MURU 6
Mmukhaliherye Mwaninyu Mwammiravo Wira Okhumele Saana
1, 2. Mixankiho xeeni ni soohakalaliha xeeni sinikhumelela okathi wa omiravo?
OKHALANA mwammiravoa vatthokoni ti voovirikana ni okhalana mwaana orina iyaakha thanu hata muloko. Iyaakha sa omiravo sinnikumiherya mixankiho, nave-tho sinnikumiherya ohakalala ni mareeliho. Ntakiheryo na Yosefe, Davidi, Yosiya ni Timootheyo, nnooniherya wira amiravo anoowerya opaka itthu moororomeleya ni okhalana wataana wooloka ni Yehova. (Maphattuwelo 37:2-11; 1 Samuweli 16:11-13; 2 Mamwene 22:3-7; Miteko s’Arummwa 16:1, 2) Aximiravo anceene olelo va annitthara matakiheryo awo. Woonasa wene, nyuwo muhaasuwela aximiravo akina anipaka eyo.
2 Masi aximiravo akina anniphwanya mixankiho okathi wa omiravo. Aximiravo annikhalana okathi woohakalaliha ni wooxankiha mmuupuweleloni mwaya. Aximiravo alopwana ni athiyana pooti ophavelaka okhala ootaphuwa vanceene, ni pooti ohisiveliwa ni mikano anamuyari aya sinaavaha aya. Nnaamwi vari siiso, amiravo awo khanisuwela itthu sinceene ni anniphavela okhaliheriwa moophenta ni moopixa murima ni anamuyari aya. Tthiri omiravo pooti okhala okathi woohakalaliha, masi-tho pooti okhala wooxankiha wa anamuyari ni wa aximiravo awo. Vaniweryaneya sai waakhaliherya amiravo okathi owo?
3. Mu enamuna xeeni anamuyari anrowa aya waavaha anaaya amiravo eparakha yooreerela mookumini mwaya?
3 Anamuyari anitthara miruku sa Biibiliya, annaavaha anaaya amiravo eparakha yooreerela wira akhumele saana mmixankiho iyo, ni akhale atthu oowunnuwa oororomeleya. Mu okathi wotheene, anamuyari ni aximiravo ilapo sotheene anivarihela muteko hoothe malakiheryo a Biibiliya, annireelihiwa ni okhumela saana.—Esalimo 119:1.
OVAANELA MWEKEEKHAI NI MOOTAPHUWA
Mukhalaneke okathi vaavo mwaninyu vaniphavela awe ovaanela ni nyuwo
4. Nthowa xeeni ory’aya vootthuneyexa ovaanela ni aniinyu okathi wa omiravo?
4 Biibiliya onihimya wira: “Mwahikoheru miruku, munimojela miteko sanyu”. (Miruku 15:22) Akhala wira vaanitthuneya ovaanela ni aniinyu okathi yaari aya acikhaani, nto ti vootepa-tho otthuneya ovaanelaka okathi yinnunwe aya, okhala wira anikhala okathi vakhaani owaani, masi okathi munceene anikhala ni apatthani aya a oxikola aahiiso apatthani akina. Akhala wira anamuyari khanivaanela ni anaaya mwekeekhai ni mootaphuwa, aximiravo awo pooti opakeya amalapo vatthokoni-vo. Nto ovaanela okhaleke sai vatthokoni?
5. Aximiravo anitumereriwa wira yooneleke sai ovaanela ni anamuyari aya?
5 Aximiravo ni anamuyari, khuta mmosa ohaana opakaka etthu enireerela mmwaha ola. Ekeekhai wira amiravo pooti woonaka okhala voovila ovaanela ni anamuyari aya, ntoko siira aya khalai eryeene acikhaani. Masi muupuweleke wira “nloko nihinettihiwa sana, nnopweteya: yattá anvaha miruku sorera, onokhala oreriwa”. (Miruku 11:14) Masu ala annivareleya muteko wa atthu otheene, amiravo ni atthu aalupale. Aximiravo anikupali masu ala, anoosuwela wira nlelo annitthuneya olakiheriwa, okhala wira vano annikumana myaha sootepa oxankiha ovikana khalai. Ahaana osuwela wira anamuyari aya yaawo ari maKristau eekeekhai, toophwanelela wira yaavahe miruku, okhala wira annisuwela itthu sinceene voohimya sa moota wookhala, ni mu iyaakha sinceene ahooniherya wira annaaphenta anaaya. Tivonto, mu okathi ola yinnunwe aya, aximiravo a miruku khanaahiya anamuyari aya.
6. Voohimya sa ovaanela, etthu xeeni anamuyari a miruku ni oophenta anireerela aya opaka?
6 Ovaanela mootaphuwa, ontaphulela wira namuyari ohaana wiimananiha vanceene wira okhalaneke okathi vaavo mwammiravo vaniphavela awe ovaanela. Akhala wira nyuwo mwa namuyari, mooneke toko akhala wira muri oolikana ni munniphavela ovaanela. Eyo pooti ohikhala etthu yookhweya. Biibiliya onihimya wira wookhala “okathi w’omàla n’ukathi w’olavula”. (Musuweli 3:7) Vaavo mwaninyu mwammiravo vanoona awe wira owo okathi wooreerela olavula, nyuwo pooti woonaka wira owo okathi wooreerela omaala. Woonasa wene, nyuwo moosuka okathi owo wira mpake yoosoma anyu ya Biibiliya, omumula, aahiiso ovara miteko sa vate. Masi, akhala wira mwaninyu oniphavela ovaanela ni nyuwo, mweererye olokiherya ipalano sanyu wira munwiriyane. Akhala wira munoomukhoottela, owo pooti ohitthikela-tho woovekelani. Muupuweleke ntakiheryo na Yesu. Owo ootoko osuka okathi wira omumule. Masi vaavo atthu yaarwiiye aya khithukumana wira anwiriyaneke, owo aahihiya omumula khipacerya owiixuttiha. (Marko 6:30-34) Aximiravo anceene annisuwela wira anamuyari aya ahaatteliwa miteko, masi anniphavela wira anamuyari aya awooniheryeke wira ari oolikane ene wira yaakhaliherye vaaphaveleyaka vale. Nto, mwiivaheke okathi ni mwaawiriyaneke aniinyu.
7. Etthu xeeni anamuyari anitthuneya aya osyaka?
7 Mweereryeke wuupuwela okathi waari anyu mwammiravo, ni muhikhaleke ntoko mutthu ohiniphavela othweela! Anamuyari ahaana osiveliwa oviriha okathi ni anaaya. Wakhala okathi, anamuyari arumeeleke sai? Akhala wira ikwaha sotheene anirumeela okathi avaraka itthu sihinaahela muhina atthu a etthoko aya, anaaya aximiravo animwaakuva oweha etthu eyo. Akhala wira amiravo anniweha wira apatthani aya a oxikola annaathokorerya ovikana anamuyari aya, vanookhweya okhalana mixankiho.
ETTHU ENIREERELA OVAANELA
8. Anamuyari anrowa owiixuttiha sai anaaya osiveliwa ovara muteko woolipa ni wooloka, ni okhalana mweettelo wooloka?
8 Akhala wira anamuyari nlelo khawiixuttinhe anaaya osiveliwa ovara muteko woolipa ni wooloka, awo ahaana tthiri opaka eyo okathi anaaya ary’aya aximiravo. (1 aTesalonika 4:11; 2 aTesalonika 3:10) Nave-tho ti vootthuneya anamuyari osuwela akhala wira anaaya annikupali ni murima wotheene, otthuneya waya otthara mweettelo wooloka wa okumi. (Miruku 20:11) Namuyari onnivaanela myaha iya orweela mwa ntakiheryo nawe. Siisaale ntoko mulopwana oothela ohinimurumeela Yehova ‘oniphwanyihiwa awe wamini ni mwettelo worera’ wa mwaarawe, nave-tho aximiravo pooti wiixutta malamulo a xariya orweela mwa mweettelo wa anamuyari aya. (1 Pedru 3:1) Masi khivamphiyerya paahi ovaha ntakiheryo, okhala wira anamwane anniweha matakiheryo manceene oohiloka ni soohimmwa soowoka sinceene mulaponi. Nto, anamuyari oothokorerya ahaana osuwela moonelo wa aximiravo aya, voohimya sa itthu aniweha aya ni aniiwa aya. Opaka eyo onivekela ovaanelaka oratteene.—Miruku 20:5.
9, 10. Nthowa xeeni anamuyari anitthuneya aya owiixuttiha anaaya voohimya sa enoka, ni anrowa owerya sai opaka eyo?
9 Ti vootepexa otthuneya anamuyari ovaanela ni anaaya voohimya sa enoka. Nyuwo anamuyari, niireke wira munuuleliwa muru olavula voohimya sa enoka ni aniinyu? Hata muuliwaka muru, mwiilipiheryeke opaka eyo, okhala wira aniinyu animwiixutta tthiri myaha iyo ni atthu akina. Akhala wira khaniixutta ni nyuwo, tani onsuwela akhala wira khaniixuttihiwa mmukhalelo woohiloka? MBiibiliyani, Yehova khonuuleliwa muru olavula voohimya sa enoka, nave-tho anamuyari ahuuleliweke muru.—Miruku 4:1-4; 5:1-21.
10 Ninnixukhurela okhala wira Biibiliya ookhalana malakiheryo oowiiwanyeya voohimya sa moota woweettiherya enoka, ni Sociedade Torre de Vigia onnivaha soohimmwa sookhaliherya, sinooniherya wira malakiheryo awo ari mBiibiliyani nlelo annivareleya muteko olelo va. Sai muhivarihelaka muteko malakiheryo awo? Mwa ntakiheryo, sai ohuuluulaka ni mwaninyu mulopwana aahiiso muthiyana mpantta oni “O Sexo e a Moral”, mu eliivuru Os Jovens Perguntam—Respostas Práticas? Nyuwo pooti otikinihiwa mwaha wa itthu sooloka sinrowa okhumelela.
11. Enamuna xeeni yooreerela anamuyari owiixuttiha anaaya moota woomurumeela Yehova?
11 Mwaha xeeni wootepexa otthuneya anamuyari onireerela aya ovaanela ni anaaya? Murummwa Paulo aahimmye wira: ‘Nwettiheke aninyu ni mwalakeke n’ikano s’Apwiya’. (aÉfeso 6:4) Anamwane ahaana ovikaniha wiixutta voohimya sa Yehova. Vootepexa otthuneya, ahaana wiixutta omphenta Yehova, ni ophavela omurumeela. Nave-tho mmwaha ola, anamuyari ahaana owiixuttiha anaaya orweela mwa ntakiheryo naya. Akhala wira amiravo annoona wira anamuyari aya annimphenta Yehova ‘ni murim’aya wothene, n’iroho aya yothene n’usuwela waya wothene’, ni khiyaweha wira eyo ennikumiherya mireerelo sooloka mookumini mwa anamuyari aya, nto amiravo awo pooti ophavelaka otthara ntakiheryo naya. (Matheyo 22:37) Akhala wira amiravo anniweha wira anamuyari aya aakhalana moonelo woweereryaneya voohimya sa itthu sa werutthuni, ni annihela nipuro noopacerya Omwene wa Muluku, awo anookhaliheriwa wira akhalane muupuwelelo mmosa-ru.—Musuweli 7:12; Matheyo 6:31-33.
Yoosoma ya Biibiliya moohihiyererya ti yootthuneyexa vatthokoni
12, 13. Itthu xeeni sinitthuneya wuupuweleliwaka moophavela wira yoosoma ya etthoko ekhumele saana?
12 Yoosoma ya Biibiliya ya etthoko khuta esumana, ennikhaliherya vanceene wira anamuyari awiixuttiheke anaaya itthu somunepani. (Esalimo 119:33, 34; Miruku 4:20-23) Ti vootthuneyexa okhalana yoosoma eyo moohihiyererya. (Esalimo 1:1-3) Anamuyari ni anamwane ahaana osuwela wira yoosoma ya etthoko, eri nipuro noopacerya ni khenrantteliwa ni miteko sikina, masi miteko iyo tisinirantteliwa ni yoosoma ya etthoko. Masi wira yoosoma eyo ekhale yoottotteleya mureerelo, atthu awo ahaana okhalana moonelo wooloka. Tiithi mmosa ohimmye wira: “Esiiri eniiriha yoosoma ya etthoko ottotteleya mureerelo ti ole onisomiha waatumererya atthu awo okhala saana ahoovaka etthu, masi moottittimiha. Khivanikhweya owiiriha anamwane okhalana moonelo wooloka okathi wotheene, nto ekwaha ni ekwaha muhaana olokiherya muupuwelo aya. Akhala wira itthu khasinikhumela saana ekwaha yoopacerya aahiiso ya nenli, muthipeleleke ni nwehereryeke okathi mukina”. Tiithi ola oohimya-tho wira okathi aavekela awe ohinatthi opacerya khuta yoosoma, owo aaninvekela Yehova wira aakhaliherye atthu otheene yaarowa osoma okhalana moonelo wooloka.—Esalimo 119:66.
13 Anamuyari animurumeela Yehova, tarina muritti wa ohoolela yoosoma ya Biibiliya ya etthoko aya. Ekeekhai wira anamuyari akina pooti ohisuwela osoma oratteene, ni pooti waavila ophavelasa inamuna sa wiiriha yoosoma eyo okhala yoohakalaliha. Masi nnaamwi vari siiso, akhala wira nyuwo munnaaphenta aniinyu aximiravo orweela mwa ‘miteko n’ekekhai’, nyuwo munrowa ophavela waakhaliherya mmukhalelo wowiiyeviha wira aroweke vahoolo momunepani. (1 Yohani 3:18) Okathi mukina awo pooti wunlaseyaka, masi anooweha wira munniphavela vanceene okhala waya saana.
14. Moota xeeni masu ari mu Otumererya 11:18, 19, anrowa aya ovariheliwaka muteko okathi onivaanela anyu ni aniinyu myaha somunepani?
14 Myaha sootthuneya somunepani khahiyo paahi sinivaaneliwa okathi wa yoosoma ya etthoko. Munnuupuwela yooruma ya Yehova wa anamuyari? Owo ohimmye so: “Molumo ala kinohimeryakani muhele mmurimani mwanyu ni murohoni mwanyu: mutthukwelele mmononi mwanyu ntoko nthonyeryo; nwareke vayuji, eriyari ya maitho anyu. Nwixuttiheke an’inyu. Nwixuttiheke mukilathiki owannyu walá mwettaka mukwaha, mumpathiki walá nvenyaka”. (Otumererya 11:18, 19; munwehe-tho Otumererya 6:6, 7.) Ela khentaphulela wira anamuyari ahaana waalaleeryaka anaaya okathi wotheene. Masi namuyari onihoolela etthoko moophenta ohaana okhala ooweha-weha, wira ophwanye okathi wa olipiha etthoko awe mmukhalelo womunepani.
OLAKA NI OTTITTIMIHA
15, 16. (a) Olaka onitaphulela exeeni? (b) Tani orina muritti wa olaka, ni tani orina muritti wa wiiwelela yoolaka?
15 Olaka, ti wiixuttiha onittaruxa, ni onihela muhina ovaanela. Olaka onivaha muupuwelelo wa ottaruxa, masi ohiya ohukhumu, nnaamwi ohukhumu iwo otthuneyaka. Okathi yaari aya acikhaani, aniinyu yaanitthuneya olakiwa, vano awo aximiravo, masi nlelo annitthuneya olakiwa, waaniheryasa vanceenexa ovikana khalai. Aximiravo a miruku annisuwela wira eyo ekeekhai.
16 Biibiliya onihimya wira: “Mulolo onnithanya ikano sa tithi awe: ohinkhotta ottaruxiwa onnìsoneiha okhalana ankhili”. (Miruku 15:5) Hiyo ninniixutta vanceene orweela mwa yoolepa ela. Ela enooniherya wira mutthu ohaana olakiwa. Mwammiravo khonrowa woona efaita ya yoolaka akhala wira khonilakiwa. Yehova onnaavaha anamuyari muritti wa olaka, vanceenexa tiithi. Masi mwammiravo torina muritti wa owiriyana yoolaka eyo. Owo onimwiixutta vanceene, ni soovonya sawe sinrowa okhalaka vakhaani, akhala wira onimwiiwelela olaka wa miruku wa tiithi awe ni maama awe. (Miruku 1:8) Biibiliya onihimya so: “Onkhotta oleliwa onophwanya ehaya n’uhawa: onìwelela ottaruxiwa, onottittimihiwa”.—Miruku 13:18.
17. Muupuwelelo xeeni woweereryaneya anamuyari anitthuneya aya okhalana okathi onivaha aya yoolaka?
17 Anamuyari ahaana okhalana muupuwelelo woweereryaneya vaavo vanaalaka aya aximiravo. Ahaana osyaka olipiha itthu mpakha waanyoonyiha anaaya, hata mpakha owiiriha anaaya ohiiroromela. (aKolosi 3:21) Masi anamuyari ahihiyereryeke itthu vanceene, nto khiyooceela owiixuttiha anaaya aximiravo itthu sootthuneya. Waahiya anamwane apakaka itthu sintthuna aya pooti waakumiherya maxakha. Eliivuru ya Miruku 29:17 enihimya wira: “Mmuttaruxe mwan’inyu: siso khanrowa woxankihani, onimophwanyihani otteliwa murima”. Masi eversiikulu 21, NM, enihimya so: ‘Ole onimulemeihexa murumeyi awe okhuma onamwane awe, muhoolo mwaya onoopakeya mutthu ohinxukhuru’. Nnaamwi eversiikulu ela elavulaka sa murumeyi, ennivareleya muteko wa khuta mwammiravo vatthokoni.
18. Olaka ethoonyeryo ya xeeni, ni etthu xeeni enisyakiwa vaavo anamuyari vanlaka aya moohihiyererya?
18 Mwekeekhai, olaka woophwanelela ethoonyeryo ya ophenta anamuyari arina aya wa mwanaya. (aHéberi 12:6, 11) Akhala wira nyuwo mwa namuyari, munnisuwela wira ovikaniha olaka moohihiyererya, masi moohitepana ti woovila. Aphavelaka wira akhalihe murettele vatthokoni, anamuyari pooti woonaka okhala vookhweya omuhiya mwammiravo ohiniiwelela opaka etthu enitthuna awe. Masi namuyari onipaka eyo, muhoolo mwaya onooliverya ni etthoko ehinlamuleleya.—Miruku 29:15; aGalasia 6:9.
OVARA MUTEKO NI OTTHEKULA
19, 20. Anamuyari anrowa weettiherya sai mwa miruku, mwaha wa otthekula wa anaaya aximiravo?
19 Khalai, anamwane yaalipeleliwa wira yahaana okhaliherya miteko sa vate aahiiso omatta. Olelo va, aximiravo anceene anniviriha okathi munceene ahivaraka etthu. Otthekula wa mulaponi onnivaha itthu sinceene sinlya okathi owo. Nave-tho, okhala wira elapo ela khenivaha efaita yuulupale malamulo a Biibiliya anilavula sa mweettelo wooloka, nto nyuwo pooti woona ehasara yuulupale ekhanle.
20 Tivonto, namuyari a miruku onnivikaniha okhala tonihoolela opaka soothanla voohimya sa otthekula. Masi muhiliyaleke wira mwammiravo owo onninnuwa. Khuta mwaakha, mwammiravo onrowa ophavelaka othokoreriwa ntoko mutthu muulupale. Vaavo vaninnuwa awe, ti va miruku namuyari omweemererya mwammiravo othanla muthinto wa otthekula oniphavela awe, masi othanla iwo ohaana wooniheryaka orowa vahoolo momunepani. Okathi mukina, mwammiravo pooti ohisuwela othanla voohimya sa muusika, apatthani, ni itthu sikina. Vaavo vaniiraneya aya etthu eyo, muhaana ovaanela ni mwammiravo owo moophavela omukhaliherya wira muhoolo opakeke soothanla sooloka.
21. Moota xeeni otthokiherya saana okathi oniviriha awe otthekulaka, onrowa aya omukhaliherya mwammiravo?
21 Otthekula okhaleke wa okathi mikavi? Mu ilapo sikina, aximiravo anniirihiwa wuupuwelaka wira otthekula waya khonimala. Tivonto, eyo pooti omwiiriha mmiravo waapakaka apalano a “otthekula” paahi okathi wotheene. Anamuyari tarina muritti wa omuleela mwanaya wira ohaana oviriha okathi ovaraka itthu sikina, ntoko yoosoma ya etthoko, yoosoma ya mutthu mwaneene, otthekula ni atthu ookhoomala momunepani, orowela mithukumano sa eKristau, ni ovara miteko sa vate. Opaka eyo enimwaakhaliherya wira ‘othajiri n’upuha’ ohivuvurye Nuulumo na Muluku.—Luka 8:11-15.
22. Etthu xeeni enitthuneya-tho okhaliheriwa mwammiravo osuwela, ohiya paahi otthekula?
22 Mwene Salomoni ohimmye so: “Vano kosuwela wira etthu emosaru enimureriha mutthu ti okhala sana n’utteliwa murima okathi onkhalawe vathí-va. Nave-tho olya n’uwurya n’upuha sorera sothene simphwanyahu ni muteko ahu, sothene ti sovaha sa Muluku”. (Musuweli 3:12, 13) Aayo, ohakalala onniirela mpantta okumi woweereryaneya. Nave-tho muteko onniirela mpantta okumi woweereryaneya. Aximiravo anceene olelo va khanisuwela ohakalala onikhumelela mwaha wa ovara muteko woolipa, aahiiso nttittimiho mutthu oniivaha awe vaavo vaneettiherya awe muxankiho ni khikhumela saana. Akina khanivahiwa okathi wira yiixutte etthu aahiiso muteko yoowo onrowa waakhaliherya wiikhapelela muhoolo. Ela etthu anamuyari anitthuneya aya wiimananiha. Niireke wira munoowerya omwiiriha mwaninyu okhalana eparakha eyo ya wiixutta etthu enrowa omukhaliherya muhoolo? Mwawerya omwiiriha mwaninyu ovaha efaita hata osiveliwa ovara muteko woolipa, mwaniny’uwo mulopwana aahiiso muthiyana, onrowa okhalana moonelo wooloka, yoowo onrowa omukumiherya mireerelo sihinimala.
OKHUMA OMIRAVO OROWAKA OKHULUPALE
Mooniheryeke waaphenta ni waaxukhurela aniinyu
23. Anamuyari anrowa waalipihaka sai anaaya?
23 Hata murina ene mixankiho ni mwaninyu mwammiravo, ele enihimya Biibiliya oriki “ophenta khummala-tho”, nlelo ekeekhai. (1 aKorinto 13:8) Muhikhala-khale muhiyaka wooniherya ophenta weiwo tthiri orina anyu ni mwaninyu. Mwiikoheke so: ‘Kiireke wira kinnimuxukhurela khuta mwaana mwaha wa weettiherya saana mixankiho onikumana awe aahiiso oxintta mixankiho? Kiireke wira kinniphavela okathi wooreerela wira kiwooniherye waaphenta ni waaxukhurela anaaka, okathi owo ohinatthi ovira?’ Nnaamwi okathi mukina sikhumelelaka mixankiho, masi akhala wira aximiravo annoona wira munnaaphenta, woonasa wene anrowa-tho owooniheryani ophenta waya.
24. Yoolakiherya xeeni ya Biibiliya enivareleya muteko mu waahuwa anamwane, masi etthu xeeni enitthuneya wuupuwelaka?
24 Ekeekhai wira vaavo aximiravo vaninnuwa aya, awo anrowa opakaka soothanla suulupale. Ikwaha sikina, anamuyari pooti ohisiveliwa ni soothanla iyo. Sai akhala wira mwanaya onithanla ohiya omurumeela Yehova Muluku? Eyo pooti wiiraneya. Hata malaikha makina a Yehova yaahikhootta miruku sawe, khukhala anamarukunuwela. (Maphattuwelo 6:2; Yuda 6) Anamwane khahiyo komputatore, yoowo onimulokiherya ahu wira opakeke itthu ntoko sintthuna ahu. Awo atthu apattuxiwe ni arina ehakhi ya othanla mootaphuwa, ni anrowa waakhula ohoolo wa Yehova mwaha wa soothanla sinipaka aya. Masi eliivuru ya Miruku 22:6, nlelo ennivareleya muteko, vaavo enihimya aya wira: “Nwixuttihe amiravo mwettelo worera: anùluvalaru, khanliyala”.
25. Tiivi eri enamuna yoolokexa wa anamuyari wira yooniherya oxukhurela waya, eparakha Yehova aavanhe awe ya okhala anamuyari?
25 Nto, nwooniherye aniinyu wira munnaaphenta vanceene. Mwiimananihe vanceene otthara malakiheryo a Biibiliya vaavo vanaahuwa anyu aniinyu. Nvaheke ntakiheryo nooloka na mweettelo wa omuluku. Mwiira siiso, munrowa waavaha aniinyu eparakha yooreerela wira yinnuwe, ni akhale atthu oowunnuwa oororomeleya ni animoova Muluku. Ela ti enamuna yoolokexa, wira anamuyari yooniherye oxukhurela waya eparakha Yehova aavanhe awe, ya okhala anamuyari.
[Enoota]
a Mwammiravo onimuhimya ahu mmuru ola, ti mulopwana aahiiso muthiyana orina iyaakha 13 mpakha 19. Nto, iya iyaakha sa omiravo sinilavula ahu.