Cimatoo, Harata Loohissiyoogan Ufaytteetii?
“Ubbabau wodee de7ees.” —ERA. 3:1.
1, 2. Woradaa xomoosiyaageeti daro gubaaꞌiyan akeekidobay aybee?
WORADAA xomoosiyaagee cimatuura shiiqiyo shiiquwaa wurssana hanees. I minni oottiya cimata xeellidi etawu qarettiis; etappe issoti issoti a aawaa keena cima. Gidikkokka, i bana qofissido gishshawu, “Ishatoo, harati gubaaꞌiyan aawatettaa ekkanaadan loohissanawu ay oottidetii?” yaagidi eta oychiis. Woradaa xomoosiya ishay wurssettan xomoosido wode eti harata loohissanaadan minttettidoogaa loytti hassayoosona. Wurssettan cimatuppe issoy, “Nuuni oottidobay darenna” yaagiis. Hara cimatikka he qofaa maayidosona.
2 Neeni gubaaꞌe cima gidikko, hegaa malabay hanido shiiquwaa shiiqa eray? SHiiqennan aggakka. Daro gubaaꞌiyan wudiyaa maaddana mala yelaga ishatakka gastta ishatakka kaseegaappe aaruwan loohissana koshshiyoogaa kumetta saꞌan woradaa xomoosiyaageeti akeekidosona. Hegaadan oottiyoogee wayssiyaaba. SHin aybissi?
3. (a) Loohissiyoogee keehi koshshiyoogaa Geeshsha Maxaafay waati qonccissii, qassi hegee nuna ubbaa qofissiyaaba gidana koshshiyoy aybissee? (Tohossa qofaa xeella.) (b) Harata loohissiyoogee issi issi cimata wayssana danddayiyoy aybissee?
3 Neeni henttancha gidiyo gishshawu, loohissiyoogee keehippe koshshiyoogaa akeekiyoogee qoncce.a Gubaaꞌeti ayyaanaaban mino gididi deꞌanawunne ooratta gubaaꞌeta essanawu hara ishati koshshiyoogaa eraasa. (Isiyaasa 60:22 nabbaba.) Xoossaa Qaalay ‘harata tamaarissanaadan’ nena zoriyoogaakka eraasa. (2 Ximootiyoosa 2:2 nabbaba.) Gidikkokka, doomettan odettida cimatudan hegaadan oottanawu neeni waayettana danddayaasa. So asawu koshshiyaabaa kunttiyoogee, oosoy, gubaaꞌiyan deꞌiya aawatettaynne hara keehi koshshiyaabay ne wodiyaa wurssiyo gishshawu, gubaaꞌiyan deꞌiya harata loohissanawu wodee baynnaba malatana danddayees. Hegaa gishshawu, harata loohissiyoogee ay keena koshshiyaabakko ane beꞌoos.
LOOHISSIYOOGAA KASEYANA BESSEES
4. Loohissiyoogaa issi issitoo kaseyennaadan oottana danddayiyaabay aybee?
4 Harata loohissanawu wodiyaa bazziyoogee issi issi cimata wayssana danddayiyoy aybissee? Issoti issoti hagaadan giidi qoppennan aggokkona: ‘Loohissiyoogee keehippe koshshiyaaba gidikkonne, gubaaꞌiyan eesuwan polana koshshiya harabaa mala gidenna. Taani harata loohissiyoogaa kaseyana xayikkokka, gubaaꞌiyan ubbabay maara oosettiyoogaa aggenna.’ Darobaa neeni sohuwaara polana koshshiyoogee tuma; shin loohissanawu haganaa sugiyoogee gubaaꞌiyaa ayyaanaaban qohana danddayees.
5, 6. Leemisuwan odettida kaamiyaa laaggiya bitaniyaappenne motoriyaa giigissiyoogaa i xeelliyo ogiyaappe nuuni ay tamaarana danddayiyoo, qassi hegee gubaaꞌiyan harata loohissiyoogaara waani gayttana danddayii?
5 Ha leemisuwaa qoppa: Kaamiyaa laaggiya uri ba kaameenne a motoree maara oottanaadan ubbatoo zaytiyaa laammana koshshiyoogaa erana danddayees. SHin, hegee nadaajiyaa kunttiyoogaa keena eesoyennaba giidi i qoppennan waayi aggana. I nadaajiyaa kunttennaba gidikko, a kaamee sohuwaara eqqi bayana. I, ‘Zaytiyaa laammanawu tawu wodee xayikkokka, motoree guutta wodiyawu maara oottana’ giidi qoppana danddayees. SHin hegee ay kaalettii? Kaamiyaa laaggiya bitanee motoree maara oottanaadan giigissanawu haganaa sugikko, he kaamee issi galla muleera eqqi bayana. Yaanikko, i he kaamee zaarettidi oottanaadan giigissanawu daro wodiyaanne daro miishshaa wurssees. Hegaappe ay tamaariyoo?
6 Cimati eesuwan polettana koshshiya darobaa oottoosona; hinkkoode, gubaaꞌee keehi qohettees. Hegaa gishshawu, leemisuwan odettida, kaamiyaa laaggiya bitanee nadaajiyaa ubbatoo kunttiyoogaadan, cimati “keehi koshshiyaabaa shaakki [erana]” bessees. (Pili. 1:10, NW) SHin issi issi cimatussi eesoyiya daro oosoy deꞌiyo gishshawu, motoriyaa giigissiyoogaa mala gidida harata loohissiyoogaa eti sheneho gaana danddayoosona. SHin cimati loohissana koshshishin ubbatoo haganaa sugikko, gubaaꞌiyan koshshiya ubbaabaa polanawu danddayiya ishantti guutta wodiyaappe guyyiyan deꞌokkona.
7. Loohissanawu wodiyaa bazziya cimata nuuni waati xeellana koshshii?
7 Gidoppe attin, loohissiyoogaappe kaseyana bessiyaabay deꞌees giidi qoppennaadan nuuni naagettana koshshees. Sinttanaabaa qoppiyaanne loohibeennaageeta loohissanawu bantta wodiyaa bazziya cimati loꞌꞌo ashkkarata; qassi eti kumetta gubaaꞌiyaa maaddoosona. (1 PHeexiroosa 4:10 nabbaba.) Gubaaꞌe waati goꞌettii?
LOOHISSIYOOGEE LOꞌꞌOBA
8. (a) Harata loohissanaadan cimata maaddiya eeshshaynne qofay aybee? (b) Aassiyaageeti keehi koshshiyo biitti biidi haggaaziya cimati eesuwan oottana koshshiyoobay aybee? (“Eesuwan Oottiyoobaa” giya saaxiniyaa xeella.)
8 Keehi erancha cimatikka ashkke gididi, eti cimiyo wode gubaaꞌiyawu darobaa oottana danddayennaagaa akeekana koshshees. (Mik. 6:8) Qassi gubaaꞌiyan eti oottiyoobaa maara polennaadan diggiyaabay ‘qoppennan gayttiyaabaanne wodee oottiyoobaa’ gaasuwan merettana danddayiyoogaa eti akeekana koshshees. (Era. 9:11, 12, NW; Yaaq. 4:13, 14) Sinttanaabaa qoppiya cimati Yihoowa dorssati ayyaanaaban payya gidanaadan wozanaappe qoppiyo gishshawu, ammanettidi haggaazido layttan eridobaa yelaga ishanttussi bessiya wodiyan yootoosona.—Mazamure 71:17, 18 nabbaba.
9. Loohissiyoogee keehi koshshiyoogaa bessiya sinttappe haniyaabay aybee?
9 Cimati loohissiyoogee wudiyaa maaddiyo hara gaasoy aybee? Hegee gubaaꞌee minnanaadan maaddees. Hegaadan giyoy aybissee? Cimati hara ishantta loohissanawu baaxetiyoogee ha wode xalla gidennan, iita waayiya wodekka gubaaꞌe minnidi issippetettan deꞌanaadan maaddiya ishantti giigi uttanaadan oottees. (Hiz. 38:10-12; Mik. 5:5, 6) Yaatiyo gishshawu, alꞌꞌo cimatoo, ha wodiyan harata ubbatoo loohissanaadan inttena minttettoos.
10. Cimati harata loohissiyo wodiyaa demmanawu ay oottana koshshii?
10 Intte gubaaꞌiyaa oosuwaa oottanawu daro wodiyawu keehi baaxetiyaageeta gidiyoogaa nuuni eroos. Hegaa gishshawu, intte he wodiyaappe guutta wodiyaa bazzidi harata loohissiyoogee koshshennan aggenna. (Era. 3:1) Yaatiyoogee keehi loꞌꞌoba.
HANOTAA GIIGISSIYOOGAA
11. (a) Dumma dumma biittan deꞌiya cimati loohissiyoogaa xeelliyaagan yootidobay maalaalissiyaabaa gididoy aybissee? (b) Leemiso 15:22 maaran, hara cimati zoriyoobaa qoppiyoogee goꞌꞌiyoy aybissee?
11 Harati ayyaanaaban diccanaadan maaddiya amarida cimati eta waati loohissiyaakko mata wode oyshettidosona.b Ha ishanttu hanotay issi mala gidana xayikkonne, eti zorido zoree issi mala. Hegee ay bessii? PHawuloosa wodiyaagaadan, Geeshsha Maxaafaa goꞌettidi hegaadan loohissiyoogee “ubba sohuwan de7iya woosa keetta [“Gubaaꞌe,” NW] ubban” tamaaretussi haniyaaba. (1 Qor. 4:17) Hegaa gishshawu, ha huuphe yohuwaaninne kaalliya huuphe yohuwan, ha cimati yootidobaappe amarida qofaa nuuni beꞌana. (Lee. 15:22) Qoncce gidana mala, ha huuphe yohotun loohissiyaageeti “asttamaareta,” qassi loohiyaageeti “tamaareta” geetettoosona.
12. Asttamaaree ay giigissana koshshii, qassi aybissi?
12 Asttamaaree tamaarissanawu injjetiya hanotaa giigissana koshshees. Ataakilttiyaa oottiyaagee zerettaa zeranaappe kase gadiyaa goyidi liiqissana koshshiyoogaadan, asttamaaree tamaariya oorattabaa tamaarissanaappe kase, a wozanaa giigissana woykko a minttettana koshshees. Yaatin, asttamaareti harata loohissanawu injjetiya hanotaa waati giigissiyoonaa? Beni deꞌida issi hananabaa yootiyaagee oottidobaa kaalliyoogaana. I oottidobay aybee?
13-15. (a) Hananabaa yootiya Sameelawu immettida oosoy aybee? (b) Sameeli ba oosuwaa waati polidee? (Ha huuphe yohuwaa doomettan deꞌiya misiliyaa xeella.) (c) Sameelabaa yootiya ha Geeshsha Maxaafaa taarikee ha wodiyan cimatussi keehi koshshiyoy aybissee?
13 Yihooway hananabaa yootiya cimida Sameelawu 3,000ppe dariya layttappe kase issi gallassi, “Wontto hannoode Biniyaama biittaappe issi bitaniyaa taani neekko yeddana; i ta asaa Israa7eela kaalettana mala a tiya” yaagiis. (1 Sam. 9:15, 16) Sameeli Israaꞌeela asaa kaalettiyoogee attin, Yihooway a sohuwan hara ura i tiyanaadan oottanaagaa Sameeli erees. Sameeli, ‘Taani he bitaniyaa a oosuwawu waata giigissana danddayiyaanaa?’ giidi qoppennan aggenna. Waati oottanaakko eridi halchidobaa poliis.
14 Kaalliya gallassi, Sameeli Saaꞌoola beꞌido wode, Yihooway ayyo, “Be7a! Taani neeyyo yootido bitanee hagaa” yaagiis. He wode Sameeli halchidobaa oottiis. I aaho wuygiyan Saaꞌooli banaara qumaa maanaadan shoobbiis. Sameeli Saaꞌoolanne a ashkkaraa boncho sohuwan utissidi modho ashuwaa immidi, hagaadan giis: ‘Ma; ayssi giikko, imattata shoobboosappe doommin, eti hagaa neeyyo ashshidosona.’ Hegaappe simmin, Saaꞌooli Sameelaara haasayiiddi a soo wodhiis. Loꞌꞌo qumaa miidi hemettiyo wode merettida ufayssiya hanotaa Sameeli loytti goꞌettanawu koyiis. Hegaa gishshawu, i ba keettaa bollan dembbayidi oottidosaa Saaꞌooli kiyanaadan shoobbiis. Omarssa carkkuwan “keettaa bollan dembbayidi oottidosan” Sameeli xiskkana gakkanaassi Saaꞌoolaara haasayiis. Kaalliya gallassan, Sameeli Saaꞌoola tiyiis; tiyidi a yeridi, hara kaaletuwaa ayyo immiis. Hegaappe simmin, i sinttappe hananabawu giigissidi Saaꞌoola yeddiis.—1 Sam. 9:17-27; 10:1.
15 Deriyaa kaalettiyaagaa gidanaadan issi ura tiyiyoogeenne issi ishay cima gidanaadan woy gubaaꞌiyawu oottiyaagaa gidanaadan loohissiyoogee issi mala gidennaagee qoncce. SHin, Sameeli oottidobaappe ha wodiyan deꞌiya cimati maaddiya darobaa tamaarana danddayoosona. Ane hegeetuppe naaꞌꞌata beꞌoos.
BANTTA DOSAN TAMAARISSIYA TUMU LAGGETA
16. (a) Israaꞌeelati kawuwaa kawoyanaadan Sameela oychin ayyo aybi siyettidee? (b) Sameeli Saaꞌoola tiyanaadan immettida oosuwaa waati oottidee?
16 Eeno giiteppe attin, siyennan ixxoppite. Sameeli Israaꞌeelati banttawu kawuwaa kawoyanaadan koyidoogaa siyido wode hidootaa qanxxiis; qassi ba asay bana ixxidabadan qoppiis. (1 Sam. 8:4-8) Asay oychidobaa Sameeli oottennan ixxin, asay yootiyoobaa siyana mala Yihooway ayyo heezzutoo yootiis. (1 Sam. 8:7, 9, 22) SHin, Sameeli ba sohuwan hara uri sunttettiyo gishshawu yiillotibeenna. Saaꞌoola tiyanaadan Yihooway ayyo yootido wode, hananabaa yootiyaagee azazettiis; qassi hegaa i saxaa gattanawu gidennan, siiquwan eeno giidi oottiis.
17. Ha wodiyan deꞌiya cimati qarettiyoogan Sameela leemisuwaa waatidi kaalliyoonaa, qassi hegan eti aybissi ufayttiyoonaa?
17 Sameelaagaadan, ha wodiyan deꞌiya kayma cimati eti loohissiyoogeetussi hegaadan qarettoosona. (1 PHe. 5:2) He cimati gubaaꞌiyan eti oottiyo amaridabaa tamaaretuyyo immoos gi yayyidi harata loohissiyoogaa aggokkona. Keha asttamaareti loohanawu koyiya tamaareta gubaaꞌiyawu alꞌꞌo imota gididanne banttanaara ‘issippe oottiya’ asatudan xeelloosonappe attin, banttanaara keesettiyaabadan xeellokkona. (2 Qor. 1:24; Ibr. 13:16) Tamaareti banttassi deꞌiya eraa goꞌettidi gubaaꞌiyaa waati maaddiyaakko beꞌiyoogee yaaretenna he asttamaareta keehi ufayssiyaabaa!—Oos. 20:35.
18, 19. Asttamaareti tamaaretu wozanaa waati giigissanawu danddayiyoonaa, qassi hegaadan oottiyoogee keehippe koshshiyoy aybissee?
18 Asttamaare xalla gidennan, lagge gida. Hananabaa yootiya Sameeli Saaꞌoolaara gayttido gallassi tigiyoobaara zaytiyaa ekkidi dirbban Saaꞌoola huuphiyan tiyidi, muleera giigettibeenna ooratta kawuwaa coo yeddana danddayees. SHin Sameeli wodiyaa bazzidi Saaꞌoola wozanaa kehatettan loddan loddan giigissiis. Hananabaa yootiyaagee, eti malꞌꞌo qumaa miidi, hemettidi, adussa wodiyawu issippe haasayidi, shemppi simmin Saaꞌoola tiyanawu he wodee injje giidi qoppiis.
Harata loohissiyoogee etaara dabbotiyoogan doommees(Mentto 18, 19 xeella)
19 Hegaadan, ha wodiyan asttamaaree loddan ufayssiya hanotan tamaariyaara dabbotaa medhi simmidi loohissiyoogaa doommana koshshees. Issi cimay hegaadan mino dabbotaa medhanawu oottiyoobay biittaappe biittan, heera hanotaadaaninne wogaadan dummatana danddayees. SHin, neeni awan deꞌinkka, qassi oosoy dariyo cima gidinkka, wodiyaa bazzada tamaariya uraara wodiyaa attikko, hegee “Neeni taassi koshshaassa” giyoogaa mala. (Roome 12:10 nabbaba.) Aynne haasayennan hegaadan oottiyoobaa tamaaranawu koyiya, ubbasan deꞌiyaageeti loytti akeekoosonanne wozanappe nashshoosona.
20, 21. (a) Gooba asttamaaree aybin erettii? (b) Kaalliya huuphe yohuwan aybi qonccanee?
20 Cimatoo, gooba asttamaaree hara uraa tamaarissanawu dosiyoogaa xalla gidennan, i tamaarissiyo uraakka dosana bessiyoogaa hassayite. (Yoh. 5:20ra gattada xeella.) Asttamaaree ha keehi koshshiya eeshshaa bessiyoogaa tamaaree eesuwan akeekees; qassi tamaarissiyoobaakka eesuwan ekkanaadan hegee maaddees. Hegaa gishshawu, alꞌꞌo cimatoo, intte loohissiyo wode, asttamaare xalla gidennan, lagge gidite.—Lee. 17:17; Yoh. 15:15.
21 Tamaariya wozanaa giigissi simmidi, cimay tamaarissana koshshiyaabaa tamaarissanawu koyees. Cimay ayba hiillaa goꞌettana danddayii? Hegee kaalliya huuphe yohuwan qonccees.
a Ha huuphe yohuwaaninne kaalliya huuphe yohuwan deꞌiya qofaa gubaaꞌiyan deꞌiya ubbay qoppana koshshikkonne, he qofay xaafettidoy cimatussa. Ayssi giikko, xammaqettida attumaageeti ubbay hashetidi oottanawu loohana koshshiyoogaa akeekanaadan he qofay minttettees. Hegaadan oottiyo wode, ubba asay goꞌettana.
b He cimati Amarkkan, Awusttiraaliyan, Bangilaadeeshen, Beljjiyeemen, Biraazilen, French Giyanan, Jaappaanen, Kooriyan, Mekisiikon, Namibiyan, Nayjeeriyan, Paransaayen, Raashiyan, Riyuniyeninne Tohossa Afirkkan deꞌoosona.