Te ʼu Fehuʼi ʼa Te Kau Lautohi

Koteā te faka ʼuhiga ʼo te ʼu palalau ʼaenī neʼe fai e Paulo: “ ʼI te ʼu temi fuli pe ʼaē ʼe koutou kai ai ki te pane ʼaenī pea mo ʼinu ki te ipu ʼaenī (MN )”?

ʼI tana palalau ki te fakatuʼu ʼo te Fakamanatu ʼo te mate ʼo Sesu, neʼe tohi fēnei e Paulo: “ ʼI te ʼu temi fuli pe ʼaē ʼe koutou kai ai ki te pane ʼaenī pea mo ʼinu ki te ipu ʼaenī, ʼe koutou haga kalagaʼi te mate ʼo te ʼAliki, ʼo aʼu ki tana haʼu.” (1 Kolonito 11:25, 26, MN ) Maʼa ʼihi ko te kupusiga palalau “ ʼi te temi fuli pe” ʼaē ʼe fakaʼaogaʼi ʼi henī ʼe hā ʼaki mai ʼe tonu ke fakamanatu putuputu te mate ʼo Kilisito, ʼi tona faka ʼuhiga ʼaē ʼe tonu ke tuʼa lahi tona fakamanatu. Koia ʼaē ʼe nātou fai tuʼa lahi ai te fakamanatu ʼaia ʼi te taʼu. Neʼe ko te faka ʼuhiga koa ʼaia ʼo te ʼu palalau ʼa Paulo?

Kua teitei hili kiai taʼu e 2 000 talu mai te temi ʼaē neʼe fakatuʼu ai e Sesu ia te Fakamanatu ʼo tona mate. Koia, ko te fai ʼo te Fakamanatu tatau aipe peʼe fai tuʼa tahi ʼi te taʼu, kae neʼe fai talu mai te taʼu 33 ʼo totatou temi. Kae ʼi te ʼu vaega ʼaē ʼe ʼalutahi mo te koga tohi ʼo 1 Kolonito 11:25, 26, neʼe mole talanoa ia Paulo peʼe tonu ke fai tuʼa fia te Fakamanatu, kae neʼe palalau ia ki tona faʼahiga fai. ʼI te faka Keleka, neʼe mole fakaʼaogaʼi e Paulo ia te kupuʼi palalau pol·laʹkis, ʼaē ko tona faka ʼuhiga ʼe “tautau fai” peʼe “hoko putuputu.” Kae neʼe ina fakaʼaogaʼi te kupuʼi palalau ho·saʹkis, ʼaē ko tona faka ʼuhiga “ ʼi te temi fuli pe,” “ ʼi te lakaga fuli pe.” Neʼe ʼui fēnei e Paulo: ‘ ʼI te ʼu temi fuli pe ʼaē ʼe koutou fai ai te meʼa ʼaia, ʼe koutou haga kalagaʼi te mate ʼo te ʼAliki.’a

Neʼe tonu ke fakahoko tuʼa fia te Fakamanatu ʼo te mate ʼo Sesu? ʼE matatonu tona fai tuʼa tahi ʼi te taʼu. Koteʼuhi heʼe ko te fakamanatu, pea ko te ʼu fakamanatu ʼe fai māhani ʼi te taʼu fuli. Pea tahi ʼaē meʼa, neʼe mate ia Sesu ʼi te ʼaho ʼo te Pāsikate faka Sutea, ʼaē neʼe fai tuʼa tahi ʼi te taʼu. Koia neʼe ʼui ai e Paulo ʼo ʼuhiga mo Sesu, ko “Kilisito, ko totatou Pasikate,” koteʼuhi neʼe avahi e te mate faka sakilifisio ʼa Sesu ia te ala ki te maʼuli maʼa te Iselaele fakalaumālie, ohage pe ko te sakilifisio ʼo te ʼuluaki Pāsikate neʼe ina hāofaki te kau ʼuluaki tupu Iselaele ʼi Esipito, pea mo faka fealagia ai ki te hahaʼi Iselaele ke nātou ʼāteaina mai tonatou maʼuli popūla. (1 Kolonito 5:7; Kalate 6:16) Ko te pikipikiga ʼo te hisitolia ʼaia mo te Pāsikate faka Sutea ʼaē neʼe fai ʼi te taʼu fuli, ʼe ko he tahi ʼaia fakamoʼoni ko te Fakamanatu ʼo te mate ʼo Sesu ʼe tonu ke fai tuʼa tahi ʼi te taʼu.

Pea tahi ʼaē meʼa, neʼe fakapipiki e Paulo ia te mate ʼo Sesu mo te tahi lafeti faka Sutea ʼe fai ʼi te taʼu fuli, ʼe ko te ʼAho ʼo te ʼu Faifakalelei. Ia Hepeleo 9:25, 26, ʼe tou lau fēnei: “E mole uhi ke fai hoholo [e Sesu] tana momoli iaʼia o fakatatau mo te hu i te taù fuli a te pelepitelo lahi ki te sagatualio [ʼi te ʼAho ʼo te ʼu Faifakalelei] mo te toto matapule. . . . Kae nee ha mai tuà tahi, i te katoa o te u temi, ke ina toʼo te agahala aki tana sakilifisio.” Mai te ʼaluʼaga ʼaē neʼe fetogi e te sakilifisio ʼa Sesu ia te sakilifisio ʼo te ʼAho ʼo te ʼu Faifakalelei ʼaē neʼe fai ʼi te taʼu fuli, koia ʼaē ʼe matatonu ai ke fai te Fakamanatu ʼo tona mate ʼi te taʼu fuli. ʼE mole ʼi ai he vaega faka Tohi-Tapu ʼe ina fakahā mai ʼe tonu ke fai putuputu ia te Fakamanatu.

ʼO mulimuli ki te mahino ʼaia, ʼe fakamatala e te tagata fai hisitolia ko John Laurence von Mosheim, neʼe ko he agamāhani ʼa te kau Kilisitiano ʼo te lua sēkulō ʼaē neʼe nonofo ʼi Asia Veliveli, tanatou fai te Fakamanatu ʼo te mate ʼo Sesu “ ʼi te hogofulu-ma-fā ʼaho ʼi te ʼuluaki māhina faka Sutea [ʼaē ko Nisani].” Neʼe hoki hili te ʼu taʼu kiai, pea kamata fai hoholo e te Keletiate ia te Fakamanatu ʼo laka ʼi te tuʼa tahi ʼi te taʼu.

[Kiʼi nota]