Geeshsha Ayyaanaa—medhanau Goꞌettidoogaa!
“GODAA qaalan saloti merettidosona. A doonaappe kiyiya shemppuwan etan de7iya awai, aginainne xoolintteti oosettidosona.”—MAZ. 33:6.
1, 2. (a) Saluwaanne saꞌaa xeelliyaagan asaa naatu eray gujji gujji biidoy ayba ogiyaanee? (b) Zaaroy koshshiyo oyshay awugee?
XEETAAPPE dariya layttaappe kase daro saynttistteti, salo gufanttuwan deꞌiya gaalakisee woykko xoolinttetu citay milkkiwey geetettiyaagaa xalla giidi qoppidosona. Eti salo gufanttuwaa aahotettaa ay keena guutti xeellidonaa! Ha wodiyan, salo gufanttuwan 100 biilooneppe dariya gaalakisee deꞌiyoogaadan asay qoppees; hegeetuppe issoti issoti biilooniyan qoodettiya xoolintteta oyqqidaageeta. Haahuwan deꞌiyaabaa kaseegaappe aaruwan bessiya teleskopeta goꞌettiyo wode, beꞌiyo gaalakisetu qooday gujji gujji bees.
2 Saynttistteti xeetu layttappe kase salo gufanttobaa eriyoobay guutta gidiyoogaadan, saꞌaabaa eriyoobaykka guutta. Xeetu layttappe kase deꞌida asati eriyoobay banttappe kase deꞌidaageetuugaappe aadhiyoogee erettidaba. Gidikkokka, meretay ay keena loꞌꞌiyaakkonne muttumurettidaakko, qassi saꞌay ba bolli deꞌiya meretau koshshiyaabaa waatidi kunttiyaakko he wodeegaappe aaruwan ha wodiyan erettiis. Sinttappe nuuni saꞌaabaanne saluwaabaa darobaa tamaaranaagee sirissenna. SHin, Ha ubbabay koyro waani merettidee? giidi oychiyoogee bessiyaaba. Medhidaagee Geeshsha Maxaafaa bagaara hegaa qonccissidoogaa xallan, ha oyshaa zaaruwaa erana danddayoos.
Meretay Maalaalissees
3, 4. Xoossay salo gufantto saꞌa micettaa waatidi medhidee, qassi a oosoy a bonchissiyoy ayba ogiyanee?
3 “Xoossai salotanne sa7aa koiro medhdhiis” yaagiya, Geeshshaa Maxaafau doomettan deꞌiya qaalati salo gufanttoynne saꞌa micettay waani merettidaakko qonccissoosona. (Doo. 1:1) Aybinne baynna wode, beettiya saluwaa, saꞌaanne salo gufanttuwan saꞌa micettan deꞌiya ubbabaa medhanau Yihooway ubbabaappe wolqqaama gidida ba ayyaanaa goꞌettiis. Hiillancha uri issibaa medhanau ba kushiyaanne medhiyo miishshaa goꞌettees; shin Yihooway ba gita oosuwaa polanau ba geeshsha ayyaanaa kiittees.
4 Geeshsha Maxaafay geeshsha ayyaanaa Xoossaa ‘biradhiyan’ leemisees. (Luq. 11:20, NW; Maa. 12:28) A ‘kushiyaa oosoti,’ giishin Yihooway ba geeshsha ayyaanan medhidobati a keehippe bonchissoosona. Mazamuraawee, “Saloti Xoossaa bonchchuwaa haasayoosonanne salotu gufanttoi i ba kushiyan oottidobaa awaajjees” yaagidi yexxiis. (Maz. 19:1) Beettiya meretay Xoossaa geeshsha ayyaanay maalaalissiya wolqqa gidiyoogaa qonccissiyoogee tuma. (Roo. 1:20) Waatidi qonccissii?
Zawi Baynna Xoossaa Wolqqaa
5. Yihooway medhanau goꞌettido geeshsha ayyaanay ay keena wolqqaamakko leemisuwan qonccissa.
5 Nu qofaappe aaruwan aaho gidida salo gufantto saꞌa micettay, Yihoowa wolqqaynne abbee zawi baynnaagaa gidiyoogaa qonccissees. (Isiyaasa 40:26 nabbaba.) Awa ayfiyaa qoppite. Xoolinttetuppe issuwaa gidida, awa ayfee saꞌaappe 150 biiloone kilo meetireppe dariyaagaa haakkees; qassi 15 miiloone digire Selishese gidiyaagaa hoꞌꞌees. Awa ayfee keehippe michiyaaba gidikkokka, saꞌan deꞌiya ubbabay deꞌon deꞌanaadan bessiya sohuwan deꞌees. Awaa xalla gidennan biilooniyan qoodettiya hara xoolinttetakka medhanau zawi baynna wolqqaynne abbee koshshidoogee qoncce. Hegaadan oottanau koshshida wolqqay Yihoowayyo deꞌees.
6, 7. (a) Nuuni Xoossay ba geeshsha ayyaanaa bessiyaagaadan goꞌettiis gaana danddayiyoy aybissee? (b) Salo gufanttoy qaadadan hanibeennaagaa bessiyay aybee?
6 Xoossay medhanau ba geeshsha ayyaanaa bessiya ogiyan goꞌettidoogaa qonccissiyaabay nu yuushuwan kumiis. Leemisuwau, dumma dumma meray deꞌiyo kuwaasee kumido saaxinee intteyyo deꞌiyaabadan qoppite. Saaxiniyaa qaattidi kuwaasiyaa walakkeetta. Yaatidi, ubba kuwaasiyaa issi kutti saꞌan laaleeta. Ubba kuwaasee ba meran meran issippe shiiqidi saꞌan wodhees giidi qoppeetii? SHiiqennaagee qoncce! Kaalli xeellennan oottiyoobay ubbay mankkatiyoogaappe maara xayees. Asay hegee tuma gidiyoogaa ammanees.
7 Gido shin, nuuni salo gufanttuwaanne a giddon deꞌiyaabaa xannaꞌiyo wode ay akeekiyoo? Zawi baynnanne keehippe maaraa naagida gaalakiseti, xoolinttetinne pilaaneeteti ubbay bali baynnan yuuyiyoogaa akeekoos. Hegee ubbay qaadadan woykko halchennaaninne kaalli xeellennan hanidaba gidana danddayenna. Yaatiyo gishshau nuuni, Maaraa mankkaa naagida salo gufanttuwaa medhanau koyro goꞌettido wolqqay aybee? yaagidi oychana bessees. Saynisiyan pilggiyoogaa xallan, salo gufanttuwaa medhanau goꞌettido wolqqaa eranau asaa naatu abbee asha. Gidikkokka, he wolqqay salo gufantto saꞌa micettan keehippe gita gidida, Xoossaa geeshsha ayyaanaa gidiyoogaa Geeshsha Maxaafay yootees. Mazamuraawee, “GODAA qaalan saloti merettidosona. A doonaappe kiyiya shemppuwan etan de7iya awai, aginainne xoolintteti oosettidosona” yaagidi yexxiis. (Maz. 33:6) Nuuni qammi saluwaa xeelliyo wode, he xoolinttetuppe beꞌana danddayiyoy keehi guutta.
Geeshsha Ayyaanaanne Saꞌaa
8. Nuuni tumuppe Yihoowa oosuwaabaa eriyoy ay keenee?
8 Eranau danddayiyo ubbabaara gatti xeelliyo wode, meretaabaa nuuni eridobay keehippe guutta. Iyyoobi, “Hageeti ubbai Xoossai oottido oosotuppe amaridaageeta; nuuni siyoogee saasuketta xalaala” giidoogaadan, Xoossay medhidobaa xeelliyaagan ha wodiyankka nuussi deꞌiya eray keehi guutta. (Iyy. 26:14) Yihoowa meretaabaa loytti akeekida Kawuwaa Solomoni, xeetan qoodettiya layttay aadhi simmin, “Xoossai ubbabaa a wodiyan wodiyan loittidi oottiis. Xoossai asaa wozanan merinatettaa wottiis; hegaa gidikkonne, Xoossai oottidobaa ubbaa koiruwaappe wurssettai gakkanaashin, asai wurssidi eranau danddayenna” yaagiis.—Era. 3:11; 8:17.
9, 10. Xoossay saꞌaa medhiyo wode goꞌettido wolqqay aybee, koyro heezzu meretaa gallassatun oosettida issi issibati aybee?
9 Gidikkokka, Yihooway ba oosuwaa xeelliyaagan erana koshshiya ubbaa qonccissiis. Leemisuwau, keehi daro wodiyaappe kase Xoossaa ayyaanay saꞌan ooso bolli deꞌiyoogaa Geeshsha Maxaafay yootees. (Doomettaabaa 1:2 nabbaba.) He wode saꞌan mela sohoynne pooꞌoy baawa; shemppiyo carkkoykka deꞌiyaaba milatenna.
10 Meretaa medhido usuppun gallassatun Xoossay oottidobaa Geeshsha Maxaafay qonccissees. He gallassati 24 saatee deꞌiyo gallassata gidennan, keehi daro wode. Koyro gallassi Yihooway pooꞌoy saꞌaa bolli pooꞌiyoogaa doommanaadan oottiis. Hegee guyyeppe awa ayfeenne aginay saꞌan qonccidi beettido wode polettiis. (Doo. 1:3, 14) Naaꞌꞌantto gallassi saꞌaa heeran deꞌiya carkkoy giigiis. (Doo. 1:6) He wode, saꞌan haattay, pooꞌoynne carkkoy deꞌiyaaba gidikkokka mela sohoy baawa. Heezzantto gallassaa doomettan, mela biittay saꞌa yuushuwan deꞌiya haattaappe pude kiyanaadan Yihooway ba geeshsha ayyaanaa goꞌettiis. (Doo. 1:9) Heezzantto gallassaaninne hegaappe simmin deꞌiya wodetun hara maalaalissiyaabati oosettidosona.
Geeshsha Ayyaanaanne Saꞌan Deꞌiya Meretata
11. Muttumurettida, giiganne loꞌꞌiya ogiyan merettida deꞌon deꞌiyaabati ay qonccissiyoonaa?
11 Xoossaa ayyaanay keehi maalaaliya ogiyan giigida deꞌoy deꞌiyoobati merettanaadankka oottiis. Heezzantto meretaa gallassaappe usuppuntta gallassa gakkanaashin deꞌiya wodiyan Xoossay ba geeshsha ayyaanaa goꞌettidi dumma dumma qommo mittaa, maataa, doꞌaanne mehiyaa medhiis. (Doo. 1:11, 20-25) Yaatiyo gishshau, aybippenne aadhiya diizayiniyan giigidoogaa qonccissiya, muttumurettida, giiganne loꞌꞌiya ogiyan merettida deꞌon deꞌiya zawi baynnabati deꞌoosona.
12. (a) Di en ee oosoy aybee? (b) Di en ee oottiyo laamettenna muruta oosuwaappe nuuni ay tamaarana koshshii?
12 Deꞌon deꞌiyaabaa qommoy laamettennan yeletaappe yeletau aadhanaadan oottiya Di en ee (deoxyribonucleic acid) qoppite. Deꞌuwan deꞌiya ayfiyan beettennabata, maataa, danggarssaa, bilu huwel giyo gita moliyaanne asaa naata gujjin, saꞌaa bollan deꞌon deꞌiyaabay ubbay yelettanaadan oottiyay Di en ee. Saꞌan deꞌiya meretati keehippe dumma dumma gidikkonne, eti meretan laattiyoobaappe darobau kaaleto gidiya Di en ee laamettenna; qassi aadhida daro wodiyan meretaa giddon deꞌiya dummatettay laamettennan deꞌanaadan oottiis. Yaatiyo gishshau, saꞌan deꞌiya dumma dumma qommo meretati, Xoossaa Yihooway halchidoogaadan issoy issuwaara gayttiyo muttumurettida hanotan bantta oosuwaa oottiiddi deꞌoosona. (Maz. 139:16) Ha keehi murutanne giiga gidida gaytotettay meretay Xoossaa “biradhiyaa” woykko geeshsha ayyaanaa ooso gidiyoogau hara naqaasha.
Saꞌan Merettidabatuppe Aadhiyaagaa
13. Xoossay asaa waatidi medhidee?
13 Keehi daro layttay aadhi simmin, qassi Xoossay deꞌuwan deꞌiyaanne deꞌon deꞌenna darobaa medhi simmin, saꞌay ‘giigiichibeennanne aybinne baynna mela soho’ gidiyoogee attiis. Gidikkokka, Yihooway geeshsha ayyaanaa goꞌettidi medhiyoobay he wode wuribeenna. Saꞌan merettida ubbabaappe aadhiyaagaa medhana hanees. Usuppuntta gallassaa wurssettaa heeran Xoossay asaa medhiis. Yihooway hegaadan oottidoy ayba ogiyaanee? Saꞌan deꞌiyaabaa goꞌettidi ba geeshsha ayyaanan hegaadan oottiis.—Doo. 2:7.
14. Asaa naata mehiyaa doꞌaappe dummayiya waannabay aybee?
14 Doomettaabaa 1:27y, “Xoossai asaa ba leemisuwan medhdhiis; i a Xoossaa leemisuwan medhdhiis; i eta attumaasanne maccaasa medhdhiis” yaagees. Nuuni Xoossaa leemisuwan merettida giyoogee, siiqanaadan, koyidobaa dooranaadaaninne Medhidaagaara dabbotaa medhanaadan oottidi Yihooway nuna medhiis giyoogaa. Yaatiyo gishshau, nu guuggee mehiyaa doꞌaagaappe keehi dumma. Yihooway babaanne i medhidobaa merinau ufayssan tamaarana danddayiyo ogiyan asaa naatu guuggiyaa giigissiis.
15. Addaameyyoonne Hewaaniyyo imettida hidootay aybee?
15 Asaa naatu taarikiyaa doomettan, Addaameenne a machiyaa Hewaana saꞌaanne a bolli deꞌiya maalaaliya ubbabaa pilgganaadaaninne an ufayttanaadan Xoossay etau immiis. (Doo. 1:28) Yihooway daro qumaanne gannatiyaa etau giigissiis. Merinau deꞌiyoonne polo gidida, biilooniyan qoodettiya zerettau siiqo aawanne aayo gidiyo hidootay etau imettiis. SHin hanotay hegaadan hanibeenna.
Geeshsha Ayyaanau Deꞌiya Sohuwaa Akeekiyoogaa
16. Koyro asati makkalidaba gidikkokka, nuussi ayba hidootay deꞌii?
16 Addaameenne Hewaana banttana Medhidaagaa galatidi azazettiyoogaappe, banttana siiqiyoogan makkalidosona. Hegaappe denddidaagan, polo gidenna eta zerettay ubbay waayettiis. SHin nu koyro aawaynne aayyiyaa oottido nagaraa gaasuwan moorettida ubbabaa Xoossay waatidi giigissanaakko Geeshsha Maxaafay qonccissees. Yihooway koyro halchidobaa polanaagaakka Geeshsha Maxaafay yootees. Saꞌay merinaa deꞌuwaa anjjuwaa demmiya, payyatettay deꞌiyo ufayttiya asan kumida gannate gidana. (Doo. 3:15) Ha ufayssiya anjjuwan ammaniyo ammanuwaa naagidi deꞌanau, Xoossaa geeshsha ayyaanaa maadoy nuuyyo koshshees.
17. Nuuni haakkana bessiyo qofay awugee?
17 Yihoowa geeshsha ayyaanaa demmanau nuuni woossana koshshees. (Luq. 11:13) Hegaadan oottiyoogee meretay Xoossaa kushe ooso gidiyoogau nuuyyo deꞌiya ammanuwaa minttanaadan maaddees. Ha wodiyan, naqaashi baynna worddo qofan baasettida, Xoossi baawa giyo ammanoynne lodda laamiyaa qofay dari dari biis. Keehi darida ha worddo qofay nuna balettana woy yashshana koshshenna. Hegaa mala worddo qofaanne aara gaytotettay deꞌiyo laggetu sugettaa eqettanau Kiristtaaneti ubbay giigettana bessees.—Qolasiyaasa 2:8 nabbaba.
18. Salo gufantto saꞌa micettaanne asaa naatu doomettaabaa qoppiyo wode, Medhida eranchay deꞌiyoogaa kashi giyoogee eeyyatetta gidiyoy aybissee?
18 Geeshsha Maxaafaaninne Xoossan ammaniyo ammanoy meretay merettidoogaa kaafiya naqaashaa wozanappe pilggiyoogan minniyoogee qoncce. Salo gufantto saꞌa micettaanne asaa naatu doomettaabaa wotti dentti qoppiyoogan, saynisiyan erana danddayiyoobaappe attin ubbabay merettanaadan oottida hara wolqqi deꞌees gi ammaniyoogee bessennabadan daroti qoppoosona. Gidoppe attin, nuuni hanotaa hegaadan xeelliyaaba gidikko, naqaashatuppe amaridaageeta shaakki xeelliyaageeta gidoos. Hegaa bollikka, giiga ogiyan deꞌiya, halchuwan giigida “qoodi bainna”qoncce gidida meretaa xaasayi xeelliyaageeta gidoos. (Iyy. 9:10; Maz. 104:25) Nuuni Kiristtaane gidiyoogaadan, meretaa medhanau Yihooway eratetta kaaletuwan goꞌettido wolqqay geeshsha ayyaanaa gidiyoogaa eroos.
Geeshsha Ayyaanaanne Xoossan Nuuni Ammaniyoogaa
19. Xoossay deꞌiyoogaanne a ayyaanay oottiyoogaa issi urau qonccissiyaabay aybee?
19 Xoossan ammananau, qassi a siiqanaunne bonchanau nuuni meretaabaa ubbabaa erana koshshenna. Issi uraara laggetiyoogaadan, Yihoowan ammaniyoogee eriyoobaappe aadhiyaaban baasettidaba. Laggetu giddon deꞌiya gaytotettay issoy issuwaa loyttidi eriyo wode minniyoogaadan, nuuni Xoossaabaa darobaa tamaariyo wode an ammaniyo ammanoy minnees. I nu woosaa zaariyo wodenne a baaso siraataa nu deꞌuwan oosuwan peeshshiyoogaa goꞌꞌaa nuuni akeekiyo wode, i deꞌiyoogee nuuyyo qonccees. Yihooway nuna kaalettiyoogaa, naagiyoogaa, a oosuwan nuuni baaxetiyo wode anjjiyoogaanne nuuyyo koshshiyaabaa kunttiyoogaa qonccissiyaabay gujji gujji biyo wode, kaseegaappe aaruwan akko shiiqoos. Ha ubbabay Xoossay deꞌiyoogaanne a geeshsha ayyaanay oottiyoogaa keehippe qonccissiyaaba.
20. (a) Xoossay salo gufantto saꞌa micettaanne asaa naata medhidoy aybissee? (b) Nuuni Xoossaa ayyaanaa kaaletuwaa ubbatoo kaalliyaaba gidikko, ay demmanee?
20 Geeshsha Maxaafaa xaafidaageeti “Geeshsha Ayyaanai kaalettin, Xoossaa qaalaa” haasayido gishshau, Yihooway ba wolqqaa goꞌettiyoogau Geeshsha Maxaafay keehi loꞌꞌo leemiso. (2 PHe. 1:21) Geeshsha Maxaafaa akeekan xannaꞌiyoogee ubbabaa medhiday Xoossaa gidiyoogaa nuuni ammaniyo ammanuwaa minttana danddayees. (Ajj. 4:11) Yihooway medhanaadan denttettiday ufayssiya a eeshshaa, siiquwaa. (1 Yoh. 4:8) Yaatiyo gishshau, saluwan deꞌiya nu siiqo Aawaabaa harati eranaadan maaddanau nuuyyo danddayettida ubbabaa oottiyaageeta gidoos. Nuuni Xoossaa ayyaanaa kaaletuwaa ubbatoo kaalliyaaba gidikko, merinau abaa tamaariyo maataanne injjiyaa demmoos. (Gal. 5:16, 25) Nuuni ubbay Yihoowabaanne a gita oosuwaabaa ubbatoo tamaariyaageetanne i saluwaa, saꞌaanne asaa naata medhanau ba geeshsha ayyaanaa goꞌettido wode bessido siiquwaa leemisuwaa nu deꞌuwan qonccissiyaageeta gidoos.
Qonccissana Danddayay?
• Saloynne saꞌay Xoossay geeshsha ayyaanaa goꞌettiyoogaabaa nuna ay tamaarissii?
• Xoossaa leemisuwan merettidoogan nuuni ayba maata demmidoo?
• Meretaabaa qonccissiya naqaashaa nuuni pilggana koshshiyoy aybissee?
• Yihoowaara deꞌiya dabbotaa nuuni minttana danddayiyoy ayba ogetuunee?
[Sinttaa 13n deꞌiya misiliyaa qonccissuwaa]
Salo gufantto saꞌa micettan qonccida maaray meretaabaa nuuni ay tamaaranaadan oottii?
[Sinttaa 13 qonccissuwaa]
Xoolintteta: Anglo-Australian Observatory/David Malin Images
[Sinttaa 14n deꞌiya misiliyaa qonccissuwaa]
Di en ee ha ubba meretau waatidi issi mala ogiyan oottii?
[Sinttaa 16n deꞌiya misiliyaa qonccissuwaa]
Intte ammanuwau exatanau giigettidetii?