“Heezzu Eranchcha Asati” Oonee? Eti Beeteliheeme “Xoolinttiya” Kaallidonaa?
Geeshsha Maxaafay yootiyobaa
Yesuusi yelettin A beꞌanawu biida asata Geeshsha Maxaafay “heezzu eranchcha asata” woy “heezzu kawota” geenna; hegee Ufayssa Masqqalaara gayttida erettida wogaappe dummatees. (Maatiyosa 2:1) Shin Wonggeliya xaafida Maatiyosi Yesuusa beꞌanawu biida he asata mayi giyo Giriiketto qaalan qonccissiis. He qaalay daydanttatu wolqqan xoolintteta xeellidi kaayiyanne harabaa oottiya asata malaatennan aggenna.a Daro Geeshsha Maxaafaa birshshettatun he asati “xoolintteta xeellidi kaayiyageeta” woy “xoolinttiya paydiyageeta” geetettidosona.b
He “eranchcha asati” aappunee?
Geeshsha Maxaafay eti aappunakko yootenna, qassi eta qoodaabaa asay qoppiyobay dumma dumma. Insaykilooppiidiya Britaanikay yootiyogaadan, “Arshsho bagga wogan he eranchchatu qooday 12, shin eti gacino naꞌawu ‘worqqaa, ixaanaanne karbbiya’ (Maatiyosa 2:11) immidoogaa gaasuwana gidennan aggenna, Arggo bagga wogan asatu qooday heezza.”
He “eranchcha asati” kawoo?
Ufayssa Masqqalaa wogay he asata darotoo kawo ootti bessikkonne, Geeshsha Maxaafan awaaninne kawo geetettibookkona. “Koyro oduwa makkisiyo” wogan hegee daro wodiyappe guyyiyan gujettidaba gidiyogaa Insaykilooppiidiya Britaanikay yootees.
He “eranchcha asatu” sunttay oonee?
Geeshsha Maxaafay xoolintteta xeellidi kaayiya he asatu sunttaa yootenna. “Eta sunttay Gaspera, Melkiyoranne Baltazara giyo haysee” deꞌiyogaa Zi Internashinal Istandard Baybil Insaykilooppiidee yootees.
He “eranchcha asati” Yesuusa beꞌanawu biidoy awudee?
Xoolintteta xeellidi kaayiya asati Yesuusi yelettoosappe daro aginay aadhdhi simmin A beꞌanawu beennan aggokkona. Yesuusa woranawu koyida Kawuwa Heeroodisi naaꞌꞌu layttanne hegaappe guuxxiya attuma naata woranaadan azazido gishshawu, hegaadaana gidiyogee qoncce. I xoolintteta xeellidi kaayiya asatuppe siyidoban baree hegaa keena gidana giidi qoppiis.—Maatiyosa 2:16.
Xoolintteta xeellidi kaayiya asati Yesuusi yelettido qammi A beꞌanawu bibookkona. “Eti soo geliyo wode naꞌaanne A aayyiyo Mayraamo” beꞌidoogaa Geeshsha Maxaafay yootees. (Maatiyosa 2:11) He wode he keettaa asay son deꞌiyogaa hegee bessees; Yesuusi he wode mehiyawu miyobaa yeggiyo sohuwan deꞌiya gacino naꞌa gidenna.—Luqaasa 2:16.
Xoossay he “eranchcha asati” Beeteliheeme “xoolinttiya” giyobaa kaallanaadan oottidee?
Issi issi asay xoolintteta xeellidi kaayiya asata Yesuusakko kaalettanawu Xoossay Beeteliheeme xoolinttiya giyobaa kiittiis giidi qoppees. Hegaadan hanana danddayennay aybissakko beꞌa.
Xoolintte milatiyabay xoolintteta xeellidi kaayiya asata kaalettidi koyro Yerusalaame efiis. Geeshsha Maxaafay hagaadan gees: “Maliya asati Arshsho baggappe Yerusalaame yiidosona. Eti hagaadan giidosona: ‘Ayhudatu kawoy awan yelettidee? Ayssi giikko, nuuni Arshsho baggan deꞌiyo wode A xoolinttiya beꞌida; yaatidi ayyo zigganawu yiida.’”—Maatiyosa 2:1, 2.
Xoolintteta xeellidi kaayiya asata koyro Beeteliheeme kaalettiday Kawuwa Heeroodisappe attin, “xoolinttiya” gidenna. Heeroodisi banaara keesettiya ‘Ayhuda kawuwabaa’ siyido wode, yaana geetettida Kiristtoosi awan yelettanaakko qoriis. (Maatiyosa 2:3-6) I Beeteliheemeena gidiyogaa eridi, xoolintteta xeellidi kaayiyageeti yaa biidi naꞌaa koyanaadaaninne yiidi ayyo yootanaadan odiis.
I yaagi simmin, xoolintteta xeellidi kaayiya asati Beeteliheeme biidosona. Geeshsha Maxaafay hagaadan gees: “Eti kawoy yootidobaa siyi simmidi, Beeteliheeme biidosona; qassi eti arshsho baggan deꞌiyo wode beꞌido xoolinttee, naꞌay deꞌiyo sohuwappe bollaara eqqana gakkanaashin eta kaalettiis.”—Maatiyosa 2:9.
He “xoolinttee” beetti simmin, Yesuusa shemppuwawu hirggissiyabaynne aynne erenna naata worissiyabay haniyogaa doommiis. Xoolintteta xeellidi kaayiya asati Beeteliheemeppe kiyiyo wode, Xoossay eti Heeroodisakko beennaadan yootiis.—Maatiyosa 2:12.
Yaatin Heeroodisi waatidee? Geeshsha Maxaafay hagaadan gees: “Heeroodisi maliya asati bana cimmidoogaa eridi hanqquwa suulliis. Yaatidi, maliyageetuppe naꞌaa layttay ay keenakko shaakki eridoogaadan, asa kiittidi, Beeteliheemeeninne hegaa heera biittatu ubban deꞌiya, naaꞌꞌu layttanne hegaappe guuxxiya attuma naata ubbaa worissiis.” (Maatiyosa 2:16) Xoossay hegaa mala iitabay hananaadan oottenna.—Iyyooba 34:10.
a Ichchashantta xeetu layttan K.K. deꞌida Heeroodotusa giyo, taarikiya xaafiya Giriike bitanee he wode deꞌiya mayeti xoolintteta xeellidi kaayiyogaaninne aymota birshshiyogan erettida Meedoona (Parsse) biittan deꞌiya yara gidiyogaa yootiis.
b Niyu Amerikan Istandard Baybil, Zi Niyu Amerikan Baybil, Zi Niyu Inglish Baybil, qassi Niyu Internashinal Verzhin Istadi Baybil xeella. King Jemis Verzhinee he asata “eranchcha asata” giikkonne, eti heezza gidiyogaa yootenna.