ʼE Feala Koa Ke Hoko Moʼoni Te ʼu Milakulo?—Te ʼu Palalau Fakafeagai e Tolu ʼe Fai Māhani e Te Hahaʼi

ʼULUAKI FAKAFEAGAI: ʼE mole feala ke hoko ni milakulo heʼe mole mulimuli ia ki te ʼu lao ʼo te nātulā. Ko tatatou mahino ki te ʼu lao ʼo te nātulā ʼe fakatafito pē ki te ʼu meʼa ʼaē kua ʼiloʼi e te kau poto lalahi ʼaki tanatou sivi te nātulā. Kae, ko tatatou mahino ki te faʼahi ʼaia ʼe mole kātoa, pea ʼe fakatuʼakoi ai tatatou mahino ʼaē ki te ʼu lao ʼo te nātulā. (Sopo 38:4) ʼE feala pē ki he tagata poto ke ina sivi he lao ʼo te nātulā lolotoga tona maʼuli. Kae kapau ʼe ʼi ai he faʼahi pē e tahi ʼe mole mulimuli ki te ʼu meʼa ʼaē ʼe hoko māhani ʼi te nātulā, pea ʼe tonu ke ina toe vakavakaʼi tana mahino ʼo ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia. Ohagē lā neʼe ʼui ʼe mole feala ke tō he ʼua maka ʼi ʼUvea, kae neʼe ʼi ai leva te ʼaho neʼe tō ai te ʼua maka, ʼo fakamoʼoni ai ko te ʼu meʼa ʼaē ʼe ʼui ʼe heʼeki hoko ʼe feala pē ke hoko.

ʼE fakahā ʼi he hisitolia fakakata te faigafua ʼo te fakatafito ʼo tatatou manatu ki he ʼu faʼahi ʼe mole tou ʼiloʼi lelei. Ko John Locke (1632-1704) neʼe ina fakamatala te hisitolia ʼo ʼuhiga mo te tagata fakafofoga ʼo Hollande pea mo te Hau ʼo Thaïlande: ʼI te fakamatalatala e te tagata fakafofoga tona fenua ʼaē ko Hollande ki te hau, neʼe ina ʼui age ʼi ʼihi temi ʼe feala ki he ʼalefani ke haʼele ʼi te fuga vai. Pea neʼe fakafisi te hau ki te manatu ʼaia ʼo ina ʼui ko tana loi. Kae neʼe mole mahino te hau mokā liliu te vai ʼo ʼaisi, pea ʼe feala ke tuʼu ai he ʼalefani. Neʼe haga fakamatala pē e te tagata fakafofoga ia te meʼa neʼe mole heʼeki sio kiai te hau. Neʼe mata faigataʼa ki te hau te faʼahi ʼaia he neʼe mole mahino kiā faʼahi fuli.

Kotou tokagaʼi te ʼu meʼa ʼe hoko ʼi te temi ʼaenī kae neʼe ʼui ʼe mole feala ke hoko ʼi muʼa ʼatu:

● ʼE feala ki he vakalele ke ina ʼave hagatonu he toko 800 hahaʼi mai te kolo ʼo New York ki te fenua ko Singapour, ʼo gaholo iā kilometa e 900 ʼi te hola.

● ʼAki te Neti kua feala ki te hahaʼi ʼaē ʼe māʼuʼuli ʼi te ʼu fenua kehekehe ke natou fesioʼaki mo felōgoi ʼi te moʼi temi e tahi.

● Kua feala ke puke he ʼu hiva e lauʼi teau ʼi he pā fakatagi.

● Kua feala ki he tōketā fai tafa ke ina fetogi he mafu peʼe ko ʼihi atu koga ʼo te sino.

Koteā te manatu fakaʼosi ʼe feala ke tou maʼu mai te ʼu faʼahi ʼaia? Kapau ʼe feala ki te tagata ke ina fakahoko he ʼu meʼa neʼe mata faigataʼa ke hoko ʼi muʼa atu, pea ʼe mahino ia ʼe feala ki te ʼAtua ʼaē neʼe ina fakatupu te ʼatulaulau pea mo te ʼu meʼa fuli ʼaē ʼe tou maʼu ai, ke ina fakahoko he ʼu gāue fakaofoofo ʼe mole feala ke tou mahino kātoa kiai peʼe ke tou faifaitakiʼi.a—Senesi 18:14; Mateo 19:26.

LUA FAKAFEAGAI: ʼE fakaʼaogaʼi ʼi te Tohi-Tapu te ʼu milakulo ke tui te hahaʼi. ʼE mole ʼui ʼi te Tohi-Tapu ke tou tui ki te ʼu milakulo fuli. Kailoa ia. ʼE fakatokaga mai ʼi te Tohi-Tapu ke tou nofo tokaga mokā ʼe tonu ke tou tui ki te ʼu milakulo pea mo te ʼu gāue mālohi. ʼE fakatokaga lelei mai ʼi te Tohi-Tapu ʼe hā anai ia ia ʼaē ʼe manukinuki ki te lao “i te malohi o Satana, aki ni milakulo kehekehe, mo ni fakailoga, pea mo ni mea fakamanamana loi.”—2 Tesalonika 2:9, 10.

Neʼe toe fakatokaga e Sesu Kilisito ʼe tokolahi ia nātou ʼe natou ʼui anai ʼe natou mulimuli iā te ia kae ʼe mole ko ʼana kau tisipulo moʼoni. Pea ko ʼihi ʼe natou ʼui anai kiā te ia: “Aliki, Aliki, pe nee mole matou kikite i tou huafa? Pe nee mole matou kapu ni temonio i tou huafa? Pe nee mole matou fai ni tuuga milakulo i tou huafa?” (Mateo 7:22) Kae neʼe ʼui e Sesu ʼe mole ina tali anai nātou ko ʼana kau tisipulo. (Mateo 7:23) ʼE hā lelei mai ai neʼe mole akonakiʼi e Sesu ko te ʼu milakulo fuli ʼe haʼu mai te ʼAtua.

Neʼe mole ʼui e te ʼAtua ki ʼana kau ʼatolasio ke natou tui pē ki te ʼu milakulo. Kae ʼe tonu ke natou toe fakatafito tanatou tui ki he tahi ʼu meʼa maʼuhiga neʼe hoko.—Hepeleo 11:1.

Ohagē lā tou vakaʼi he milakulo ʼe ʼiloa ʼi te Tohi-Tapu, ko te fakatuʼuake ʼo Sesu Kilisito. Hili kiai ni taʼu, pea ko ʼihi Kilisitiano ʼo Kolonito neʼe natou kamata fehufehuʼi pe neʼe kua fakatuʼuake Sesu. Neʼe tokoni feafeaʼi te ʼapositolo ko Paulo ki te ʼu Kilisitiano ʼaia? Neʼe ina ʼui pē koa ia: “Ke lahi age takotou tui”? Kailoa ia. Kotou tokagaʼi pe neʼe ina toe fakamanatu feafeaʼi kiā nātou te ʼu meʼa ʼaē neʼe hoko moʼoni. Neʼe ina ʼui ko Sesu “nee tanu ia, pea nee toe tuuake ia i te aho tolu, o mulimuli ki te Tohi; pea nee ha ia kia Kefasi, pea mo te toko hogofulu ma lua. Pea nee ha ia ki te u tehina e toko nimageau tupu i te temi e tahi, pea e kei mauli nei te tokolahi ia natou.”—1 Kolinito 15:4-8.

Neʼe maʼuhiga koa ki te ʼu Kilisitiano ʼaia ke natou tui ki te milakulo ʼaia? Neʼe hoko atu fēnei e Paulo: “Kapau nee mole toe tuuake ia Kilisito, e noa anai tamatou akonaki, pea e noa foki mo takotou tui.” (1 Kolinito 15:14) Neʼe maʼuhiga ʼaupitō kiā ia ke ina fakatafito tana tui ki he milakulo neʼe hoko moʼoni. Pea neʼe ʼiloʼi e Paulo ko te milakulo ʼo te fakatuʼuake ʼa Sesu neʼe moʼoni ʼuhi ko te ʼu lauʼi teau fakamatala ʼa te hahaʼi ʼaē neʼe kei māʼuʼuli ʼi te temi ʼaia pea mo sio mata kiai. Pea ko nātou ʼaia neʼe natou leleiʼia age hanatou mate ʼi hanatou fakafisi ki te ʼu meʼa ʼaē neʼe natou sisio kiai.—1 Kolinito 15:17-19.

TOLU FAKAFEAGAI: Ko te ʼu milakulo ʼe ko he ʼu meʼa pē ʼo te nātulā ʼe mahino hala kiai ʼihi hahaʼi. Ko ʼihi kau popoto ʼe natou faiga ke natou fakamahino ko te ʼu milakulo ʼi te Tohi-Tapu ʼe ko he ʼu meʼa pē ia ʼe hoko ʼi te nātulā kae ʼe mole takitaki e te ʼAtua. Maʼa nātou neʼe tohi te ʼu milakulo ʼaia ke tui gafua te hahaʼi ki te ʼu fakamatala Fakatohi-tapu. Logolā ʼe moʼoni neʼe ʼi ai te ʼu milakulo neʼe hoko ʼaki te ʼu meʼa ʼo te nātulā, ohagē lā ko te ʼu mafuike, te taʼi mahaki, pea mo te holo ʼo te ʼu moʼuga, kae ʼi te ʼu fakamahino fuli ʼaia ʼaē ʼe fai e te kau popoto ʼe ʼi ai te faʼahi ʼe mole natou tokagaʼi, ʼe ko te temi ʼaē neʼe hoko ai te ʼu milakulo, ohagē ko tona fakamahino ʼi te Tohi-Tapu.

Ohagē lā, ko ʼihi ʼe natou ʼui ko te ʼuluaki tautea ʼaē neʼe hoko ki Esipito, ʼaē ko te liliu ʼo te Vaitafe ʼo te Nile ʼo toto, ʼe hoko te faʼahi ʼaia ʼi te temi ʼaenī mokā tafe mai te kele kula ʼi te Nile, ʼaki te ʼu kiʼi meʼa maʼuli lanu kula ko te ʼu flagellés. Kae ʼi te Tohi-Tapu ʼe fakamatala ai ko te vaitafe neʼe liliu ʼo toto, kae neʼe mole liliu ia ʼo pela. Kapau ʼe tou lau fakalelei ia Ekesote 7:14-21, ʼe hā ai neʼe hoko te milakulo ʼaia ʼi te temi pē ʼaē, ʼi te fakatotonu ʼa Moisese, neʼe tāʼi ai e Alone te Vaitafe ʼo te Nile ʼaki tana tokotoko. Tatau aipē pe neʼe fetogi te Vaitafe ʼuhi pē ko he meʼa ʼo te nātulā, kae ko te temi pē ʼaē neʼe tāʼi ai ʼe Alone te vaitafe, ʼe ko he milakulo ia!

Tou vakaʼi te tahi faʼifaʼitaki ʼe hā ai te maʼuhiga ʼo te temi ʼaē ʼe hoko ai he milakulo, ohagē lā ko te temi ʼaē neʼe ʼamanaki hū ai te Puleʼaga ʼo Iselaele ki te Kele ʼo Te Fakapapau. Neʼe tāʼofi nātou ʼuhi ko te hake ʼaē ʼo te Vaitafe ʼo Solotane. ʼE hoko atu fēnei te fakamatala ʼi te Tohi-Tapu: “I te temi nee kaku ai ki te Solotane te kau tagata faisakilifisio ae nee natou amo te aleka, pea nee palapala onatou vae i te kauvai, nee tuu leva te u vai ae nee tafe mai mua, o tanaki o hage he kaupa i he kogamea ae nee mamao maia natou i mua, i Atama, kolo ae e tuu ia tafa o Salatani.” (Sosue 3:15, 16) Neʼe hoko koa te meʼa ʼaia ʼuhi ko he mafuike peʼe ko te holo ʼo he moʼuga? ʼE mole talanoa te Tohi-Tapu ki te faʼahi ʼaia. Kae ko te temi ʼaē neʼe hoko ai te ʼaluʼaga ʼaia neʼe ko he milakulo ia. Neʼe hoko ʼi te temi ʼaē neʼe talanoa tonu kiai Sehova.—Sosue 3:7, 8, 13.

Kae ko te ʼu meʼa ʼaia ʼe ko he ʼu milakulo koa? ʼEī, ʼe fakamoʼoni kiai te Tohi-Tapu. Ohagē ko tona ʼui ʼi te Tohi-Tapu, ʼe mole ko he ʼu meʼa pē ʼo te nātulā. Koia, ʼe mahino ia, ʼe mole fakapotopoto hatatou ʼui ʼe mole feala ke hoko te ʼu ʼaluʼaga ʼaia ʼuhi pē heʼe mole hoko ʼi te ʼaho fuli.

[Nota]