Munnisuwela Moota Ikoore Sinivara Aya Muteko?
Vaavo munweha anyu olumwenku woorukurenryeni, maitho anyu ni oramattha wala ottoopare onnookhaliheryani osuwela itthu siniiraneya. Mwa ntakiheryo, nyuwo munoowerya oweha muhokorokho ni othanla akhala wira munniphavela olya wala nnaari. Nave, munniweha moota erimu sirya aya nto munasuwela wira epula khenrupa olelo. Nenna-va, nyuwo munniweha moolumo a erevista ela ni munasuwela yootaphulela aya. Nto ekoore tenookhaliheryani osuwela itthu iyo. Moota xeeni?
Ekoore ennookhaliheryani othanla muhokorokho woottokottha ni wooloka. Ekoore ya erimu ni meeku, ennookhaliheryani osuwela akhala wira nihiku nlo epula enoorupa wala nnaari. Vaavo munisoma anyu erevista ela, maitho anyu annisiveliwa ni ekoore ya masu a mwaha ola, ni ilatarato siri mukerekhere. Waaniheryasa, nyuwo khimwaasuwenle wira munnirumeela ekoore wira musuwele itthu siniiraneya molumwenkuni. Masi ekoore ennikhaliherya murima ni muupuwelo.
MOOTA EKOORE ENIKHALIHERYA AYA MURIMA NI MUUPUWELELO
Vaavo munikela anyu mulooxa, nyuwo munniweha itthu ntoko ikaaxa, mirupa, ni itthu sikina sipakiwe wira sivare maitho anyu. Hata musuwelaka eyo wala nnaari, ale anipaka itthu iyo annithanla saana ikoore sinivarihana ni soophavela sa atthu, makhalelo aya, ni munnuwelo aya. Ikoore sinnireeriha enupa, ikuwo; nto ale anidesenyari itthu, annisuwela wira ikoore sinnivara muupuwelo.
Atthu pooti otthokiherya ikoore mwa inamuna soovirikana mwaha wa makhalelo ni soolema saya. Mwa ntakiheryo, atthu akina wAsia annilikanyiha ekoore yooxeerya ntoko oreeriwa ni otthapa; masi mapuro makina a wÁfrica, ekoore yooxeerya enitaphulela okhweliwa. Hata apinaatamu avirikanaka mahuweliwo aya, masi, aakhalana moonelo mmosaru voohimya sa ikoore sikina. Nrowe niwehe ikoore tthaaru wira nisuwele moota sinivara aya muteko.
EKOORE YOOXEERYA ti yootepexa wooneya. Ikwaha sinceene, ekoore yooxeerya ennilikanyihiwa ni ikuru, ekhotto, ni etthu yowoopiha. Ekoore yooxeerya ennikhaliherya ele eniiriwa metabolismo wala ophwanyiha ikuru erutthu, omukhaliherya mutthu omumula saana, ni wuncererya ephome mwerutthuni.
MBiibiliyani, nuulumo na eHeeberi nirumeeliwe wira “oxeerya” ninkhuma wa nuulumo nintaphulela okhala “ephome”. Biibiliya onnirumeela nuulumo noowi oxeerya, wala ophilivila, wira ooniherye nthoonyeryo na muthiyana namararuwa oowiiva owanre ikuwo sa púrpura ni soophilivila ori “vasulu va nxeni noxerya: vanamani vavo valempwale masina òmuruwana Muluku”.—Wisupulula 17:1-6.
EKOORE YOORIPELELA ennivirikana ni ekoore yooxeerya, maana ennipisiha mwerutthuni ovara muteko wa ele eniiriwa metabolismo; masi ennimukhaliherya mutthu okhala oomaaleleya. Ikwaha sinceene ekoore yooripelela ennilikanyihiwa ni omaaleleya. Hiyo ninnihakalala vaavo nnoona ahu ijardim sooripelela ni miri sooreera. Elavulaka sa opattuxiwa wa itthu, eliivuru ya Maphattuwelo enihimya wira Muluku aahikumiherya munyepu ni malaxi ooriipelela.—Maphattuwelo 1:11, 12, 30.
EKOORE YOOTTEELA enlikanyihiwa ni waarya, woopowa, ni oratta. Nave, ennithoonyerya oreera murima, ohikhalana nthowa, ni oloka. Biibiliya onniromola ekoore yootteela ikwaha sinceene. Mwa ntakiheryo, atthu ni malaikha anniromoliwa awanre ene ikuwo sootteela, ettittimiheryaka exariya ni oloka wa omunepani. (Yohani 20:12; Wisupulula 3:4; 7:9, 13, 14) Nave, ikhavalo sootteela ni ale aneettiha ikhavalo iyo awanre ene ikuwo sootteela ni sootteettheya, sinthoonyerya ekhotto ya exariya. (Wisupulula 19:14) Muluku onnirumeela ekoore yootteela wira ottittimiherye wira owo onnitthuna olevelela soottheka oriki: “Sottheka sanyu sinakhalaru soxerya ntoko ephome, miyo kinotteliha mpakha olikana ni nxotte”.—Yesaya 1:18.
BIIBILIYA ONNIRUMEELA EKOORE NTOKO EKARUMA YOWIIXUTTIHA
Biibiliya onnirumeela ikoore ooniheryaka wira Muluku onnisuwela muupuwelo wa atthu wa moota anoonela aya ikoore. Mwa ntakiheryo, eliivuru ya Wisupulula enninleela itthu sinirowa wakhumelela apinaatamu muhoolo, ohela muhina ekhotto, etala, ni okhwa mwaha wa othowa wa yoolya ni ihasara. Wira enikhaliherye otthokelela etthu ela, ennikumiheriwa yowoonihiwa yootikiniha ya alipa aneettiha ikhavalo sa vameekhaaya, niire so: ikhavalo sa ikoore soovirikana.
Wanipacerya, ennooniheriwa ekhavalo yootteela yooloka, ethoonyeryaka ekhotto ya xariya ya Kristu Yesu. Moottharelana, hiyo ninniweha ekhavalo yooxeerya ntoko mooro, yaataphulela ekhotto eriyari ya maloko. Ekhavalo ela enitthariwa ni ekhavalo yooriipa yeeyo enooniherya etala. Nuumala-vo hiyo ninniweha “ekhavalo ya njano. Mulipa-owèttiha aihaniwa Nakhwa”. (Wisupulula 6:1-8) Tthiri, wuupuwelela ele enithoonyerya aya ekoore ya khuta ekhavalo, onoowerya ovara murima ahu. Mwa enamuna yookhweya, nnoowerya wuupuwelela ikhavalo iya, ni ele eniixutta ahu mahiku ala.
Tthiri, khareere matakiheryo mBiibiliyani anirumeela ekoore mwa nthoonyeryo. Ole opattuxale waarya, ikoore, ni maitho a mutthu, onnirumeela ekoore ntoko ekaruma yowiixuttiha wira ooniherye itthu sookhweya wiiwexexa ni sihiniliyaleya. Ekoore enninikhaliherya osuwela ni wuupuwelela itthu. Eyo pooti ovara muupuwelelo ni murima ahu. Nave-tho pooti onikhaliherya wuupuwelela itthu sootthuneya. Tthiri, ekoore eri yoovaha yoophenta ya Mpattuxa ahu ennikhaliherya wira nikhalane okumi wooloka.
[Elatarato eri epaaxina 14]
[Elatarato eri epaaxina 14]
[Elatarato eri epaaxina 14]
[Elatarato eri epaaxina 15]
[Ekaaxa eri epaaxina 15]
Nuumala Nowe ni emusi awe okhuma mukalawani, Muluku aahikumiherya ekhweyi ya ikoore soovirikana ntoko ethoonyeryo yoowi Owo khaarowa-tho omuruuha mutaaseke wira waapwetexe apinaatamu. Ethoonyeryo eyo yooreera ni ehiniliyaleya, waaniheryasa yaanikhala mmuupuweloni mwaya ntoko etthu yootepexa oreera.—Maphattuwelo 9:12-17.
[Elatarato]
[Ekaaxa eri epaaxina 15]
Ale anikupali wira atthu aroothatuwa, anniikoha nthowa naya apinaatamu aniwerya aya woona ikoore soovirikana, maana mukhalelo wa woona ikoore soovirikana, khonitthuneya wira mutthu okhalane ekumi. Masi, osuwela wira Mpattuxa oonipaka wira niweryeke woona ikoore soovirikana, onoonikhaliherya woonela yoovaha ela ntoko ophenta wa Muluku wira onikhaliherye osiveliwa ni okumi ahu.