-
Xoossaa Asawu ExataasuEtaagaadan Ammanite
-
-
SHEMPPO TAMMANNE ICHASHAA
Xoossaa Asawu Exataasu
1-3. (a) Asttira ba azinaakko baanawu keehi yayyidoy aybisseeshsha? (b) Asttiriira gayttidaagan nuuni pilggana oyshati awugeetee?
ASTTIRA Suusan deꞌiya kawo keettaa dabaabaa gakkiyo wode, i wozanay shabbirettido gishshawu xalanawu baaxetawusu. Hegee deexxiyaaba. Kawo keettan deꞌiya ubbabay maalaaliyaagaa; shuchaa massidi dumma dumma meran giigissido, qefiyaara deꞌiya booraa misilee, wonddafiyaa dukkiya asaa misilee, loytti tiyido godaa bolli medhido gaammotu misileenne loꞌꞌiya hawultteti yan deꞌoosona; he kawo keettay CHoꞌasppesa SHaafaappe goggiya geeshsha haattaa duge xeellanawu injjetiya keehi loꞌꞌiya Zagrosa Deriyaa matan deꞌees. Ha ubbabay kawo keetti geliya ubbay, Asttira aara gayttanawu biyo, bana “gita kawo” giya bitaniyaa gitatettaa eranaadan qoppidi giigissidoba. He bitanee iyyo azina.
2 Woni Asttira he bitaniyaa waana geladee? Arxxekssiisi ammanettida Ayhuda geelaꞌiyaa geliyo asa gidenna!a Ba machiyaa Saara giyoobaa siyanaadan Xoossay azazin ba huuphiyaa kawushshidi siyida Abrahaamappe he bitanee dumma. (Doo. 21:12) He kawoy Asttiri Xoossaa Yihoowabaa woy a Higgiyaabaa eriyoobay laafa woy mule erenna. SHin Arxxekssiisi Parsse higgiyaa erees; he higgee Asttira oottana haniyoobaa diggees. Hegee aybee? He higgee Parsse kawoy xeesennan akko geliya ooninne hayqqanaadan azazees. SHin Asttira kawoy o xeesennan xalada akko gelana hanawusu. A kawuwaa araataa baazzan deꞌiya giddo dabaabaakko matiyo wode hayqqanawu matidabadan qoppennan aggukku.—Asttiro 4:11; 5:1 nabbaba.
3 A hegaadan shemppo miyaabaa hanidoy aybissee? Mino ammanoy deꞌiyo ha maccaaseeppe nuuni ay tamaariyoo? Ane kasetidi, Asttira waanada Parsse kawiyo gididaakko beꞌoos.
Asttira Diccido Hanotaa
4. Asttira waana diccadee, qassi a ba dabbuwaa Marddikiyoosaara deꞌanawu ayssi baadee?
4 Asttira aawu aaya baynna naꞌa. O Hadaaso gi sunttida i aawaabaanne i aayeebaa Geeshsha Maxaafay darobaa yootenna; Ibraawettuwan i sunttaa birshshettay keehi loꞌꞌiya bootta ciishshaa ciyyiya ataakilttiyaa giyoogaa. I aawaynne aayyiyaa hayqqido wode, i dabbotuppe issuwaa gidida, Marddikiyoosa giyo keha bitanee o dichanawu efiis. Marddikiyoosi iyyo aawaa ishaa naꞌa; shin i ippe keehi gastta. Marddikiyoosi o ba soo efiidi, ba naꞌa oottidi dichiis.—Ast. 2:5-7, 15.
Marddikiyoosi ba dichido naꞌen ufayttanaadan oottiyaabay deꞌees
5, 6. (a) Marddikiyoosi Asttiro waati dichidee? (b) Asttiranne Marddikiyoosi Suusan ay mala deꞌo deꞌidonaa?
5 Marddikiyoosinne Asttira hara Ayhudatuura omoodetti biidi Parsse biittaa waanna kataman deꞌoosona; yan deꞌiya asay eta ammanuwaa gishshawunne eta wogaa gishshawu eta ixxennan aggenna. SHin maariya Xoossaa Yihooway beni ba asaa waati ashshidaakko Asttira ba aawaa ishaa naꞌay iyyo yootiyo wode loytta ezggennan aggukku; Yihooway zaarettidikka ba asaa hegaadan ashshana. (Wog. 26:44, 45) Ee, Asttiranne Marddikiyoosi keehi siiqettoosona.
6 Marddikiyoosi ubbatoo Suusan kawo keettaa penggen uttidi oottiya kawuwaa oosanchatuppe issuwaa gidennan aggenna. (Ast. 2:19, 21; 3:3) Asttira yelagatettan waana deꞌidaakko nuuni loytti erana xayikkonne, kawo keettaappe hefinttan hiyyeesati deꞌiyo heeran deꞌiya cimida ba aawaa ishaa naꞌaa maaddaydda deꞌennan aggukku. A Suusan zalꞌꞌanchati worqqaa, biraanne harabaa miccidi bayzziyoogaa beꞌanawu darotoo beennan aggukku. He alꞌꞌobati guyyeppe a xaasaya xeellanabata gidiyoogaa he wode akeekabeykku; sinttappe a ay mala duussa deꞌanaakko erabeykku.
‘Qottan Keehi Puulancha’
7. Asxxiina kawiyo gidiyo maataappe aybissi wodhadee, qassi hegaappe kaallidi aybi hanidee?
7 Issi gallassi, Suusan deꞌiya asa ubbay kawo keettan hanida issibaa haasayees. Arxxekssiisi baappe garssaara haariyaageetussi gita gibiraa giigissidi miiddinne uyiiddi, kawo keettan harasan macca asaara gibiraa miya, keehi loꞌꞌiya kawiyaa Asxxiina baakko yaanaadan xeesiis. SHin Asxxiina yeennan ixxaasu. He hanotay kawuwaa yeellayido gishshawu i hanqquwaa suullidi, Asxxiino waatana bessiyaakko eranchata oychiis. Yaatin, kuuyettidabay aybee? A kawiyo gidiyo maataappe wodhin i sohuwan haranniyaa sunttettana. Kawuwaa oosanchati he kawotettaa giddon deꞌiya biitta ubban loꞌꞌo puulaara deꞌiya geelaꞌo macca naata koyiyoogaa doommidosona; kawoy he geelaꞌotuppe ooratta kawiyo doorana.—Ast. 1:1–2:4.
8. (a) Asttira dicciyo wode Marddikiyoosi ibaa hirggidoy aybisseeshsha? (b) Puulaara gayttidaagan Geeshsha Maxaafay yootiyoobaa waatidi kaallana danddayiyoo? (Leemiso 31:30kka xeella.)
8 Asttira dicciyo wode a puulancha gidiyoogaa beꞌidi Marddikiyoosi ufayttikkokka, ibaa issi issibaa hirggennan aggenna. Geeshsha Maxaafay, “Asttira merankka qottankka keehi puulanchcha” gidiyoogaa yootees. (Ast. 2:7) Qassi puulay ufayssiyaaba gidikkokka, keehi koshshiyaabay aadhida eratettaanne ashkketettaa gidiyoogaakka yootees. Hegee xayikko issi asi ayyiyaagaa, otorettiyaagaanne hegaa mala iita eeshshay deꞌiyoogaa gidana danddayees. (Leemiso 11:22 nabbaba.) Hegee tuma gidennee? Asttiri puulay shin o goꞌꞌideeyye a otorettanaadan oottidee? Hegee wodeppe qonccana.
9. (a) Kawuwaa oosanchati Asttiro beꞌi simmin hanidabay aybee, qassi a Marddikiyoosappe shaahettiyoogee deexxiyaaba gidana danddayiyoy aybissee? (b) Marddikiyoosi Asttira eeqawu goynniya uraa gelennaadan teqqibeennay aybissee? (Saaxiniyan deꞌiya qofaappe gujjada yoota.)
9 Kawuwaa oosanchati Asttiro beꞌidosona. Eti doorettida hara macca naata efiidoogaadan, o Marddikiyoosappe ekkidi shaafaappe hefinttan deꞌiya kawo keetti efiidosona. (Ast. 2:8) Marddikiyoosinne Asttira aawanne naꞌa mala gidiyo gishshawu, issoy issuwaappe shaahettiyoogee eta naaꞌꞌaakka deexxennan aggenna. Marddikiyoosi ba dichido naꞌiyaa ammanenna asa, haray atto kawuwaakka gidin gelanaadan koyennaagee qoncce; shin i aynne oottana danddayibeenna.b Asttira baanaappe kase Marddikiyoosi o zoridobaa loytta siyiyoogaa qoppa. A Suusan deꞌiya kawo keetti biyo wode, o qofissida darobay deꞌees. A sinttappe ay mala duussa deꞌanee?
“O Be7ida Ubbai I Puulaa Nashshiis”
10, 11. (a) Asttira deꞌiyo hanotay o aybin qohana danddayii? (b) Asttiribay Marddikiyoosa qofissidoogaa bessiyaabay aybee?
10 Asttira kase mule qoppa erenna dumma duussaa deꞌiyoogaa doommaasu. Asttira Parsse kawotettan deꞌiya ubba biittaappe doorettida “daro geela7otuppe” issinno. Eta wogay, qaalaynne eeshshay issuwaagee haraagaappe keehi dummatiyoogee qoncce. He geelaꞌoti Hegaaya giyo bitaniyaa aawatettaa garssan bantta puulaa loyttanawu zaytiyaaninne shittuwan gorppettiiddi issi layttaa takkoosona. (Ast. 2:8, 12) Hegaadan issippe deꞌiyoogee he geelaꞌoti issoy haraappe puulattidi beettanawu koyanaadaaninne otorettanaadan oottana danddayees. Asttira shin waanadeeshsha?
11 Marddikiyoosaagaa keenaa Asttiribay qofissiyo hara asi deꞌenna. Geeshsha Maxaafay Marddikiyoosi Asttiribaa eranawu maccaasaa keettaa sinttaara hachi hachi yaanne haanne hemettiyoogaa yootees. (Ast. 2:11) Marddikiyoosi geelladan kawo keettaa ashkkaratuppe issi ura oychidi Asttiribaa siyiyo wode ufayttees. Aybissi?
12, 13. (a) Asttiro xeelliyaagan o beꞌiya asawu aybi siyettidee? (b) Asttira Ayhuda asa gidiyoogaa oossinne yootabeennaagan Marddikiyoosi ufayttana danddayiyoy aybissee?
12 Hegaayi Asttirin keehi ufayttido gishshawu iyyo kehidi, laappun danggiriixetanne maccaasawu giigida keettan, kifile ubbaappe aadhidi loꞌꞌiya kifiliyaa iyyo immiis. Geeshsha Maxaafay, “O be7ida ubbai i puulaa nashshiis” yaagees. (Ast. 2:9, 15) Eti o nashshanaadan oottiday i puulaa xallee? CHiikka, eti o nashshanaadan oottida harabaykka deꞌees.
Ashkketettaynne aadhida eratettay puulaappe keehi aadhiyoogaa Asttira erawusu
13 “Marddikiyoosi iyyo kasetidi odidoogaadan, Asttira Aihuda asa gidiyoogaa oossinne odabeikku.” (Ast. 2:10) I hegaadan o zoridoy Parsse kawo keettan asay eta zariyaa keehi ixxiyoogaa eriyo gishshataassa. Asttira appe haakkada deꞌikkokka, a haꞌꞌikka akeekanchanne azazettiyaaro gidiyoogaa eridi i keehi ufayttana!
14. Ha wodiyan deꞌiya yelagati Asttiri leemisuwaa waati kaallana danddayiyoonaa?
14 Ha wodiyan deꞌiya yelagatikka bantta aawaa woy aayyiyoonne banttana dichiyaageeta hegaadan ufayssana danddayoosona. Eti banttana yelidaageetuppe haakkidi, ubba era paca, shori baynnabaa haniya woy iita asaara deꞌiyaaba gidikkokka, iitabaa eqettananne suure gididabaa mintti oyqqana danddayoosona. Eti hegaadan oottiyo wode, Asttiriigaadan saluwan deꞌiya bantta Aawaa ufayssoosona.—Leemiso 27:11 nabbaba.
15, 16. (a) Asttira kawoy bana dosanaadan waatadee? (b) Asttiri hanotay laamettidoogee o metiyaaba gidana danddayiyoy aybissee?
15 Asttira kawuwaakko geliyo kayay gakkin, a ba puulaa loyttana danddayiyaaba gaada qoppiyo ubbabaa ekkanaadan odettiis. SHin a ashkke gidiyo gishshawu, Hegaayi yootidobaappe harabaa oychabeykku. (Ast. 2:15) Puula xallay kawuwaa ufayssennaagaa, qassi he kawo keettan deꞌiya daro asay ashkke gidennaagaanne ba huuphiyaa kawushshennaagaa a eraasu. I qofay likkee?
16 Geeshsha Maxaafay, “Kawoi hara maccaasa ubbaappe aattidi, o dosiisinne hara geela7otu ubbaappe in ufaittiis. Hegaa gishshau, kawotaa kallachchaa i huuphiyan goxxidi, o Asxxiini sohuwan kawiyo kessiis” yaagees. (Ast. 2:17) Ba huuphiyaa kawushshiya ha Ayhuda geelaꞌiyaa ooratta kawiyoonne he wode wolqqaama kawotettaa kawuwaa macho gidiyo ha hanotaa meezetanawu metootennan aggukku! Hegee a otorettanaadan oottidee? Mule oottibeenna!
17. (a) Asttira o dichida Marddikiyoosawu azazettiyoogaa aggabeennaagaa waata bessadee? (b) Asttiri leemisuwaa kaalliyoogee ha wodiyan keehi maaddiyoy aybissee?
17 Asttira o dichida Marddikiyoosawu azazettiyoogaa aggabeykku. A Ayhuda asa gidiyoogaa haꞌꞌi gakkanaashinkka oossinne odabeykku. Qassi Marddikiyoosi Arxxekssiisa woranawu maqettida asatu maqquwaa Asttirissi yootin, azazettada Marddikiyoosa sunttan hegaa kawuwaassi yootaasu; hegaa gishshawu he asatu maqqoy polettibeenna. (Ast. 2:20-23) Qassi a ba huuphiyaa kawushshiyaaronne azazettiyaaro gidiyoogan ba Xoossaa mintta ammaniyoogaa bessaasu. Nuuni daro asay azazettennanne makkalancha gidido alamiyan deꞌiyo gishshawu, Asttiri leemisuwaa kaalliyoogee bessiyaaba! Wozanappe ammaniya asay azazettiyoogaa Asttiriigaadan xoqqu oottidi xeellees.
Asttiri Ammanoy Paacettiis
18. (a) Marddikiyoosi Hamaana sinttan gulbbatidi a bonchanawu ixxis giidoy aybisseeshsha? (Tohossa qofaakka xeella.) (b) Ha wodiyan deꞌiya ammanettida attuma asaynne macca asay Marddikiyoosa leemisuwaa waati kaallii?
18 Arxxekssiisa haaruwan Hamaana giyo bitaniyawu gita aawatettay imettiis. Kawoy Hamaana ba halaqatu halaqa, bana zoriyaagaanne baappe kaallidi xoqqa maatay deꞌiyoogaa oottidi sunttiis. Ha halaqaa beꞌiyo wode ubba asay gulbbatidi a bonchanaadan kawoy awaajjiis. (Ast. 3:1-4) He higgee Marddikiyoosi azazettanawu danddayennaba. I kawuwawu azazettana koyees; shin Xoossawu azazettiyoogaa aggidi hegaadan oottana koyenna. Hegaa bolli, Hamaani Agaaga zare. Hamaani Xoossay kiittin hananabaa yootiya Sameeli siifido Amaaleeqatu kawuwaa Agaaga yara gidennan aggenna. (1 Sam. 15:33) Amaaleeqati keehi iita gidiyo gishshawu, Yihoowayyoonne Israaꞌeelatuyyo morkke gididosona. Qassi Xoossay Amaaleeqa zare ubbay xayanaadan azaziis.c (Zaa. 25:19) Yaatin, ammanettida Ayhuda asi Amaaleeqa asawu waani gulbbatanee? Marddikiyoosi awu mule gulbbatenna. I Hamaana sinttan gulbbatidi a bonchanawu ixxis giis. Hanno gakkanawu, ammanettida attuma asaynne macca asay, “Nuuni asau azazettanaappe Xoossau azazettanau bessees” giya maaraa kaallanawu, shemppo miyaabaakka oottanawu guyye geenna.—Oos. 5:29.
19. Hamaani waatanawu halchidee, qassi i kawuwaa ammanttanawu waatidee?
19 Hamaani hanqquwaa eexxi kiyiis. I Marddikiyoosa xallaa woriyoogee gidenna giidi qoppiis. Marddikiyoosa asaa ubbaa xayssana koyiis! Hamaani kawoy Ayhudata iita asadan xeellanaadan worddobaa yootidi a ammanttiis. I eta oonatettaa odennan, asaa “giddon mulesan laalettidi de7iya” issi zaree deꞌiyoogaa yootiis; i hegaadan giidoy eti aynne maaddenna asa gaanaassa. Ubba i, ‘Eti kawuwaa higgiyawu haarettenna makkalancha asa’ giidi yootiis. I he kawotettan deꞌiya ubba Ayhudata worissanawu keehi daro miishshaa kawo buquraa minjjiyo keetti gelissanaadan immanaagaa yootiis.d Arxxekssiisi Hamaani halchidobaa polissanawu a bolli maatafaa wottanaadan ba migido maatafaa ba biradhiyaappe kessidi awu immiis.—Ast. 3:5-10.
20, 21. (a) Marddikiyoosa gujjin, Parsse biittan deꞌiya Ayhudati ubbay Hamaani kessido awaajuwaa siyidi waanidonaa? (b) Marddikiyoosi Asttira waatanaadan yootidee?
20 Ayhudatu bolli awaajettida hayquwaa pirddaa he kawotetta ubban yootanaadan eesuwan kiitaa yootiyaageeti paran biidosona. He awaajoy Suusappe keehi haakkidi deꞌiya Yerusalaame gakkido wode, Baabiloona omooduwaappe simmidi dirssi baynna katamaa keexxanawu baaxetiya Ayhudati waanidaakko qoppa. Marddikiyoosi he daganttiya awaajuwaa siyido wode etawu, Suusan deꞌiya ba laggetuyyoonne dabbotuyyo hirggiis. I keehi unꞌꞌettido gishshawu, ba maayuwaa pooshshiis; qassi waaruwaa maayidi ba huuphiyankka bidinttaa qolidi, katamaa giddon ba cenggurssaa xoqqu oottidi yeekkiis. SHin Hamaani i maqqidoban daro Ayhudatinne Suusan deꞌiya eta laggeti shabbirettiyo wode, kawuwaara uttidi woyne eessaa uyees.—Asttiro 3:12–4:1 nabbaba.
21 Marddikiyoosi Ayhudata ashshanawu issibaa oottana koshshiyoogaa akeekiis. SHin i waatanee? Asttira i azzanidoogaa siyada, ayyo maayuwaa kiittaasu; shin Marddikiyoosi minettennan ixxiis. I siiqiyo Asttira appe shaahettada eeqawu goynniya kawuwaa macho gidanaadan Xoossaa Yihooway paqqadidoy aybissakko daro wodiyawu qoppennan aggenna. I haꞌꞌi he gaasuwaa akeekiis. Marddikiyoosi Asttira ‘ba asaassi’ exatada kawuwaa sinttan etawu gaannatanaadan ikko asa kiittiis.—Ast. 4:4-8.
22. Asttira kawo gidida ba azinaakko gelanawu yayyidoy aybissee? (Tohossa qofaakka xeella.)
22 Asttira he kiitaa siyada keehi unꞌꞌettennan aggukku. I ammanoy paacettana hanees. A marddikiyoosassi zaarada kiittidobay a keehi yayyidoogaa bessees. A kawuwaa higgiyaabaa ayyo yootaasu. Kawoy xeesennan akko biyoogee hayqo. SHin kawoy ba worqqa xamꞌꞌaa akko zaari bessiyo asa xallay attees. Qassi kawoy xeesin ixxis giida Asxxiini bolli gakkidabaa qoppiyo wode, Asttira attanaagaa qoppana danddayukku. Asttira 30 gallassa gidoosappe kawuwaakko gelanawu xeegetta erennaagaa Marddikiyoosassi yootaasu. Kawoy hegaa keena wodiyawu o xeesibeennaagee, Asttira ba qofaa coo laammiya he kawoy o siiqiyoogaa aggidaakkonne qoppanaadan oottennan aggenna.e—Ast. 4:9-11.
23. (a) Marddikiyoosi Asttiri ammanuwaa minttanawu woygidee? (b) Nuuni Marddikiyoosa leemisuwaa kaallana koshshiyoy aybissee?
23 Marddikiyoosi Asttiri ammanuwaa minttiyaabaa yootanaadan kiitaa zaaridi kiittiis. A coꞌꞌu giyaaba gidikko, atotettay Ayhudatussi harasaappe yaanaagaa mintti yootiis. SHin yedetay wolqqaamiyo wode akka attana danddayukku. Ba asay xayanaadan aatti immennanne ba gelido qaalaa polennan aggenna Yihoowan Marddikiyoosi wozanappe ammanttiyoogaa bessiis. (Yaas. 23:14) Marddikiyoosi Asttiro, “Neeni kawiyo gidada yiidoogee hagaa mala wodiyaassakkonne ooni erii?” yaagidi oychiis. (Ast. 4:12-14) Marddikiyoosi nuuni ubbay kaallana bessiyo leemiso. I kumetta wozanan ba Xoossaa Yihoowa ammanettiis. Nuuni shin ammanettiyoo?—Lee. 3:5, 6.
Hayquwawukka Yayyennaadan Oottida Ammanuwaa
24. Asttira mino ammanoy deꞌiyo xala asa gidiyoogaa waata bessadee?
24 Asttira kuuyana bessiyo saatee gakkiis. A Marddikiyoosi Ayhudata ubbaa shiishshidi iigaadan heezzu gallassaa xoomanaadan yootaasu; qassi a, “Taani haiqqikkonne haiqqana” gaada mino ammanoy deꞌiyo xala asa gidiyoogaa bessiyaabaa yootaasu. (Ast. 4:15-17) A ba deꞌo laytta ubban he heezzu gallassaagaadan waaya mintta woossana. Wurssettan he saatee gakkiis. A kawuwaa ufayssanawu bawu danddayettida ubbabaa oottaasu; qassi ba kawotaa maayo ubbaappe loꞌꞌiyaagaa maayada kawuwaakko baasu!
Asttira ba asaa ashshanawu shemppo miyaabaa oottaasu
25. Asttira ba azinaakko biido wode hanida, qoppidobaappe dumma gididabaa yoota.
25 Ha huuphe yohuwaa doomettan qonccidaagaadan, Asttira kawo keetti giddo dabaabaa baanawu denddaasu. A ay keena unꞌꞌettidaakko, qassi ba wozanan ay keena mintta woossidaakko qoppana danddayoos. A kawo keettaa dabaabaa gelaasu; gelada ba kawotaa araatan uttida Arxxekssiisa beꞌana danddayawusu. A kawuwaa somꞌꞌuwaa beꞌada awu siyettiyaabaa akeekanawu malennan aggukku. A guutta wodiyaa takkidaba gidiyaakko, hegee iyyo daro wode mala gidana! A yaa gakkin, i azinay o beꞌiis. A yiido gishshawu i garamettennan aggenna; gidikkokka kawoy in ufayttidi, ba worqqa xamꞌꞌaa ikko micciis.—Ast. 5:1, 2.
26. Tumu Kiristtaaneti Asttiriigaadan xalana koshshiyoy aybissee, qassi a biron darobaa oottana deꞌawusu giyoy aybissee?
26 Asttira yootiyoobaa kawoy siyanawu koyiis. A ba Xoossawunne ba asawu exataasu; yaatiyoogan, a mino ammanoy deꞌiyo asa gidada hanno gakkanawu deꞌiya Xoossaa ashkkaratu ubbawu loꞌꞌo leemiso gidiyaabaa oottaasu. Ha wodiyan deꞌiya tumu Kiristtaaneti hegaa xoqqu oottidi xeelloosona. Yesuusi bana tumuppe kaalliyaageeti bantta goꞌꞌaa aggidi harata siiqiyoogan erettiyoogaa yootiis. (Yohaannisa 13:34, 35 nabbaba.) Hegaa mala siiqoy nuuni haratu gishshawu nu shemppuwaa aatti immanawu darotoo Asttiriigaadan xalanaadan denttettees. SHin Asttira he gallassi Xoossaa asawu exatikkokka, a oottana darobay deꞌees. Kawoy ammanettiyoonne a zoriya Hamaani iita maqqo maqqiya asa gidiyoogaa kawuwaa a waata ammanttanee? A ba asaa waata ashshanee? Ha oyshatu zaaruwaa kaalliya shemppuwan beꞌana.
a Arxxekssiisi ichashantta xeetu layttan K.K. Parsse kawo gididi haarida asa.
b SHemppo 16n deꞌiya, “Asttiro Xeelliyaagan Denddiya Oyshaa” giya saaxiniyaa xeella.
c Amaaleeqa zaretuppe “attidaageeta” Kawuwaa Hizqqiyaasa haaruwaa wode worido gishshawu, Hamaani hegeetuppe attida wurssetta asa gidennan aggenna.—1 Odi. 4:43.
d Hamaani 340,000 kilo giraame deexxiya biraa immiis; hegee ha wodiyan daro xeetu miiloone doolaare keena. Ha kawoy Arxxekssiisa I gidikko, Hamaani immana giido miishshay a keehi ufayssiyaaba. Arxxekssiisi Giriikeera olettanawu daro wodiyawu halchi uttido gishshawu, daro miishshaa koyees; shin i he olan xoonettiis.
e Arxxekssiisi ba qofaa sohuwaara laammiyoogaaninne hanqquwaa eexxi kiyiyoogan erettiya asa. Giriike biittaa asa gidida, taarikiyaa xaafee Herodotusi Arxxekssiisi Giriiketuura olettidoogaa xeelliyaagan issi issibaa xaafiis. Kawoy Helesponte SHaafan markkabeti issoy issuwaara oyqettidi zarphe gidanaadan azaziis. Beetay denddidi he zarphiyaa laalin, he zarphiyaa keexxidaageeti siifettanaadan azazidi, cenggurssaa xoqqu oottidi qanggettaa nabbabiyo wode a asati haattaa xurqqayiiddi Helesponte qaxxayanaadan azaziis. Issi dure bitanee ba naꞌay he olaa beennaadan woossin, Arxxekssiisi naꞌaa naaꞌꞌu kessi phalqqidi, harati hegaa beꞌidi yayyanaadan asay beꞌiyoosan wottis.
-
-
A Erancha, Xalanne Ba Xallaa Siiqenna MaccaasaEtaagaadan Ammanite
-
-
SHEMPPO TAMMANNE USUPPUNAA
A Erancha, Xalanne Ba Xallaa Siiqenna Maccaasa
1-3. (a) Asttira kawo gidida ba azinaakko biyo wode iyyo aybi siyettidee? (b) Kawoy Asttira akko gelin waatidee?
ASTTIRA kawuwaa araataakko shiiqiyo wode, i wozanay diddiqees. He wode, Suusan Parsse kawo keettan ayba cenggurssinne siyettenna gishshawu, Asttira loddan hemettiyo ba tohuwaa giirettaanne ba kawotaa maayuwaa kooshinchaa siyiyoogaa qoppa. Asttira kawuwaa araatay deꞌiyoosay, hegan deꞌiya tuussatinne haaho biittaa Liibaanoosappe ehiido xiiddaa massidi giigissido kaaray keehi loꞌꞌiyaagaa beꞌada, ba qofay shaahettanaadan koyabeykku. A he wode qoppiyoobay, araatan uttida, o worana woy ashshana danddayiya bitaniyaa haasayissanaagaa.
2 Kawoy Asttira baakko yiyoogaa beꞌidi worqqa xamꞌꞌaa ikko zaaridi micciis. He xamꞌꞌaa micciyoogee laafaba milatikkokka, Asttiri shemppuwaa ashshiyaaba; xamꞌꞌaa micettay Asttira kawoy xeesennan gelidaba gidikkokka, i o maaridoogaa bessiyaaba. Asttira araataakko shiiqada, ufayttaydda xamꞌꞌaa xeeraa bochaasu.—Ast. 5:1, 2.
Asttira kawoy maarido gishshawu ufayttaasu
3 Kawuwaa Arxxekssiisa yuushuwan deꞌiya ubbabay i keehi dure gidiyoogaanne a wolqqaa gitatettaa bessiyaaba. He wode Parsse kawoti maayiyo maayoy ha wodiyan keehi daro miishshaa ekkana danddayees. Gidoppe attin, Asttira kawoy o beꞌidi pashkki giidoogaa akeekaasu; hegee i o siiqiyoogaa bessiyaaba. Kawoy o, “Kawee Asttiree, neeni taakko aibissi yaadii? Qassi neeni tana oichchiyoobai aibee? Harai atto ta kawotettaappe baggaa gidikkokka, taani neeyyo immana” yaagiis.—Ast. 5:3.
4. Asttira haꞌꞌi oottana bessiya gitabay aybee?
4 Asttira hegaappe kasekka mino ammanoy deꞌiyo xala asa gidiyoogaa bessaasu; haꞌꞌi qassi iita uri i asaa xayssanawu maqqido maqquwaappe eta ashshanawu kawuwaa sinttan eqqaasu. Hanno gakkanawu iyyo ubbabay injjetiis; shin haꞌꞌi a oottana bessiya gitabay deꞌees. A he wolqqaama kawoy bana zoriyaagaa oottidi sunttido bitanee Asttiri asaa bolli hayquwaa pirddaa pirddanaadan kawuwaa cimmida, iita asa gidiyoogaa a ammanttana koshshees. A kawuwaa waata ammanttanee, qassi nuuni i ammanuwaappe tamaaranabay aybee?
‘Haasayana Wodiyaa’ Eratettan Dooraasu
5, 6. (a) Asttira Eranchchaa 3:1, 7n deꞌiya maaraa waata kaalladee? (b) Asttira ba azinaa haasayissiyo wode erancha gidiyoogaa waata bessadee?
5 Asttira bana qofissida metuwaa he ubba asay deꞌiyoosan kawuwawu yootanee? Hegaadan oottiyoogee kawuwaa yeellayiyaaba; qassi a zoriya Hamaani hegaa eqettanawu gidiya wodiyaa demmanaadan oottiyaaba. Yaatin, Asttira waatadee? Daro xeetu layttappe kase geeshsha ayyaanay denttettin Kawuwaa Solomoni, “Ubbabau wodee de7ees; . . . Co77u gaanau wodee de7ees; qassi haasayanaukka wodee de7ees” yaagidi xaafiis. (Era. 3:1, 7) Ammanettida asa gidida Marddikiyoosi Asttiro dichiyo wode he maaraa tamaarissidoogaa qoppana danddayoos. Asttira ‘haasayana wodiyaa’ eratettan dooriyoogee keehi koshshiyaaba gidiyoogaa eriyoogee qoncce.
6 A, “Kawuwau, nena ufaissiyaabaa gidikko, taani neeyyo giigissido gibiraa maanau neeninne Hamaani naa77ai hachchi omarssi yiyaakko dosais” yaagaasu. (Ast. 5:4) Kawoy i qofaa maayidi Hamaana ekkidi biis. Asttira eratettan haasayidoogaa akeekadii? A ba azinaa bonchaasu; qassi bana qofissidabaa bessiya wodiyan awu yootanawu hanotaa giigissaasu.—Leemiso 10:19 nabbaba.
7, 8. Asttira koyro ay mala gibiraa giigissadee, shin a he wode ba qofaa kawuwawu yootabeennay aybissee?
7 A he gibiraa loytta qoppada, ba azinay dosiyo ubbabaa giigissidoogee qoncce. He gibiran eti ufayttanaadan woyniyaakka aattaasu. (Maz. 104:15) Arxxekssiisi mi uyidi ufayttido gishshawu, Asttira koyiyoobay aybakko zaarettidikka oychiis. Haꞌꞌi yootiyo wodee gakkideeshsha?
8 Asttira haasayana bessiya wodee gakkidabadan qoppabeykku. SHin a wonttetta gallassi giigissana hara gibirawu kawoynne Hamaani zaarettidikka yaanaadan oychaasu. (Ast. 5:7, 8) A sohuwaara yootabeennay aybissee? Kawuwaa awaajoy Asttiri asaa ubbaa worissiyaagaa gidiyoogaa hassaya. Asttira wodiyaa akeekan doorada yootana xayikko, i asay hayqqana. Hegaa gishshawu, a ba azinaa keehi bonchiyoogaa bessana danddayiyo hara wodiyaa naagaasu.
9. Danddayay ay keena koshshiya eeshshee, hegaara gayttidaagan Asttiri leemisuwaa waati kaallana danddayiyoo?
9 Danddayay keehi loꞌꞌo eeshsha gidikkonne, daro asay danddayancha gidenna. Asttira keehi unꞌꞌettidabanne ba qofaa yootanawu yeemottidaba gidikkokka, hegaa yootanawu injjetiya wodee gakkanaashin danddayan naagaasu. Giigana bessiya issi issibaa nuuni akeekiyo wode, Asttiri leemisuwaappe darobaa tamaarana danddayoos. Nuuni suntta gidida urawu issi metuwaa yootidi ammanttanawu koyiyaaba gidikko, Asttiriigaadan danddayancha gidana bessees. Leemiso 25:15y, “Danddayanchcha asi deriyaa haariyaagau odidi maizzees; liiqo qaalai meqettaa kanttidi gelees” yaagees. Nuuni Asttiriigaadan bessiya wodiyaa danddayan naagidi liiqo qaalan haasayiyaaba gidikko, keehi ixxiya asakka ammanttana danddayoos. Asttira danddayaaninne eratettan oottidobaa i Xoossaa Yihooway anjjidee?
Danddayan Naagin Suure Pirdday Pirddettiis
10, 11. Hamaani koyro gibiraappe kiyidi biyo wode a ufayssay azzanuwawu laamettidoy aybissee, qassi a keettaayiyaanne a laggeti i waatanaadan zoridonaa?
10 Asttira danddayan naagido wodiyan maalaaliya darobay polettiis. Hamaani kawoynne kawiyaa bana haratuppe aatti bonchidabadan qoppidi, Asttira giigissido koyro gibiraappe “ba wozanan poocu giiddi biis.” SHin i kawo keettaa penggiyaa mataara aadhidi biyo wode, haꞌꞌikka ayyo ziggana koyenna Marddikiyoosa beꞌiis. Hagaappe kasetiya huuphe yohuwan beꞌidoogaadan, Marddikiyoosi ziggibeennay Hamaana bonchenna gishshataassa gidennan, a kahay a diggido, qassi Xoossaa Yihoowaara ayyo deꞌiya dabbotettay moorettennaadan koyido gishshataassa. SHin Hamaani a beꞌosaara “hanqquwaa eexxi kiyiis.”—Ast. 5:9.
11 Hamaani hegaa ba keettaayeeyyoonne ba laggetuyyo yootin, eti i 50 wara tuussaa giigissanaadaaninne hegan Marddikiyoosa kaqqanawu kawuwaa oychanaadan zoridosona. Hamaana ha qofay ufayssido gishshawu, i sohuwaara eti giidoogaadan oottiis.—Ast. 5:12-14.
12. Kawoy kawo taarikiyaa xaafiyo maxaafaappe ayyo nabbabanaadan azazidoy aybissee, qassi i hegaappe ay akeekidee?
12 Hegaappe simmin, qammi kawoy hani erennabaa haniis. Geeshsha Maxaafay ‘kawuwaa xiskkoy efeennan ixxidoogaa’ yootees; hegaa gishshawu, kawo taarikiyaa xaafiyo maxaafaa ehiidi cenggurssaa xoqqu oottidi awu nabbabana mala azaziis. Nabbabettida taariketuppe issoy Arxxekssiisa woranawu maqqido maqquwaabaa yootiyaagaa. Hegee i hassayiyooba; qassi maqqida asati he wode hayquwan qaxxayettidosona. He maqquwaa qonccissida Marddikiyoosi shin? Sohuwaara, Marddikiyoosawu imettida woytoy aybakko kawoy oychiis. Oychin, ayyo aybinne imettibeennaagaa yootidosona.—Asttiro 6:1-3 nabbaba.
13, 14. (a) Hamaana hanotay waani iiti iiti biidee? (b) Hamaana keettaayiyaanne a laggeti woygidi ayyo yootidonaa?
13 Kawoy hegan azzanidi, he hanotaa giigissanawu bana maaddiya asa koyiis. Koyishin Hamaani Marddikiyoosa kaqqanawu kawuwaa oychanaassi kawo keettaa kare dabaabaa puttu gi aggiis; i hegawu wonttimaattan yeennan aggenna. SHin Hamaani ba koyidobaa oychanaappe kase kawoy, “Kawoi bonchchanau dosiyo asayyo ai oottanau koshshii?” yaagidi Hamaana oychiis. Hamaani, ‘Hegee tana gidanaʼ giidi qoppiis. Hegaa gishshawu, Hamaani bawu amottiyoobaa yootiis; i he uraa kawotaa maayuwaa mayzzanaadan, qassi kawuwaa halaqatuppe issoy a kawuwaa paran utissidi a gitatettaa awaajjiiddi Suusa kataman yuushshanaadan zoriis. He bonchoy Marddikiyoosassa gidiyoogaa eridi Hamaani ay keena azzanidaakko qoppa! Qassi Marddikiyoosa bonchuwaa awaajanaadan kawoy azazidoy Hamaana gidiyoogaakka qoppa!—Ast. 6:4-10.
14 Hamaani ixxiyo he oosuwaa keehi azzaniiddi oottidi, kayyottiiddi eesuwan ba soo simmiis. Hamaana keettaayiyaanne a laggeti he gallassi hanidabay, Hamaani Ayhuda asa gidida Marddikiyoosaara eqettidi mule xoonana danddayennaagaa bessiyaaba gidiyoogaa yootidosona.—Ast. 6:12, 13.
15. (a) Asttiri danddayay ay demissidee? (b) Nuuni danddayan ‘naagishshiyoogee’ eratettaa gididoy aybissee?
15 Asttira ba koyidobaa kawuwawu odanawu issi gallassaa danddayan naagidoogee, Hamaana iitatettay qoncciyaa kiyanaadan oottiis. He galla kawuwaa xiskkuwaa diggiday Xoossaa Yihoowa gidanddeeshsha? (Lee. 21:1) Xoossaa Qaalay nuuni danddayan ‘naagishshanaadan’ minttettees! (Mikiyaasa 7:7 nabbaba.) Nuuni Xoossaa danddayan naagishshiyaaba gidikko, nu metuwaa qaaranawu nuuni halchiyo aybippenne aadhiyaabaa i oottiyoogaa akeekoos.
Xalatettan Yoota aggaasu
16, 17. (a) Asttira bana qofissidabaa yootidoy awudee? (b) Asttira Asxxiinippe aybin dummatay?
16 Asttira bana qofissidabaa kawuwaayyo yootennan hegaappe daro takkana koyabeykku; naaꞌꞌantto gibiran a kawuwaayyo hegaa yootana. SHin waata yootanee? A koyiyoobay aybakko yootanaadan kawoy zaarettidikka oychido gishshawu, yootanawu hanotay iyyo injjetiis. (Ast. 7:2) Haꞌꞌi Asttira ‘haasayana wodee’ gakkiis.
17 Asttira, “Kawuwau, neeni tanan ufaittidabaa gidikko, qassi ta oishaakka polanau neeni dosidabaa gidikko, ta woosainne ta oishai taaninne ta asai haiqqennan attanaassa” yaagada kawuwaayyo yootaasu; a hegaa yootanaappe kase ba Xoossaakko ba wozanan woossennan aggukku. (Ast. 7:3) Kawoy aybanne kuuyikko, a hegaa maayanaagaa yootidoogaa hassaya. Ba azinaa kawushshiyaabaa eraydda oottida, kase machee Asxxiinippe Asttira keehi dumma! (Ast. 1:10-12) Qassi Asttira kawoy Hamaanan ammanettidoy eeyyido gishshataassa gabeykku. SHin Asttira kawoy i shemppuwaa ashshanaadan woossaasu.
18. Asttira bana qofissidabaa kawuwaayyo woyga yootadee?
18 Asttiri oyshay kawuwaa keehi ufayssido gishshawu, issi issibaa i loytti erana koyiis. Kawiyo qohiyaabaa oottanawu xalidaagee oonee? Asttira hagaadan gaasu: “Taaninne ta asai issoinne attennan wuri haiqqanau baizettida. Nuuni baizettidoogee macca aillenne attuma aille gididi de7anaassa gidiyaakko, taani co77u gaana; aissi giikko, hegaa mala metoi kawuwaa waissanau bessiyaabaa gidenna.” (Ast. 7:4) Asttira bana qofissidabaa qoncciyan yootidaba gidikkokka, hegee aylletettawu bayzettiyoogaa gidiyaakko, a coꞌꞌu gaanaagaakka yootidoogaa akeeka. Eta wori xayssiyoogee kawuwaakka keehi qohiyaaba gidiyo gishshawu, a coꞌꞌu gaana danddayukku.
19. Hayyottidi harata ammanttiya ogiyan haasayiyoogaa xeelliyaagan Asttirippe ay tamaariyoo?
19 Hayyottidi harata ammanttiya ogiyan yootiyoogaa xeelliyaagan Asttirippe darobaa tamaaroos. Nuuni siiqiyo urawu woy suntta gidida urawu issi metuwaabaa yootiyo wode, danddayancha, bonchiyaageetanne tuma gididabaa haasayiyaageeta gidana koshshees.—Lee. 16:21, 23.
20, 21. (a) Asttira Hamaana maqquwaa waata qoncciyaa kessadee, hegee kawoy waananaadan oottidee? (b) Hamaani i loꞌꞌo milatiya iita asa gidiyoogee qoncciyaa kiyin waanidee?
20 Arxxekssiisi, “Hegaa oottanau xalidaagee oonee? I he bitanee awan de7ii?” yaagidi oychiis. Asttira, “Nu morkkee, nuna yedettiyaagee hagaa ha iitaa Hamaana” gaada akko malaatiyoogaa qoppa. Hegaa siyidi waanidonaa? Hamaani haniyoobaa xayiis. Guuttaban gitaban yiillotiya kawoy ba siiqo machiyo worissiyaabaa paramanaadan, i ammanettiyoonne a zoriya Hamaani bana cimmidoogaa eridi hanqquwaa eexxi kiyidoogaa akeeka! Kawoy denddi eqqidi ba hanqqoy zarbbanaadan ataakiltte sohuwaa biis.—Ast. 7:5-7.
Asttira Hamaani iita asa gidiyoogaa xalatettan yootaasu
21 Hamaani loꞌꞌo milatiya iita asa gidiyoogee qoncciyaa kiyido gishshawu, maarotaa woossanawu kawee gediyan kunddiis. Kawoy simmidi soo geliyo wode, Hamaani Asttiri arssaa bollan gufannidi o woossiyaagaa beꞌiis; beꞌidi kawo keettan i kaweera zinꞌꞌana koyidabadan qoppidi hanqquwaa eexxi kiyiis. Hegee Hamaanassi hayqo. Sohuwaara a somꞌꞌuwaa gulleyidi kare kessidosona. Kawuwaa oosanchatuppe issoy Hamaani Marddikiyoosa kaqqanawu gita tuussaa essidoogaa kawuwawu yootiis. Arxxekssiisi hegaa siyosaara Hamaana he tuussan kaqqanaadan azaziis.—Ast. 7:8-10.
22. Asttiri hanotay nu ammanoy shuggennaadaaninne nuuni hidootaa qanxxennaadan waati maaddii?
22 Pirddi baynna ha alamiyan, suure pirddi mule imettenna giidi qoppana danddayoos. Hegaadan qoppa eray? Asttira hidootaa qanxxabeykku; qassi i ammanoykka shuggibeenna. Yootiyo wodee gakkin, a tuma gididabaa xalatettan yootaasu; qassi attidabaa Yihooway polanaagaa ammanettaasu. Nuunikka hegaadan oottiyaageeta gidoos! Asttira ammanettido Xoossaa Yihooway laamettibeenna. I haꞌꞌikka iitatinne cimmiyaageeti Hamaanaagaadan giigissido bantta piriyan oyqettanaadan oottees.—Mazamure 7:11-16 nabbaba.
Babaa Gidennan Yihoowabaanne A Asaabaa Qoppaasu
23. (a) Kawoy Marddikiyoosanne Asttiro ay woytidee? (b) Yaaqoobi hayqqana haniiddi Biniyaama xeelliyaagan yootido hiraagay waani polettidee? (“Hiraagay Polettiis” giya saaxiniyaa xeella.)
23 Wurssettan, kawoy Marddikiyoosi ammanettidi a hayquwaappe ashshidaagaa xalla gidennan, Asttiro aawadan dichidaagaa gidiyoogaakka eriis. Arxxekssiisi Hamaana sohuwan Marddikiyoosa sunttiis. Kawoy Hamaana aquwaa gujjin, a keettaa Asttirissi immiis; a qassi Marddikiyoosa he aquwaa bollan aawayada sunttaasu.—Ast. 8:1, 2.
24, 25. (a) Hamaana maqqoy qoncciyaa kiyi simminkka Asttira woppu gabeennay aybissee? (b) Asttira zaarettadakka shemppo miyaabaa waata oottadee?
24 Haꞌꞌi Asttiranne Marddikiyoosi hayqqennaagee erettiis; yaatin, kawiyaa woppu gaada uttanee? A hegaadan oottikko, hegee a ba xallaa siiqiyoogaa bessiyaaba. He wode, Hamaani Ayhudata ubbaa worissanawu kessido awaajoy he biittan ubbasan odettiiddi deꞌees. Hamaani he iita maqquwaa awude polanaakko eranawu Puriima giyo saamaa yegissiis; hegee kaayo gidiyoogee qoncce. (Ast. 9:24-26) Hegawu amarida aginay attiyaaba gidikkokka, wodee eesuwan gakkiyoogee attenna. He bashshaa ashshana danddayettii?
25 Asttira kawoy xeesennan akko naaꞌꞌanttuwaakka biyoogan ba shemppuwaa miyaabaa zaarettada oottaasu. Haꞌꞌi a ba asaa gishshawu yeekkaydda he iita awaajuwaa shaariya hara awaajuwaa kessanaadan ba azinaa woossaasu. SHin Parsse kawoy issitoo higgiyaa kessichikko hegee shaarettenna. (Dane. 6:12, 15) Hegaa gishshawu, kawoy Asttiranne Marddikiyoosi ooratta higgiyaa kessanaadan etawu aawatettaa immiis. He naaꞌꞌantto awaajoy Ayhudati bantta bolli yiyaabaa olettidi teqqanaadan maataa immees. He biitta ubban deꞌiya Ayhudatuyyo he kiitaa yootanawu paraasati eesotidi biidosona. Hegan Ayhudati keehi ufayttidosona. (Ast. 8:3-16) He biittan ubbasan deꞌiya Ayhudati banttana ashshanawu olettanawu giigettiyoogaa qoppa; he higgee kiyennaba gidiyaakko eti hegaadan oottana danddayokkona. SHin “olanchchatu Xoossaa” Yihooway eta he olan maaddanee?—1 Sam. 17:45.
Asttiranne Marddikiyoosi Parssen deꞌiya Ayhudatussi awaajuwaa kiittidosona
26, 27. (a) Yihooway ba asaayyo morkketu bolli immido xoonoy ay keena wolqqaamee? (b) Hamaana attuma naatu hayqoy ay hiraagay polettanaadan oottidee?
26 Wurssettan, he gallassay gakkiyo wode, Xoossaa asay giigi uttiis. Parssen deꞌiya sunttati ubbay kawoy ooratti sunttido Marddikiyoosabaa siyido gishshawu, etikka Ayhudatuyyo exatidosona. Yihooway maaddin Ayhudati gita xoonuwaa xoonidosona. Morkketi Ayhudatu bolli gattanawu qoppido iitabay eta bolli gakkanaadan oottiyoogan Yihooway ba deriyaa naagidoogee qoncce.a—Ast. 9:1-6.
27 Qassi he iitaa Hamaana tammu attuma naati deꞌishin Marddikiyoosi Hamaana keettaa ayssanawu danddayenna. Hegaa gishshawu, etakka woridosona. (Ast. 9:7-10) Hegee Xoossay ba asaa morkke gidida Amaaleeqati ubbay wuri xayanaagaa daro wodiyaappe kase yootido hiraagay polettanaadan oottiis. (Zaa. 25:17-19) Qucetti xayanaadan pirddettida he zaretuppe wurssettan hayqqidaageeti Hamaana attuma naata gidennan aggokkona.
28, 29. (a) Asttiranne i asay olettanaadan Yihooway paqqadidoy aybissee? (b) Asttiri leemisoy nuna maaddiyoy aybissee?
28 Asttira yelaga gidikkokka, morkketa woriyo azazuwaanne olaa awaajjissiyoogaa gujjin, hara daro gitabaa polaasu. Hegee metiyaaba gidiyoogee erettidaagaa. SHin asaa naati ubbay a baggaara anjjettiyo, hidootan naagiyo Masee yelettanay Israaꞌeela deriyaappe gidiyo gishshawu, ba shenee polettanaadan Yihooway eta naagiis! (Doo. 22:18) Masee, Yesuusi saꞌaa yiido wode, bana kaalliyaageeti olettennaadan yootidoogee nuna ufayssiyaaba.—Maa. 26:52.
29 Gidikkokka, Kiristtaaneti ayyaanaabaa olaa olettoosona; Seexaanay nu ammanuwaa xayssanawu awudeegaappenne aaruwan murttiis. (2 Qoronttoosa 10:3, 4 nabbaba.) Hegaara gayttidaagan Asttiri leemisoy nuna keehi maaddees! Nuunikka Asttiriigaadan ammaniyoogaa eratettaaninne danddayan harata ammanttiyaageeta gidiyoogan, xala gidiyoogaaninne nu goꞌꞌaa aggidi Xoossaa asawu exatiyoogan bessana danddayoos.
a Kawoy Ayhudati bantta morkketa wurssi xayssanawu wonttetta gallassikka olettanaadan azaziis. (Ast. 9:12-14) Ha wodiyankka, Ayhudati layttan layttan Adaare aginan (Usuppuniyaa wurssettaappe Laappuniyaa doomettaa heera) he gallassaa bonchoosona. He baalay Hamaani Israaꞌeelata xayssanawu yegissido saamaa sunttan Puriima geetettees.
-