Hidootay Deꞌanaadan Oottiya Metuwaa

“Wurssetta gallassi waissiya wodee yaanaagaa akeeka.”—2 XIM. 3:1.

KAALLIDI deꞌiya azzanttiya hanotati polettiyoogaa siya woykko beꞌa eray?

● Daro asaa wurssiya iita harggiyaa.

● Xeetan qoodettiya asaa wurssiya koshshaa.

● SHaꞌan qoodettiyaageeti hayqqanaadaaninne darotu keettay laalettanaadan oottiya biittaa qaattaa.

Kaalliya sinttatun, neeni hegaa mala hanotata loytti qonccissiyaabata beꞌana. Hegaa mala hanotati ‘wurssetta gallassan’ polettanaagaa Geeshsha Maxaafay kasetidi yootidoogaakka akeekana.a

SHin ha huuphe yohotu halchoy asay metiya alamiyan deꞌiyoogaa neessi yootanaassa gidenna. Ha metota neeni kasekka akeekennan aggakka. SHin ha huuphe yohoti giigidoy neeyyo hidootay deꞌanaadan maaddanaassa. Ha usuppun hiraagati polettiyoogee ‘wurssetta gallassay’ mata wode kuuyettanaagaa ha huuphe yohoti qonccissoosona. Ha huuphe yohoti he naqaashaa phalqqanau asay darotoo denttiyo qofaakka yootoosona; qassi mata wode loꞌꞌobay yaanaagaa ammananaadan oottiya naqaashaa yootoosona.

[Tohossa qofaa]

Hiraagaa 1. Biittaa Qaattaa

‘Biittay wolqqappe qaaxxana.’—LUQ. 21:11.

● Heyti giyo biittan, Wayni geetettiya issi layttanne oyddu agina naꞌiyo asay biittaa qaattan laalettida keettaa giddoppe keessiis. He biittaa qaattaabaa issi televizhiine xaabiyau yootiyaageeti he naꞌee ooliyaa siyin, a paxa attidaba gidikkonne, o yelidaageeti attibookkona.

HANOTAY AY QONCCISSII? Biittaa qaattaa likkiyan 7.0 gidida biittaa qaattay Ichashe 2010n Heyti giyo biittan denddido wode, 300,000ppe dariya asay hayqqiis. Hegaa bollikka, he wode 1.3 miiloone asay keetti baynnaagaa gidiis. Hegee keehi wolqqaama biittaa qaatta gidikkokka, hegaa malabay gakkidoy Heyti biittaa xallaana gidenna. Hosppune 2009ppe Hosppune 2010 gakkanaashin alame yuushuwan 18 gidiya wolqqaama biittaa qaattay denddiis.

DAROTOO ASAY WOYGII? Ha wodiyan biittaa qaattay darotoo denddibeenna; ha wodiyan tekinolojiyaa eray gujjido gishshau, biittaa qaattaa xeelliyaagan beni wode deꞌida asaagaappe aaruwan eroos.

HEGEE TUMEE? Ane hagaa akeeka: Wurssetta gallassatun denddana biittaa qaattaa qoodaa Geeshsha Maxaafay qonccissenna. SHin ‘wolqqaama biittaa qaatay’ ‘ubbasan deꞌanaagaa’ yootees; hegee ha wodee taarikiyan dumma wode gidanaadan oottiyaabatuppe issuwaa.—Mar. 13:8; Luq. 21:11.

NE QOFAY AYBEE? Geeshsha Maxaafay kasetidi yootidoogaadan, wolqqaama biittaa qaattay denddiiddi deꞌii?

Nuuni wurssetta gallassatun deꞌiyoogau biittaa qaattaa xallay naqaasha gidana danddayenna. SHin, biittaa qaattay polettiiddi deꞌiya hiraagatuppe issuwaa xalla. Naaꞌꞌantto hiraagaakka beꞌa.

[Sinttaa 4n deꞌiyaagaa qonccissuwaa]

“Nuuni [saynttistteti] hegaa wolqqaama biittaa qaattaa yaagoos. Qassi hara asay hegaa keehi yashshiyaabaa yaagees.”​—KEN HADNET, YU ES JIYOLOJJIYA XINAATIYAA.

[Sinttaa 4n deꞌiya misiliyaa qonccissuwaa]

© William Daniels/Panos Pictures

Hiraagaa 2. Koshaa

“Koshaikka de7ana.”—MAR. 13:8.

● Nijeere biittan, Kuwarataji giyo heeran issi bete bitanee bete asay deꞌiyoosaa koyees. He bitaniyaa mata dabboti, a ishatinne michotikka namisaappe baqatanau yaa biidosona. SHin, he bitanee saꞌan saleenaa hiixxidi barkka ichiis. I barkka deꞌiyoy aybissee? Siidi geetettiya he heeraa halaqay, “I koshshiya qumaa [ba soo asau] demmanau danddayibeenna; qassi eta waayiyaa beꞌiiddi deꞌanau danddayibeenna” yaagidi yootiis.

HANOTAY AY QONCCISSII? Alame yuushuwan 7 asaappe 1y koshshiya qumaa ubba galla demmenna. Afirkkan Sahaarappe tohossa baggan deꞌiya biittatun hanotay keehippe iita; 3 asaappe 1y keehi namisettees. Hegee woygiyoogaakko akeekanau, aaway, aayyiyaanne naꞌay deꞌiyo issi keettaa asaa qoppa. Etappe naaꞌꞌaa xallau gidiya qumay deꞌikko, meennan agganay oonee? Aaway, aayiiyye naꞌay? Hegee galla galla hanotaadan hegaa mala so asay kuuyiyooba.

DAROTOO ASAY WOYGII? Biittay ubba asau gididi palahiya kattaa mokkees. Biittaa aquwaa loytti oyqqana koshshees.

HEGEE TUMEE? Goshshanchati awude wodeegaappenne aaruwan daro kattaa shiishanaunne issisaappe harasaa efanau danddayiyoogee tuma. Kawotettati kattaa bessiya ogiyan oyqqiyoogan namisaa xayssana danddayiyoogaa yootoosona. Gidoppe attin, eti daro layttau hegaadan oottanau baaxetidaba gidikkokka danddayibookkona.

NE QOFAY AYBEE? Marqqoosa 13:8y polettiiddi deꞌii? Tekinolojee diccidaba gidikkokka, alame yuushuwan asay namisan qohettiiddi deꞌii?

Biittaa qaattaynne koshay wurssetta gallassatu malaata gidida harabatuyyo darotoo gaaso gidoosona.

[Sinttaa 5n deꞌiya misiliyaa qonccissuwaa]

“Wolqqaama qufiyan, karaaninne hara harggiyan hayqqiya naatuppe heezzaappe issi kushe gidiyaagaappe dariyaageeti koshshiya qumaa demmidaba gidiyaakko hayqqokkona.”​—AN M. VENEMEN, YU EN NAATA MAADDIYA DIRIJJITIYAA HALAAFIYAA.

[Sinttaa 5n deꞌiya misiliyaa qonccissuwaa]

© Paul Lowe/Panos Pictures

Hiraagaa 3. Harggiyaa

“Wurssiya harggee yaana.”—LUQ. 21:11.

● Olan hammasettiya issi Afirkka biittan, issi haakime keettaa alaafe gidida Bonzaala geetettiya bitanee, Marberg giyo vayresiyan oyqqiya harggiyan keehippe sahettiya, he kataman deꞌiya maadiniyaa oosanchata maaddana danddayibeenna.a I wogga kataman deꞌiya alaafeti he asata maaddanaadan oychidi zaaro demmibeenna. Maaddiya asati oyddu aginappe guyyiyan yiidaba gidikkonne Bonzaalikka hayqqiichiis. I maadiniyaa oosanchata ashshanau baaxetishin Marberg giyo vayresee a oyqqiis.

HANOTAY AY QONCCISSII? Wolqqaama qufee, karay, eedisee, ajaajjeenne shekkeeree asaa naata keehippe qohiya harggetuppe amaridaageeta. Ha ichashu qommo harggiyan mata wode issi laytta giddon 10.7 miiloone gidiya asay hayqqiis. Hegaa giyoogee, laytta kumettan gimmitiyan heezzu sokkonddiyan issi asi hayqqees giyoogaa.

DAROTOO ASAY WOYGII? Alamiyan asaa qooday gujjiiddi deꞌees; hegee harggee daranaadan oottiis. Daro asay harggiyan oyqettana danddayees.

HEGEE TUMEE? Alamiyaa asaa qooday keehi gujjiis. Hegaadankka, asay harggiyaa marammariyoonne akkamiyo, qassi harggee aakkennaadan teqqiyo eraykka gujjiis. Yaatin, harggee asaa naata qohiyoogaa aggana bessennee? SHin hanotay hegaappe dumma.

NE QOFAY AYBEE? Geeshsha Maxaafay kasetidi yootidoogaadan asay wurssiya harggiyan qohettiiddi deꞌii?

Biittaa qaattay, koshaynne harggee asa wolqqaappe bolla gididabata gidishin, miilooniyan qoodettiya asaa wurssiiddi deꞌoosona. Qassi miilooniyan qoodettiyaageeta hara asati qohoosona; hegeetuppe darotu bolli qohuwaa gattiyay, eta qohuwaappe ashshana bessiyaageeta. Geeshsha Maxaafaa hiraagay aybi hananaagaa yootiyaakko akeeka.

[Tohossa qofaa]

[Sinttaa 6n deꞌiyaagaa qonccissuwaa]

“Gaammuwan woy hara doꞌan meetettiyoogee keehi yashshiyaaba; nu bolla giddon deꞌiya iita harggiyan meetettiyoogeenne hara asaa bolli hegaa malabay gakkiyoogaa beꞌiyoogeekka hegaadan yashshiyaaba.”​—EPIDEMIYOLOJIST MIKAAꞌEL OSTERHOLM.

[Sinttaa 6n deꞌiya misiliyaa qonccissuwaa]

© William Daniels/Panos Pictures

Hiraagaa 4. Siiqoy Baynnaagaa

“Asay . . . ba soo asaa siiqennaagaa gidana.” —2 XIM. 3:1-3, Gods Word Baybil

● Krisi, so asaa bolli gakkiya qohuwaa xeelliyaagan maaddiya citan Welssen huuphessa baggan oottees. Krisi hagaadan giis: “Hariyaa kessi bukkido issi maccaasiyaa taakko yiido wode, taani kase beꞌido maccaasa gidiyoogaa akeekana danddayabeennaagaa hassayays. Bantta bolli gakkiyaaban azzanida hara maccaasati qassi asaa xoqqu giidikka xeellokkona.”

HANOTAY AY QONCCISSII? Issi Afirkkaa biittan, 3ppe 1 maccaasiyaa naatettan deꞌishin attuma asay iira wolqqan zinꞌꞌees. He biittan oosettida xinaatee qonccissiyoogaadan, 30 attuma asaa giddon 10ppe dariyaageeti bantta macca asaa wadhiyoogee bessiyaabadan qoppoosona. SHin so giddon qohoy gakkiyoy maccaasa xalla gidenna. Leemisuwau, Kanaadan 10 attuma asatuppe 3 gidiyaageeta eta aqo laggeti qohoosona.

DAROTOO ASAY WOYGII? So giddon gakkiya qohoy kaseesappekka deꞌiyaaba. SHin haꞌꞌi kaseegaappe aaruwan qofissiyaaba gidiis.

HEGEE TUMEE? Aadhida tamman qoodettiya layttatun, so giddon gakkiya qohuwaa asay kaseegaappe aaruwan akeekiis. Yaatin, so giddon gakkiya qohuwaa xeelliyaagan, asay kaseegaappe aaruwan akeekidoogee gakkiya qohuwaa guuttidee? Akkay, hanotay hegaadaana gidenna. Awudeegaappenne aaruwan asay siiqoy baynnaagaa gidiis.

NE QOFAY AYBEE? Ha wodiyan 2 Ximootiyoosa 3:1-3y polettiiddi deꞌii? Daroti bantta soo asaa siiqennaageetee?

Polettiiddi deꞌiya ichashantta hiraagay nuuni deꞌiyo ha saꞌaa xeelliyaagaa. Hegaa xeelliyaagan Geeshshaa Maxaafay woygiyaakko beꞌa.

[Sinttaa 7n deꞌiya misiliyaa qonccissuwaa]

“So giddon gakkiya qohoy asaa bolli geeman gakkiya keehi wolqqaama dano giyoogeetuppe issuwaa. Issi maccaasiyaa ba bolli gakkiya qohuwaa polisiyau erissanaappe kase azinay o 35too bukkees.”​—WELSSEN, SO GIDDON QOHOY GAKKIDO ASATA SILKKIYAN ZORIYA DIRIJJITIYAA OOSANCHAA.

Hiraagaa 5. Saꞌaa Mooriyoogaa

‘Xoossay saꞌaa xayssiyaageeta xayssana.’—AJJ. 11:18.

● Piiri, Nayjeeriyaa biittan kipwar giyo heeran, ushshaa agiyo tamiriyaa ayfiyaa shiishshees. Nijeere shaafaa doonan gukkida daro nadaajee a oosoy keehi qohettanaadan oottiis. I hagaadan giis: “Hegee moleta woriis, nu gogaa mooriis, qassi nu heeran deꞌiya shaafata mooriis. Ta deꞌuwau koshshiyaabaa demmanau oottiyoobaakka bashshiis.”

HANOTAY AY QONCCISSII? Issi issi eranchati giyoogaadan, layttan layttan 6.5 miiloone toone litiro nadaajee ano abbatun gukkees. Hegaappe xeetaappe 50 kushe gidiyaagee plasttike gidiyo gishshau xeetan qoodettiya layttau wooqqennan takkees. Asaa naati saꞌaa mooriyoogaappekka haray saꞌaa aquwaa xexeefiiddi deꞌoosona. Xinaatee qonccissiyoogaadan, asaa naati issi laytta giddon goꞌettido saꞌaa aquwaa saꞌay zaarettidi a sohuwaa zaaranau issi layttanne ichashu aginaa koshshees. Sidni Morning Heerald giyo Awusttiraaliyaa gaazeexay, “Asaa qoodaynne asay saꞌaa aquwaa hegaadan goꞌettiyo hanotay ubbatoo gujjiyaaba gidikko, 2035n nuuyyo naaꞌꞌu saꞌaa koshshees” yaagiis.

DAROTOO ASAY WOYGII? Asaa naatuyyo metuwaa giigissiyo eray deꞌees. Nuuni ha metuwaa qaaranaunne saꞌaa bashshaappe ashshanau danddayoos.

HEGEE TUMEE? Minnidi oottiya daro asatinne citati heeraa hanotaara gayttidabaa asay akeekanaadan maaddoosona. Gidikkokka, saꞌay keehippe moorettiiddi deꞌees.

NE QOFAY AYBEE? Xoossay qaalaa gelidoogaadan, kelttiyaa gelidi, saꞌaa bashshaappe ashshiyoogee bessiyaabee?

Kaseti beꞌido ichashu hiraagatu bolli, wurssetta gallassatun polettiya hara loꞌꞌobaykka deꞌiyoogaa Geeshsha Maxaafay yootees. Issi leemisuwaa usuppuntta hiraagaappe beꞌa.

[Sinttaa 8n deꞌiyaagaa qonccissuwaa]

“Tana guutta gannateeppe wolqqan kessidi, buuraynne marzzee kumidosaa baanaadan oottidoba tau milatees.”​—ERIN TAMBER GEETETTIYA, AMARKKAN ABBAA HEERAN DEꞌIYA MACCAASIYAA, MEKSIKKO ABBAA XANXXAN 2010N NADAAJJEE GUKKIDO WODE BAU SIYETTIDA HIRGGAA YOOTIDOOGAA.

[Sinttaa 8n deꞌiya saaxiniyaa]

Xoossay Oyshettana Bessii?

Ha wodiyan nuuni beꞌiyo iitabaa Geeshsha Maxaafay kasetidi yootiyoogee, he hanotan Xoossay oyshettanaadan oottii? I nuuni waayettanaadan oottii? Yihoowa Markkati attamissido, Tumuppe Geeshsha Maxaafay Tamaarissiyoy Aybee? giya maxaafaa shemppo 11n, ha oyshatuyyo aliya zaaruwaa demmana danddayaasa.

[Sinttaa 8n deꞌiya misiliyaa qonccissuwaa]

U.S. Coast Guard photo

Hiraagaa 6. Saꞌa Yuushuwan Sabbakiyoogaa

“Kawotettaa wonggeliyaa mishiraachchoi sa7a ubban odettana.”—MAA. 24:14.

● Vayita, Pasfike haruuruwan haakkidi deꞌiya, Tomatu Arkkiyopelago giyoosan deꞌawusu. Tomatu shafiyan shaahettida, 80 gidiya mela biittati deꞌiyoogaanne 802,900 iskkuwer kilo meetire gidikkokka, yan deꞌiya asaa qooday 16,000 xalla. Gidikkokka, Yihoowa Markkati Vayitiiranne i shoorotuura gayttidosona. Aybissi? Asay deꞌiyoy awaana gidikkokka, Yihoowa Markkati Xoossaa Kawotettaa mishiraachuwaa ubba asau yootanau koyiyo gishshataassa.

HANOTAY AY QONCCISSII? Kawotettaa kiitay saꞌan ubbasan odettiiddi deꞌees. Yihoowa Markkati 2010 xallan, 236 biittatun 1.6 biilooneppe dariya saatiyaa mishiraachuwaa sabbakidosona. Hegee, Yihoowa Markkati ubbay hachi hachi 30 daqiiqaa sabbakidosona giyoogaa. Eti aadhida tammu layttan Geeshsha Maxaafaa tamaarissanau maaddiya 20 biilooneppe dariya xuufiyaa attamidi asau immidosona.

DAROTOO ASAY WOYGII? SHaꞌan qoodettiya layttau Geeshsha Maxaafan deꞌiya kiitay asau odettiis.

HEGEE TUMEE? Daroti Geeshsha Maxaafan deꞌiya kiitaa xeelliyaagan sabbakidoogee tuma. SHin daroti hegaadan oottidoy amarida heeran guutta wode xallaassa. Hegaappe dumma hanotan, Yihoowa Markkati xeetu miilooniyan qoodettiya asau alame yuushuwan aggennan ubbatoo sabbakiiddi deꞌoosona. Asaa naatu taarikiyan wolqqaamanne meqetti baynna kawotettatuppe iita yedetay gakkishinkka, Yihoowa Markkati sabbakiyoogaa aggibookkona.a (Mar. 13:13) Hegaa bollikka, Yihoowa Markkati sabbakiyoy miishshi qanxxettiina gidenna. SHin eti dosan bantta wodiyaa he oosuwau goꞌettoosona; qassi xuufiyaa bayzzennan coo immoosona. Eta oosuwau koshshiyaabay ubbay kumiyoy asay ba dosan immiyo miishshaana.

NE QOFAY AYBEE? “Kawotettaa wonggeliyaa mishiraachchoi” alame yuushuwan sabbakettiiddi deꞌii? Ha hiraagay polettiyoogee sinttappe loꞌꞌobay yaana giyoogee?

[Tohossa qofaa]

[Sinttaa 9n deꞌiyaagaa qonccissuwaa]

“Yihooway paqqadido peeshshan, demmiyo injje ubbaa goꞌettidi Kawotettaa mishiraachuwaa mishettidi ubbatoo asau sabbakana.”​—2010 YIHOOWA MARKKATU LAYTTA MAXAAFAA.

Matan Yaana Loꞌꞌo Wodiyaa!

“Iitaa oottiyaageeti guutta wodiyaappe guyyiyan de7okkona; . . . SHin ashkketi biittaa laattana; eti sarotettaaninne duretettaani ufaittidi daana.”​—MAZ. 37:10, 11.

HA XIQISIYAN odettida hiraagay polettin beꞌanau koyay? Neeni beꞌanau koyiyoogee sirissenna. Hegee mata wode polettanaagaa ammananaadan oottiya mino naqaashay deꞌees.

Kaseti beꞌido huuphe yohoti, nuuni ‘wurssetta gallassatun’ deꞌiyoogaa akeekissiya Geeshsha Maxaafaa hiraagatuppe amaridaagaa qonccissidosona. (2 Xim. 3:1-5) Nuuyyo hidootay deꞌanaadan, Geeshsha Maxaafaa xaafida asati he hanotata kasetidi xaafanaadan Xoossay geeshsha ayyaanan eta kaalettiis. (Roo. 15:4) He hiraagati polettiyoogee ha wodiyan nu bolli gakkiya metoy mata wode xayanaagaa bessees.

Wurssetta gallassaappe simmin hananabay aybee? Xoossaa Kawotettay asaa naata ubbaa haarana. (Maa. 6:9) Geeshsha Maxaafay saꞌan he wode hananabaa yootiyoobaa akeeka:

● Namisay xayana. “Biittan daro kattai mokko; dereti kattan kamettona.”​—Maz. 72:16.

● Harggee xayana. “Xiyoonen de7iya ooninne, ‘Taani harggais’ yaagenna.”​—Isi. 33:24.

● Saꞌay ooraxxana. “Bazzoinne mela biittai ufaittana; bazzoi ufaissaa poocu giiddi, ciishshaa ciyyana.”​—Isi. 35:1.

Hageeti mata wode polettana, Geeshsha Maxaafan deꞌiya minttettiya hiraagatuppe amaridaageetu xalla. Yihoowa Markkati matan loꞌꞌo wodee yaanaagaa ammanettiyoy aybissakko eranau aybissi eta oychikkii?