanceene, tivonto yaipitha aya mmakhukuni wira ehitupheliwe, aahiiso wira anaaya ahaakhiwe wala axithiyana aya ahiirihiwe etthu yootakhala.
“Kahikhumelela Ntoko Mama a Isarayeli”
Woova iwo waahivikaniha mwa iyaakha 20, mpakha Yehova woona wira atthu awe oohiiwananeya yaahittharuwa. Nsipo na Deebora ni Baraki, ninhimya so: “Mpakha orwa wanyu nyuwo, Débora, mpakha okhumelela wanyu nyuwo, mama a Isarayeli”. Khaninsuwela akhala wira Deebora, mwaarawe Lapidothi, aahiyara, masi moolumo aromoliwe-va ta nthoonyeryo. Owo aari “mama a Isarayeli” mwaha woowi aahithanliwa ni Yehova wira okhapelele nloko na Isarayeli ntoko maama. Owo aahirummwa omwiitthana mulopwana oowaamini ni oolipa murima Baraki, wira awane ni Sisera.—Makhulupale 4:3, 6, 7; 5:7.
“Kahikhumelela Ntoko Mama a Isarayeli”
Yayeli aahaana wuupuwela mowaakuveya. Nto aahimulattula Sisera okela muheemani. Sisera aahimuleela Yayeli oriki: “Akhalá onvira, anokohani wira: ‘Ohavo va mulopwana?’, nyuwo mmwakhule wira: ‘Khavo va’”. Nto Yayeli aahimukhuneela Sisera okathi ampaathale awe; nave vaavo aavekale awe maasi, aahinvaha eleeti. Voohipisa Sisera aahiphwanya ikhove suulupale. Nto Yayeli aahikuxa ekhomo ya eheema ni maritelo, itthu seiyo khuta muthiyana a nloko naamakela othaama aasuwela awe orumeela. Aattamelaka eyuuci ya Sisera, owo aahipaka etthu yooniherya olipa murima wira ompwetexe nwanani owo a Yehova. Nto vakhala wira aamuhoverya vakhaani wala owuvya yaamukumiherya ehasara. Niireke owo aahuupuwela sa atthu a Muluku yaawo yaahaaxiwa iyaakha sinceene ni mulopwana ola ootakhala? Aahiiso ahuupuwela sa eparakha aarina awe ohoolo wa Yehova? Biibiliya khonihimya. Masi enisuwela ahu paahi tiila: Owo aahimookottha Sisera!—Makhulupale 4:18-21; 5:24-27.
Itthu sa Efaita sa Mbiibiliyani
w05 15/1 epaax. 25 etti. 5
Iponto Suulupale ya Eliivuru ya Makhulupale
5:20—Mwa enamuna xeeni itheneeri saawana aya wira simukhaliherye Baraki? Biibiliya khonihimya vakhala wira eyo yaahela muhina malaikha, wala itheneeri saamora seiyo anahako a Sisera yaataphulela aya okhala ehasara. Masi moohanyiherya saahikhala ithoonyeryo sa wiirimu seiyo saamukhaliherya Barakhi.
6-12 YA DEZEMBRO
MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | MAKHULUPALE 6-7
“Murumeeleke Owerya Wanyu”
w02 15/2 epaax. 6 etti. 5
Os princípios divinos podem beneficiá-lo
Um dos que tiveram uma atitude salutar a respeito de si mesmos e que fizeram uma avaliação honesta de seu próprio valor foi Gideão, um juiz entre os antigos hebreus. Ele não procurou ser líder de Israel. Quando foi designado para assumir este cargo, porém, Gideão chamou atenção ao fato de que achava que não merecia isso. “O meu milhar é o mínimo em Manassés e eu sou o menor na casa de meu pai”, explicou.—Juízes 6:12-16.
w05 15/7 epaax. 16 etti. 3
“A espada de Jeová e de Gideão!”
Que terror os midianitas sentiram a seguir! Subitamente, o silêncio foi rompido pelo espatifamento de 300 jarros, pelo toque de 300 buzinas e gritos de 300 homens. Atordoados, principalmente por causa do grito “A espada de Jeová e de Gideão!”, os midianitas juntaram seus próprios gritos ao tumulto. No caos, não conseguiam distinguir entre aliado e inimigo. Os 300 homens permaneciam parados nas suas posições designadas, ao passo que Deus fazia com que os inimigos matassem uns aos outros com as suas próprias espadas. O acampamento foi desbaratado, a fuga foi frustrada e uma operação de limpeza envolvendo uma árdua perseguição acabou para sempre com a ameaça midianita. A longa e assassina ocupação finalmente chegara ao fim.—Juízes 7:19-25; 8:10-12, 28.
Itthu sa Efaita sa Mbiibiliyani
w05 15/1 epaax. 26 etti. 6
Iponto Suulupale ya Eliivuru ya Makhulupale
6:25-27. Gedeyoni aahirumeela miruku wira ohaanyoonyihe awanani awe. Okathi ninlaleerya ahu ihapari sooreera, nihaana okhalana ephoole wira nihaaveehe atthu akina ni moolumo ahu.
13-19 YA DEZEMBRO
MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | MAKHULUPALE 8-9
“Ti Vooreera Okhala Oowiiyeviha Ohiya Wiixinnuuha”
w00 15/8 epaax. 25 etti. 3
Como resolve divergências?
Gideão, profundamente envolvido numa batalha contra Midiã, pediu que a tribo de Efraim ajudasse. Mas, depois de acabada a batalha, Efraim voltou-se contra Gideão e queixou-se amargamente de que não fora convocada no começo da luta. O registro declara que “tentaram veementemente altercar com ele”. Gideão disse em resposta: “O que fiz eu em comparação convosco? Não são as rebuscas de Efraim melhores do que a vindima de Abiezer? Foi na vossa mão que Deus deu os príncipes de Midiã, Orebe e Zeebe, e o que pude eu fazer em comparação convosco?” (Juízes 8:1-3) Por meio destas palavras calmas, bem escolhidas, Gideão evitou o que poderia ter sido uma desastrosa guerra entre tribos. O problema dos da tribo de Efraim talvez fosse seu convencimento e seu orgulho. Mas, isso não impediu que Gideão se esforçasse a conseguir um resultado pacífico. Podemos nós agir do mesmo modo?
Xeeni Wiiyeviha Nlelo Oryaaya Wootthuneya?
Gedeyoni oovaha ntakiheryo nooloka na wiiyeviha. Okathi Yehova aamuthanlale awe owoopola aIsarayeli mmatatani wa anakhotto oMadiyani, Gedeyoni aahimmye so: “Nloko naka ti noyevexa eriyari ya maloko a Manasé: vano miyo kòkiserya oyeva vatthokoni v’atithi aka”. (Makhulupale 6:15) Masi Gedeyoni aahimuroromela Yehova ni aaheemererya muteko aavahiwe awe. Nuumala-vo, Gedeyoni aaniphavela osuwela ele Yehova aaphavela awe, nto aahinvekela malakiheryo. (Makhulupale 6:36-40) Nnaamwi Gedeyoni aari mulopwana aikuru ni oolipa murima, owo aahikhalana ankhili ni aaniikasoopa. (Makhulupale 6:11, 27) Okathi atthu yaaphavela aya wira Gedeyoni okhale mwene aya owo aahikhootta. Nuumala opaka ele Yehova aavekenle awe, Gedeyoni aahitthikela owaani.—Makhulupale 8:22, 23, 29.
w08 15/2 epaax. 9 etti. 9
Andemos nos caminhos de Jeová
Para sermos amigos de Deus, temos de ser “humildes na mente”. (1 Ped. 3:8; Sal. 138:6) O capítulo 9 de Juízes mostra a importância da humildade. Jotão, filho de Gideão, disse: “Aconteceu uma vez que as árvores foram ungir um rei sobre si.” Foram mencionadas a oliveira, a figueira e a videira. Essas representavam pessoas dignas que não ansiavam governar sobre outros israelitas. Mas o espinheiro-de-casca-branca—que só serve como combustível—representava o reinado do orgulhoso Abimeleque, um assassino que queria muito dominar outros. Embora ‘desempenhasse por três anos o papel de príncipe sobre Israel’, ele teve morte prematura. (Juí. 9:8-15, 22, 50-54) É muito melhor ser ‘humilde na mente’!
Itthu sa Efaita sa Mbiibiliyani
it-1 epaax. 764 etti. 5
Efodi, I
Biibiliya khonihimya wira Gedeyoni aanikokhorela elatarato eyo; ohiya-vo, murummwa Paulo onnimuhimya Gedeyoni okhala mmosa a anamoona oowaatta ntoko meeku a Yehova.—aHe 11:32; 12:1.
20-26 YA DEZEMBRO
MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | MAKHULUPALE 10-12
“Yefte Aari Mulopwana Amphenta Muluku”
Ororomeleya Onnimwiiriha Mutthu Weemereriwa ni Muluku
Ntakiheryo na Yosefe, naahimukhaliherya-tho Yefte. Woonasa wene aahiixutta moota Yosefe aamorenle awe ikharari axinnawe, nnaamwi awo yaamunyokha. (Maph. 37:4; 45:4, 5) Wuupuwelela ntakiheryo nno, waahimukhaliherya Yefte opaka itthu mwa enamuna enimuhakalaliha Yehova. Etthu annawe yaamwiirenle aya, yaaninwereya Yefte. Masi etthu oona awe okhala yootthuneyexa waari waakiherya nsina na Yehova ni owaakiherya atthu awe, ovikana itthu sanwereya. (Makh. 11:9) Owo aahilakela ovikaniha ororomeleya wa Yehova. Nto mweettelo owo, waahimukumiherya mireerelo owo mwaneene ni nloko na Isarayeli.—aHe 11:32,33.
it-2 epaax. 25 etti. 3
Jefté
Jefté, sendo homem de ação, não perdeu tempo em exercer sua vigorosa liderança. Enviou uma mensagem ao rei de Amom, indicando que Amom era o agressor, ao invadir a terra de Israel. O rei replicou que se tratava de terras que Israel tomara de Amom. (Jz 11:12, 13) Nisso Jefté demonstrou que não era um simples guerreiro rude, sem cultura, mas um estudioso da história, e, especialmente, dos modos de Deus lidar com seu povo. Refutou o argumento amonita, demonstrando que: (1) Israel não molestou Amom, Moabe ou Edom (Jz 11:14-18; De 2:9, 19, 37; 2Cr 20:10, 11); (2) Amom não possuía a terra disputada na época da conquista israelita, porque se achava nas mãos dos amorreus cananeus, e Deus entregara o rei deles, Síon, junto com sua terra, nas mãos de Israel; (3) Amom não havia questionado a ocupação de Israel nos últimos 300 anos; por conseguinte, em que base válida podia fazê-lo agora?—Jz 11:19-27.
it-2 epaax. 25 etti. 5
Jefté
Jefté atingiu o âmago da questão ao mostrar que o assunto girava em torno da questão da adoração. Declarou que Jeová Deus dera essa terra a Israel e que, por este motivo, eles não cederiam dela um milímetro sequer aos adoradores dum deus falso. Classificou Quemós como deus de Amom. Alguns têm achado isto um erro. Mas, embora Amom tivesse por deus a Milcom, e embora Quemós fosse o deus de Moabe, estas nações aparentadas adoravam muitos deuses. Salomão até mesmo introduziu erradamente a adoração de Quemós em Israel, por causa das suas esposas estrangeiras. (Jz 11:24; 1Rs 11:1, 7, 8, 33; 2Rs 23:13) Além disso, “Quemós” talvez signifique “Subjugador, Conquistador”, segundo alguns peritos. (Veja Gesenius’s Hebrew and Chaldee Lexicon [Léxico Hebraico e Caldeu de Gesenius], traduzido para o inglês por S. Tregelles, 1901, p. 401.) Jefté talvez chamasse atenção para este deus porque os amonitas lhe davam crédito por ‘subjugar’ e ‘conquistar’ outros e dar-lhes a terra.
Itthu sa Efaita sa Mbiibiliyani
it-2 epaax. 24 etti. 7
Yefte
Yefte Aari Mwaana a Ekeekhai. Maama awe Yefte aari namuttompe, masi eyo khentaphulela wira owo aari mwaana ooraruuwa wala oohikhala a ekeekhai. Okhala wira maama awe aari namuttompe ohinatthi otheliwa ni Galaadi, ntoko mwaara awe anenli. Ntoko Rahabi aari awe namuttompe nuuvira okathi khutheliwa ni Salima. (Mak 11:1; Yox 2:1; Mat 1:5) Vaakhanle wira khahiyo mwaana a ekeekhai, eyo khiyaarowa ovarihanaka ni nlamulo nenlo naahimya wira: “Mwana òraruwa ahakheliwe mmuthukumanoni mw’Apwiya: nnákhala an’awe n’osùlu awe mpakha nloko nawe nanamuloko ehakheliwe mmuthukumanoni mw’Apwiya”.—Otu 23:3.
27 A DEZEMBRO–2 A JANERO
MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | MAKHULUPALE 13-14
“Ntakiheryo na Manowa ni Amwaarawe Ninwiixuttiha Exeeni Anamuyari?”
Nyuwo Anamuyari Nwiixuttiheke
Aniinyu Okhuma Onamwane Aya
Moone etthu yiiranen’ye ni mulopwana a nloko na Dani iihaniwa Manowa yoowo aakhala esidade ya oZoreya wIsarayeli a khalai. Nlaikha na Yehova naahaaleela amwaarawe Manowa, yaawo yahaayara, wira yaarowa omuyara mwaana mulopwana. (Makh. 13:2, 3) Tthiri Manowa ni amwaarawe yaahitteeliwa murima vanceene mwaha wa nlipelelo nle. Hata vari siiso, awo yaanisuwela muritti muulupale yaarowa aya okhalana. Nto Manowa aahivekela ariki: ‘Xontte, [Yehova]! Mutth’uwo a Muluku onirumihalyanyu ahokoloweleke wa hiyo, anileleke sintthunahu omwiriha mwan’owo ayariwa vale’. (Makh. 13:8) Manowa ni amwaarawe yaaphavela omukhapelela saana mwaana owo. Moohaaniherya awo yaahimwiixuttiha malamulo a Muluku mwanaya owo iihaniwa Sansoni, nto wiilipiha waya waahikhumela saana. Biibiliya onnilavula ariki: ‘Vano [munepa wa Yehova] wahikelela omwettiha Sansoni’. Mwaha waivaavo, Sansoni aanivara miteko suulupale ntoko mmosa amakhulupale a wIsarayeli.—Makh. 13:25; 14:5, 6; 15:14, 15.
w05 15/3 epaax. 25 etti. 5
Sansão triunfou na força de Jeová!
Enquanto Sansão crescia, “Jeová continuava a abençoá-lo”. (Juízes 13:24) Certo dia, Sansão dirigiu-se ao pai e à mãe, dizendo: “Há uma mulher que vi em Timná, das filhas dos filisteus, e agora obtende-a para mim por esposa.” (Juízes 14:2) Imagine a surpresa deles. Em vez de libertar Israel das mãos dos opressores, seu filho queria fazer uma aliança matrimonial com eles. Tomar uma esposa dentre os adoradores de deuses pagãos era contra a Lei de Deus. (Êxodo 34:11-16) Por isso, os pais objetaram: “Não há mulher entre as filhas dos teus irmãos e entre todo o meu povo, que vás tomar esposa dentre os filisteus incircuncisos?” Mesmo assim, Sansão insistiu: “Obtém-me só esta, porque ela é que está direita [“agrada”, Almeida, rev. e corr.] aos meus olhos.”—Juízes 14:3.
Itthu sa Efaita sa Mbiibiliyani
w05 15/3 epaax. 26 etti. 1
Sansoni Aahixintta Okhaliheriwaka ni Ikuru sa Yehova!
Xeeni muthiyana nFilisti aari awe ooreerela wira Sansoni omuthele? Moovarihana ni Cyclopedia ya McClintock ni Strong khahiyo waari mwaha “wooreera wawe, masi aaphavela omuthela muthiyana owo wira owerye opaka etthu aaphavela awe”. Etthu xeeni aaphavela awe? Makhulupale 14:4 onnitthokiherya wira Sansoni ‘aaphavela okathi wooreerela wira aahukhumu aFilisti’. Eyo ti etthu yaamwiirinhe Sansoni omuthela muthiyana owo.