Geeshsha Maxaafay Xoossaanne Yesuusa Xeelliyaagan Ay Yootii?
ASAY kasetidi Sillaasiyaa qofaa erennan deꞌiiddi Geeshsha Maxaafaa gaxaappe gaxaa gakkanau nabbabiyaakko, barkka hegaa mala qofaa kuuyanee? Mule kuuyenna.
Kasetidi issi baggi baqqida qofaa oyqqennan nabbabiya urau Xoossaa xallay Ubbaa Danddayiyaagaa, Medhidaagaa, bana danddayidaagaanne hara ooppenne dummatiyaagaa gidiyoogee, qassi Yesuusi asa gidanaappe kasekka bana danddayidi dummatidi merettidaagaanne Xoossau haarettiyaagaa gidiyoogee keehippe qoncce gidees.
Xoossay Issuwaa; Heezza Gidenna
XOOSSAY issuwaa yaagiya Geeshsha Maxaafaa timirttiyaa xeelliyaagan woosa keettatu taarikiyaa profeeseree L. L. Peyni he geeshsha timirttee Sillaasiyaabaa yootennaagaa qonccissiis: “Galꞌꞌa maachay muleera Xoossay issuwaa gidiyoogaa yootees. Xoossay bana danddayidi deꞌiya issuwaa. Sillaasee Geeshsha Maxaafan deꞌees giyo qofau . . . baaso gidiyaabi mule baawa.”
Yesuusi saꞌaa yi simmin Xoossay issuwaa giyo timirttiyan laamettidabi deꞌii? Peyni kaallidi deꞌiyaagaadan zaariis: “Ha qofaa xeelliyaagan Galꞌꞌa Maachaanne Ooratta Maachaa giddon dummatetti baawa. Xoossay issuwaa giyo meezee attibeenna. Yesuusikka a yelidaageetikka Ayhuda. Eti a Galꞌꞌa Maachan loohissidosona. I ba timirttiyan Ayhuda ammanuwaa minttidi kaalliis. He timirttee ooratta wonggele gidikkonne, ooratta haymaanoote timirtte gidenna. . . . I Xoossay issuwaa giyo Ayhuda ammanuwan keehippe erettida: ‘Nenoo Israaꞌeelaa, siya; GODAI nu Xoossay issi GODAA’ yaagiya xiqisiyaa ba ammano oottidi ekkiis.”
Ha qofay Zaarettido Wogaa 6:4n deꞌees. Niwu Jerusalem Baybil giyo Kaatolike Geeshsha Maxaafay: “Israaꞌeelaa siya: Yahweh nu Xoossay, issi a xalaalay Yahweh” yaagees.a Qaalatu gatuwaa wogan (grammar) he xiqisiyan “issuwaa” giyaagau coraa malaatiyaabi baawa.
Yesuusi saꞌaa yi simminkka i kiittido Kiristtaanee PHauloosi Xoossaa xeelliyaagan laamettidabi deꞌiyoogaa aybakka qonccissibeenna. I: “Xoossai issuwaa” yaagidi xaafiis.—Galaatiyaa 3:20; qassi 1 Qoronttoosa 8:4-6 xeella.
Xoossay issuwaa gidiyoogee Geeshsha Maxaafaa kumettan shaꞌan qoodettiyaasan qoncciis. Xoossay haasayiyo wode shaahoy baynna issuwaa gididi haasayees. Ha yohuwaa Geeshsha Maxaafay loyttidi qonccissees. Xoossay, “Taani GODAA [Yihoowa, NW]; hegee ta sunttaa. Ta bonchchuwaa taani harau immikke” yaagees. (Isiyaasa 42:8) “Ne Xoossai tanattennee. Taappe attin, hara xoossassi goinnoppa.”—Kessaabaa 20:2, 3.
Xoossay heezza gidikko, i kaalettin Geeshsha Maxaafaa xaafida ubbay Xoossay issuwaa giidoy aybissee? Hegan asaa balettiyoogaappe hara ayba goꞌi deꞌii? Xoossau heezzu bollay deꞌiyaaba gidiyaakko, hegaa xeelliyaagan sirissiyaabi deꞌennaadan ba Geeshsha Maxaafaa xaafidaageeti loyttidi qonccissanaadan oottana. Haray attikko, Xoossaa Naaꞌaara bantta huuphe gayttida Kiristtaane Giriike Geeshsha Maxaafata xaafidaageeti hegaabaa qonccissana. SHin eti qonccissibookkona.
Hegaappe, Geeshsha Maxaafaa xaafidaageeti Xoossay issuwaa—dummaa, aara laggetiya ooninne baynna issuwaa gidiyoogaa loyttidi qonccissidosona: “Taani GODAA; taappe hari baawa; taappe hara Xoossi de7enna.” (Isiyaasa 45:5) “Ne xalaalai GODAA gidiyoogaa, neeni Ubbaappe Xoqqiya Xoossai sa7aa ubbaa haariyoogaa eti erona.”—Mazamure 83:18.
Xoossay Cora Qoodan Xeesettenna
YESUUSI Xoossaa “issi Xoossaa” giidi xeesissiis. (Yohaannisa 17:3) I Xoossaa cora qooday deꞌiyo xoossatudan mule xeesibeenna. Geeshsha Maxaafan awaaninne Yihoowappe attin hara ooninne Ubbaa Danddayiyaagaa geetettibeennay hegaassa. Hegaadaana gidennaakko, “ubbaa danddayiyaagaa” giyoogau goꞌi baawa. Yihoowa xallay ubbaappe bolla gidiyo gishshau, Yesuusa gidin woy geeshsha ayyaanaa gidin awudenne hegaadan xeesettibookkona. Doomettaabaa 17:1n bana: “Taani Ubbaa Danddayiya Xoossaa” giidi qonccissees. Qassi Kessaabaa 18:11y, “GODAI hara Xoossatuppe ubbaappe gooba” yaagees.
Ibraysxxe Geeshsha Maxaafaa xuufetun elohah (xoossaa) giya qaalay cora qoodan elohimnne (xoossata) eloheh (issibau xoossa oottidi xeelliyoogeeta) geetettees. Yihoowa malaatanau darotoo cora qoodan qonccissiyo ha qaalati geloosona; hegaa mala hanotan selle qoodan “Xoossaa” geetettidi birshshettoosona. Ha cora qoodan gelidaageeti Sillaasiyaa malaatiyoonaa? CHii, malaatokkona. Wiliyam Isimiizi E Dikshineerii of zi Baybil giyo maxaafan kaallidi deꞌiyaagaadan giis: “[Elohim] giyo qaalay issi Xoossan heezzu bollay deꞌiyoogaa malaatees giyo, asi medhi kessido qofaa ha wodiyan eranchati kaafokkona. Hegee qaalatu gatuwaa wogaa xannaꞌiyaageeti anggaa xoqqatettau goꞌettiyo cora qoodaa giyoogaa woykko Xoossaa minotettaa daruwaabaa, Xoossaa abbiyaa daruwaabaa malaatees.
Elohim giya qaalaa xeelliyaagan Zi Amerikan Jornaal of Semetik Langgiwejis end Litireechers giyo maxaafay: “He qaalay dummatetti baynna hanotan selle qoodaa peeshuwaa qonccissiyaabadan qofettees gaana danddayettees; qassi selle qoodaa qonccissiyaagaa” yaagees. Hegaa leemisuwan yootanau, elohim giya boncho xeessay meretaabaa yootiya taarikiyan 35too xaafettiis; qassi Xoossay giidobaanne oottidobaa qonccissiya peeshoy ubbatoo selle. (Doomettaabaa 1:1–2:4) Yaatiyo gishshau, he maxaafay: “[Elohim] giya qaalaa gitatettaanne anggaa malaatanau cora qoodan goꞌettiyoobadan qonccissana bessees” yaagidi kuuyees.
Elohim giya qaalaa birshshettay “bollay deꞌiyoogeeta” gidennan, “xoossata” yaagiyoogaa. Hegaa gishshau, ha qaalay Sillaasiyaa malaatees giyaageeti issuwaappe daro Xoossau goynniyaageeta gidoosona. Aybissi? Hegee Sillaasiyan heezzu xoossati deꞌoosona giyoogaa gidiyo gishshataassa. Gidikkokka, Sillaasiyan ammaniyaageetuppe dariya baggay gaana danddayettees, Sillaasiyan heezzu dumma dumma xoossati deꞌoosona giyoogaa ekkenna.
Geeshsha Maxaafay elohimnne eloheh giya qaalata eeqa xoossatuppe darota qonccissanaukka goꞌettees. (Kessaabaa 12:12; 20:23) SHin hara wodiyan, Pilisxxeemati ‘bantta xoossaa [eloheh] Daagoona’ giidoogaadan, issi eeqa xoossaa malaatanakka danddayees. (Daannatu 16:23, 24) Baꞌaali “xoossa” [elohim] geetettees. (1 Kawotu 18:27) He qaalay asaassikka goꞌettiyooba. (Mazamure 82:1, 6) Muusee, Aaronassinne Paaroonassi “Xoossa [elohim] mala” gidanaagee ayyo odettiis.—Kessaabaa 4:16; 7:1.
Elohimnne eloheh giya boncho xeessata eeqa xoossatuyyoonne asaa naatuyyookka goꞌettiyoogee he qaalati cora xoossata malaatiyoogaa bessenna. Geeshsha Maxaafan deꞌiya hara naqaashata beꞌiyo wode, elohim woykko eloheh giya qaalaa Yihoowayyo goꞌettiyoogeekka ayyo cora bollay deꞌiyoogaa malaatenna.
Yesuusi Bana Danddayida Mereta
YESUUSA deꞌuwaa Mayraami uluwau aattiday Xoossaa gidiyo gishshau, Yesuusi saꞌan deꞌiyo wode polo gidikkokka asa. (Maatiyoosa 1:18-25) SHin a deꞌoy doommidoy he wode gidenna. I ba huuphe ‘saluwaappe wodhidoogaa’ yootiis. (Yohaannisa 3:13) Yaatiyo gishshau, guyyeppe i ba ashkkaratussi: “Yaatin taani, Asa Na7ai, kase de7iyoosaa pude kiyishin be7iyaakko waanuuteetii?” giidoogee bessiyaaba.—Yohaannisa 6:62.
Hegaa gishshau, Yesuusi saꞌaa yaanaappe kase saluwan deꞌees. SHin i ubbaa danddayiya, merinaappe merinau deꞌiya heezzay issuwaa giyo Xoossaappe issoy? Akkay, Geeshsha Maxaafay Yesuusi asa gidanaappe kase kiitanchatuugaadan Xoossay medhido ayyaana mereta gidiyoogaa qonccissidi yootees. Kiitanchatikka gidin Yesuusikka gidin, merettanaappe kase deꞌokkona.
Yesuusi, asa gidanaappe kase “merettidabaa ubbaappe aadhdhiya baira Na7a.” (Qolasiyaasa 1:15) I ‘Xoossay medhidobau koyro.’ (Ajjuutaa 3:14) ‘Koyro’ [Giriikettuwan arkhe] giya qaalay Yesuusi Xoossaa meretaa ‘doommidaagaa’ geetettidi birshshettana danddayenna. Geeshsha Maxaafan Yohaannisi xaafido kifiliyan arkhe giya Giriike qaalaa dumma dumma hanotan 20ppe dariya sohuwan goꞌettiis; he ubbau ‘koyro’ giya issi mala birshshettay deꞌees. Ee, Yesuusi Xoossay medhido ayyaana meretatuppe koyruwaa.
Yesuusa doomettaabaa qonccissiya qommoora deꞌiya xiqiseti, Geeshsha Maxaafaa giddon Leemiso maxaafan ‘aadhida eratettan’ leemisettidaagee giidobaara ay keena matattiyaakko akeeka: “GODAI tana ba ooso ubbaappe koiro medhdhiis; benippekka a oosuwau doomettai tana. Deretinne kerati bantta sohuwan merettanaappe kase taani yelettaas. GODAI sa7aanne sa7an de7iya gadeta ubbaa medhdhanaappe kase, woikko issi kophphe gidiya koiro sophphee oosettanaappe kase taani yelettaas.” (Leemiso 8:12, 22, 25, 26) ‘Aadhida eratettaa’ giya qaalay Xoossaa mereta gididaagaa asadan qonccissanau goꞌettidoba gidikkonne, asa gidanaappe kase ayyaana mereta gidida Yesuusau leemiso meran goꞌettiyo qaala gidiyoogaa daro eranchati maayoosona.
Yesuusi asa gidanaappe kase ‘Aadhida eratetta’ gidiyo gishshau, “taani a [Xoossaa] matan waanna oosanchcha” yaagiis. (Leemiso 8:30) Waanna oosancha gidiyoogaara moggiya hanotan, Qolasiyaasa 1:16y Yesuusa xeelliyaagan, Xoossay ‘saluwaaninne saꞌan deꞌiya ubbabaakka aani’ medhidoogaa yootees.
Yaatiyo gishshau, Ubbaa Danddayiya Xoossay harabaa ubbaa baappe guuxxiya waanna oosanchaara issippe medhiis. Geeshsha Maxaafay he allaalliyaa kaallidi deꞌiyaagaadan giidi kuuyees: “Ubbabaa medhdhidaagee . . .issi Xoossai, Aawai, nuussi de7ees. Qassi ubbabai aani merettidoogeenne . . .issi Godai, Yesuus Kiristtoosikka nuussi de7ees.” (Geddi oottidi xaafiday nuna.)—1 Qoronttoosa 8:6.
Xoossay: “Asa nu leemisuwan . . . ane medhdhoos” giidoy ha waanna oosanchaassa gidiyoogee qoncce. (Doomettaabaa 1:26) Issooti issooti ha qonccissuwan, “nu” giyaanne “medhdhoos” giya qaalati Sillaasiyaa malaatoosona goosona. SHin neeni ‘ane issibaa nuussi medhoos’ giyaakko, hegee ne giddon daro asati issuwaa gididi deꞌiyoogaa malaatiyoobadan ooninne qoppenna. Neeni naaꞌꞌu woy hegaappe dariya asati issibaa issippe oottiyoogaa odana koyadasa. Hegaa gishshau, Xoossaykka “nu” giyaanne “medhdhoos” giya qaalata goꞌettiyo wode hara uraa, ba koyro ayyaana meretaa, waanna oosanchaa, asa gidanaappe kase deꞌiya Yesuusa haasayissees.
Xoossay Paacettana Danddayii?
MAATIYOOSA 4:1y, Yesuusi ‘xalahe halaqan paacettidoogaa’ yootees. Seexaanay “sa7an de7iya kawotetta ubbaanne eta bonchchuwaa” Yesuusa bessi simmidi: “Neeni taayyo gulbbatada goinnikko, taani hagaa ubbaa neeyyo immana” yaagiis. (Maatiyoosa 4:8, 9) Seexaanay, Yesuusi Xoossau ammanettidaagaa gidennaadan oottanau maliis.
SHin Yesuusi Xoossa gidiyaakko, hegee waanidi ammanettennaadan paacciyooba gidii? Xoossay ba bolli makkalana danddayii? CHii; shin kiitanchatinne asaa naati Xoossaa bolli makkalana danddayoosona; hegaadankka oottidosona. Yesuusi Xoossa gidennan, kiitanchadan woykko asadan bana danddayidi deꞌiya, ba koyidobaa oottana danddayiya, koyiyaakko ammanettennaagaa gidanau danddayiyaagaa gidiyoogaa xallan, he paacee tumu paacee gidees.
Hara bagaara, Xoossay nagaraa ootteesinne ba huuphessi ammanettennaagaa gidees giyoogee qoppanaunne danddayettennaba. ‘A oosuwan wotoy baa; nu Xoossay ammanettiyaagaa, i tumanchchanne suure.’ (Zaarettido Wogaa 32:4) Hegaa gishshau, Yesuusi Xoossa gidiyaakko, paacettana danddayenna.—Yaaqooba 1:13.
Xoossa gidenna gishshau, Yesuusi ammanettennaagaa gidana danddayees. SHin i: “Laa ha Seexaanau haakka; aissi giikko, Xoossaa maxaafai, ‘Godaayyo, ne Xoossaayyo goinna; a xalaalau ootta’ gees” yaagidi yootiyoogan ammanettidaagaa gidiis.—Maatiyoosa 4:10.
Wozoy Ay Keenee?
YESUUSI saꞌaa yiido waanna gaasotuppe issoy Sillaasiyaarakka gayttidaba. Geeshsha Maxaafay: “Issi Xoossai de7ees; Xoossaappenne asaappe gidduwan gididi gaannatiya issoi de7ees. Hegeekka Kiristtoos Yesuusa giyo asa. I asaa ubbaa wozanau [mise wozo gidanau] bana ubbau immiis” yaagees.—1 Ximootiyoosa 2:5, 6.
Polo asappe darennanne guuxxenna Yesuusi, Addaameppe halidabaa kunttiya—saꞌan polo asa gidiyo maataa demissiya wozo gidiis. Yaatiyo gishshau, “asai ubbai Addaameera dabbotido gishshau haiqqidoogaadan, Kiristtoosaara dabbotido gishshau, ubbai de7uwaassi denddana” yaagido sohuwan PHauloosi Yesuusa ‘wurssetta Addaama’ yaagidoogee bessiyaaba. (1 Qoronttoosa 15:22, 45) Xoossaa suure pirddan koyettiya ‘mise wozoy’ polo asa gidida Yesuusa deꞌuwaa—hegaappe darennanne guuxxenna. Suure pirddan asay kaalliyo baaso siraataykka, qaxxayiyo qixaatee mooruwau mise gidana koshshees giyaagaa.
SHin Yesuusi Sillaasiyaa shaaho gidiyaakko, wozuwaa waagay Xoossaa Higgiyan koyettiyaabaappe keehippe dariyaaba. (Kessaabaa 21:23-25; Wogaabaa 24:19-21) Edenen nagaraa oottiday polo asa gidida Addaamappe attin, Xoossaa gidenna. Hegaa gishshau, wozoy tumuppe Xoossaa suure pirddaara moggiyaagaa gidanaadan, bixe gidana bessees; hegeekka polo asa gidida ‘wurssetta Addaama.’ Yaatiyo gishshau, Xoossay Yesuusa wozo oottidi saꞌau kiittiyo wode suure pirddan koyettiyaabaa kunttiya, “kiitanchchatuppe garssa” gidida polo asa oottiisippe attin, polo Xoossanne polo asa oottibeenna. (Ibraawe 2:9; Mazamure 8:5, 6ra gatta xeella.) Ubbaa danddayiya Sillaasiyaa shaahoy, Aaway, Naꞌay woykko xillo ayyaanay, waanidi kiitanchatuppe garssa gidana danddayii?
“Mexi Issi Na7aa” Gidido Ogiyaa
GEESHSHA MAXAAFAY Yesuusa Xoossaayyo “mexi issi Na7aa” yaagees. (Yohaannisa 1:14; 3:16, 18; 1 Yohaannisa 4:9) Sillaasiyaa ammaniyaageeti Xoossay merinaappe merinau deꞌiyoogaadan, Xoossaa Naꞌaykka merinaappe merinau deꞌees goosona. SHin issi asi naꞌa gididi, waanidi ba aawaara issi lagge gidana danddayii?
Sillaasiyaa ammaniyaageeti, “mexi issi na7aa” giyaagee Yesuusa xeelliyaagan “yeliyoogaa,” woykko “yelidi aawa gidiyoogaa” giya dikshineeriyaa birshshettaara issi mala gidenna goosona. (Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary) Eti Yesuusa xeelliyaagan hegee yeliyoogaa koshshennan naꞌa gidiyoogaa xallan dabbotiyo, “doometti baynna dabbotaa” malaatees goosona. (Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words) Hagee neeyyo tuma milatii? Issi asi yelennan naꞌi deꞌanaadan oottana danddayii?
Hegaa bollikka, Geeshsha Maxaafay “mexi issi na7aa” geetettida Giriike qaalaa (Vayni aybanne qonccissennan maayidoogaadan) Abrahaamanne Yisaaqa giddon deꞌiya dabbotaa qonccissanau goꞌettiyoy aybissee? Ibraawe 11:17y [NW] Yisaaqi, Abrahaami ‘yelido mexi issi naꞌa’ gidiyoogaa yootees. Yisaaqa xeelliyaagan, i mexi issi naꞌaa gididoy ba aawaara layttan woykko maatan issi lagge gidennan, qaalau deꞌiya erettida birshshettaa maaraana gidiyoogee qoncce.
Yesuusayyoonne Yisaaqayyo goꞌettido “mexi issi Na7aa” geetettida Giriike qaalay monojenes giyaagaa; hegee “xalla” woykko monos giya qaalaappenne “medhiyoogaa,” “deꞌuwau yiyoogaa” woykko jinomay giya kocha qaalaappe yiidoogaa Isttirongi xaafido Egizosttiiv Konkkorddans giyo maxaafay yootees. Hegaa gishshau, monojenes giya qaalay: “Yelido mexi issuwaa, giishin mexi issi naꞌaa” geetettidi birshshettees.—A Greek and English Lexicon of the New Testament, I. Robinsoni xaafidoogaa.
Geerhard Kiteli attamissido Tiꞌoloojikaal Dikshineerii of zi Niwu Testtaament giya maxaafay: “[Monojenes] ishi woy michoy baynnan ‘ba xalli yelettidaagaa’ yaagiyoogaa” yaagees. Ha maxaafay Yohaannisa 1:18n; 3:16, 18ninne 1 Yohaannisa 4:9n, “Yesuusaaranne a aawaara deꞌiya dabbotettay mexi issi naaꞌaanne a aawaa giddon deꞌiya dabbotettaara issi mala gidennan, Aawaanne i deꞌuwau ehiido mexi issuwaa giddon deꞌiya dabbota” gidiyoogaa yootees.
Yaatiyo gishshau, mexi issi Naꞌaa Yesuusayyo doomettay deꞌees. Abrahaama mala issi aawi yelidi aawa geetettiyoogaadan, Ubbaa Danddayiya Xoossay, Yesuusa deꞌuwau Ehiidaagaa woykko Aawaa geetettiyoogee bessiyaaba. (Ibraawe 11:17) Hegaa gishshau, Geeshsha Maxaafay Xoossay Yesuusau “Aawaa” gidiyoogaa yootiyo wode, hegee eti banttana danddayida naaꞌꞌa giyoogaa. Xoossay darees. Wodiyan, maatan, wolqqaaninne eran Yesuusi guuxxees.
Xoossay saluwan medhido ayyaana meretay Yesuusa xalla gidennaagaa qoppiyo wode, a xeelliyaagan “mexi issi Naꞌaa” giyaagaa goꞌettidoy aybissakko qoncce gidees. Eta deꞌuwaa wolqqaa kanee deꞌuwaa Pultto gidida Xoossaa Yihoowa gidiyo gishshau, Addaameegaadan zawi baynna ayyaana meretati, giishin kiitanchatikka “Xoossaa naata” geetettoosona. (Iyyooba 38:7, NW; Mazamure 36:9; Luqaasa 3:38) SHin ha ubbati merettidoy Xoossay a xallaa barkka medhido, “mexi issi Naꞌaa” baggaara.—Qolasiyaasa 1:15-17.
Yesuusi Xoossadan Xeelettidee?
YESUUSI Geeshsha Maxaafan darotoo Xoossaa Naꞌaa geetettidaba gidikkonne, koyro xeetu layttan i Xoossa giidi qoppiday oonne baawa. “Issi Xoossai de7iyoogaa” ammaniya daydanttatikka ayyaana alamiyan bantta deꞌuwan beꞌidobaappe Yesuusi Xoossa gidennaagaa eroosona. Hegaa gishshau, eti Yesuusa Xoossaappe dumma gidida “Xoossaa Naꞌaa” yaagidi suure xeegidosona. (Yaaqooba 2:19; Maatiyoosa 8:29) Qassi Yesuusi hayqqiyo wode matan eqqida eeqau goynniya Rooma wotaaddarati a kaalliyaageetuppe siyidobay tuma gidana bessiyoogaa eridosona; hegaappe denddidaagan, Yesuusa Xoossa gidennan, “Tumu hagee Xoossaa Na7aa” yaagidosona.—Maatiyoosa 27:54.
Yaatiyo gishshau, “Xoossaa Na7aa” yaagiya qofay Yesuusi Sillaasiyaa shaaho gidennan, dummatidi merettidoogaa bessees. Xoossaa Naꞌa gidiyoogaadan, i Xoossaa gidana danddayenna; yaatiyo gishshau Yohaannisa 1:18y: “Xoossaa be7ida asi mulekka baawa” yaagees.
Erissiyo ashkkarati Yesuusa Xoossadan gidennan, “Xoossaappenne asaappe gidduwan gididi” gaannatiyaagaa ootti xeellidosona. (1 Ximootiyoosa 2:5) Gaannatiya uri makkiyoogeetuppe dummatiyo gishshau, Yesuusi makkiyo naaꞌꞌu baggatuppe oonaaranne issuwaa giyoogee phalqqettiya qofa. Hegee i gidennan deꞌiiddi issi baggaa malatanau maliyooba gidees.
Xoossaanne Yesuusa gaytotettaabaa Geeshsha Maxaafay yootiyoobay qonccenne issi mala. Xoossaa Yihoowa xallay Ubbaa Danddayiyaagaa. Yesuusi asa gidanaappe kase Xoossay a barkka medhiis. Yaatiyo gishshau, Yesuusau doomettay deꞌees; qassi i wolqqan woykko deꞌido wodiyan Xoossaara issi lagge gidenna.
[Tohossa qofaa]
a Issi issi birshshettatun Xoossaa sunttay “Yahweh,” haratun qassi “Yihoowa” geetettidi xaafettiis.
[Sinttaa 14n deꞌiya misiliyaa]
Yesuusa Xoossay medhido gishshau, i wodiyan, wolqqaaninne eran guuxxees
[Sinttaa 15n deꞌiya misiliyaa]
Yesuusi Xoossay medhido ayyaana meretatuppe koyruwaa gidiyo gishshau, asa gidanaappe kase deꞌidoogaa yootiis