Yihoowa Anjjoy Taani Qoppidoogaappe Aaro

Wurssettan aqinye gidido wode, taani danddayettees gaada qoppabeenna hanotan ta deꞌoy laamettiis. (Efi. 3:20) SHin hegee waanidi hanideeshsha giidi qoppennan aggekketa. Ane koyruwaappe doommada yootays.

Taani Naaꞌꞌantto Alamiyaa Olay 1939n doommoosappe guutta aginay aadhdhin Jarmanen, Berline kataman yelettaas. He olay 1945n wuranawu matidaashin, Berline katamaa horophphilliyan daro bombbiyan shocidosona. Issitoo hegaadan shocishin bombbee nu heera ogiyaa xuuggiis; yaatin nu soo asaynne taani baqatidi attiyoosaa biida. Guyyeppe olaappe attanawu giidi, ta aayee yeleta biittaa Erfurte biida.

Ta aayyiyaa tumaa wozanappe koyaasu. A eranchchatu maxaafatanne dumma dumma haymaanootiyaa pilggikkokka, woppissiyaaba demmabeykku. Naaꞌꞌu Yihoowa Markkati 1948 heeran nu soo yiidosona. Ta aayyiyaa eta soo gelissada daro oyshaa oychchaasu. Issi saatenne kumennan, A ta kaalo michcheessinne taassi, “Taani tumaa demmaas!” yaagaasu. Hegaappe daro takkennan, ta aayyiyaa, ta michchiyaanne taani Erfurten shiiquwaa shiiqiyoogaa doommida.

Nuuni 1950n Berline guyye simmida; yan Berlin-Kreꞌuzberg Gubaaꞌiyan shiiqiyoogaa doommida. Hegaappe simmin, Berlinen hara heeri biidi, Berlin-Tempelhof Gubaaꞌiyan shiiqida. Guyyeppe, ta ayyiyaa xammaqettaasu, shin taani mammottaas. Ayssi mommottidanaa?

TAANI DUNGGUUXIYOOGAA AGGIDO OGIYAA

Taani keehi dungguuxa gidiyo gishshawu, Yihoowawu daro oottanawu metootaas. Taani haggaazanawu kiyikkokka, naaꞌꞌu layttawu asa haasayissabeykke. SHin hegaappe simmin, xalan Yihoowawu aqiyoogaa bessida ishanttuuranne michchonttuura erettaas. Issoti issoti Naazeti asaa gurddiyo kambbetun woy Arshsho Jarmane qasho keettatun qashettidosona. Harati oyqettidi qashettana danddayikkonne, xuufiyaa qosan Arshsho Jarmane efiidosona. Eti oottidobay tana keehi maalaaliis. Banttana qashissananne worissana danddayiyaabaa ha ishantti Yihoowassinne ba ishanttussi giidi oottikko, taani dungguuxiyoogaa agganawu baaxetana koshshees gaada qoppaas.

Dumma zamachan 1955n, taani haratuura sabbakido wode, dungguuxiyoogaa agga agga baas. Informanta giyo xuufiyan Ishaa Naatan Nori xaafido dabddaabbiyan, dirijjitee he wode gakkanawu giigissido ubbaappe he zamachay gita gidiyoogaa yootiis. Aassiya ubbay hegaa oottikko, “he aginay ha saꞌan ay wodeegaappenne aaruwan markkattido agina gidanaagaa” I yootiis. Tumukka hegaadan haniis! Hegaappe daro takkennan, tana Yihoowawu sheedhdhaas, qassi 1956n, taani ta aawaaranne ta michcheera issippe xammaqettaas. SHin hegaappe daro takkennan, hara gitabaa kuuyaas.

Daro layttawu, taani aqinye gidana bessiyoogaa erikkokka, wodeppe doommana gaydda gamꞌꞌaas. Koyro, hara biitta zalꞌꞌe dirijjitetuura zalꞌꞌiyan waani gayttiyaakko tamaaranawu qofaa qachchaas. Hegaappe simmin, aqinye gidanaappe kase he oosuwaa oottada loytta meezetanawu koyaas. Hegaa gishshawu, 1961n, Jarmanen abbaa doona katamatu ubbaappe gitatiya Hamburge kataman oosuwaa doommaas. Taani he oosuwaa keehi dosiyo gishshawu, aqinye gidanawu ubbatoo haganaa sugays. Ta waatiyaakko kehee?

Awu haggaaziyoogee aybippenne aadhdhiyoogaa taani akeekanaadan ishanttu baggaara Yihooway tana maaddido gishshawu, A galatays. Ta laggetuppe unddennaageeti aqinye gididoogan tawu loꞌꞌo leemiso gididosona. Hegaa bollikka, asaa gurddiyo kambbiyaappe paxa attida Ishaa Erik Mundi taani Yihoowan ammanettanaadan minttettiis. Banttanan ammanettida ishantti asaa gurddiyo kambbiyan guyyeppe shuggidoogaa I yootiis. SHin Yihoowan muleera ammanettidaageeti suuretettan deꞌidi Yihoowa dirijjitiyaa maaddidosona.

Qassi, guyyeppe Bolla Gididi Heemmiyaagaa yara gidida Ishaa Martin Potzingeri ishantta ubbatoo, “Xalatettay inttessi deꞌana bessiyo aybippenne aadhdhiya aqo!” yaagidi minttettees. Taani hegaa yuushsha qoppada, Tamme 1963n, ta oosuwaa aggada aqinye gidaas. Hegee taani kuuyana danddayiyo aybippenne aadhdhiyaaba! Naaꞌꞌu aginappe guyyiyan, taani biron hara ooso koyiyoogaa doommaychchennan, dumma aqinye gidanaadan shoobettaas. Amarida layttaappe guyyiyan, taani qoppido ubbabaappe aadhdhiyaabaa Yihooway tawu immiis. Taani 44tta kayan Giiliyaade Timirtte Keettan tamaaranaadan shoobettaas.

GIILIYAADEN TAMAARIDO KEEHI GOꞌꞌIYA TIMIRTTIYAA

Taani, tamaarido gitabaappe, ubba qassi Ishaa Naatan Norappenne Ishaa Liman Suwingilappe tamaaridobaappe issoy, “Inttiyo imettida oosuwan baaxetiyoogaa eesuwan aggi bayoppite” giyaagaa. Deexxiyaaba gidikkokka, nuussi imettida oosuwan takkanaadan eti nuna minttettidosona. Ishaa Nori hagaadan giis: “Intte ubbatoo qoppanabay aybee? Qitaa, isuwaa, hiyyeesatettaa qoppuuteetiiyye, mittata, ciishshatanne ufayttiya asata qoppuuteetii? Asaa siiqiyoogaa tamaarite!” Issi galla, Ishaa Suwingili yeekkana haniiddi, amarida ishantti ayssi eesuwan aggi bayidaakko yootiis. I minettidi zaaretti doommanaashin haasayiyoogaa aggishiis. Hegee tana keehi qarettiis, qassi Kiristtoosakka ammanettida A ishanttakka azzanissennaadan murttaas.—Maa. 25:40.

Nuuni oosuwawu baanasay odettin, Beeteele so asatuppe heezzati nuuppe amaridaageeta nu awu baanaakko oychchidosona. Taani, “Kongo (Kinshaasa)” gaana gakkanaassi haratuugaa loꞌꞌobaa yootidosona. SHin takki giidi, tawu, “Kongo! Simi Yihooway nenaara gido!” yaagidosona. He wode Kongon (Kinshaasan) asay olettiyoogeenne issoy issuwaa woriyoogee daro odettees. SHin taani tamaaridobaa ta wozanan wottaas. Nuuni, Haynrik Denboztali, Klod Linzinne taani anjjetti simmidi takkennan, Masqqala 1967n, Kongo waanna katamaa, Kinshaasa biida.

MISOONAAWE OOSUWAN DAROBAA TAMAARIDO SOHUWAA

Nuuni Kinshaasa gakkidi, heezzu aginawu Paransaaye qaalaa tamaarida. Hegaappe simmin, Kongon tohossa gaxan Zambbiyaa zawaa heeran deꞌiya, kase Ilizabetvile geetettiya Lubumbashe biida. He katamawu giddo heeran deꞌiya misoonaawetu keettan deꞌida.

Lubumbashen darosan kase ooninne sabbaki erenna gishshawu, he asati Kawotettaabaa mule siyi erokkona. Sohuwaara, nuuni xannaꞌissana danddayiyoogaappe dariya asay Geeshsha Maxaafaa xannaꞌanawu koyiis. Qassi kawotettaa sunttatussi woy polise halaqatussi markkattida. Daroti Xoossaa Qaalaanne nuuni sabbakiyo oosuwaa keehi bonchchiyoogaa bessidosona. Daro asay Siwahile qaalaa haasayiyo gishshawu Klod Linzinne taani he qaalaa tamaarida. Hegaappe simmin sohuwaara, Siwahile qaalaa goꞌettiya gubaaꞌiyaa kiitettida.

Nuuni keehi ufayssiya darobaa beꞌikkokka, daro metotikka nuna gakkidosona. Issi issitoo zayiyaa oyqqida, mattottida wotaaddarati woy wayssiya poliseti nuuni oottibeennaban wordduwan nuna mootoosona. Issi galla, zayiyaa oyqqida daro poliseti nu gubaaꞌee shiiqiyo nu misoonaawe keettaa eesuwan gelidi, nuna polise keettaa efiidosona; qammaappe oyddu saatiyan yeddana gakkanaashin, yan nuna saꞌan utissidosona.

Taani 1969n, xomoosiyo oosuwaa oottanaadan kiitettaas. Taani woradaa xomoosiyo oosuwan issi issitoo Afirkkan daro heeran deꞌiya, urqqaanne adussa maataa giddoora keehi adussa ogiyaa hemettays. Issi heeran, issi qammi kuttiyaa ba maratuura ta hiixaappe garssaara aqaasu. Wonttana haniyo wode, kuttiyaa keehi waassada tana xiskkuwaappe denttidoogaa mule dogikke. Taaninne ishantti issippe tama achchan uttidi tumaabaa haasayido wodiyaa qoppiyoogee tana ufayssees.

Nuussi gita meto gidida issibay Yihoowa Markka milatiiddi Kitawala giyo dirijjitiyan deꞌiya asata.b Etappe issoti issoti xammaqettidosonanne, haray attoshin gubaaꞌe cima gididosona. ‘Geemmida shuchcha’ mala gidida hegeetuppe darota tumanchcha ishanttinne michchontti qoncciyaa kessidosona. (Yih. 12, NW) Guyyeppe, Yihooway he asata gubaaꞌiyaappe kessiis. Hegaappe simmin, keehi daro asay tumaa siyiis.

Taani 1971n, Kinshaasan deꞌiya macara biiruwaa kiitettaas; yan dabddaabbiyaara, xuufiyaa azazuwaara, qassi haggaazuwaara gayttidaagan dumma dumma oosuwaa oottaas. Asaa goꞌꞌiya dumma dummabati maara oottenna he gita biittan nu oosoy maara oosettanaadan waatada giigissanaakko Beeteelen tamaaraas. Issi issitoo, horophphilliyan nu kiittiyo kiitay gubaaꞌeta daro aginappe guyyiyan gakkees. Nu kiitay horophphilliyaappe wolwoluwan caanetti simmin, minxxaafedan haattaa bolli maayida mokkiyaabati wolwoloy daro saaminttawu qaaxxennaadan diggoosona. Gidikkonne, hegeetu mala metota waana kantta kiyanaakko Kongon deꞌiya nu ishanttuppe tamaaraas.

Nuuyyo daro miishshi deꞌana xayikkonne, ishantti gita shiiqota waati giigissana danddayiyaakko beꞌada maalaalettaas. Eti duunniyaappe madirakiyaa giigissoosona, gattaa godadan essoosonanne gattaa issippe shiishshi qachchidi oyde kessoosona. SHiiquwaa sohuwan daasiyaa giigissanawu woyshshaa goꞌettoosonanne ceeccan kammoosona; hegaadankka xaraphpheezaa ceeccaappe giigissoosona. Qassi mittaa poquwaa massidi misimaare malabaa medhdhoosona. He ishanttinne michchontti metiyaabata kantti kiyanawu goꞌettiyo loꞌꞌo hiillata ubbaa beꞌiyo wode ubbatoo maalaalettays. Taani eta keehi siiqays. Yaappe harasaa kiitetta simmada, he ishantta keehi laamotaas!

KEENIYAN HAGGAAZIYOOGAA

Taani 1974n, Keeniyan, Nayrooben deꞌiya macara biiruwaa kiitettaas. Keeniyaa macara biiroy nu oosoy digettido biittata gujjin, matan deꞌiya tammu biittatun sabbakiyo oosuwaa maaddiyo gishshawu, nuuni oottiyoobay daro. He biittata, ubba qassi yan nu ishantta yedetaynne wolqqaama metoy gakkiya Toophphiyaa darotoo xomoosaas. Etappe darota iita shochcha shocidosona woy qachchidosona; ubba amaridaageeta woridosona. SHin, eti Yihoowaaranne issoy issuwaara dabbotaa minttido gishshawu, genccidi ammanetti deꞌidosona.

Taani 1980n, Kanaadappe yiida Gel Matiseno ekkido wode, ta deꞌuwan ufayssiyaabay haniis. Gelanne taani Giliyaaden issippe tamaarida. Nuuni issoy issuwawu dabddaabbiyaa xaafoos. Gela he wode Boliviyan misoonaawe gidada haggaazawusu. Nuuni 12 layttappe guyyiyan, Niwu Yorken gayttida. Hegaappe simmin takkennan, Keeniyan O ekkaas. Gela ubbatoo Yihoowaagaadan qoppiyoonne bawu deꞌiyaaban ufayttiyo gishshawu, O keehi galatays. A haꞌꞌikka tana keehi maaddiyaanne siiqiya lagge.

Taani 1986n Macara Biiruwaa Konttiyan oottays, he wode Gelanne taani xomoosiyo oosuwaa oottanaadan kiitettida. Keeniyaa macara biiruwaa garssan deꞌiya biittatuppe darota he oosuwan xomoosoos.

Asmaran (Erttiran) 1992n, nu oosoy digettibeenna wode gita shiiquwawu giigettido hanotaa qoppiyo wode keehi ufayttays. Azzanttiyaabay, kare baggaappe aaruwan so baggay moorettido magaazeeniyaa xallaa demmida. SHiiquwaa galla, ishantti waatidi giddo baggaa Yihoowawu goynnanawu giiga soho oottidaakko beꞌada maalaalettaas. Daro keettaa asati loꞌꞌiya maayuwaa ehiidi giigenna soho ubbaa kammidosona. He shiiquwan 1,279 asay shiiqidoogan keehi ufayttida.

Xomoosiyo oosuwan saaminttan saaminttan aqiyoosay issoy issuwaappe keehi dummatiyo gishshawu, nuussi gita meto. Issi wode abbaa doonan deꞌiya keehi loꞌꞌiya gita keettan shemppida; hara wode qassi, sheeshsha keettay yaappe 100 meetireppe daruwaa haakkidi deꞌiyo, qorqqoruwaappe keexettida keettan shemppida. SHin nuuni haggaazidosay awaana gidinkka, minnidi oottiya aqinyetuuranne aassiyaageetuura haggaaziiddi peꞌido gallassata keehi nashshoos. Nuuni yaappe harasaa kiitettido wode, keehi laamotiyoonne siiqiyo daro laggetuppe shaahettidi biida.

TOOPHPHIYAN ANJJUWAA DEMMIDA

Keeniyaa macara biiruwaa garssan deꞌiya unddenna biittatun 1987⁠ppe 1992 gakkanaashin deꞌiya wodiyan nu oosoy higgiyan erettiis. Hegaappe denddidaagan, dumma dumma macara biirotinne biittaa biiroti eqqidosona. Nuuni 1993n, oosoy daro layttawu qosan oosettiiddi gamꞌꞌidi he wode higgiyan erettido, Toophphiyan, Addisaaban deꞌiya biiruwan oottanaadan kiitettida.

Yihooway Toophphiyan nu oosuwaa anjjiis. Daro ishanttinne michchontti aqinye gididosona. Aassiyaageetun 100⁠ppe 20 kushe gidiyaageeti 2012⁠ppe doommidi layttan layttan aqinye gididi haggaazidosona. Hegaa bollikka, tiꞌokiraase timirtte keettatun koshshiya loohissoy imettiis, qassi 120⁠ppe dariya SHiiquwaa Addaraashati keexettidosona. Beeteele keettaa asay 2004n, ooratti keexettida keettaa geliis, qassi he sohuwan deꞌiya Gita SHiiquwaa Addaraashay gita anjjo gidiis.

Daro layttatun, Gelanne taani Toophphiyan deꞌiya nu ishanttuppenne michchonttuppe darotuura mata lagge gidida. Eti daro kehanne siiqiyaageeta gidiyo gishshawu, nuuni eta keehi siiqoos. Mata wodeppe haa simmin, sahoy nuna wayssido gishshawu, Giddo Awurooppaa macara biiruwaa kiitettida. Yan nuna siiquwan xeelloosona, shin Toophphiyan deꞌiya nu siiqo laggeta keehi laamotoos.

YIHOOWAY DICHCHIIS

Yihooway ba oosuwaa waatidi dichchiyaakko nuuni beꞌida. (1 Qor. 3:6, 9) Leemisuwawu, nahaasiyaa koyanawu Kongo biida Ruwandda biittaa asatuyyo taani koyro markkattido wode, Ruwanddan aassiya issoynne baa. Haꞌꞌi he biittan 30,000⁠ppe dariya ishanttinne michchontti deꞌoosona. Kongon (Kinshaasan) 1967n, aassiyaageeti 6,000 gidana. Haꞌꞌi yan 230,000 gidiya aassiyaageeti deꞌoosona, qassi 2018n, Kiristtoosa Hayquwaa Hassayiyo Baalan shiiqidaageeti issi miilooneppe daro. Issi wode Keeniyaa macara biiruwaa garssan deꞌiya ubba biittatun aassiyaageeti haꞌꞌi 100,000⁠ppe daro.

Taani ubba wode haggaazuwaa doommanaadan, 50⁠ppe dariya layttappe kase, Yihooway dumma dumma ishanttu baggaara maaddiis. Dungguuxiyoogaa agganawu taani hanno gakkanawu baaxetikkonne, Yihoowan muleera ammanettiyoogaa tamaaraas. Taani Afirkkan beꞌidobay danddayaanne tawu deꞌiyaabay gidana giyoogaa tamaaranaadan tana maaddiis. Imattaa mokkiyoogan, gita metuwan gencciyoogaaninne Yihoowan ammanettiyoogan loꞌꞌo leemiso gidiya siiqo ishanttanne michchontta Gelanne taani keehi nashshoos. Yihoowa A aaro kehatettawu taani wozanappe galatays. Yihooway taani qoppana danddayiyo aybippenne aaruwan tana anjjiis.—Maz. 37:4.