-
Yesu Aahirumeela Mwiri wa Efiigu Wira Iixuttihe WaaminiYesu ti Ephiro, Ekeekhai ni Ekumi
-
-
MURU 105
Yesu Aahirumeela Mwiri wa Efiigu Wira iixuttihe Waamini
MATHEYO 21:19-27 MARKO 11:19-33 LUKA 20:1-8
MWIRI WA EFIIGU WUUMALE WAAHIIXUTTIHA WAAMINI
OKHULUPALE WA YESU WAAHIVAANYIHIWA
Segunda-feira makaaripi, Yesu aahikhuma oYerusalemu orowaka oBethania mpantta onikhuma nsuwa wa Mwaako Olivera. Woonasa wene, Yesu aarumpe wa Laazaro, Maria ni Martha, yaawo yaari apatthani awe.
Vano, vaasiisu nihiku 11 a Nisani, Yesu ni awiixutti awe aahitthikela oYerusalemu. Weiwo aarowa awe, okela mutemplo ekwaha yookiserya. Nle naari nihiku nookiserya na muteko woolaleerya wa Yesu ohinatthi omwiira Paasikha. Nave nihiku nne Yesu aahipaceriha Niira na Wuupuweleliwa okhwa wawe, nuumala-vo, aarowa ohaaxiwa ni wiiviwa.
Mphironi akhumaka oBethania mpantta wa Mwaako Olivera arowaka oYerusalemu, Pedru aahoona mwiri Yesu uulumenle awe vaasiisu nihiku naavinre. Nto Pedru aahihimya wira: “Pwiya, moneke! Mwiri ula wulumenlyanyu, ohùma wothene”.—Marko 11:21.
Masi exeeni yaamwiirinhe Yesu wuumiha mwiri ole? Yesu aahihimya nthowa naya oriki: “Kinohimeryani ekhweli wira: mwamini vale, muhanyiheryaka etthu, munowerya wira yirenlyaka mwiri ula. Hatá munowerya wirela mwak’ola: ‘Wiphele-vo, wirihele mphareya!’, khwìraneya. Vano-tho, sothene sinrowanyu ovekela, mulompaka ni wamini, munovahiwa”. (Matheyo 21:21, 22) Ni moolumo ala, Yesu aahitthikela olavula etthu aahimmye awe wanipacerya voohimya sa waamini oniwerya othaamiha mwaako.—Matheyo 17:20.
Vaavo uuminhe awe mwiri ole, Yesu aahiixuttiha otthuneya waya omwaamini Muluku. Owo aahimmye wira: “Etthu p’itthu envekelanyu mulompaka, mwaminiki ntoko murimwakhela: yeyo munovahiwa”. (Marko 11:24) Tthiri atthareli otheene a Yesu anniixutta etthu ni masu ala! Eyo yaari yootepa otthuneya wa arummwa ale okhala wira, moohipisa yaarowa olupatthiwa vanceene. Nave yaahikhala etthu ekina yiixutta aya ni mwiri ole wuumale ni otthuneya waya waamini.
Ntoko mwiri ole wa efiigu, nloko na aIsarayeli naakhala ntoko nooloka. Atthu a nloko nle, yaahipaka nivarihano na wataana ni Muluku. Nave yaakhala ntoko wira yaaniiwelela Nlamulo. Masi nloko nne notheene, naahooniherya wira khinaarina waamini ni khinaakumiherya mihokorokho sooloka. Maana naahimukhootta Mwaana a Muluku! Tivonto, mwaha wa wuumiha mwiri ole wa efiigu, Yesu aahooniherya ele naarowa aya wiirihiwa nloko nle nahaarina waamini ni nahiimiha mihokorokho.
Moohipisa, Yesu ni awiixutti awe aahiphiya oYerusalemu. Ntoko aalimalenle awe, Yesu aahirowa mutemplo onapacerya wiixuttiha. Woonasa wene, yuupuwelaka ele Yesu aawiirinhe awe atthu yaakakhanya musurukhu nihiku naavinre, makhulupale a anamukuttho ni makhulupale makina, yaahimukoha wira: “Owerya xeni onìrananyu itthu iya? T’ani òvahaleni owerya iwo wo wira itthu iya?”—Marko 11:28.
Yesu aahiwaakhula wira: “Miyo kinrowa wokohani etthu emosá pahi. Mwakakhularu, ni miyo-tho kinimohimeryani owerya onìranaka itthu iya. Vano kilèleni: obatizo wa Yohani wakhumme wa Muluku, walá w’atthu?” Vano atthu ale yanvaanyiha Yesu yaahoona wira yaari mmuxankihoni. Nto akhulupale a anamukuttho ni makhulupale makina, yaahivaanela yaaworu moota womwaakhula Yesu, yiiraka: “Nakhula wira wakhumme wa Muluku, owo ononikoha wira: ‘Weso mwahamwaminela-ni Yohani?’ Nimwakule wira wakhumme w’atthu?. . . Masi, yaniwovasa atthu: mana othene yanimukupali Yohani okhala profeta èkekhai”.—Marko 11:29-32.
Atthu ale yanvaanyiha Yesu khiyaawenrye omwaakhula saana. Tivonto yaahihimya wira: “Khansuwenle”. Vano Yesu aahaaleela wira: “Pahi! Ni miyo-tho nkinolèlani owerya onìranaka itthu iya”.—Marko 11:33.
-
-
Malikanyiho Manli a Mwiri wa UuvaYesu ti Ephiro, Ekeekhai ni Ekumi
-
-
MURU 106
Malikanyiho Manli a Mwiri wa Uuva
MATHEYO 21:28-46 MARKO 12:1-12 LUKA 20:9-19
NLIKANYIHO NA ANAMWANE ANLI
NLIKANYIHO NA ANAMUTEKO A EMATTA YA UUVA
Ori ene otemplo, Yesu aahaaxankiha aalupale a anamukuttho ni makhulupale makina, yaawo yaamukonhe owerya aapakana awe itthu iye. Waakhula wa Yesu waahaamaaliha atthu ale. Nuumala-vo, Yesu aahipaka nlikanyiho nooniherya mukhalelo wa atthu ale.
Yesu aahimmye wira: “Ahikhala mulopwana mmosa arina an’awe anli. Vano ahimwirela òpajerya wira: ‘Mwan’aká, olelo murowé omatta, mwavare muteko’. Owo ahakhula ìraka: ‘Kihojeya!’ Nto vaahanlyawe, ahùpuwela, khurowa-wo. Tithi ule ahimwìhana mwan’awe ole mukina, khumwirela etthu ene yeyo. Owo ahakhula wira: ‘Kovenya va, tithi!’ Nto khuhirowa-wo. W’an’awe ala anli t’uvi inre yatthunawe tithi aya?” (Matheyo 21:28-31) Moohaanyiherya, mwaana oopacerya taapanke ele tiithi aya aaphavela awe.
Nto Yesu aahaaleela atthu ale yanvaanyiha wira: “Kinohimeryani ekhweli wira: alipa-òliviha mpósito n’anamuttompe animoholelani, epajerye okela Momweneni mwa Muluku”. Wanipacerya, alipa-ooliviha mpoosito ni anamuttompe khiyaamukokhorela Muluku. Masi vano, ntoko mwaana ole oopacerya, awo yaahittharuwa itampi saya anamukokhorela Muluku. Moovirikana ni ahooleli a itiini yaawo yaalikana ni mwaana a nenli, yaaniihimya omukokhorela Muluku, masi awo khiyaapaka eyo. Yesu aahihimya wira: “Tthiri Yohani [Mbatiza] ahirwa variyari vanyu òthonyeryani ephiro ya xariya, nto nyuwo khuhimwamini. Alipa-òliviha mpósito n’anamuttompe ti yamwaminni. Vano nyuwo hatá monnene itthu iya, khamurukununxe murima wira mmwamini”.—Matheyo 21:31, 32.
Moottharelana Yesu aahipaka nlikanyiho nikina. Yesu aahooniherya wira ahooleli a itiini yaahihiya omurumeela Muluku. Tthiri awo yaari atakhali. Yesu aahimmye wira: “Ahikhala mutthu aphatteiye miri s’ewuva mmatta mwawe. Ahitekelela mukuso mukherekhere, ahithipa nipuro n’owama mihokorokho, ahiteka-tho empa y’orupelela. Vano ahahiyerya ematt’eyo anamuteko wira elimeke; numalá, ahirowa mukwah’awe. Vaphiyalyaya okathi w’ohepha, ahimuruma murumeyi awe orowa w’anamuteko ale, wakhela mihokorokho sari sawawe. Vano anamuteko awo yahinvara murumeyi uwo, yahimmana, khumomola matataru. Mwanene ematta aharumihela murumeyi mukina: yowo-tho, yahimmana vamuru, khunveha. Mwanene aharumihela murumeyi mukina-tho: awo khumwiva. Nave-tho akina anjene: anamuteko awo yahamana akina, akina yahiwiva”.—Marko 12:1-5.
Niireke atthu ale yanwiriyana yaamwiiwexexa nlikanyiho na Yesu? Tthiri atthu ale, yaanuupuwela moolumo oonyoholela a profeta Yesaya ani: “Ematt’eyo y’Apwiya òwerya sothene ti nloko na Isarayeli: miri sothanliwa siphatteiwe memmo, atthú a Isarayeli. Karoromela wira yatthuna okhala atthu òrera murima: masi muteko aya owaná n’ikhotto pahi. Karoromela wira yatthuna okhala atthu àxariya: masi kinìwa pahi ikuttho s’atthu òpuheriwa”. (Yesaya 5:7) Moolumo a nlikanyiho na Yesu yaamulikana ni masu a Yesaya. Mwaneene ematta ti Yehova, uuva naari nloko na Isarayeli nenno naakiheriwa ni Nlamulo na Muluku. Yehova aahaaruma maprofeta owiixuttiha atthu awe ni waakhaliherya okumiherya mihokorokho sooloka.
Masi, “anamuteko” yaanaahasula ni owiiva “arumeyi” yaarummwale ni mwaneene ematta. Yesu aatthokihenrye so: “Amuhalenle [mwaneene ematta ya uuva] mwan’awe pahi amphentexawe. Amalenle warumihela mwan’awe yowo, ùpuwelaka wira: ‘Awo anomuttittimiha mwan’aka’. Nto awo yahihimeryana yaworu wira: ‘Ole t’unrowa ohalana itthu s’atithi awe. Haya nimwive: sohiyeriwa sawe sikhalé sawihu’. Tthirí, yahinvara yahimwiva, khumurihela otá w’ematta”.—Marko 12:6-8.
Vano Yesu aahaakoha wira: “Itthu sisa mwanene ematta ontthuna wira sai?” (Marko 12:9) Ahooleli a itiini yaahimwaakhula wira: “Ontthuna owiva atakhali awo votakhala. Onrowa wahiyerya ematt’awe anamuteko akina, antthuna onvaha mihokorokho okathi aya”.—Matheyo 21:41.
Moohisuwela, atthu ale yaahiiphukela mmensaya, maana “anamuteko” ematta ya ‘ewuva’ ya Yehova naari nloko na Isarayeli. Mihokorokho Yehova aalipelela awe wa anamuteko awe waari omwaamini Mwanawe, yoowo aari Mesiya. Aawehaka ahooleli ale a itiini, Yesu aahimmye wira: “Nyuwo khamunasome mwa Solemphwa molumo ala wira: ‘Nluku alipa-òteka empa narihalyaya, nokhalihiwa nluku n’olipiha emp’eyo. Eyo epakeiye n’ikuru s’Apwiya: eyo ti yotikiniha vamaithoni vahu’?” (Marko 12:10, 11) Nuumala-vo, Yesu aahitthokiherya etthu aaphavela awe ohimya, oriki: “Tivó kinolèlakani wira: munimwakhiwa Omwene wa Muluku. Anovahiwa atthu a nloko nikina, antthuna wimiha mihokorokho s’Omwene yola”.—Matheyo 21:43.
Alipa-oolepa ni akhulupale a anamukuttho yaahisuwela wira “nlikanyiho nle [na Yesu] nawasa yawo”. (Luka 20:19) Nto awo yaaniphavela omwiiva Yesu yoowo aari mwaneene “sohiyeriwa”. Masi, awo yaanoova muttitthi ole wa atthu, yoowo waamuthokorerya Yesu okhala profeta. Nto okathi ole yaahihiya ophavela omwiiva.
-
-
Mwene Onnaalattula Atthu Efesta ya EkasamentoYesu ti Ephiro, Ekeekhai ni Ekumi
-
-
MURU 107
Mwene Onnaalattula Atthu Efesta ya Ekasamento
NLIKANYIHO NA EFESTA YA EKASAMENTO
Muteko woolaleerya wa Yesu, waahanle vakhaani omala. Owo aahivikaniha orumeela malikanyiho wira ooniherye otakhala wa alipa-oolepa ni akhulupale a anamukuttho. Tivonto, awo yaaniphavela omwiiva. (Luka 20:19) Masi nlelo Yesu khaamalinhe olavula otakhala waya atthu ale. Nto aahipaka nlikanyiho nikina.
Yesu aahimmye so: “Omwene wa wirimu onlikana ni yolya ya nìra n’othela, mwené mmosá yavahalyawe nihiku nathela mwan’awe. Nihiku nlo, mwené aharuma arumeyi awe owitthana atthu yalattulenlyawe nìra nlo. Masi awo yahikhotta orowa”. (Matheyo 22:2, 3) Yesu aahipacerya nlikanyiho nawe olavulaka “Omwene wa wirimu”. Tthiri “mwené” ti Yehova Muluku. Tani aari mwaana a mwene ni atthu ale yaalattuliwe efesta ya ekasamento? Mwaana a mwene onithoonyerya Mwaana a Yehova, yoowo aalavula nlikanyiho nna. Ale yaalattuliwe taale anrowa olamulelaka ni Mwaana Momweneni wiirimu.
Tani yaari oopacerya olattuliwa? Yaari aYuda, maana Yesu ni arummwa awe yahaalaleerya voohimya sa Omwene. (Matheyo 10:6, 7; 15:24) Nloko nne naaheemererya Nlamulo na nivarihano mwaakha wa 1513, ohinatthi Kristu orwa. Awo ti yaari oopacerya wiirela mpantta “omwene w’alipa a mukuttho”. (Okhuma 19:5-8) Masi, silini yaarowa aya olattuliwa “nìra n’othela”? Yaalattuliwe mwaakha 29 EC, okathi yoole Yesu aapacenrye awe olaleya Omwene wa wiirimu.
AIsarayeli anceene yoonenle sai nlattulo nle? Yesu aahimmye wira, “awo yahikhotta orowa”. Ahooleli anceene a itiini ni atthu ale khiyaamweemerenrye Yesu okhala Mesiya ni Mwene othanliwe ni Muluku.
Masi Yesu aahooniherya wira aYuda ale yanvahiwa eparakha ekina, oriki: “Vano [mwene] aharuma arumeyi awe akina, ìraka: ‘Mwalèle atthu yalattunlyaka, wira: Yolya yolikana! Inyompe saka n’inama sikina soneneva sohitiwa. Sothene solikana: murwé wothelani’. Nto atthu ale khiyàthokorenrye, khurowa mukina omatta wawe, mukina omwira nakoso awe. Akina-tho yahavara arumeyi awo, yahahaxa, khuwivasa”. (Matheyo 22:4-6) Eyo enooniherya ele yaarowa wiiraneya nuumala opakiwa muloko wa eKristau. Okathi ole, aYuda yaahikhalana eparakha ya wiirela mpantta Omwene, masi atthu anceene yaahikhootta ni yahaahaaxa “arumeyi” a mwene.—Miteko 4:13-18; 7:54, 58.
Exeeni yaarowa okhumelela ni nloko nne? Yesu aahimmye wira: “Mwené ole ahinanariwa vanjene, khwaruma anakhotto awe orowa wapwetexa anawive awo, n’upaha muttetthe aya”. (Matheyo 22:7) Eyo yaahiwiiraneela aYuda mwakha wa 70 EC, okathi aRoma yaapwetenxe aya “muttetthe” wa oYerusalemu.
Niireke mwaha wa okhootta nlattulo na mwene waataphulela wira khaavo-tho aarowa olattuliwa? Moovarihana ni nlikanyiho na Yesu, waakhula ti woowi: Nnaari. Yesu aahivikaniha ohimyaka wira: “Numalá, [mwene] ahahimerya arumeyi awe akina wira: ‘Yolya yolikana; nto ale yalatunlyaka khìyaphwanelenle. Murowé iphiro sinvirexiwa, mwalattulele nìra nla atthu othene anrowanyu waphwanya’. Arumeyi awo yahirowa iphiro sothene, khwathukumanya atthu othene yàphwannyaya, òtakhala ni òrera murima: siso wothelan’iwe wahisareya atthu”.—Matheyo 22:8-10.
Ti voohakalaliha woona wira muhoolo mwaya murummwa Pedru aarowa waakhaliherya Amalapo, niire so, atthu yahaakhanle aYuda axineene aahiiso yaakenle eYuda, wira akhale maKristau ekeekhai. Mwaakha wa 36 EC, Kornelio muhooleli a anakhotto a oRoma ni amusi awe yaahaakhela munepa wa Muluku. Nto yaahipacerya wiirela mpantta Omwene wa wiirimu yoowo Yesu aahimmye awe.—Miteko 10:1, 34-48.
Yesu aahooniherya wira khahiyo atthu otheene yaaronwe efesta ya ekasamento yaarowa weemereriwa ni “mwené”. Yesu aahimmye wira: “Mwené ahikela wira àwehe atthu awo yalattuliwe, khumona-mo mulopwana mmosá ahawanre nlaya na vothelani, khumuhimerya wira: ‘Mpatthani, mukenlé sai mu, muhirina nlaya na vothelani?’ Vano owo khakhunle etthu. Tivó mwené ahiwirela arumeyi awe: ‘Mmutthuke mutth’ula metto ni matata, mmurihele otá, wepiphini. Weiwo onrowawe wunla n’ulumanyiha maino’. Yesu aahimaliha ìraka: Tthiri, òwìhaniwa ari anjene, nto òthanliwa ari vakhani”.—Matheyo 22:11-14.
Woonasa wene, ahooleli a itiini khiyiiwexenxe ele Yesu aaphavela awe ohimya. Nnaamwi vaari siiso, atthu ale khiyaasiveliwe ni yaaniimananiha omwiiva ole yaamoona aya wira aanaakumiherya mixankiho.
-
-
Yesu Aahisyaka Okumiheriwa MulattuYesu ti Ephiro, Ekeekhai ni Ekumi
-
-
MURU 108
Yesu Aahisyaka Okumiheriwa Mulattu
MATHEYO 22:15-40 MARKO 12:13-34 LUKA 20:20-40
ONVAHA SEESARI ITTHU SA SEESARI
NIIREKE ONOOKHALA OHIHIMUXIWA NI OTHELA?
YOORUMA YUULUPALEXA
Ahooleli a itiini, yaamulupattha Yesu yaahinyoonyiheya. Okhala wira Yesu iira opanke ene nlikanyiho nooniherya otakhala waya murima. Nto vano, aFarisi yaaniphavela onvara. Awo yaaphavela omwiiriha Yesu ohimya etthu yoohiloka wira amuroihe wa guvernatoro a oRoma. Nto yaahaaliva atthu aya wira emweehererye Yesu.—Luka 6:7.
Awo yaahimmye so: “Mwixuttihi! Nosuwela wira nyuwo khamunotha, nto munixuttiha ekekhai; nyuwo khamunimuthanla mutthu, masi munixuttiha n’ikekhai ephiro ya Muluku. Vano, ti yoloka wira hiyo nliveke mpósito wa mwené òRoma, walá nihiliveké?” (Luka 20:21, 22) Omuttottopela waya, khiyaawenrye onwoka Yesu, maana aahisuwela wira awo yaaphavela onvara ni masu awe. Vakhanle wira aahihimya wira, ‘Naari, khivanloka oliva mpoosito’, awo yaarowa omootheryaka Yesu wira aahaarukunuwela aRoma. Nave aahimmye wira, ‘Ayo, ti vooloka oliva mpoosito’, atthu ale yaaphwelen’ye ni olamulelo wa aRoma yaarowa wuupuwelaka itthu soohiloka ni yammurukunuwela Yesu. Nto aarowa owaakhula sai?
Yesu aawaakhunle so: “Anawothe! Munkilupatthela-ni? Mukòniherye musurukhu onlivananyu mpósito”. Nuumala atthu ale omuroihela edenaario emosa, Yesu aahaakoha wira: “Elatarato ela va ni nsina nlempwe vava ti na wani?” Awo yaahaakhula ariki: “Ti na mwené òRoma”, Seesari. Moottharelana Yesu aahaaleela wira: “Munvaheke mwené [Seesari] ekhanle ya mwené: munvaheke Muluku ekhanlé ya Muluku”.—Matheyo 22:18-21.
Moolumo a Yesu yahaatikiniha alopwana ale. Nto okhala wira khiyaarina yoohimya, awo yaahirowa. Masi nlelo nihiku khinaamanle, nto yaaniphavela omukumiherya mulattu. Nuumala palano a aFarisi ohikhumela saana, ahooleli a etiini ekina yaahimwaattamela Yesu.
Awo yaari aSaduki, yaawo yahaamini ohihimuxiwa wa alipa-ookhwa. Awo yaahimukoha voohimya sa ohihimuxiwa ni omuthela mulamu awe. Awo yaamukonhe so: “Pwiya, Moise ahiruma wira: ‘Mulopwana akhwá, ahimuyanre mwana, munn’awe amurape wira amuyarele ole okhwiye’. Vano, yahikhala eriyari ahu axinna athanu n’anli. Ole òpajerya ahimuthela mwar’awe, khukhwa ahiyaranne: siso, ahimuhiyerya munn’awe muthiyan’ole. Munn’awe owo ahikhwa ahiyanre: siso-tho, aneraru n’akina othene. Vakhwiyaya othene, nave muthiyan’owo ahikhwa. Vano-nto, nihiku ninhihimuwaya alipa-òkhwa, muthiyan’owo onrowa okhala mwara a wani? Mana, othene aya yahimuthela mmosá yowo”.—Matheyo 22:24-28.
Orumeelaka soolempwa sa Moise, seiyo aSaduki yeemererya aya, Yesu aahiwaakhula oriki: “Nyuwo movonya tthiri, mana khamunsuwela Solempwa sa Muluku, nnákhala owerya wawe. Atthu, vanrowaya ohihimuwa mokhwani, khanrowa othelaka, nnákhala otheliwaka: anolikanaka ni malaikha a wirimu. Vano, mwaha wo wira alipa-òkhwa annihihimuwa, khamunasome mulivuruni mwa Moise mwaha wa mwiri wavarela? Okathi uwo Muluku ahimulèla Moise wira: ‘Miyo ka Muluku Abrahamu, Muluku a Isakhi, Muluku a Yakobe’. Khahiyó Muluku àtthu òkhwa: Muluku t’àtthu akumi. Tivó, nyuwo khamurere ovonya”. (Marko 12:24-27; Okhuma 3:1-6) Moota Yesu aakhunle awe nikoho na aSaduki waahaatikiniha atthu yaari opuro ole.
Okathi aFarisi ni aSaduki yahaawenrye aya omwaakhula Yesu, atthu akina a itiini iyo yaahiiwanana otthikela omweehererya ekwaha ekina. Vano mulipa-oolepa aahimukoha Yesu wira: “Mwixuttihi, mwa soruma sothene yulupalexa pivi?”—Matheyo 22:36.
Yesu aahimwaakhula wira: “Yoruma yopajerya t’ila: Nwiriyane Isarayeli. Apwiya, Muluku ahu, t’Àpwiya amosaru. Vano, mwaphenteke Apwiya Muluku anyu ni murim’anyu wothene n’iroho anyu yothene n’usuwela wanyu wothene n’ikuru sanyu sothene! Yoruma yanenli t’ila: Mwaphenteke akhw’inyu ntoko sinìphentanyu. Khivo yoruma ekina envikana soruma iya”.—Marko 12:29-31.
Nuumala wiiwa waakhula wa Yesu, mulipa-oolepa ole, aahihimya wira: “Varera, mwixuttihi. Mohimya ekekhai wira Muluku ori mmosá pahi, ni wira khavo-tho Muluku mukina. Nave-tho omphenta Muluku ni murim’ahu wothene n’usuwela wahu wothene n’ikuru sahu sothene ni waphenta akhw’ihu ntoko sinìphentahu, p’itthu yulupalexa ovikana mikuttho sothene sopahiwa ni mikuttho sikina”. Nuumala woona wira mulipa-oolepa ole aahaakhula saana, Yesu aahimuleela wira: “Nyuwo khamurakamenle Omwene wa Muluku”.—Marko 12:32-34.
Yesu aahiixuttiha mahiku mararu otemplo, (9, 10, ni 11 a Nisani). Atthu akina omuhela muhina mulipa-oolepa ole, yaanisiveliwa onwiriyana Yesu. Masi ahooleli a itiini khiyaasiveliwa, nto “khavo-tho aminyalenle omukoha” Yesu.
-
-
Yesu Aahaapwapwela Ahooleli a Itiini YaamulupatthaYesu ti Ephiro, Ekeekhai ni Ekumi
-
-
MURU 109
Yesu Aahaapwapwela Ahooleli a Itiini Yaamulupattha
MATHEYO 22:41–23:24 MARKO 12:35-40 LUKA 20:41-47
KRISTU, MWAANA AWANI?
YESU AAHOONIHERYA WOOTHA WA AWANANI AWE
Ahooleli a itiini, yaawo yaamulupattha Yesu, khiyaawenrye omukumiherya mulattu wira amuroihe wa aRoma. (Luka 20:20) Ori ene otemplo 11 a Nisani, Yesu aahituruka mwaha aalavula awe onahimya omutthu awe. Yesu aahaakoha wira: “Nyuwo munupuwela-ni sa Kristu? Mwana a wani?” (Matheyo 22:42) Atthu ale otheene yaahisuwela wira Kristu aahiiso Mesiya osuulu wa mwene Davidi. Nto yaakhunle siiso.—Matheyo 9:27; 12:23; Yohani 7:42.
Vano Yesu aahaakoha wira: “Vano, exeni Davidi, asuwelihiwaka” ni munepa wootteela “onimwirelawe Pwiya? Tthiri Davidi onnihimya wira: ‘Apwiya ahahimerya Apwiy’aka wira: kilathini mono aka wolopwana, mpakha miyo wakuherya awanan’inyu vathí va inawu sanyu’. Davidi onihimya wira Kristu ti Pwiy’awe: vano Kristu onkhala sai mwan’awe?”—Matheyo 22:43-45.
Nlelo aFarisi khiyaawenrye omwaakhula etthu, maana yuupuwela wira osuulu wa werutthuni wa Davidi waarowa owoopola opuheriwa waya ni aRoma. Masi, okathi aalavunle awe masu ari Esalimo 110: 1, 2, Yesu ahooniherya wira Mesiya khahiyo aari namalamulela a opinaatamu. Nto okhala wira owo Pwiyawe Davidi, aarowa okilaathi moono woolopwana wa Muluku wira olamuleleke. Tthiri waakhula wa Yesu waahaamaaliha atthu ale yaamulupattha.
Awiixutti awe ni atthu akina anceene yaaninwiriyana Yesu. Vano olavulaka ni awiixutti awe ni atthu ale, Yesu aahaalopola voohimya sa alipa-oolepa ni aFarisi. Tthiri “vehijeni ya Moise àkilathi-vo awixuttihi a ikano n’aFarisi”, yaawo yiixuttiha Nlamulo na Muluku. Nto Yesu aahaaleela atthu ale yanwiriyana wira: “Mwiweleleke sothene siniwixuttihayani, mwetteleke: masi muhitthareké mwettelo aya, okhala wira awo annixuttiha, nto khuhiyèttela”.—Matheyo 23:2, 3.
Moottharelana, Yesu aahihimya ntakiheryo nooniherya wootha waya, oriki: “Anninnuwiha ikhulula, annirekamiha maveru a malay’aya”. AYuda akina yaaniwara vayuuci vaya ikaaxa saamukhaani saarina ipantte sikina sa Nlamulo. AFarisi yaaniwara ikaaxa suulupale vakhaani wira yooniherye wira yaanitthara Nlamulo. Nave ‘yanirekamiha maveru a malay’aya’. AIsarayeli yaahaana ohela mayaya ikuwo saya, masi aFarisi yaanitepiha orakamiha mayaya aya. (Mothakoni 15:38-40) Awo yaanipaka eyo wira “yoniweke n’atthu”.—Matheyo 23:5.
Okhala wira vaaniweryaneya awiixutti awe okhalana yoophavela emosaru ya okhulupale aahiiso ovuwihiwa, Yesu aahaavaha miruku, oriki: “Nto nyuwo mukhotteke wireliwa ‘mwixuttihi’, okhala wira mwixuttihi anyu ori mmosa: nyuwo othene mw’àxinna. Ahikhalé ontthunanyu omwirela tithi vathí-va: okhala wira tith’inyu ori mmosá pahi, yowo ori wirimu. Hatá mukhotteke wireliwa muholeli, okhala wira muholeli anyu mmosá pahi: ti Kristu”. Nto awiixutti ale yaatthuneya wiixoonaka sai? Yesu aalenle wira: “Ole ori mulupale wa nyuwo, akhalé murumeyi anyu. Ole onisinnuwiha, onoyevihiwa: ole onìyeviha, onottittimihiwa”.—Matheyo 23:8-12.
Moottharelana, Yesu aahihimya ihukhumu yaarowa aya ophwanya anawoothe ale, alipa-oolepa ni aFarisi, oriki: “Motakhaliwa nyuwo, awixuttihi a ikano n’aFarisi, anawothe! Nyuwo munnawalela atthu mukhora w’Omwene wa wirimu: vekekhai, nyuwo mwaxinene khamunkela-mo, vano-tho munnakhottiherya ale amphavela okela-mo”.—Matheyo 23:13.
Yesu aahaapwapwela aFarisi mwaha wookhalana moonelo woohiloka voohimya sa itthu sa omunepani ni khiyaarina moonelo wa Yehova. Mwa ntakiheryo, awo yaahimya wira: “Akhalá mutthu onimmana natiri awe, alipelaka empa ya Muluku, natiri uwo khaninvara: nto alipelá muhakhu ori mpani mwa Muluku, natiri uwo ononvara”. Tthiri eyo yaanooniherya wira yaari atthu oohoona momunepani, okhala wira yaanivaha efaita yuulupale muhakhu ohiya itthu soomunepani aahiiso nipuro aakokhoreliwa awe Yehova. Nave awo ‘yanithanya soruma sulupale sa Ikanó, ntoko exariya n’ikharari n’ororomeleya’.—Matheyo 23:16, 23; Luka 11:42.
Yesu aahaahimya aFarisi okhala “aholeli òhòna!” Nave aahihimya wira: “Nyuwo munnikikittha sowurya sanyu, wira mukumihe enenele, numalá munnimirya etthepo!” (Matheyo 23:24) Awo yaanikikittha eviinyu aya wira ahimmirye pwilimwithi, okhala wira moovarihana ni Nlamulo owo aari a mwiikho. Tthiri, awo khiyaiwelela itthu suulupale sa Nlamulo, vaakhala ntoko yaamirya ekamelo, yeeyo yaari ya mwiikho ni yuulupale.—Onamukuttho 11:4, 21-24.
-
-
Nihiku Nookiserya Yesu Okela OtemploYesu ti Ephiro, Ekeekhai ni Ekumi
-
-
MURU 110
Nihiku Nookiserya Yesu Okela Otemplo
MATHEYO 23:25–24:2 MARKO 12:41–13:2 LUKA 21:1-6
YESU AAHITTHIKELA WAAPWAPWELA AHOOLELI A ITIINI
ETEMPLO YAAROWA ONYAANYIWA
NAAMUKHWELI OOHAAWA AAHIVAHA INOOTA PIILIl
Ole waari okathi wookiserya Yesu okela otemplo. Nto aahivikaniha waapwapwela anawoothe ale alipa-oolepa ni aFarisi, maana aahaahimya mooluluwanya okhala anawoothe. Yesu aahirumeela moolumo a nlikanyiho oriki: “Nyuwo munnirapiha ekahi anyu, walá ephaje anyu otá-ru pahi: vano, muhiná mwaya musareiyene itthu sowiyiwa ni sotakhala. Nyuwo nFarisi, mulipa-òhona! Mpajeryeke orapiha ekahi muhiná mwaya: wira otá waya-tho okhalé worera!” (Matheyo 23:25, 26) AFarisi yaanimaananiha ohirava mwiikho ni wiirattela werutthuni, masi awo khiyaacalela mukhalelo aya wa muhina aahiiso orattela murima aya wa nthoonyeryo.
Wootha waya waanooneya vaavo yiimananiha aya oreeriha mahiye ni oteka ikampa sa maprofeta. Ntoko Yesu ahimmye awe, awo yaari “àn’aya atthu awo yawivale maprofeta”. (Matheyo 23:31) Eyo yaanooneya vaavo yaimananiha aya ophavela omwiiva Yesu.—Yohani 5:18; 7:1, 25.
Yesu aahihimya ele yaarowa aya wiirihiwa ahooleli ale a itiini akhala wira khiyaarowa ottharuwa, oriki: “Nyuwo inowa! Nyuwo nloko na ivili! Muniwerya sai otthyawa ehukhumu y’omoroni [oGehena]?” (Matheyo 23:33) Nuulumo noowi omooroni aahiiso Gehena naahimya Nlitti na Hinomi. Nlitti nne naarumeeliwa wira sipahiweke ikokhola. Eyo yaanooniherya opwetexiwa woomalela waalipelela alipa-oolepa ni aFarisi yaawo yaari atakhali.
Awiixutti a Yesu yaarowa waakhalela “maprofeta, alipa a miruku n’awixuttihi”. Nto awo yaarowa othokoreriwaka sai? Aahimyaka ahooleli a itiini, Yesu aahimmye so: “Akina [a awiixutti aka] munowiva, akina munimwakhomela” vamwirini va nihaaxeryo “akina-tho munimwamana mpa mwinyu mothukumana, akina-tho munimwalupattha elapo t’ilapo. Siso munomoreliwa ephome yothene y’atthu àxariya yivakasiwe, okhuma ephome y’Abeli naxariya, mpakha ephome ya Zakariya, . . . yole omwivalanyu”. Vano, Yesu aahaalopola oriki: “Kinohimeryani ekhweli wira: itthu iya sothene sinimwamorela atthu ala a vano”. (Matheyo 23:34-36) Eyo ti etthu yiiraneyale mwaakha wa 70 EC, okathi anakhotto a oRoma yaanyaanyale aya muttetthe wa oYerusalemu ni owiiva aYuda ikonto sinceene.
Wuupuwelela etthu ele yaarowa wiiraneya, yaanimuriipiha murima Yesu. Mooriipiwa murima, Yesu aahimmye wira: “Yerusalemu! Nyuwo Yerusalemu! Nyuwo muniwivakasa maprofeta, munavonyakasa maluku atthu Muluku òrumihenlyaweni. Imara ikavi siphavenlyaka wathukumanya atthu anyu, ntoko mwalyakhu onathukumanyawe axan’awe mmapuphani? Nto nyuwo kuhitthuna! Tivó emp’anyu enokhala milepé”. (Matheyo 23:37, 38) Woonasa wene, atthu ale yanwiriyana yaaniikoha ‘empa’ Yesu aahimya awe. Niireke aahimya etemplo yoovuwa ya oYerusalemu, yeeyo yooniwa ntoko wira yaanikhapeleliwa ni Muluku?
Moottharelana Yesu aahincererya wira: “Vekekhai kinolèlani wira: okhuma okathi yola khamunkona-tho, mpakha nihiku ninrowanyu ohimya wira: ‘Attottopeliwe owo onrwá ni nsina n’Apwiya!’” (Matheyo 23:39) Yesu aahimya eprofesia eri Esalimo 118:26, yeeyo eni: “Attottopeliwe owo onrwa ni nsina n’Apwiya. Hiyo ninnotthapelani mpani mw’Apwiya”. Vannooneya wira okathi etemplo ele yaarowa aya onyaanyiwa, khuuvo mutthu aarowa orowa opuro ole mwa nsina na Muluku.
Vano Yesu aahirowa mpantta mukina wa etemplo, opuro yoowo saari aya ikaaxa sa muhakhu. Atthu ale yaanihela soovaha saya opuro mwaamukhaani waaphakuliwe osulu. Yesu aahaaweha aYuda anceene avahaka musurukhu aya, athaaciri “yahela-mo musurukhu munjene”. Vano Yesu aahinweha naamukhweli oohaawa orihelaka-mo “inota pili” sa musurukhu wa faita vakhaani. (Marko 12:41, 42) Moohaaniherya, Yesu aanisuwela wira Muluku aahisiveliwa vanceene ni yoovaha ya naamukhweli ole.
Nto Yesu aahiwiihana awiixutti awe aaleela wira: “Kinolèlani ekhweli wira: namukhweli ula òthoiwa òvaha vowavikana atthu othene ahenle-mo”. Moota xeeni? Yesu aatthokihenrye wira: “Tthiri, akin’awo othene avanhe musurukhu waxuwela: namukhweli ula, mothoiwani mwawe òleva sothene sarinawe, ekumi awe yothene”. (Marko 12:43, 44) Tthiri, enamuna ya wuupuwela ni opaka itthu wa naamukhweli ole waahivirikana vanceene ni ahooleli a itiini!
Vaavo naamala aya nihiku 11 na Nisani, Yesu aahikhuma otemplo ekwaha yookiserya. Mmosa a awiixutti awe aahihimya wira: “Mwixuttihi, moneke maluku malupalexa n’ipa sorekamexa!” (Marko 13:1) Mwekeekhai, maluku makina yatekeliwe etemplo ele yaari maalupale, nto eyo yaanikhaliherya olipa ni opisa ophweeya etemplo ele. Tivonto, vaakhala wira vaari voohiloka Yesu ohimya wira: “Nyuwo munnona wunnuwa wa ipa iya? Nto khaninrowa ohala vava nnákhala nluku nimosá vasulu va nikhwaya: othene anokomowela vathí!”—Marko 13:2.
Nuumala ohimya itthu iya, Yesu ni arummwa awe yaahivira Ekhato Keduroni awelaka Mwaako Olivera. Nuuvira okathi Yesu aahihala ni arummwa awe axexe, Pedru, Andreya, Yakobo ni Yohani. Ari ene opuro ole, awo yaaniwerya oweha etemplo ele yuulupale.
-
-
Arummwa Yaahinvekela Yesu EthoonyeryoYesu ti Ephiro, Ekeekhai ni Ekumi
-
-
MURU 111
Arummwa Yaahinvekela Yesu Ethoonyeryo
MATHEYO 24:3-51 MARKO 13:3-37 LUKA 21:7-38
AWIIXUTTI AXEXE YAAHIVEKELA ETHOONYERYO
WIIRANEYA WA IPROFESIA ESEEKULU YOOPACERYA NI MUHOOLO
NIHAANA OKHALA OOWEHAWEHA
Waari makaaripi wa Namanli, nto nihiku 11 na Nisani naahanle omala. Nave yaanimala mahiku a muteko wa Yesu valaponi. Masi, owo iira iixuttihaka mutemplo, nto ohiyu aahaana okhuma orowaka opuro aamanke awe ota wa epooma ele. Atthu ale yaaniphavela onwiriyana, nto awo “yanrowa vasisu mpani mwa Muluku, wira yamwiweke”. (Luka 21:37, 38) Vano mahiku awo yaahivira, nto Yesu iira okilaathale ene Omwaako Olivera ni arummwa awe axexe, Pedru, Andreya, Yakobo ni Yohani.
Arummwa ale axexe yaari ni Yesu mekhaya. Awo yaahixankiheya ni etemplo, okhala wira Yesu iira ohimyale ene vahinatthi wira khinaarowa okhala nluku vasulu va nikhwaaya. Nto yanuupuwela itthu sinceene. Maana Yesu iira aaloponle ene, oriki: “Mukhale òlikanene, okhala wira Mwana a mutthu onrwá okathi ohinùpuwelanyu”. (Luka 12:40) Yesu aahincererya olavulaka sa “nihiku Mwana a mutthu ontthunawe wisoniherya”. (Luka 17:30) Niireke masu ala a Yesu yaanivarihana ni etthu aahimmye awe sa ele yaarowa wiiraneya ni etemplo? Arummwa ale yaaniphavela osuwela. Awo yaahimukoha wira: “Munihimerye: itthu iya sinrowa okhumelela lini? Nave ethonyeryo y’orwa wanyu ni y’omala olumwenku t’ivi?”—Matheyo 24:3.
Woonasa wene, yuupuwela wira onyaanyiwa wa etemplo waari vakhiviru. Nave-tho, yaahikoha okhala-vo wa Mwaana a mutthu. Waaniheryasa awo yaanuupuwela nlikanyiho Yesu aapanke awe na “mulopwana mmosá, ètthoko yosuwanyeya” yoowo aaronwe “elapo y’ottaiwene, wira aheliwe omwene, numalá ahokoloweke”. (Luka 19:11, 12) Woonasa wene, awo yaanikoha ele yaahela aya muhina ‘omala wa olumwenku’.
Yesu aahiwaakhula ohimyaka itthu saarowa wiiraneya ntoko ethoonyeryo yaarowa wooniherya omala wa makhalelo a aYuda ohela muhina onyaanyiwa wa etemplo. Masi Yesu aahihimya itthu sikina. Ethoonyeryo eyo, yaamwaakhaliherya maKristau a muhoolo osuwela akhala wira ari okathi wa ‘orwa’ wawe ni omala wa olumwenku.
Vaavo iyaakha saarowa aya oviraka, arummwa yaanoona wiiraneya wa eprofesia ya Yesu. Tthiri, itthu sinceene Yesu aahimmye awe vahinatthi, saaniiraneya nlelo ari ene akumi. Nto iyaakha 37 muhoolo mwaya, eyo piiyo, 70 EC, maKristau yaawo yailokihenrye ni yaari ooweha-weha khiyiiviwe okathi wa omala wa makhalelo a aYuda ni onyaanyiwa wa etemplo. Masi khahiyo wira itthu sotheene Yesu aahimmye awe vahinatthi sahiiraneya mwaakha wa 70 EC. Nto exeeni yaarowa wooniherya okhala-vo wawe Moomweneni? Waakhuliwa wa nikoho nla, Yesu aahaaleela arummwa awe.
Yesu aahihimya vahinatthi wira saamukhumelela “ikhotto ni soruma sa ikhotto”, nave “maloko makina anowana ni maloko mwakhw’aya, elapo enotuphela elapo ekina”. (Matheyo 24:6, 7) Nave-tho Yesu aahimmye wira “sinokhumelela itetere sulupale; mapuro manjene anorwela iretta n’itala”. (Luka 21:11) Nto, Yesu aahaalopola awiixutti awe, oriki: “Munovariwa, munolupatthiwa”. (Luka 21:12) Nave yaamukhumelela maprofeta oowootha, yaarowa waawoka atthu anceene. Ovirikanyiwa wa nlamulo waarowa wuncerereya ni ophenta wa atthu anceene wanvukuwa. Moottharelana, Yesu aahimmye wira: “Ehapar’ila yorera y’Omwene wa wirimu enolaleiwa mulaponi mothene wira maloko othene esuwele, yamini. Vano-nto olumwenk’ula omaleke”.—Matheyo 24:14.
Ipantte sikina sa eprofesia ya Yesu sahiiraneya vahinatthi ni okathi wa onyaanyiwa wa Yerusalemu ni aRoma. Niireke Yesu aanuupuwela wiiraneya wuulupale muhoolo? Niireke munniwerya woona wira olelo-va enniiraneya eprofesia ya Yesu?
Etthu emosa Yesu aahenle awe muhina wa ethoonyeryo awe ya okhala-vo, waari okhumelela wa “mwikho mulupale wowuliha muru”. (Matheyo 24:15) Mwaakha wa 66 EC, waahikhumelela mwiikho muulupale woowuuliha muru, eyo piiyo, ‘anakhotto’ a oRoma, yaawo yaakunxe ipandera ni amuluku aya eethiru. ARoma yaahimurukurerya Yerusalemu ni yaahipacerya ohonona ixiri sa Yerusalemu. (Luka 21:20) Nto “mwikho mulupale wowuliha muru”, waahikhala opuro wahaareerela aya okhala. Opuro yoowo aYuda yoona aya okhala “nipuro nowarya”.
Nave Yesu aahihimya vahinatthi wira: “Okathi yowo, anokhala maxakha malupale, ehinákhumelele okhuma wopajeryani w’olumwenku mpakha vano, nnákhala ahinrowa-tho okhumelela”. Mwaakha wa 70 EC, aRoma yaahinyaanya muttetthe wa oYerusalemu. Onyaanyiwa iwe wa ‘epoma yowarya’ ya aYuda waahela muhina etemplo. Tthiri vaahooneya wira maxakha maalupale yaahikhumelela, maana atthu ikonto sinceene yaahiiviwa. (Matheyo 4:5; 24:21) Tthiri iwe waari onyaanyiwa wuulupale wa epooma ele ni opwetexiwa wa aYuda wahaatonko okhumelela. Nto eyo yaahimaliha etiini yaatthariwa ni aYuda okhuma iseekulu sinceene saavinre. Nave, wiiraneya wuulupale wa muhoolo wa eprofesia ya Yesu, onrowa okhala wootepa otakhala.
OROROMELEYA OKATHI WA MAHIKU YAAHIMMWALE VAHINATTHI
Yesu aahilavula ni arummwa awe voohimya sa ethoonyeryo ya okhala-vo wawe Moomweneni ni omala wa olumwenku waari ottaiwene. Vano, Yesu aahaalopola wira ahaatthareke “atthu òwìpaka Kristu walá maprofeta”. Yesu aahaaleela wira awo yaarowa ophavelaka ‘owototha hatá atthu òthanliwa’. (Matheyo 24:24) Masi atthu awo oothanliwa khiyaarowa owokiwa. MaKristau owootha yaarowa wooneyaka. Masi okhala-vo wa Kristu waarowa okhala woohooneya.
Ohimyaka maxakha maalupale yaarowa okhumelela wanikisa wa olumwenku ola, Yesu aahimmye wira: “Mahiku yawo, wamalakaru ohawa iwo, nsuwa nnottipha, mweri onohiya warya, itheneri sinomorasa wirimu: vano ikuru sa wirimu sinottikinyeya”. (Matheyo 24:29) Okathi arummwa awe yiiwale aya masu ala ooriipiha murima a Yesu, awo khiyaasuwela okathi yaarowa aya wiiraneya, masi yaanisuwela wira yaarowa okhala etthu yoowoopiha.
Itthu iya saarowa waavara sai apinaatamu? Yesu aahimmye so: “Vano atthu anrowa okhwa wova, elipelelaka sotakhala sinrowa okhumelela mulaponi mothene: mana ikuru sa wirimu sinottikinyeya”. (Luka 21:26) Tthiri, itthu Yesu aahimmye awe saarowa waaxankiha vanceene apinaatamu.
Moohakalala, Yesu aahaatthokiherya arummwa awe wira khahiyo atthu othene yaarowa oxankiheya okathi ‘Mwana a mutthu [aarowa awe] orwa mmekuni n’uwerya wawe n’uvuwa wawe wulupale’. (Matheyo 24:30) Yesu aahooniherya wira Muluku aarowa okhaliherya “mwaha w’atthu òthanliwa”. (Matheyo 24:22) Moota xeeni arummwa ale oororomeleya yaarowa aya woonelaka okathi saarowa aya okhumelela itthu Yesu aahimmye awe? Yesu aahaalipiha atthareli awe oriki: “Itthu iya sapajeryaka okhumelela, mulipihe murima, nvenxe muru, okhala wira wopoliwa wanyu ori vakhiviru”.—Luka 21:28.
Atthareli a Yesu, yaawo yaarowa okhalaka okathi saarowa aya okhumelelaka itthu aahimmye awe vahinatthi, yaarowa osuwela sai wira wanikisa ori vakhiviru? Yesu aahipaka nlikanyiho na mwiri wa efiigu, oriki: “Mùpuweleke enixuttihaya murale. Iritta saya sapajeryaka ovaruwa n’uphuwela makukhu, munnisuwela wira eyita eri vakhiviru. Siso-tho, mònakaru sikhumelelaka itthu iya sothene, musuwele sana wira Mwana a mutthu ori vakhiviru, vamukhora. Kinolèlani ekhweli wira: itthu iya sothene sinimwiraneya, atthu a vano ehinatthi ovira”.—Matheyo 24:32-34.
Nto, vaavo awiixutti yaarowa aya woonaka siiraneyaka itthu sinceene sa ethoonyeryo, yaahaana osuwela wira wanikisa ori vakhiviru. Vano, Yesu aahaavaha miruku awiixutti yaarowa okhalaka okathi owo wootepa otthuneya.
Yesu aahimmye so: “Vano nihiku walá okathi sinrowaya okhumelela itthu iya, khavo onsuwela: nnákhala malaikha a wirimu, nnákhala Mwana. Atithi pahi t’asuwenle. Vano orwa wa Mwana a mutthu onokhumelela volikana n’itthu sìraneiye mahiku a Nowé. Tthirí, mahiku awo, ehalaka orupa epula ya mutáseke, atthu yanilya, yaniwurya, yanithelana, mpakha nihiku Nowé nakenlyawe mukalawani. Awo khiyànyiherya etthu, mpakha ophiya epula ya mutáseke, khuwivakasa atthu othene. Vanimwiraneya siso-tho okathi onrwawe Mwana a mutthu”. (Matheyo 24:36-39) Itthu Yesu aahimmye awe saamulikana ni itthu saakhumelenle okathi wa Epula ya Mutaaseke yoowo aakhumelenle elapo yotheene.
Arummwa ale yanwiriyana Yesu Omwaako Olivera, yaahoona otthuneya waya okhala oowehaweha. Yesu aahimmye so: “Mwipasope, wira mirima sanyu sihilemeliwe ni sonanara ni sohapala ni sovelaveliha s’ekumi, ni wira nihiku nenlo nihotutuxeni, mana ninrowa wamorela, ntoko ntthavi, atthu othene ankhala mulaponi mothene. Vano mulipeleleke, muhirupé: mulompeke okathi t’ukathi, wira mphwanele otthyawa sothene sinrowa okhumelela ni wemela n’uroromela oholo wa Mwana a mutthu”.—Luka 21:34-36.
Yesu aahilavula-tho wira itthu aahimmye awe vahinatthi, saamwiiraneya okathi munceene. Maana itthu Yesu aahimmye awe wira samukhumelela khisaarowa wiiraneya okathi vakhaani paahi, aahiiso okhumelela epooma ya oYerusalemu aahiiso nloko na aYuda paahi. Masi, saarowa waakhumelela “atthu othene ankhala mulaponi mothene”.
Yesu aahimmye wira awiixutti awe yaatthuneya okhala oolipelela, oowehaweha, ni oohirupa. Orumeelaka nlikanyiho nikina Yesu aahittittimiherya yoolopola awe, oriki: “Musuwele sana etthu ila: mwanene etthoko àsuwela okathi w’ohiyu onrwawe nawiye, khàrupa: khamuhiyererya aphakulaka exiri y’emp’awe. Tivó-nto, muhalé mulikannene, okhala wira Mwana a mutthu onimorwa okathi ohinùpuwelanyu”.—Matheyo 24:43, 44.
Yesu aahaaleela awiixutti awe nthowa naya yaatthuneya aya okhalana moonelo wooloka. Yesu aahaaroromeliha wira okathi yaarowa aya wiiraneyaka eprofesia awe, aamukhumelela “murumeyi” oororomeleya ni oowehaweha. Yesu aahipaka nlikanyiho naakhalihenrye arummwa ale waakuva wiiwexexa, oriki: “Murumeyi òroromeleya ni ànkhili t’uvi? T’ule athanliwe ni pwiy’awe, wira awettiheke anamuteko akina, àkaweleke yolya okathi aya. Òreriwa murumeyi ule, onira pwiy’awe arwaka, anamphwanya avaraka muteko. Kinohimeryani ekhweli wira: mwanene owo ononvaha murumeyi uwo wettiherya muhakhu awe wothene”. Akhala wira “murumeyi” ole ampacerya waahasula anamuteko akhwaawe, pwiyawe “ononvaha opuro w’atakhali”, niire so, onoomuhukhumu vanceene.—Matheyo 24:45-51; mulikanyihe ni Luka 12:45, 46.
Masi, Yesu khaaphavela ohimya wira atthareli awe akina yaarowa okhala ootakhala. Nto, etthu xeeni Yesu aaphavela awe owiixuttiha atthareli awe? Owo aaphavela owiixuttiha wira yaahaana okhala oowehaweha ni oovara muteko, ntoko aatthokihenrye awe nlikanyiho nikina.
-
-
Nlikanyiho na Imwali 10 Ninniniixuttiha Okhala OowehawehaYesu ti Ephiro, Ekeekhai ni Ekumi
-
-
MURU 112
Nlikanyiho na Imwali 10 Ninniniixuttiha Okhala Oowehaweha
YESU AAHIPAKA NLIKANYIHO NA IMWALI 10
Nlelo Yesu iira owaakhulaka arummwa awe, nikoho yaapanke aya na ethoonyeryo ya okhala-vo ni omala wa olumwenku. Uupuwelaka eyo, Yesu aahaavaha miruku orumeelaka nlikanyiho nikina. Atthu yaarowa woona wiiraneya waya, taale yaarowa okhala okathi wa okhala-vo wawe.
Yesu aahipacerya nlikanyiho nawe oriki: “Mwiwe nlikanyiho nintaphulela Omwene wa wirimu. Yahikhala aximwali mulokó, yakunxe ixamaniya saya, khurowa omwakhelela mutheli. Mwa yawo, athanu yari alolo, athanu yahikhalana ankhili”.—Matheyo 25:1, 2.
Yesu khaaphavela ohimya wira nimeya na awiixutti awe naarowa waakhela Omwene wa wiirimu yaari alolo, vano nimeya nikina naarowa okhala na ankhili. Masi, Yesu aaphavela ohimya wira Momweneni mwa Muluku, khula mwiixutti ookhalana ehakhi ya othanla okhala oowehaweha aahiiso oohiwehaweha. Yesu khaanyiherya wira khula murumeyi onoowerya okhala oororomeleya ni waakhela mareeliho a Muluku.
Nlikanyiho Yesu aapanke awe, imwali sotheene 10, saahirowa omwakhela mutheli ni okhala niira na othela. Okathi mutheli aaphiya awe, imwali iye sammwaleela ephiro ni ixamaniiya saya, amuttitimihaka mutheli okathi aarowa awe omukuxa mwaarawe. Niireke wiilokiherya waya waahikhumela saana?
Yesu aatthokihenrye so: “Alolo ale yahikuxa ixamaniya saya, khuhiya okuxa makhura: vano, ale ànkhili, ekuxaka ixamaniya, yahikuxa-tho makhura mmirinkini. Mutheli ahipisa orwa, vano axithiyan’awo othene yahipajerya wosèla, khurupasa”. (Matheyo 25:3-5) Mutheli ole khaaphiyale okathi yaalipelela aya. Woonasa wene yaahoona wira aanipisa ophiya, nto yaahipacerya orupa. Arummwa ale yaanuupuwela etthu Yesu aahimmye awe sa mulopwana a etthoko yoosuwanyeya, eettale mukwaha “wira aheliwe omwene, numalá ahokoloweke”.—Luka 19:11-15.
Nlikanyiho na imwali 10, Yesu aahihimya ele yiiraneyale nuumala mutheli ophiya, oriki: “Ohiyu eriyari vahikhuweleliwa wira: ‘Mutheli òphiya! Nvenyé: mmutthimakele!’” (Matheyo 25:6) Niireke aximwali ale yaari oolikana ene ni oowehaweha?
Yesu aahivikaniha oriki: “Nananoru, aximwali awo othene yahihihimuwasa, enareherya ixamaniya saya. Vano alolo ale yahiwirela akhw’aya ànkhili wira: ‘Nivaheni makhur’anyu vakhani: ixamaniya sahu sinottipha’. Nto akin’awo ànkhili yahiwakhula wira: ‘Khanintthuna: mana, nòvahani, khanniphiyerya hiyo nnákhala nyuwo. Fatari murowé mwathume awinyu’”.—Matheyo 25:7-9.
Aximwali ale 5 alolo, khahiyo yaari oowehaweha ni khiyalikanne wira amwaakhele mutheli aphiya vale. Awo khiyaarina makhura yaaphiyerya, tivo yaahaana orowa othuma. Nto Yesu aahimmye wira: “Okathi warowaya othuma makhura, mutheli ahiphiya. Aximwali yari òlikanene yahikela ni yowo mpani mwa nìra n’othela, mukhora khuwaliwa. Wokiseryani, yahiphiya-tho aximwali akina, khuhimyasa wira: ‘Pwiya! Pwiya! Munihùlele!’ Masi uwo ahiwakhula, ìraka: ‘Kinohimeryani ekhweli wira: nkinosuwelani!’” (Matheyo 25:10-12) Tthiri, yookhumelela aya yaari yooriipiha murima mwaha wa ohiilokiherya ni ohikhala oowehaweha!
Vano arummwa ale yaahoona wira mutheli Yesu aamuhimya awe, aari yena. Wanipacerya, Yesu aahiilikanyiha ni mutheli. (Luka 5:34, 35) Ankhi aximwali a miruku? Okathi Yesu aalavula awe sa “nikoto namukhani”, nenno naarowa ovahiwa Omwene, Yesu aahirumeela masu ala: “Mukhaleke òlikanene ovara muteko, mpattinhene muthuko”. (Luka 12:32, 35) Tivonto nlikanyiho na imwali, arummwa yaahaakuva osuwela wira aahimya yaawo. Nto, exeeni Yesu iixuttinha awe orumeelaka nlikanyiho nna?
Yesu aahooniherya etthu aaphavela awe wiixuttiha, maana aamalinhe nlikanyiho nawe ohimyaka wira: “Nwehereryeke, okhala wira khamusuwenle nihiku, nnákhala okathi ene”.—Matheyo 25:13.
Tthiri vannooneya wira Yesu aahaalopola atthareli awe oororomeleya. Ohimyaka okathi wa okhala-vo wawe, Yesu aahimmye wira yahaana okhala ‘owehererya’ aahiiso oowehaweha. Owo aamoorwa tthiri, nto awo yahaana ovikaniha omulipelela alikanaka ni imwali iye 5 sa ankhili. Nto eyo yaamwaakhaliherya ohiyeleela nlipelelo naya ni otthuveliwa waya.
-
-
Nlikanyiho na Italento Ninniniixuttiha WiimananihaYesu ti Ephiro, Ekeekhai ni Ekumi
-
-
MURU 113
Nlikanyiho na Italento Ninniniixuttiha Wiimananiha
YESU AAHIPAKA NLIKANYIHO NA ITALENTO
Okathi aari awe ni arummwa awe axexe Omwaako Olivera, Yesu aahaaleela nlikanyiho nikina. Mahiku vakhaani yaavinre ori ene oYerikho, Yesu aahilavula nlikanyiho na musurukhu ophavelaka wooniherya wira Omwene waarowa orwa muhoolo. Vano, nlikanyiho aapanke awe saahikhala itthu saalikana ni nlikanyiho na musurukhu. Eyo yiirela mpantta waakhula wawe nikoho na okhala-vo ni omala wa olumwenku. Yesu aahittittimiherya wira arummwa awe yahaana wiimananiha vaavo yaarowa aya okhapelelaka itthu yaaroromeliwe aya.
Yesu aapacenrye ohimyaka wira: “Siso-tho, mulopwana mmosá, arina mukwah’awe, ahiwihana arumeyi awe, khwahiyerya muhakhu awe”. (Matheyo 25:14) Okhala wira Yesu aahiilikanyiha ni mulopwana aaronwe elapo ekina wira “aheliwe omwene, numalá ahokoloweke”, arummwa ale vahaakhweela woona wira Yesu taari “mulopwana” aamuhimya awe.—Luka 19:12.
Ohinatthi mulopwana a nlikanyiho na Yesu okhuma, owo aahaavaha arumeyi awe muhakhu awe. Iyaakha tthaaru nnimeya sa muteko woolaleerya wa Yesu, owo aahiimananiha olaleya ihapari sooreera sa Omwene wa Muluku, ni owiixuttiha atthareli awe moota woolaleerya. Vano, owo aamurowa ni aanikupali wira awo yanwerya ovara muteko aawiixuttinha awe.—Matheyo 10:7; Luka 10:1, 8, 9; mulikanyihe ni Yohani 4:38; 14:12.
Nlikanyiho na Yesu, mulopwana ole aakanwe sai mihakhu sawe? Yesu aahimmye wira: “Mukina amunnyale musurukhu italento thanú, mukina italento pili, aneraru etalento emosá: khula mutthu ntoko saweryawe. Khuvenya arowaka”. (Matheyo 25:15) Exeeni arumeyi ale yaarowa aya opaka ni musurukhu ole yaaroromeliwe aya? Niireke yaamwiimananiha wuncererya akhaliheryaka soophavela sa pwiya aya?
Yesu aahaaleela arummwa awe wira: “Murumeyi ule àkhenle italento thanú ahimwetta nakoso, khuphwanya italento sikina thanú. Ole àkhenle italento pili, ahìra-tho siso, khuphwanya italento sikina pili. Nto ole àkhenle etalento emosá pahi, ahithipa nlitti, khuvitha-mo musurukhu wa pwiy’awe”. (Matheyo 25:16-18) Exeeni yaarowa okhumelela nuumala pwiya ole otthika?
Yesu aahimmye wira: “Vaviralyaya okathi munjene, pwiy’aya arumeyi awo ahihokolowa, khupajerya olokiha ikontha n’awo”. (Matheyo 25:19) Ale anli oopacerya yaahipaka ‘ntoko saweryaya’. Khula murumeyi aahiimananiha, ovaraka muteko wira incererye ele aaroromeliwa awe. Ole aavahiwe italento 5 aahiphwanya sikina 5 ni ole aavahiwe italento 2 aahiphwanya sikina 2. (Okathi ole, wira mutthu ophwanye etalento emosa aahaana ovara muteko moowiimananiha iyaakha 19.) Pwiya ole aahaattottopela oowanli aya oriki: “Varera siso, murumeyi òrumeya ni òroromeleya. Nyuwo muroromeleiye n’itthu sikhani, kinowinnyeryani itthu sinjene. Murwé, mutteliweke murima vamosá ni pwiy’anyu!”—Matheyo 25:21.
Masi eyo yaahivirikana ni ele yaamukhumelenle murumeyi aavahiwe etalento emosa. Owo aahimmye so: “Pwiya! Kansuwela wira nyuwo mwá mutthu ohinthwelihiwa: nyuwo munnihepha memmo muhàlalyanyu-mo, munnirukula memmo muhiphatteiyanyu-mo. Tivó kawovakani, khuthipela etalento anyu. Mòneke: ti yawinyu!” (Matheyo 25:24, 25) Murumeyi ole, khaakophihale alipa a nakoso wira yincererye. Pooti ohimyaka wira owo aahivirikanyiha soophavela sa pwiyawe.
Tivonto, pwiya awe aamuhimmye awe okhala “murumeyi òtakhala ni ònyonyiwa!” Nto etalento ele aahaakhiwa ovahiwa murumeyi ole aimananiha vanceene. Pwiya ole aahihimya etthu aaphavela awe oriki: “Vekekhai, ole orina onovahiwa-tho, akhalane vowatta: n’ule ohirina etthu, hatá ele erinawe onimwakhiwa”.—Matheyo 25:26, 29.
Nlikanyiho na Yesu, naahiwiiriha awiixutti ale wuupuwelela itthu sinceene. Awo yaahoona wira ele Yesu aaroromenle awe opaka, eyo piiyo, waapaka awiixutti yaari etthu ya faita yuulupale. Nto Yesu aalipelela wira awo yaahaana wiimananiha vaavo yaarowa aya ovaraka muteko owo. Voohimya sa muteko woolaleerya, Yesu khonlipelela wira arumeyi awe otheene anrowa okhalanaka mwaattelo mmosaru. Ntoko aalikanyinhe awe, khula mmosa ohaana ovara ‘ntoko sinweryawe’. Eyo khentaphulela wira Yesu onnisiveliwa akhala wira mutthu ‘tonyonyiwa’ ni khoniimananiha wuncererya soophavela sa Pwiya.
Tthiri arummwa yaahihakalala vanceene vaavo Yesu aahimmye awe wira: “Ole orina onovahiwa-tho, akhalane vowatta”!
-
-
Kristu Mwene Onoophukela Ipwittipwitthi ni IpuriYesu ti Ephiro, Ekeekhai ni Ekumi
-
-
MURU 114
Kristu Mwene Onoophukela Ipwittipwitthi ni Ipuri
YESU AAHIPAKA NLIKANYIHO NA IPWITTIPWITTHI NI IPURI
Ori ene Omwaako Olivera, Yesu aahipaka nlikanyiho na imwali 10 ni na italento. Muupuweleke wira arummwa yaahimukoha ethoonyeryo ya okhala-vo ni omala wa olumwenku. Nto aamalinhe sai waakhula nikoho naya? Yesu aahimaliha opakaka nlikanyiho na ipwittipwitthi ni ipuri.
Yesu aahipacerya ohimyaka itthu siiraneya, oriki: “Nihiku Mwana a mutthu ninrwawe n’uvuwa wawe vamosá ni malaikh’awe othene, onokilathi vehijeni vawe vovuwa”. (Matheyo 25:31) Yesu aahooniherya wira mutthu onilavulaxiwa nlikanyiho nawe ti yena. Maana aamakela wiihimya okhala “Mwana a mutthu”.—Matheyo 8:20; 9:6; 20:18, 28.
Okathi xeeni naarowa aya wiiraneya nlikanyiho nawe? Naarowa wiiraneya okathi Yesu aarowa awe orwa “n’uvuwa wawe”, vamosa ni malaikha awe ni okilaathi “vehijeni vawe vovuwa”. Yesu aahihimya wira ‘Mwana a mutthu amorwa mmekuni n’uwerya wawe n’uvuwa wawe wulupale’ ni malaikha awe. Eyo yaarowa wiiraneya okathi xeeni? Yesu aahimmye wira: “Wamalakaru ohawa iwo”. (Matheyo 24:29-31; Marko 13:26, 27; Luka 21:27) Tivonto, nlikanyiho nna naarowa wiiraneya okathi Yesu aarowa awe orwa ni ovuwa wawe. Nto aarowa opaka exeeni?
Yesu aatthokihenrye so: “Nihiku Mwana a mutthu ninrwawe . . . , atthu a maloko othene anothukumanyiwa oholo wawe. Vano, Owo onimwavalanya atthu òrera murima n’ale òtakhala murima, ntoko makampusi sinvalanyawe ipwittipwitthi n’ipuri. Onokhaliha ipwittipwitthi mono awe wolopwana n’ipuri mono awe wothiyana”.—Matheyo 25:31-33.
Ipwittipwitthi saarowa ovalaanyiwa sivahiwaka nipuro nooreerela, ntoko Yesu aahimmye awe wira: “Vano, mwené onimwahimerya ale a mono awe wolopwana wira: ‘Rwakani, nyuwo murerihiwe n’Atithi. Mwakhele Omwene olokiheriwanyu okhuma opattuxiwa w’olumwenku’”. (Matheyo 25:34) Xeeni ipwittipwitthi saarowa aya ovahiwa opuro wooreerela ni Mwene?
Yesu, aahimmye so: “Miyo kahivoliwa etala, nyuwo mukivaha yolya; kahivoliwa ntthona, nyuwo mukivaha màsi; kahikhala muletto, nyuwo mukivaha opuro; kahithaleliwa, nyuwo mukivaha ikuwo; kahiwereiwa, nyuwo mukixekurya; kahitthukiwa, nyuwo mukithotola”. Okathi ipwittipwitthi aahiiso “anaxariya”, anrowa aya okohaka okathi yaapanke aya itthu iyo sooloka, mwene onoowaakhula wira: “Imara sothene samwirelanyu mmosá àxikhani ala, ari axinn’aka, mwakìrela yomi!” (Matheyo 25:35, 36, 40, 46) Awo khiyaapanke itthu iyo sooloka wiirimu, maana wiirimu khuuvo mutthu oniwereiwa aahiiso onivoliwa etala. Tivonto, sinihimmwa itthu aniireliwa aya axinnawe Kristu ari valaponi.
Tani ari ipuri, aniheliwa moono woothiyana? Yesu aahimmye wira: “Vano, [Mwene] onowirela-tho ale a mono awe wothiyana, wira: ‘Mukhumase va varyaka, atakhali nyu! Murowé omoroni wohimala, opakeliwe Satana ni malaikh’awe òtakhala. Vekekhai, miyo kahivoliwa etala, nyuwo muhikivaha yolya; kahivoliwa ntthona, nyuwo muhikivaha màsi; kahikhala muletto, nyuwo muhikivaha opuro; kahithaleliwa, nyuwo muhikivaha ekuwo; kahiwereiwa ni kahitthukeliwa, nyuwo muhirwa okixekurya’”. (Matheyo 25:41-43) Ipuri sinniphwanela ophukeliwa mwa enamuna eyo, maana khisinaathokorerya saana axinnawe Kristu ari valaponi, ntoko yaatthuneya aya opaka.
Arummwa yaanisuwela wira ophukeliwa iwo wa muhoolo, waarowa oruuha maxakha ahinimala. Yesu aahaaleela wira: “Mwené onowakhula wira: ‘Kinohimeryani ekhweli wira: imara sothene sahamwirelanyu itthu iya nnákhala mmosá w’ale axikhanixa, mwahakìrela miyo’. Siso, ala animomoleliwa wohawani wohimala: vano, anaxariya anorowa wekumini ehinimala”.—Matheyo 25:45, 46.
Moota Yesu aawaakhunle awe arummwa, onniwiiriha atthareli awe wiivarerya wira asuwele mukhalelo aya ni miteko saya.
-