Issi issi asay Xoossaa siiqanau metootees. Eti Xoossaabaa erana danddayettennabadan, i haahuwan deꞌiyaabadan woy ubba meqettaa iita gididabadan qoppoosona. Issoti issoti giidobaa akeeka:

• “Xoossay tana maaddanaadan woossaas, shin akko shiiqana danddayettenna haahuwan deꞌiyaabadan, qassi i asau qarettennabadan qoppaas.”—Markka, Xaaliyaa.

• “Taani Xoossaayyo oottanau wozanappe koyiyaaba gidikkokka, i keehi haahuwan deꞌiyaabadan qoppaas. A oosoy nuna qaxxayiyoogaa xalla gidido iita Xoossa gaada qoppaas. Taani i keehi qarettiyaagaa gidiyoogaa erabeykke.”—Roso, Guwatimaala.

• “Naatettan deꞌaydda, Xoossay ubbatoo nu balaa qoriyaabadaaninne bessiyaaba gidikko nuna qaxxayanau giigi uttidabadan ammanays. Guyyeppe, Xoossay haahuwan deꞌiyaabadaaninne ba haariyo asau qoppenna kawo mala gaada qoppaas.”—Raymonddo, Kanaada.

Ne qofay shin aybee? Xoossaa siiqanau danddayettennee? Kiristtaaneti daro layttau ha oyshaa oychidosona. Kiristtaanetu biitta geetettiya biittatun 500-1500 M.Ln deꞌida daroti Ubbaa Danddayiya Xoossaakko woossibookkona. Aybissi? Bessenna hanotan Xoossaayyo yayyido gishshataassa. Taarikiyaa eranchaa Wil Durantti hagaadan giis: “Nagarancha gidida asay keehi yashshiyaanne haahosan deꞌiya Xoossaakko waanidi woossana danddayii?”

Asay Xoossaa ‘yashshiyaabadaaninne haahosan deꞌiyaabadan’ xeelliyoogaa doommidoy aybissee? Geeshsha Maxaafay Xoossaabaa ay tamaarissii? Xoossaabaa tumaa eriyoogee neeni a siiqanaadan maaddanee?

DAROTI WOYGIDI AMMANIYOONAA?

“Nuuni Xoossau buzo suntti deꞌiyaakko baynnaakko, qassi deꞌiyaaba gidikko he sunttay oona gidana danddayiyaakko maayettibookko.”—Profeeseriyaa, Devid Kaningham, Tiꞌolojikal Isttadis.

GEESHSHA MAXAAFAY YOOTIYO TUMAA

Xoossay, “Taani GODAA [“Yihoowa,” NW]; hegee ta sunttaa” yaagees. (Isiyaasa 42:8) Yihoowa giyaagee Ibraysxxe suntta; hegaa birshshettay “Hananaadan Oottees” giyoogaa.

Yihooway nuuni a sunttaa xeesanaadan koyees. Geeshsha Maxaafay hagaadan gees: “A sunttaakka xeesite. A oosota kawotettatu ubbaa giddon erissite. A sunttai xoqqu xoqqu giidoogaa awaajjite.”—Isiyaasa 12:4.

Yesuusi Xoossaa sunttaa goꞌettiis. Yesuusi Yihoowakko woossiyo wode, “Taani ne sunttaa eta [Yesuusi erissiyo ashkkarata] erissaas; sinttaukka erissana” yaagiis. Yesuusi Xoossaa sunttaa ba erissiyo ashkkarata erissidoy aybissee? I, “Neeni [Xoossay] tana siiqido siiqoi eta giddon de7ana mala, qassi taanikka eta giddon de7ana mala” yaagiis.—Yohaannisa 17:26.

HEGAA ERANA KOSHSHIYO GAASUWAA

Haymaanootiyaa eranchaa Woltter Lawuri, “Xoossaa sunttaa erenna uri a oonatettaa erenna, qassi i coo wolqqa giidi qoppiyaaba gidikko, a siiqana danddayenna” yaagidi xaafiis.

Vikttora giyo bitanee saaminttan saaminttan woosa keettaa biyaaba gidikkokka, Xoossaa eribeenna. I hagaadan giis: “Guyyeppe, Xoossaa sunttay Yihoowa gidiyoogaa eraas, hegee a xeelliyaagan taani erido koyroba. Hegee taani abaa darobaa siyido uraara wurssettan gayttidoogaa mala. A oonatettaa eraas, qassi aara dabbotaas.”

Yihooway ba sunttaa xeesiyaageetukko shiiqees. Xoossay ‘ba sunttaa bonchiyaageeta’ xeelliyaagan, “Aawai baassi oottiya ba na7aa maariyoogaadan, taani eta maarana” yaagidi qaalaa geliis. (Milkkiyaasa 3:16, 17) Qassi Xoossay ba sunttaa xeesiyaageeta anjjees. Geeshsha Maxaafay, “Godaa sunttaa xeesiya ooninne attana” yaagees.—Roome 10:13.

DAROTI WOYGIDI AMMANIYOONAA?

Kiristtaane geetettiya heezzu waanna haymaanooteti, hegeetikka “Rooma Kaatolikee, Arshsho Orttodookiseenne Protesttanttee, issi Xoossan heezzu bollay deꞌees, hegeekka Xoossaa Aawaa, Xoossaa Naꞌaanne Xoossaa Geeshsha Ayyaanaa giidi ammanoosona. Kiristtaane giyo haymaanootiyaa timirttee giyoogaadan, hegee heezzu xoossati deꞌoosona giyoogaa gidennan ha heezzati issi xoossa.”—Zi Niwu Insaykloppiidiyaa Biritaanika.

GEESHSHA MAXAAFAY YOOTIYO TUMAA

Xoossaa Naꞌaa Yesuusi bana Aawaara issi lagge woy bana Aawaa gi erenna. Hegaappe dumma ogiyan, “Taappe Aawai dariyo gishshau, taani Aawaakko biyoogan intte ufaittana” yaagiis. (Yohaannisa 14:28) I bana kaalliyaageetuppe issinnissi, “Taani ta Aawaakkonne intte Aawaakko, ta Xoossaakkonne intte Xoossaakko, pude bais” yaagiis.—Yohaannisa 20:17.

Geeshsha ayyaanay bolli deꞌiyooba gidenna. Beni wode Kiristtaanetun “Geeshsha Ayyaanai [kumiis],” qassi Yihooway, “Taani asa ubbaa bolli ta Ayyaanaa gussana” yaagiis. (Oosuwaa 2:1-4, 17) Geeshsha ayyaanay Sillaasiyaa shaaho gidennan Xoossaa wolqqa.

HEGAA ERANA KOSHSHIYO GAASUWAA

Sillaasiyaa xeelliyaagan, Kaatolike haymaanootiyaa erancha gidida Karl Ranerinne Herbert Vorgirmilari hagaadan giidosona: “Ajjuutaana gidana xayikko erettana danddayenna, qassi ubba ajjuutan qoncci simminkka loyttidi erana danddayettenna.” Abaa erana danddayettenna uraa siiqana danddayay? Yaatiyo gishshau, Sillaasiyaa timirttee Xoossaa erennaadaaninne siiqennaadan oottiyaaba.

Koyro huuphe yohuwan abaa yootido Markkoy, Sillaasiyaa timirttee xubbiyaaba gidiyoogaa akeekiis. I hagaadan giis: “Xoossay ba oonatettaa taappe genttiyaabadan qoppaas; hegee taani ubba i haahuwan deꞌiyabadan, abaa erananne akko shiiqana danddayettennabadan qoppanaadan oottiis. Gidoppe attin, “Xoossai nuuppe ooyyoonne haaho gidenna.” (Oosuwaa 17:27) I ba oonatettaa nuuppe genttenna. Nuuni a eranaadan koyees. Yesuusi, “Nu eriyoogau goinnoos” yaagiis.—Yohaannisa 4:22.

Markkoy, “Xoossay Sillaasiyaa shaaho gidennaagaa taani erido wode, aara dabbotaa medhaas” yaagiis. Nuuni Yihoowa erana danddayettennabadan gidennan, a oonatettaa erana danddayiyaabadan qoppikko, a siiqanau metootokko. Geeshsha Maxaafay, “Xoossai siiqo gidiyo gishshau, siiqenna urai ooninne Xoossaa erenna” yaagees.—1 Yohaannisa 4:8.

DAROTI WOYGIDI AMMANIYOONAA?

“Nagarancha gididaageeti hayqqosaara eta shemppoy eti qaxxayettiyo sohuwaa siꞌooliyau, ‘merinau toꞌenna tamau’ bees.” (Katekiizim of zi Kaatelik CHerch) Haymaanootiyaa kaalettiya issoti issoti, siꞌooliyan deꞌiyaageeti Xoossaappe muleera shaahettidoogaa yootoosona.

GEESHSHA MAXAAFAY YOOTIYO TUMAA

“Nagaraa oottiya shemppoi i bau haiqqana.” (Hizqqeela 18:4) “Haiqqidaageeti aibanne erokkona.” (Eranchchaa 9:5) SHemppoy hayqqiyaabanne aybanne erennaba gidikko, ‘merinau toꞌenna taman’ woy merinau Xoossaappe shaahettiyoogan waanidi waayettana danddayii?

Geeshsha Maxaafan darotoo “siꞌooliyaa” geetettidi birshshettida Ibraysxxe qaalaynne Giriike qaalay asaa naatu ubbaa duufuwaa giyoogaa. Leemisuwau, Iyyoobi iita harggiyan waayettiyo wode, “Neeni tana duufo [“siꞌooliyaa,” 1954 Amaarattuwaa] giddon genttada, . . . qottidabaa gidarkkiishsha” yaagidi woossiis. (Iyyooba 14:13) Iyyoobi barchetiyo sohuwaa woy Xoossaappe haakkidi deꞌiyoogan tuggatiyo sohuwaa gidennan, shemppiyo sohuwaa, duufuwaa baanau koyiis.

HEGAA ERANA KOSHSHIYO GAASUWAA

Xoossay meqettaa iita gidikko, hegee nuuni akko shiiqanaadan gidennan, appe haakkanaadan oottees. Mekisiiko biittan deꞌiya Rosiyo giyo maccaasiyaa hagaadan gaasu: “Taani naatettaappe doommada siꞌooliyaa tamaabaa tamaaraas. Taani keehi yayyido gishshau, Xoossau loꞌꞌo eeshshi deꞌees gaada qoppabeykke. I sohuwaara hanqqettiyaabadan qoppaas.”

Geeshsha Maxaafay Xoossaa pirddaabaanne hayqqidaageeti deꞌiyo hanotaabaa yootiyo qoncce gididabay Rosiya Xoossaa xeelliyo hanotay kaseegaappe laamettanaadan oottiis. A hagaadan gaasu: “Ta bollappe wolqqaama toohuwaa wottidabadan hashshukkonne gaas. Xoossay nuussi loꞌꞌobaa qoppiyoogaa, nuna siiqiyoogaanne taani a siiqana danddayiyoogaa ammaniyoogaa doommaas. I ba naatu kushiyaa oyqqiyaanne etau loꞌꞌobaa amottiya aawa mala.”—Isiyaasa 41:13.

Daroti siꞌooliyaa tamaa yayyidi haymaanootiyaa kaalloosona, shin Xoossay nuuni a yayyiyo gishshau ayyo oottanaadan koyenna. Hegaappe dumma hanotan, Yesuusi, “Intte Godaa intte Xoossaa . . . siiqite” yaagiis. (Marqqoosa 12:29, 30) Hegaa bollikka, ha wodiyan Xoossay iitabaa oottennaagaa nuuni eriyo wode, i sinttappe suure pirddaa pirddanaagaakka ammanettana danddayoos. Iyyooba laggiyaa Eelihugaadan nuuni ammanettidi, “Ubbaa Danddayiya Xoossai iitabaa mulekka oottenna” gaana danddayoos.—Iyyooba 34:10.

Issi gallassi, Yerusalaamen Yesuusi ba Aawaa Yihoowabaa asau yootiis, qassi he wode deꞌiya worddo haymaanootiyaa asttamaaretu oosuwaa qoncciyaa kessiis. (Yohaannisa 8:12-30) He wode i yootidobay Xoossaa xeelliyaagan daro asay ammaniyoobaa ha wodiyan shaakki eranaadan maaddees. Yesuusi, “Intte taani tamaarissiyoogau azazettikko, tumu tana kaalliyaageeta. Intte tumatettaakka erana; qassi tumatettai inttena ailletettaappe kessana” yaagiis.—Yohaannisa 8:31, 32.

“Taani tamaarissiyoogau [azazettite.]” Hagan Yesuusi haymaanooteti tamaarissiyoobay “tuma” gidiyoogaa woy gidennaagaa shaakki eranau maaddiya maaraa kessiis. Xoossaa xeelliyaagan issibaa siyiyo wode, ‘Hagee Yesuusi yootidobaara, qassi Geeshsha Maxaafan deꞌiya qofaara maayettii?’ yaagada nena oycha. Kiitettida PHauloosi yootidobaa siyidi, ‘“i giidoogee tumakkonne” yaagidi, ubba gallassi Xoossaa maxaafata tamaarida’ asatu leemisuwaa kaalla.—Oosuwaa 17:11.

Koyro huuphe yohuwan etabay odettido Markkoy, Rosanne Raymondda Yihoowa Markkatuura Geeshsha Maxaafaa xannaꞌiyoogan bantta ammanuwaa loyttidi qoridosona. Yaatidi ay eridonaa?

Markka: “Nuna Geeshsha Maxaafaa xannaꞌissiyaagee taaninne ta machiyaa oychiyo oysha ubbaa zaaruwaa Geeshsha Maxaafaappe zaariis. Nuuni Yihoowa kaseegaappe siiqiyoogaa doommida, qassi taanne ta keettaayiyaa kaseegaappe aaruwan nu dabbotaa minttida!”

Roso: “Koyro, Geeshsha Maxaafay Xoossay ay malakko asi qonccissido qofaa oyqqida maxaafa gaada qoppaas. Gidoppe attin, wodiyaappe wodiyan Geeshsha Maxaafaappe ta oyshau zaaruwaa demmaas. Haꞌꞌi Yihooway tau keehi qoncce gidiis. Taani an ammanettana danddayays.”

Raymonddo: “Taani Xoossaabaa eranaadan maaddana mala akko woossaas. Hegaappe simmin takkennan, taaninne ta keettaaway Geeshsha Maxaafaa xannaꞌiyoogaa doommida. Wurssettan, Yihoowabaa tumaa erida! I ay mala Xoossakko eridi keehippe ufayttida.”

Geeshsha Maxaafay Xoossaa xeelliyaagan odettiya wordduwaa qoncciyaa kessiyoogaa xalla gidennan, ufayssiya a eeshshaabaakka tumaa qonccissees. Geeshsha Maxaafay ayyaanaa kaaletuwan xaafetida a Qaalaa; qassi “Xoossai nuussi immidobaa ubbaa eranau” maaddees. (1 Qoronttoosa 2:12) Xoossaa, a halchuwaanne sintta wodiyaa xeelliyaagan denddiya meeze gidida, erana koshshiya oyshata Geeshsha Maxaafay waatidi zaariyaakko aybissi ne huuphe beꞌikkii? Ha oyshatuppe amaridaageetu zaaruwaa Amaarattuwan, www.pr2711.com. Weyb sayttiyan “Geeshsha Maxaafaa Timirtteta > Geeshsha Maxaafaa Oyshaa Zaaruwaa” giyaagaa garssan nabbaba. Qassi Geeshsha Maxaafaa xannaꞌanau Weyb sayttiyan deꞌiya qitsiyaa kunttana woy issi Yihoowa Markkaa oychana danddayaasa. Geeshsha Maxaafaa xannaꞌikko, Xoossaa siiqiyoogee metiyaaba gidennaagaa neeni akeekanaagaa ammanettoos.