I “Haiquwaappe Denddanaagaa Taani Erais”

1. Martta ba ishaa xeelliyaagan ammanettidobay aybee? (Doomettan deꞌiya misiliyaa xeella.)

YESUUSA dabbiyaanne i erissiyo ashkkariyaa Martta kayyoottaasu. I ishay Alꞌꞌaazari hayqqiis. Kayyottennaadan o maaddanabi deꞌii? Ee, deꞌees. Yesuusi o, “Ne ishai haiquwaappe denddana” yaagiis. Hegee i kayyuwaa muleera qaarennan aggana danddayees, shin a Yesuusi giidobaa maayaasu. A, “Wurssettaa gallassi haiquwaappe denddanaagaa taani erais” yaagaasu. (Yoh. 11:20-24) Hegee sinttappe hananaagaa a ammanettawusu. He wode Yesuusi maalaalissiyaabaa oottiis. I he gallassi, Alꞌꞌaazara hayquwaappe denttiis.

2. Neeni Marttiigaadan ammanettanawu koyiyoy aybissee?

² Yesuusi woy a Aaway hegaa mala maalaalissiyaabaa haꞌꞌi nuussi oottana giidi nuuni qoppanaadan oottiyaabi baa. SHin, neeni siiqiyo uri sinttappe hayquwaappe denddanaagaa Marttiigaadan ammanay? Izaawu ne aqo lagge, ne aayyiyo, ne aawaa, woy ne siiqiyo mata dabbuwaa gidana danddayees. Woy qassi ne naꞌi hayqqin kayyottennan aggakka. Neeni siiqiyo he izaawa qoommanawu, aara haasayanawunne miiccanawu laamotaasa. Marttiigaadan neenikka, ‘Ta siiqiyo uri hayquwaappe denddanaagaa taani erays’ gaana danddayiyoogee ufayssiyaaba. Hegaadan ammaniyoogee bessiyaaba gididoy aybissakko ubba Kiristtaanetikka wotti dentti qoppiyoogee maaddees.

3, 4. Yesuusi guutta wodeppe kase oona hayquwaappe denttidee, shin Martta Alꞌꞌaazari waanana gaada ammanay?

³ Martta Yerusalaame matan deꞌiyo gishshawu, amꞌꞌe maccaasee naꞌaa Galiilan Nayna katamaa matan Yesuusi hayquwaappe denttishin waaya beꞌana. SHin, a hegaa siyennan aggukku. Qassi hegee Yesuusi Yaaꞌiroosa naꞌiyo hayquwaappe denttidoogaara issi mala. Naꞌentta son deꞌiya asay ‘a hayqqidoogaa erees.’ Gidikkokka, Yesuusi hayqqida naꞌee kushiyaa oyqqidi, “Na7ee, dendda” yaagiis. Qassi a sohuwaara denddaasu. (Luq. 7:11-17; 8:41, 42, 49-55) Maratakka i michiyaa Mayraamakka Yesuusi sahettida asaa pattana danddayiyoogaa eroosona. Hegaa gishshawu, eti Yesuusi yan deꞌiyaakko Alꞌꞌaazari hayqqenna shin giidi qoppidosona. SHin, Yesuusa dabboy hayqqiis; yaatin sinttappe aybi hananee? Martta Alꞌꞌaazari sinttappe, ‘wurssetta gallassan’ denddanaagaa yootidoogaa akeeka. A hegaa ammanettidoy aybissee? Qassi neeni siiqiyoogeeta gujjin, hayqqida asay sinttappe denddanaagaa neeni ammanettana danddayiyoy aybissee?

⁴ Neeni ammanettana danddayiyo qoncce gaasoti deꞌoosona. Nuuni hegeetuppe amaridaageeta xeelliyo wode, neeni Xoossaa Qaalan deꞌiyaabaa akeekana danddayaasa. Hegeeta darotoo ne siiqiyo uri denddin beꞌanawu hidootiyoogaara neeni waaya gatta xeellana.

HIDOOTANAADAN OOTTIYA HANOTATA

5. Alꞌꞌaazari denddanaagaa Martta ammananaadan oottidabay aybee?

⁵ Martta, ‘I hayquwaappe denddanaagaa taani erays’ giidoogaa akeeka. SHin a, ‘I hayquwaappe denddanaagaa taani hidootays’ gabeennaagaa akeeka. Martta ammananaadan oottiday a tamaarido maalaalissiyaabata. A hegeeta Yesuusi saꞌan haggaazuwaa doommanaappe kase tamaarennan aggukku. A hegaabaa yelagatettan son woy Ayhudatu woosa keettan tamaaraasu. Geeshsha Maxaafan odettida heezzu taariketa a hassayana danddayawusu.

6. Eelaasi oottido keehi maalaalissiyaabay aybee, qassi hegee Martti hanotaara waani gayttii?

⁶ Hayqqida uri koyro denddidoy Xoossay hananabaa yootiya Eelaasayyo maalaalissiyaabaa oottiyo wolqqaa immido wode. Pinqqe giyo biittawu abbaa xanxxan deꞌiya Siraafita kataman issi hiyyeesa amꞌꞌiyaa a imatuwaa mokkaasu. He wode anne i naꞌay paxa deꞌanaadan Xoossay maalaaliya hanotan iyyo deꞌiya xiilleenne zaytee wurennaadan oottiis. (1 Kaw. 17:8-16) Guyyeppe, i naꞌay sahettidi hayqqiis. Eelaasi o maaddiis. Eelaasi anhaa bolli kushiyaa wottidi, “Abeet GODAU, ta Xoossau, ha na7aa shemppuwaa zaara” yaagidi woossiis. Xoossay Eelaasa woosaa siyiis; yaatin naꞌay paxiis. Asi hayquwaappe denddido, Geeshsha Maxaafan xaafettidaageetuppe hegee koyruwaa. (1 Kawotu 17:17-24 nabbaba.) Martta he maalaalissiya hanotaa eriyoogee qoncce.

7, 8. (a) Elssaaꞌi maccaasiyaa kayyuwaappe minettanaadan ay oottidaakko qonccissa. (b) Elssaaꞌi oottido maalaalissiyaabay Yihoowabaa ay qonccissii?

⁷ Geeshsha Maxaafay hayquwaappe dendduwaabaa yootiyo naaꞌꞌanttoogee Eelaasa sohuwan hananabaa yootiya Elssaaꞌi denttidoogaa. SHuneeman deꞌiya erettida Israaꞌeela maccaasiyaa Elssaaꞌa imattaasu. Hananabaa yootiyaagaa baggaara Xoossay naꞌi baynna he maccaaseessinne cimida i azinaassi naꞌa immiis. SHin amarida layttappe guyyiyan he naꞌay hayqqiis. He naꞌaa aayyiyaa ay keena kayyottidaakko qoppa. A ba azinaa oychada 30 kilo meetire keenaa haakkiyaasan deꞌiya Qarmmeloosa Deriyaa baada Elssaaꞌaara gayttaasu. Hananabaa yootiyaagee ba ashkkaraa Gehaaza banttappe sinttawu maccaasee soo SHuneeme biitti kiittiis. Gehaazi hayqqida naꞌaa pattana danddayibeenna. He wode, kayyottida maccaasiyaa Elssaaꞌaara ba soo gakkaasu.—2 Kaw. 4:8-31.

⁸ Elssaaꞌi maccaasee son SHuneemen anhaa bolli ziniꞌꞌidi woossiis. Maalaalissiyaabay hanin, hayqqida naꞌay denddidi ufayttiya ba aayyeera gayttiis! (2 Kawotu 4:32-37 nabbaba.) He maccaasiyaa, kase mayne gidida Haanna Sameeli Xoossaa dunkkaaniyan haggaazanaadan ehiido wode, “GODAI . . . duge Si7ooliyan yeggeesinne pude kessees” yaagada woossidoogaa hassayennan aggukku. (1 Sam. 2:6) Xoossay he naꞌaa denttiyoogan i hayqqidaageeta denttana danddayiyoogaa bessiis.

9. Geeshsha Maxaafan odettida heezzantto denddoy Elssaaꞌaara gayttidaba gidiyoy aybiinakko qonccissa.

⁹ SHin Elssaaꞌaara gayttidaagan hanida maalaalissiyaaban hegee wurssetta gidenna. I 50⁠ppe dariya layttawu hananabaa yootiyaagaa gididi oottiis; qassi “woriya harggiyaa” harggidi hayqqiis. Guyyeppe, Elssaaꞌa anhay musidi meqettay attido wode, morkke ambbaanoti he biittaa yiidosona. He wode, amarida Israaꞌeelati hayqqida bitaniyaa mooganawu boosona. Eti morkkiyaappe baqatiiddi bitaniyaa anhaa Elssaaꞌa meqettay deꞌiyo duufuwan olidosona. Geeshsha Maxaafay, “Ahai Elssaa7a meqettaa bolli wodhdhiis; wodhdhosaara paxinne denddi eqqiis” yaagees. (2 Kaw. 13:14, 20, 21) He dendduwaabay odettido taariketi Martto ay keena maaddanaakko qoppa! Xoossawu hayquwaa xayssiyo wolqqay deꞌees. He taariketi nena waati maaddiyaakko wotta dentta qoppa. Hegeeti Xoossawu zawi baynna wolqqay deꞌiyoogaa neeni ammananaadan oottoosona.

KOYRO XEETU LAYTTAN HANIDABATA

10. Hayqqida issi Kiristtaaniyo maaddanawu PHeexiroosi waatidee?

¹⁰ Xoossay sunttidoogeeti deꞌiyoosan hayqqidaageeti denddidoogaa Giriiketto Geeshsha Maxaafaykka yootees. Yesuusi Nayna Katamaa gaxaaninne Yaaꞌiroosa son hayqqidaageeta denttidoogaappe hegaa akeekoos. Qassi Dorqqo (Xaabito) giyo Kiristtaaniyo kiitettida PHeexiroosi hayquwaappe denttiis. Asay anhaa moogana haniyo wode, PHeexiroosi yiis. PHeexiroosi anhaa matan Xoossaa woossiis. Woossidi, “Xaabitee, dendda” yaagiis. Yaatin a sohuwaara denddaasu; qassi PHeexiroosi “paxidaaro” Kiristtaanetussi immiis. He hanotay keehi ammanttiyaaba gidiyo gishshawu, “daro asai Godaa ammaniis.” Eti Yesuusabaa mishiraachuwaanne Yihooway hayqqidaageeta denttana danddayiyoogaabaa haratussi yootana danddayoosona.—Oos. 9:36-42.

11. Dottoree Luqaasi issi wodallay waanidoogaa yootidee, qassi hegee asaa waati denttettidee?

¹¹ Harati qassi hayqqida hara asi denddiyo wode beꞌidoosona. Issi wode, kiitettida PHawuloosi ha wodiyan Turkkeyyo huuphessan arggokko baqqidi deꞌiya Xiroꞌaadan issi pooqiyan deꞌiya kifiliyan asaara shiiqiis. PHawuloosi bilahe gakkanaashin haasayiis. He wode, Euxikoosa giyo wodallay maskkootiyaa bolli uttidi siyees. SHin i xiskkuwan kayridi heezzantto pooqiyaappe saꞌan kunddiis. Euxikoosa maaddanawu koyro biiday dottoriyaa Luqaasa giddennan aggenna. Euxikoosi qohettidoogee i bana erennaadan oottibeennaagaa dottoree Luqaasi akeekiis. SHin Euxikoosi hayqqiis! PHawuloosi pooqiyaappe saꞌan wodhidi, anhaa qoommidi, “A shemppoi kiyibeenna [“i paxa deꞌees,” NW]” yaagin, asay ubbay maalaalettiis. He hanotaa beꞌidaageeta ubbaa hegee ay keena denttettideeshsha! He wodallay hayquwaappe denddidoogaa eridi, eti “daro ufaittidosona.”—Oos. 20:7-12.

AMMANTTIYA HIDOOTAA

12, 13. Dendduwaabaa nuuni beꞌido qofaappe denddidaagan oychana bessiya oyshati awugeetee?

¹² Qommoora beꞌido taariketi neeni Marttiigaadan ammanettanaadan oottoosona. Nuuyyo deꞌuwaa immida Xoossay hayqqidaageeta denttanaagaa ammanettoos. Eelaasa, Yesuusa woy PHeexiroosa mala ammanettidi ayyo oottiyaageeti deꞌiyoosan Yihooway asaa hayquwaappe denttidi he maalaalissiyaabata oottiis. Gidoppe attin, hara wode hayqqida asati shin? Xoossay asaa hayquwaappe denttibeenna wodiyan deꞌida ammanettida asati i sinttappe asaa hayquwaappe denttana giidi naagana danddayiyoonaa? “Wurssettaa gallassi [ta ishay] haiquwaappe denddanaagaa taani erais” giida Marttiigaadan, etikka gaana danddayiyoonaa? A hegaa ammanaadan oottidabay aybee; qassi neeni hegaa ammanana danddayiyoy aybissee?

¹³ Yihoowayyo ammanettida ashkkarati sinttappe asay hayquwaappe denddanaagaa eriyoogaa bessiya daro qofay Xoossaa Qaalan deꞌees. Ane amaridaagaa beꞌoos.

14. Nuuni Abrahaama taarikiyaappe dendduwaabaa ay tamaarana danddayiyoo?

¹⁴ Yihooway Abrahaami daro wodiyaa naagidi demmido ba naꞌaa Yisaaqa waatanaadan yootidaakko qoppa. Yihooway, “Neeni siiqiyo ne mexi issi na7aa Yisaaqa ekkada . . . a xuuggiyo yarshsho oottada taayyo yarshsha” yaagiis. (Doo. 22:2) Abrahaami he azazuwaa siyido wode ayyo siyettidabaa qoppa. Abrahaama zerettaa baggaara asa ubbay anjjettanaagaa Yihooway ayyo qaalaa geliis. (Doo. 13:14-16; 18:18; Roo. 4:17, 18) Yihooway he anjjoy “Yisaaqa baggaara” yaanaagaakka yootiis. (Doo. 21:12) SHin Abrahaami Yisaaqa yarshshikko, hegee waani polettana danddayii? Xoossay Yisaaqa hayquwaappe denttana danddayiyoogaa Abrahaami ammanidoogaa PHawuloosi ayyaanay denttettin yootiis. (Ibraawe 11:17-19 nabbaba.) Abrahaami azazettikko, guutta saatiyaappe, issi gallassappe woy issi saaminttappe guyyiyan Yisaaqi hayquwaappe denddana giidi i qoppidoogaa Geeshsha Maxaafay yootenna. Abrahaami ba naꞌay awude denddanaakko erana danddayenna. SHin Yihooway Yisaaqa hayquwaappe denttanaagaa i ammanettiis.

15. Iyyoobi hidootidobay aybee?

¹⁵ Iyyoobikka hayqqidaageeti sinttappe denddanaagaa erees. Mitti qanxxettikko, zaaretti aacidi biron mokkiya mitta mala gidanaagaa i akeekiis. SHin asa hanotay hegaa mala gidenna. (Iyy. 14:7-12; 19:25-27) Asi hayqqikko, barkka duufuwaappe kiyidi zaarettidi deꞌana danddayenna. (2 Sam. 12:23; Maz. 89:48) SHin hegee Xoossay asa hayquwaappe denttana danddayenna giyoogaa gidenna. Iyyoobi bana Yihooway hassayiyo wodiyaa keeridoogaa ammaniis. (Iyyooba 14:13-15 nabbaba.) Gidoppe attin, Iyyoobi he wodee awudekko erana danddayenna. SHin, asa medhidaagee a hassayanaagaanne hayqquwaappe denttana danddayiyoogaa i ammanettiis.

16. Issi kiitanchay hananabaa yootiya Daaneelawu minttettiyaabaa ay yootidee?

¹⁶ Ibraawetto Geeshsha Maxaafay yootiyo hara ammanettida asi Daaneela. I daro layttawu Xoossawu ammanettidi oottiis; qassi Yihooway a maaddiis. Issi wode, “Xoossai keehi siiqido bitaniyau” Daaneelawu ‘saroy gidanaadaaninne i minnanaadan’ issi kiitanchay yootiis.—Dane. 9:22, 23; 10:11, 18, 19

17, 18. Yihooway Daaneelayyo gelido qaalay aybee?

¹⁷ Daaneeli bawu layttay 100 heera gidiininne i hayqqiyo wodee matiis. I sinttappe waananaakko qoppennan aggenna. Daaneeli denddanee? Ee denddana. Daaneela maxaafaa wurssettan Yihooway ayyo, “Nena gidikko, neeni wurssettai gakkanaashin ba. Neeni shemppana” yaagidi qaalaa geliis. (Dane. 12:13) Cimida Daaneeli “Halchchoi, woikko eri, woikko aadhdhida eratetti” baynnan, hayqqidaageeti duufuwan shemppiyoogaa i erees. (Era. 9:10) SHin, hegee awu wurssetta gidenna. I sinttappe ufayssiya hidootaa demmanaagaa Yihooway yootiis.

¹⁸ Hananabaa yootiya Daaneeli “gallassatu wurssettan [bana] gakkiya laataa ekkanau” denddanaageekka awu odettiis. SHin he gallassay woy wodee awu odettibeenna. Daaneeli hayqqidi shemppanawu deꞌees. Gidoppe attin, i sinttappe “laataa ekkanau denddana” geetettidoogee hayqqoosappe daro wodee aadhin i denddana hidootaa qonccissees. Hegee “gallassatu wurssettan” hanana. Daaneelayyo odettida he qaalaa issi Geeshsha Maxaafaa birshettay, “Nena gakkiya shaahuwaa ekkanawu neeni wodiyaa wurssettan denddana” yaagees.

19, 20. (a) Nuuni xannaꞌido hanotati Martta Yesuusawu yootidobaara waani gayttiyoonaa? (b) Kaalliya huuphe yohuwan nuuni ay xannaꞌanee?

¹⁹ Martta ammanettida i ishay, Alꞌꞌaazari “wurssettaa gallassi haiquwaappe denddanaagaa” ammanettanaadan oottida gaasoy deꞌiyoogee qoncce. Yihooway Daaneelayyo gelido qaalaynne Martta sinttappe asay hayquwaappe denddanaagaa mintta ammanidoogee nuunikka ha wodiyan ammanettanaadan oottees. Hayqqidaageeti denddana.

²⁰ Hayqqida asati beni wode denddidoogaa nuuni tamaarida. Hegee hayqqidaageeti zaarettidi deꞌana danddayiyoogaa bessees. Qassi ammanettidi Xoossawu oottiyaageeti sinttappe denddoy deꞌanaagaa naagidosona. SHin, denddoy deꞌanaagee odettoosappe daro wodee aadhin hegee hananaagaa bessiyaabi deꞌii? Yaanikko, hegee Marttiigaadan nuuni dendduwaa wodiyaa yeemotti naaganaadan oottiyaabaappe issuwaa. SHin, hegee awude hananee? He oyshatuura gayttidabaa kaalliya huuphe yohuwan xannaꞌana.