Ne Huuphiyaa Naaga
“Geeshsha Ayyaanaa aifee . . . ba huuphiyaa naagiyoogaa.”—GAL. 5:22, 23.
1, 2. (a) Asay bana naagennaagaappe denddidaagan aybi merettana danddayii? (b) Nuuni nu huuphiyaa naagiyoogaabaa tobbana koshshiyoy aybissee?
XOOSSAA ufayssiya eeshshatuppe issoy asay ba huuphiyaa naagiyoogaa. (Gal. 5:22, 23) Ba huuphiyaa naagiyoogan Yihooway wottiyoobi baynnaagaa. SHin asay nagarancha gidiyo gishshawu, ba huuphiyaa naaganawu baaxetana koshshees. Ha wodiyan, daro metoy asay ba huuphiyaa naagennaagaappe denddidaagan merettees. Hegee asay issibaa oottanawu haganaa suganaadan, qassi timirtte keettan woy oottiyoosan murutennaadan oottana danddayees. Qassi asay ba huuphiyaa naagennaagee cayanaadan, mattottanaadan, aqo laggiyaappe paraman shaahettanaadan, koshshennan acotanaadan, issibay amale gidanaadan, qashettanaadan, qofan waayettanaadan, asho gaytotettaa gaasuwan oyqqiya harggiyan oyqettanaadaaninne koyennan shahaaranaadan oottana danddayees.—Maz. 34:11-14.
2 Issi asi ba huuphiyaa naagennaagaappe denddidaagan bananne harata qohiyoogee erettidaagaa. Qassi asay ba huuphiyaa naagennan aggiyo metoy gujji gujji bees. Asay ba huuphiyaa naagiyoogaara gayttidaagan 1940 heeran eranchati xannaꞌisosona; shin asay kaseegaappe aaruwan bana naagennaagaa mata wode xannaꞌidobay bessees. Xoossaa Qaalaa tamaariyaageeti hegan garamettokkona; aybissi giikko, Geeshsha Maxaafay nuuni ‘wurssetta gallassan’ deꞌiyoogaa bessiyaabatuppe issoy asati “banttana naagennaageeta” gidiyoogaa yootees.—2 Xim. 3:1-3.
3. Nuuni nu huuphiyaa naagana koshshiyoy aybissee?
3 Nuuni nu huuphiyaa naagana koshshiyoy aybissee? Hegee koshshiyaaba gidiyoogaa bessiya naaꞌꞌu gaasuwaa beꞌa. Koyruwan, bantta huuphiyaa naagiyaageeti daro metuwan gelokkona. Eti woppu giidi deꞌananne asaara saruwan deꞌana danddayoosona, qassi bantta huuphiyaa naagenna asatuugaadan hanqqettokkona, koshshiya koshshennaban hirggokkonanne unꞌꞌettokkkona. Naaꞌꞌanttuwan, paaciyaa eqettiyoogeenne bessenna amuwaa aggiyoogee Xoossan nashettanaadan oottees. SHin Addaameenne Hewaana hegaadan oottibookkona. (Doo. 3:6) He wodeppe haa simmin deꞌida daro asatikka etaagaadan bantta huuphiyaa naagibeenna gishshawu, eta bolli daro metoy gakkiis.
4. Ba huuphiyaa naaganawu baaxetiya uraa minttettanabay aybee?
4 Nagarancha asi ba huuphiyaa naagiyoogee polo gidana danddayenna. Yihooway ba ashkkarati hegaara gayttidaagan baaxetiyoogaa erees; qassi eti nagaraa amuwaa xoonanaadan i maaddanawu koyees. (1 Kaw. 8:46-50) I siiqo Dabbo gidiyo gishshawu, awu haggaazanawu wozanappe koyikkokka issi issitoo bantta huuphiyaa naaganawu metootiyaageeta siiquwan minttettees. Ba huuphiyaa naagiyoogan wottiyoobi baynna Yihoowa leemisuwaa ane pilggoos. Hegaappe kaallidi, Geeshsha Maxaafan etabay odettido loꞌꞌo asatubaanne iita asatubaa beꞌana. Qassi nuuni kaseegaappe aaruwan nu huuphiyaa naaganaadan maaddiya loꞌꞌo zoriyaakka beꞌana.
YIHOOWAY LEEMISO GIDIIS
5, 6. Yihooway ba huuphiyaa naagiyoogan oottido leemiso gidiyaabay aybee?
5 Yihooway oottiyo ubbaban wottiyoobi baynna gishshawu, i ba huuphiyaa naagiyoogan wotoy baynnaagaa. (Zaa. 32:4) SHin nuuni nagarancha. Gidikkokka, nu huuphiyaa naagiyo eeshshaabaa akeekanawu Yihooway oottidobaa pilggana koshshees; yaatiyoogee a loytti milatanawu maaddees. Yihooway ba huuphiyaa naagiyoogaa bessido issi issi wodeti awugeetee?
6 Seexaanay keehi makkalido wode, Yihooway ba huuphiyaa naagiyoogaa waati bessidaakko qoppa. Hegee danddayana bessiyooba. Dabloosi hanidobay Xoossaayyo ammanettidi oottiya saluwan deꞌiya meretati dagammanaadan, yiillotanaadaaninne Dabloosa karanaadan oottennan aggenna. Seexaanaa gaasuwan gakkida ubba metuwaa qoppiyo wode neeyyookka hegaadan siyettennan aggenna. SHin Yihooway hanotaa giigissanawu dirbbibeenna. I oottana bessiyaabaa oottiis. I Seexaanaa makkalaa danddayidi suurebaa oottiis. (Kes. 34:6; Iyy. 2:2-6) Ayssi hegaa oottidee? Yihooway ubbay ‘ba nagaraappe simmanaadan koyiyo’ gishshawunne ooninne xayanaadan koyenna gishshawu amarida wodee aadhanaadan oottiis.—2 PHe. 3:9.
7. Yihooway ba huuphiyaa naagido hanotaappe ay tamaarana danddayiyoo?
7 Yihooway ba huuphiyaa naagido hanotaappe nuunikka haasayiyoobaaninne oottiyooban naagettana koshshiyoogaa tamaaroos; nuuni aybanne dirbban oottana koshshenna. Neeni issi gitabaa kuuyana bessiyo wode, eratettan kuuyanawu eesotana bessenna. Suurebaa haasayanawu woy oottanawu aadhida eratettaa immana mala woossa. (Maz. 141:3) Hanqetissiyaabay merettiyo wode, qoppennan issibaa haasayana woy oottana danddayoos. Daro asay eesotidi haasayidoban woy oottidoban zilꞌꞌettees!—Lee. 14:29; 15:28; 19:2.
YIHOOWA ASHKKARATU LEEMISUWAA—LOꞌꞌUWAANNE IITAA
8. (a) Bantta huuphiyaa naagiyoogan nuuyyo leemiso gidiyaageeta awuppe demmiyoo? (b) PHoxiifaara machiyaa cimmido wode Yooseefi paaciyaa eqettanaadan maaddidabay aybee? (Doomettan deꞌiya misiliyaa xeella.)
8 Nu huuphiyaa naagiyoogee keehi koshshiyoogaa bessiya Geeshsha Maxaafaa leemisoti awugeetee? Paacettido wode bantta huuphiyaa naagidoogaa Geeshsha Maxaafay yootiyo amarida asata hassayennan aggakka. Hegeetuppe issoy Yaaqooba naꞌaa Yooseefa. I Paaroona naagiyaageetu halaqaa PHoxiifaara son oottiyo wode ba huuphiyaa naagiis. PHoxiifaara machiyaa “yallisanne puulanchcha” gidida Yooseefa xeella amottada a cimmanawu malaasu. A zaara zaarada paccin Yooseefi he paaciyan kunddibeennay aybissee? I naagettana xayikko, gakkana danddayiyaabaa qoppidoogee qoncce. A Yooseefa gaddabbi ootta oyqqin, i baqati aggiis. I, “Taani waatada hagaa mala daro iitabaa hanada Xoossaa bolli nagaraa oottoo?” yaagiis.—Doo. 39:6, 9; Leemiso 1:10 nabbaba.
9. Paaciyaa eqettanawu waana giigettana danddayay?
9 Yooseefa leemisuwaappe ay tamaariyoo? Nuuni tamaariyo issibay, Xoossaa higgiyaa kanttanaadan oottiya paaciyaappe baqatana bessiyoogaa. Haꞌꞌi Yihoowa Markka gidida issoti issoti kase daro qumaa miyoonne daro ushshaa uyiyo, sijaaraa uyiyo, jallissiyaabaa goꞌettiyo, shori baynnabaa haniyoonne hegaa mala iita meezee deꞌiyoogeeta. Eti xammaqetti simmidikka, bantta kase meeziyaadan oottanawu issi issitoo paacettana danddayoosona. Gidoppe attin, neeni Yihoowa higgiyaappe issuwaa kanttanaadan paacettiyo wode, nagaraa amuwan xoonettiyoogee ayyaanaaban kaalettiyo qohuwaa takki gaada qoppiyoogan minttettuwaa demma. Paaciyan yeggana danddayiya hanotata kasetada akeekanawu malada hegaappe waana baqatanaakko qoppana danddayaasa. (Maz. 26:4, 5; Lee. 22:3) Hegaa malabay gakkiyo wode, eqettanawu Yihooway aadhida eratettaa immanaadaaninne ne huuphiyaa naagana mala maaddanaadan woossa.
10, 11. (a) Yelaga naata darota timirtte keettan gakkiya paacee aybee? (b) Yelaga Kiristtaaneti iitabaa oottenna mala eqettanaadan aybi maaddana danddayii?
10 Yelaga Kiristtaaneta darota Yooseefaagaa mala paacee gakkees. Kimi hanotaa beꞌa. Iira tamaariya naati saaminttaa wurssettan asho gaytotettaa polidoogaa ufayttiiddi yootoosona. SHin Kima yootiyo hegaa malabi baawa. Etappe dummatiyoogee a issi issitoo bana asi “yeggi bayidobadaan” qoppanaadaaninne boorasanaadan oottiyoogaa, qassi a attuma naatuura laggettenna gishshawu iira tamaariya naati o eeyyadan xeelliyoogaa yootaasu. SHin Kima daro yelagatussi asho gaytotettaa paacee wolqqaama gidiyoogaa loytta erawusu. (2 Xim. 2:22) Iira tamaariyaageeti a geelaꞌokkonne darotoo oychoosona. Eti hegaadan oychiyo wode, a etadan hanennay aybissakko yootawusu. Kandduwaaban shori baynnabaa oottennan agganawu murttida yelaga Kiristtaaneta nashshoos; Yihoowaykka eta nashshees!
11 Kandduwaaban shori baynnabaa xeelliyaagan bantta huuphiyaa naagibeenna asatubaakka Geeshsha Maxaafay yootees. Issi uri ba huuphiyaa naagennaagee azzanttiyaabaa kaalettiyoogaakka hegee bessees. Kimiigaa mala hanotay gakkiyo ooninne Leemiso shemppo 7n odettida eeyya yelagaabaa qoppana koshshees. Aminooni oottidobaanne hegaa gaasuwan gakkida metuwaakka qoppa. (2 Sam. 13:1, 2, 10-15, 28-32) Yelidaageeti so asaa goynuwaa wode ha qofaa tobbiyoogan naati bantta huuphiyaa naaganaadaaninne aadhida eratettay deꞌiyoogeeta gidanaadan maaddana danddayoosona.
12. (a) Yooseefi ba ishanttuura gayttidaagan ba huuphiyaa waati naagidee? (b) Nuuni siyettiyaabaara gayttidaagan nu huuphiyaa naagana koshshiyoy ayba hanotaanee?
12 Yooseefi hara wodekka ba huuphiyaa naagiyoogan loꞌꞌo leemiso gidiyoogaa bessiis. Yooseefi ba ishantti kattaa shammanawu Gibxxe biidi a sinttan eqqido wode, eta wozanan deꞌiyaabaa eranawu ba oonatettaa erissibeenna. Qassi ba gomppan keehi mishettido wode, eti beꞌennaadan qolꞌꞌo gelidi yeekkiis. (Doo. 43:30, 31; 45:1) Issi ishay woy michiyaa nena yiilloyiyaabaa oottikko, Yooseefadan ne huuphiyaa naagiyoogee guyyeppe neeni zilꞌꞌettanaadan oottiyaabaa haasayennaadan woy oottennaadan maaddees. (Lee. 16:32; 17:27) Gubaaꞌiyaappe bohettida dabboy neeyyo deꞌikko, neeni aara coo gayttennaadan ne huuphiyaa naagana koshshees. Hegaa mala hanotan nu huuphiyaa naagiyoogee metana danddayees; shin neeni Yihoowa leemisuwaa kaalliyoogaanne i azazidobaa oottiyoogaa hassayikko darin metenna.
13. Kawuwaa Daawita taarikiyaappe ay tamaarana danddayiyoo?
13 Geeshsha Maxaafay Kawuwaa Daawitabaa loꞌꞌo leemiso gidiyaabaa yootees. I keehi wolqqaama gidikkokka, Saaꞌoolinne SHimeꞌꞌi a yiilloyiyaabaa oottido wode ba wolqqaa hanqquwan goꞌettibeenna. (1 Sam. 26:9-11; 2 Sam. 16:5-10) SHin Daawiti Berssaabiira oottido nagaraynne Naabaali yaaretidi hanidobaa gaasuwan i koyro oottidobaappe akeekiyoogaada i ba huuphiyaa naagibeenna wodeekka deꞌees. (1 Sam. 25:10-13; 2 Sam. 11:2-4) Gidikkokka, Daawita hanotaappe loꞌꞌobaa tamaaroos. Koyruwan, Xoossaa asaa heemmiya cimati bantta maataa bessenna ogiyan goꞌettennaadan bantta huuphiyaa naagana bessees. Naaꞌꞌanttuwan, ooninne paacee gakkenna giidi, banan ammanettana danddayenna.—1 Qor. 10:12.
NEENI OOTTANA BESSIYAABAA
14. Issi ishaa gakkidabay aybee, qassi nuunikka hegaa malabay gakkiyo wode nu huuphiyaa naagana koshshiyoy aybissee?
14 Kaseegaappe aaruwan ne huuphiyaa naaganawu waatana danddayay? Hanida issibaa beꞌa. Issi kaamee Luji laaggiyo kaamiyaa guyyeera domꞌꞌiis. Hankko kaamiyaa laaggiyaagee mooridaba gidikkokka, Luja cayiisinne aara warettanawu koyiis. Luji ba huuphiyaa naaganawu Yihooway maaddanaadan woossidi, hankko shufeeree yiilluwaa agganaadan oottanawu maliis; shin bitanee yiillotiyoogaa aggibeenna. Luji inshuranssiyaara gayttida ubbabaa a oychi xaafidi biyo wodekka, bitanee waassiyoogaa aggibeenna. Saaminttappe guyyiyan, Luji issi maccaasiyo zaarettidi oychanawu biis; biidi he shufeeree he maccaasee azina gidiyoogaa akeekiis! Yaatin, bitanee yeellatidi, ba mooruwaa atto gaanaadan oychiis. He bitanee Luji inshuranssiyaa gelido dirijjitee koshshiyaabaa eesuwan qanxxanaadan etawu yootanaagaa odiis. Bitaneekka ayyaanaabaa etaara tobbidi, issippe haasayidoban ufayttiis. Hegee, Luji kaamee domꞌꞌettido wode ba huuphiyaa naagidoogee keehi loꞌꞌo gidiyoogaanne i he wode yiillotidaba gidiyaakko wurssettay loꞌꞌennaagaa akeekanaadan oottiis.—2 Qoronttoosa 6:3, 4 nabbaba.
Nu huuphiyaa naagiyoogee woy naagennaagee nu haggaazuwan nuna maaddana woy qohana danddayees (Mentto 14 xeella)
15, 16. Geeshsha Maxaafaa xannaꞌiyoogee neeninne ne soo asay intte huuphiyaa naaganawu waati maaddana danddayii?
15 Ubba wode Geeshsha Maxaafaa minnidi xannaꞌiyoogee Kiristtaaneti bantta huuphiyaa naaganaadan maaddana danddayees. Xoossay Yaasa hagaadan giidoogaa hassaya: “Ha Higgiyaa Maxaafai ne doonaappe shaahettoppo; an xaafettidabaa ubbaa minttada naaganau, gallassinne qammi a qoppa. Yaatikko, neeyyo ubbabaikka injjetananne giigana.” (Yaas. 1:8) Geeshsha Maxaafaa xannaꞌiyoogee neeni ne huuphiyaa naaganawu waati maaddana danddayii?
16 Nuuni beꞌidoogaadan, nuuni oottiyoobay goꞌꞌiyoobaanne qohiyoobaa loytti qonccissiya taariketi Geeshsha Maxaafan deꞌoosona. Yihooway halchuwan he taariketi xaafettanaadan oottiis. (Roo. 15:4) Hegaa nabbabiyoogee, wotti dentti qoppiyoogeenne xannaꞌiyoogee keehi maaddiyaaba! He nabbabidobaa neeninne ne soo asay waati oosuwan peeshshanaakko qoppite. A Qaalay yootiyoobaa oosuwan peeshshanawu maaddana mala Yihoowa woossa. Neeni issi issiban ne huuphiyaa naaganawu metootikko, hegaa akeeka. Qassi hegaa denttada woossa; giigissanawukka baaxeta. (Yaaq. 1:5) Koshshiya zoriyaa demmanawu nu xuufeta pilggiyoogee nena maaddana danddayees.
17. Yelidaageeti naati bantta huuphiyaa naaganaadan waati maaddana danddayiyoonaa?
17 Intte naati bantta huuphiyaa naaganaadan waati maaddana danddayeetii? Yelidaageeti naati bantta huuphiyaa naagiyo eeshshay deꞌiyoogeeta gididi yelettibeennaagaa eroosona. Hara ubba eeshshaadan naati hegaa tamaarana bessees; yelidaageetikka leemiso gidana koshshees. (Efi. 6:4) Hegaa gishshawu, intte naati bantta huuphiyaa naaganawu metootikko, intte etawu loꞌꞌo leemisokkonne qoppite. Intte aggennan haggaaziyoogaa, gubaaꞌe shiiquwaa biyoogaanne so asaa goynuwaa kaalettiyoogaa goꞌꞌaa xaasayi xeelloppite. Koshshiyaaba gidikko, intte naati oychiyo issi issibaa chii gaanawu xalite! Addaameenne Hewaana a maataa bonchanaadan eta denttettana danddayiya zawaa Yihooway wottiis. Hegaadan, yelidaageeti seeriyoogeenne leemiso gidiyoogee naati bantta huuphiyaa naagiyaageeta gidanaadan maaddana danddayees. Intte naati meezetanaadan intte oottana bessiyo waannabaappe amaridaagee eti Xoossaa maataanne i kessido maaraa bonchanaadan tamaarissiyoogaa.—Leemiso 1:5, 7, 8 nabbaba.
18. Loꞌꞌo laggeti keehi maaddanaagaa neeni ammanettana danddayiyoy aybissee?
18 Neeni aawa woy aayo gidin woy aggin, ne laggeta eratettan doorana koshshiyoogaa hassayana bessees. Neeni loꞌꞌo halchuwaa halchanaadaaninne metuwaappe haakkanaadan minttettiya laggeta koya. (Lee. 13:20) Ayyaanaabaa qoppiya laggeti neenikka etaagaadan ne huuphiyaa naaganaadan oottiyoogan, nena loꞌꞌobawu denttettana. Ne loꞌꞌo eeshshaykka ne laggeta loꞌꞌobawu denttettana. Neeni ne huuphiyaa naagiyoogee Xoossan nashettada ubba wode ne deꞌuwan ufayttanaadan oottees; qassi ne siiqiyoogeetikka ufayttanaadan oottaasa.