Kapite 29
Kohe mau ohota mauli faka famili fimalie
1. a) Koai te tupuaga ote famili? b) Nee kotea te faka tuutuu faka atua o uhiga mote famili?
ITE fakatupu e Sehova ia te tagata mote fafine, nee ina faka tahii ia naua kena faka tupu he famili (Senesi 2:21-24; Mateo 19:4-6). Nee kote faka tuutuu faka atua kohe liliu ia ate taumatua aia o hahai, ke mau hana u tamaliki. I hanatou liliu anai kohe u tagata, kote u tamaliki aia e natou toe ohoana anai mo natou moo tahi fakatuu tona famili. Aki te temi, pea o faipe kite faka tuutuu ate Atua, kote kele e hahai aki anai he u famili fiafia aia ka natou gaohi anai te kele ke liliu kohe palatiso faka ofaofa.—Senesi 1:28.
2, 3. a) He koe kote kovi ia ote mauli faka famili e mole feala ia ke tuku kite Atua? b) Kotea ia ae e aoga kite lava lelei ote mauli faka famili?
2 Kae, koeni ia kote u famili e tahi mavete age pea e tokolahi ia natou ae e kei fakatahi e mole natou fimalie. “Kae, ui anai, kapau ko Sehova e kote Tupuaga mooni ia ote famili, kote faka tuutuu aia e mole koa tonu keina faka tupu he u fua lelei?” Kote kovi ia ote mauli faka famili e mole feala ia ke tuku kite Atua. O hagela, kohe tahi e fau masini eina foaki tuumau aipe mote mea ae eina fakatau te kaupepa e tohi ai tona faahiga faka aoga. Kae ko hana hala koa mo kapau e mole haele lelei te mea ae nee ina fakatau koteuhi koia ae nee ina totogi nee mole fai ia kite u faka hinohino ae e tuu ite kaupepa? E toe feiape kite famili.
3 Kote Tohi-Tapu e mau ai te u faka hinohino faka atua kite mauli ote famili, kae kapau e mole faka aoga, kotea te mea ka hoko ai? Kote faka tuutuu ote famili e tatau aipe pee lelei aupito, e maumau anai ia pea ko tona u hahai e mole anai natou mauli fimalie. Kae, ko natou ia ae e mulimuli kite u faka hinohino ate Tohi-Tapu e natou mau natou he mauli faka famili e fimalie. Koia, e mauhiga tafito ke mahino lelei mai pe nee fai feafeai ete Atua ia te tagata mote fafine, pea kotea te tuulaga nee ina foaki kia naua takitahi.
TE AGAAGA OTE FAKATUPU OTE TAGATA MOTE FAFINE ETE ATUA
4. a) Kotea ae e kehekehe ai te tagata pea mote fafine? b) He koe nee teuteui ete Atua te u faahi kehekehe aia?
4 E iloga lelei ia ko Sehova nee ina fai te tagata o kehekehepe ia mote fafine. E mahino ia, e lahi te u potu e na tatau ai, kae eiai te u faahiga mea ite agaaga pea mote ha mai ote sino e iloga ai tona kehekehe. E toe feia aipe ki tana u aga e mole tatau. Kotea te tupuaga ote kehekehe ote u faahi aia? Koteuhi e kehekehepe tona u tuulaga. I tana osi fakatupu te tagata, nee ui ete Atua: “E mole lelei ke nofo tokotahi te tagata. Tuku kau fai hona tokoni ke liliu ko hona faka katoa.”—Senesi 2:18.
5. a) E faka uhiga feafeai ia te ui ae kote fafine e kote “faka katoa” ote tagata? b) Nee hoko i fea ia te uluaki ohoana? c) He koe kote ohoana e feala keina aumai iate fimalie?
5 Kote faka katoa, e kohe mea ia e alu tahi mohe tahi mea pea e ai ia kiai moona faka katoa. Kote Atua nee ina fai iate fafine ke alutahi mote tagata o uhiga mo tana tokoni ae kiai kite fai ote gaue faka atua ae kote faka hahai pea mote taupau ote kele. Koia, i tana osi fakatupu te fafine mai te tagata, nee fakatuu ai leva ete Atua te uluaki ohoana ite oloto o Eteni o ‘aumai ia te fafine kite tagata’. (Senesi 2:22; I Kolonito 11:8, 9.) Kote ohoana e feala keina aumai iate fimalie, koteuhi kote tagata pea mote fafine nee foaki kia naua te fealagia ae kite fefaka fimalie aki ote u mea ae e aoga kia naua. Kote u lelei ae e kehekehe o naua e fefeauga lelei osi. Ka femahino aki, mo feleleiia aki pea mo gaue fakatahi he tagata mohe fafine, pea e fimalie ai te famili.
TE TUULAGA OTE TAGATA
6. a) Koai ae nee tuhii ke pule ite famili? b) He koe ia kote faka tuutuu aia e lelei pea mo aoga?
6 Kohe taumatua pe kohe famili e aoga ke iai hona pule. Nee foaki o lahi kite tagata ia he u ulugaaga lelei pea mohe malohi e aoga moo fai tona tuulaga ae kote pule. Koia e ui fenei ai ete Tohi-Tapu: “Kote tagata e pule ki tona ohoana, o hage ko Kilisito e pule kite kokelekasio.” (Efese 5:23). E kohe faka tuutuu lelei ia, koteuhi ka mole iai he takitaki pea e kote logo kehekehe ia ae ka tuu. Kohe famili e mole iai hona pule e faka tata ia kihe motoka e mole hona foe. Kohe famili e fefakatutuu aki ai te fafine mo tona ohoana e faka tata ia kihe motoka e fefihi aki ai he tokolua pe koai ae ka ina puke te foe.
7. a) He koe ia eiai ihi fafine e mole natou lelei ia ia te manatu ae kote tagata ae e pule? b) Eiai koa he pule ote hahai takitokotahi, pea he koe ia kote faka tuutuu faka atua o uhiga mote pule e kohe mea faka poto ia?
7 Kae tokolahi te fafine, e mole natou lelei ia te manatu ae kote tagata e tonu ke pule ite famili. Ko tona tupuaga ite u tupuaga tafito e kote tokolahi ia natou tagata nee mole natou mulimuli kite u faka hinohino faka atua o uhiga mote faahiga fai ote pule. Kae kua iloi foki te tonu ote manatu aeni: kihe haele lelei ohe kautahi, e aoga ia keiai hona pule keina takitaki pea mo fai he tonu ke tuku aki. Koia, e ui fenei ete Tohi-Tapu: ‘Kote pule ote tagata fulipe, ko Kilisito; kote pule ote fafine, kote tagata; kote pule o Kilisito, kote Atua.’ (I Kolonito 11:3). Kote Atua tokotahipe e mole hona pule. Ka kia natou ia ae, pe ko Sesu, pe kote u tagata mote u fafine, ko natou fuli e maua ke natou fakalogo kihe pule.
8. a) Kote faifaitakiaga fea ae ka mulimuli anai kiai te hahai tagata o uhiga mote fai ote pule? b) Kote faahiga ako feafeai e too mai anai ete hahai tagata mai te faifaitakiaga aia?
8 Ke natou fai te tuulaga ote tagata ohoana, kote kau tagata e maua foki ke natou tali te pule a Kilisito pea mo natou mulimuli kite faifaitaki o tana aga o uhiga mote faahiga fai ote pule ki onatou ohoana. Nee kotea te aga a Sesu ki tana kokelekasio? Nee aga lelei ia pea mo fonu ite tokaga. Nee mole fefeka ia mo ita gafua, tatau aipe moka tuai te fakalogo a tana u tisipulo ki tana taki (Maleko 9:33-37; 10:35-45; Luka 22:24-27; Soane 13:4-15). Nee ina foaki ia aki tona loto tokotahi tona mauli maa natou (I Soane 3:16). Kote kau tagata kilisitiano e natou ako anai te faifaitakiaga o Sesu koteuhi ke natou taki tonatou loto fale o hage kote mea ae e aoga ke fai. E mole natou fia pule anai mo tahi manatu pe kia ia, pea enatou tokaga lelei anai ki tonatou famili.
9. a) Kotea ae e tokolahi ai te fafine e natou lotomamahi ai? b) Kotea ae e tonu ke manatui tuumau ete hahai tagata o uhiga mote fai ote pule?
9 Kau tagata, koutou fai mua kia koutou te u fehui aeni: Ko toku ohoana e lotomamahi koa i taku mole fai toku tuulaga ae kote pule? Eina lau koa e mole au fai te taki ote loto fale, mote lagiaki ote u gaue faka famili pea e mole au fai he tonu? E mooni ia, kote faka poto e tonu ia keke ava kite u faka kaukau pea mote u loto ote u koga o tou famili, pea keke tokaga kite u faahi aia ite fai o tau pule. Kote tuulaga ote tagata e koia ia ae e faigataa tona fai. Kae kapau eke faiga keke fai leleii, e feala ia ki tou ohoana keina foaki atu kia koe tana tokoni pea mo ina tekenaki koe.—Taagalea 13:10; 15:22.
TE TUULAGA OTE FAFINE
10. a) Kotea ae e ekenaki ai ete Tohi-Tapu ia te hahai fafine ke natou fai? b) Kotea te mea ae e hoko ai moka e mole mulimuli te fafine kite tokoni faka tohi-tapu aia?
10 I tona ui mai ete Tohi-Tapu, kote fafine e tonu koia kohe tokoni ki tona ohoana (Senesi 2:18). I tona alu tahi mote tuulaga aia, e ui fenei: “Ke fakalogo te u fafine ki onatou ohoana.” (Efese 5:22). Ia aho nei, kote hahai fafine kua itaita pea kua natou faiga ke natou faka laka ite hahai tagata. Koia ka faiga he fafine keina faao te tuulaga ote pule ihe loto fale, e tautau hoko ai te u faigataaia. E tokolahi te u tagata e natou fai te tali aeni: ‘Kapau ia eina fia taki te loto fale, fai la ia!’
11. a) E feafeai he tokoni ahe fafine ki tona ohoana keina fai tona tuulaga ae kote pule? b) Kapau e fai ete fafine te tuulaga ae nee tuku kiai ete Atua, kotea anai te fua ote mea aia e feala ke hoko ki tona ohoana?
11 Eke manatu koala koe ko hou maua o koe keke too te ulu koteuhi hee mole fai ia e toou ohoana? E mole koala lelei age ia keke ekenaki tou ohoana keina fai tona u maua ae ote pule ote famili? Eke faka mahino age koa kiai ko koe eke falala kia ia keina fai tana pule? Eke faka lavelave age koa kiai he u tonu keina fai atu? Eke faka eteete koa ke aua naake faka tokilaloi? Kapau eke faiga keke fai faka leleii te tuulaga ae nee tuku atu kia koe ete Atua, e mahino ia ko tou ohoana eina haga anai o fai tona tuulaga.—Kolose 3:18, 19.
12. Kotea ae e ha mai ai kote hahai fafine e feala ke natou fakaha tonatou tonu, logope pee mole tatau mote tonu o tonatou u ohoana?
12 Aua leva naa ke ui ai kote fafine e mole tonu ke ina fakaha tona tonu mo kapau e mole tatau mote tonu o tona ohoana. E lagi fealape ke tonu ia, pea ko hona tokagai e kohe kau ia kite kumi ote mea ae e lelei kite famili fuli. Ko Sala, te ohoana o Apalahamo, e tuku mai ia kohe faifaitakiaga ote fakalogo (I Petelo 3:1, 5, 6). Kae, nee ina tuku age he puleaki ke vakai o uhiga mohe mea faka famili pea nee mole loto kiai tona ohoana. Ka nee ui ete Atua kia Apalahamo: “Tokagai tona leo.” (Senesi 21:9-12). E mooni ia, ka fai leva ete tagata he tonu ke tuku aki, ko tona ohoana e kau kiai, kae tonu foki ke mulimuli te tonu aia kite lao faka atua.—Gaue 5:29.
13. Kotea ae ka fai anai ete fafine ae eina fai tona tuulaga, pea e kotea anai tona fua ki tona famili?
13 Kapau eina fia fai leleii tona tuulaga, kote fafine e feala keina fai he u mea lahi maa tona famili. O hagela, eina teuteui anai he u meakai e aoga lelei kite sino, tokaga anai kite maa ote loto fale pea kau anai mo ia kite ako ote u tamaliki. Kote Tohi-Tapu eina ekenaki te hahai fafine ohoana ‘ke oofa ki onatou ohoana, ke oofa ki anatou tamaliki, ke natou aga poto, aga maonioni, faa gaue ite loto fale, aga lelei, ke natou fakalogo ki onatou ohoana, koteuhi ke aua naa fai he palalau kovi kite folafola ate Atua’. (Tito 2:4, 5.) Kote fafine ae ka ina fai te u maua aia eina mau anai te ofa pea mote faka apaapa o tona famili kia ia.—Taagalea 31:10, 11, 26-28.
TE TUULAGA OTE TAMALIKI ITE FAMILI
14. a) Kotea te tuulaga ia ae e mau ete tamaliki ite famili? b) Kote faahiga ako feafeai e too mai anai ete tamaliki mai te faifaitakiaga o Sesu?
14 Nee ui e Sehova kite uluaki taumatua: “Koulua fanaunau, pea ke koulua liliu o hahai.” (Senesi 1:28). Kote tamaliki e tonu ia ko natou kohe tapuakina (Pesalemo 127:3-5). Ite nofo ate tamasii ite lao pea mote pule o tana u matua, e faka tatau ete Tohi-Tapu tona tuulaga kihe tuulaga ohe tagata kaugana (Taagalea 1:8; 6:20-23; Kalate 4:1). Maia mo Sesu, i tana kei tamasii, nee fakalogo ia ki ana matua (Luka 2:51). I tona tahi faahiga lau, nee talagafua ia kia naua. I he mulimuli kite faifaitakiaga aia, kote tamaliki e kau mo natou kite faufau ote manuia faka famili.
15. He koe kote tamaliki e natou tautau liliu kohe mea faka loto mamahi kite u matua?
15 Kae malaia foki, kote tamaliki e natou tautau liliu o mole kohe tapuakina kite famili, ka kohe mea faka loto mamahi ia kite u matua. Kotea tona tupuaga? Koteuhi kote u matua pea mote tamaliki e mole natou faka aoga te u tokoni ote Tohi-Tapu kite mauli ote famili. Kotea la ni ihi age manatu ote u lao faka atua aia? Tou faka siosio mua kiai pea eke faka tui ai leva ko tona faka aoga e feala keina aumai te fimalie.
Kite Tagata, Ofa Pea Mo Faka Apaapa Ki Tou Ohoana
16. Kotea ae e ekenaki kiai te hahai tagata, pea e feala feafeai hanatou fakalogo kite u faka totonu aia?
16 I tana fakaha te poto faka atua, e ui ete Tohi-Tapu: “E tonu ke ofa te kau tagata ki onatou ohoana, o hage pe ko onatou u sino tonu.” (Efese 5:28-30). Ki hana mauli fiafia, e aoga kihe fafine keina iloi koia e ofaina. Koia, kote tagata e tokaga kehe age anai ki tona ohoana; e loto ofa anai, mahino gafua pea mo faka loto fimalie. E maua ke ‘faka apaapa’ kiai. I tona tahi faahiga lau, eina fakaha anai kiai eina tokagai ite mea fulipe. Eina mau ai anai te faka apaapa o tona ohoana.—I Petelo 3:7.
Ia Koe Fafine Faka Apaapa Ki Tou Ohoana
17. Kotea te faka totonu ia ae e tuku kite hahai fafine, pea e feafeai hanatou faka aoga te faka totonu aia?
17 Kae feafeai ia kite hahai fafine? E ui ete Tohi-Tapu: “Kote fafine e maua ke iai hana faka apaapa lahi ki tona ohoana.” (Efese 5:33). E tuumaupe kote mole faka aoga ote tokoni aia ae e faka tutuu ai te hahai tagata ki onatou ohoana. Kote fafine eina fakaha he faka apaapa ki tona ohoana i tana kau mo ia ki ana tonu pea mo tana tokoni tukupau kia ia kite lava ote u fakatuutuu faka famili. Kapau eina fai ia te tuulaga ae ‘kote tokoni pea mote faka katoa’ ae nee tuku kiai, kote meape e feala ke fai e tona ohoana kote ofa ai.—Senesi 2:18.
Koulua Fenofo Lelei Aki
18. He koe e maua te taumatua kena fe nofo lelei aki ia naua?
18 E ui ete Tohi-Tapu: “Ke fenofo lelei aki te taumatua.” (Hepeleo 13:4, Folafola mauli, tohi hiki a Kuen). Pea kite tagata: “Faka fiafia mote ohoana o tou temi tupulaga (. . .). Kotea (. . .) te tupuaga ia o haau heia ihe fafine kehe pe ko haau faufua kihe fatafata ohe tahi kehe?” (Taagalea 5:18-20). Kote faifeauaki e faka feagai ia kite lao ate Atua; eina tuku ia te ohoana kite tuutamaki. O hage ko tona ui ete fafine pule ote pilo gaohi ohoana, “toko lahi te hahai e natou manatu kote fai ote feauaki eina faka maholo te nofo ohoana”, kae e na toe ui mai kote tai mea aia eina faka tupu tuumau aipe he u “malaia”.—Taagalea 6:27-29, 32.
Kumi Te Fimalie O Tou Ohoana
19. E mau feafeai anai ete taumatua he fimalie lelei mai te u felavei faka sino?
19 Kote fimalie e mole kohe kumi pe ia ote mea ae e lave lelei kia kita ite faahi faka sino. Kailoa, e mau ia ihe toe kumi mote mea ae e lave lelei ki tota ohoana. E ui ete Tohi-Tapu: “Ke faka liliu ete tagata kite fafine tona maua; pea ke toe feia foki mote fafine ki tona ohoana.” (I Kolonito 7:3). Eina faka tokaga tafito mai kite aoga ae ote faka liliu pea mote foaki. Ko ae eina foaki eina mau ia i tona liliu mai iate fiafia mooni, o hage ko tona ui e Sesu: “E lahi age te fiafia ia ae ote foaki ite tali.”—Gaue 20:35.
Foaki Tou Temi Ki Au Tamaliki
20. He koe ia e mauhiga aupito te gaohi mea fakatahi mo ata tamaliki?
20 Kohe tamasii tau valu nee ina fai te talanoa aeni: “Ko papa e gaue tuumaupe. E mole mau ia i fale. Eina aumai taku fala pea mo taku tuuga mea gaoi, kae tahitahigape taku sio kiai. Eau ofa ai, pea eau loto ke siisii tana gaue ke feala haku sio tuumau kiai.” E kohe manuia ia kite famili moka e ako ete u matua anatou u tamaliki ‘moka heheka ite loto fale, moka haeele ite ala, moka momoe pea moka aala’! Foaki tou temi kiau tamaliki, pea eke kau ai anai kite faufau ote manuia ote famili.—Teutalonome 11:19; Taagalea 22:6.
Foaki Te Akonaki Ae E Aoga Ke Fai
21. Kotea te ui ia ate Tohi-Tapu o uhiga mote akonaki ae e tonu ke foaki kite tamaliki?
21 Ko Tatatou Tamai ae ei selo eina tuku te faifaitakiaga kite u matua: eina akonaki mo akoi tana hahai moona faka tonutonu. Kote tamaliki e aoga ke akonakii (Hepeleo 12:6; Taagalea 29:15). E ui ete Tohi-Tapu: ‘Ko koutou, u tamai, koutou haga ako akotou u tamaliki ite akonaki pea mote ako faka atamai a Sehova.’ Kote foaki ote akonaki, ae e kau ai te kinisi pee kote faka hala i he mea e lave lelei, e kohe faka iloga ia ote ofa maite u matua. I tona ui mai ete Tohi-Tapu, “ko ae e ofa kiai [tona foha] koia ia ae eina kumi ia ia aki te akonaki”.—Efese 6:4; Taagalea 13:24; 23:13, 14.
Kau Tupulaga, Koutou Tekei Te Malamanei
22. Kotea te maua ote kau tupulaga, pea kotea te mea ae e tonu ke natou fai ai?
22 Kote malamanei eina ekenaki te kau tupulaga kite holoi ote lao ate Atua. Koia, “kote vale e nonoo ia ite loto ote tamasii”. (Taagalea 22:15.) E tonu foki ke kita tau moo fai te mea ae e tonu. Pea e ui ete Tohi-Tapu: “Fanau, koutou fakalogo ki akotou u matua ite faka tahi mote Aliki, kote uhi hee tonu te mea aia.” Fanau, fakaha e koutou popoto pea ke koutou mulimuli kite tokoni aeni: “Manatui foki e koe tou Tupuaga lahi ite u aho o tou temi tupulaga.” Koutou tekei te toloke, te konahia, te folonikasio, mo ihi atu mea. Kote u mea aia e faka feagai kite u lao faka atua.—Efese 6:1-4; Tagata tanaki 12:1; Taagalea 1:10-19.
Ako Fakatahi Te Tohi-Tapu
23. Kotea te lelei ka mau anai ete u famili ite ako fakatahi ote Tohi-Tapu?
23 Ka ako te Tohi-Tapu ehe tahi ote famili pea mo ina faka aoga tana u akonaki, e tokoni ia kite faufau ote manuia o natou fuli. Kae kapau kote tagata, mote fafine pea mote u tamaliki e natou fai fakatahi te mea aia, e tupu ai leva hanatou fakatahi lelei pea mo feofaofani, o natou tahi fetokoni aki kite tauhi kia Sehova. Koutou faka mahani foki te ako faka tahi ote Tohi-Tapu.—Teutalonome 6:4-9; Soane 17:3.
TE FAAHIGA FAKA TOKATOKA OTE U FAIGATAA FAKA FAMILI
24. He koe e tonu ke fefakamolemole aki te taumatua tana u hala?
24 Maaiala mote u loto fale ae e mauli fiafia, e tautau malaga ai te u fihifihia uhi kote heehaohaoa faka tagata. “Ko tatou fuli, e tou tautau tukiape”, kote ui aia ate Tohi-Tapu (Sake 3:2). Kote taumatua e mole anai na tahi fefaka maua aki kite lelei haohaoa. Kailoa, e na takitahi fefaka molemole aki anai tana u hala. Koia, e mole iai anai he tahi eina amanaki anai kihe mauli faka taumatua haohaoa lelei, koteuhi e mole feala ia kihe u hahai hee haohaoa.
25. E tonu ke faka tokatoka feafeai te u faigataaia faka taumatua ite ofa?
25 Kote tagata pe kote fafine e faiga anai ke aua naa ita tona ohoana, kae mole lava tuumau anai. Ite lakaga leva aia, kotea he faahiga faka tokatoka anai ote u faigataaia? E tuku mai ete Tohi-Tapu te tokoni aeni: “Kote ofa eina uufi he tuuga agahala.” (I Petelo 4:8). Ko tona faka uhiga aeni ko ae eina mau te ofa e mole anai ina faka manatu tuumau te hala o tona ohoana. E ui ete ofa: ‘Kua ke laka hala koe, kae au toe feiapela mo au; koia foki eau faka laka ai i tau hala, pea kia koe, toe fai feiape ki au.’—Taagalea 10:12; 19:11.
26. Ka malaga he u faigataaia, kotea ia ae ka ina faka faigafua anai he faka tokatoka ote faahi aia?
26 Ka faka vilivili te taumatua kite iloi o tana u hala pea mona tuku te toe fai ote u mea aia, e lahi ai te u ke pea mote u mamahi e puli ai. Kote mea ae e tonu kena faiga kiai e kote faka tokatoka ia ote u faigataaia ka mole kohe malo ia ihe u ke. Kapau ko tou ohoana ae e hala. Aga lelei koe pea e faigafua ai te tokalelei. Kapau ko koe ia ae e hala, fai hau fakalelei aki he aga vaivai. “Ke aua naa to te laa ki tou ita.”—Efese 4:26.
27. Kote faka aoga ote u tokoni faka tohi-tapu fea ae ka tokoni anai kite taumatua moo faka tokatoka o tona u faigataaia?
27 Kapau kua ke ohoana, e tonu keke tokaga tafito o “mole gata aki pe kia koe ki tau u mea a koe, kae, kia koe, mote u mea, a ihi”. (Filipe 2:4.) “Ke koutou kofui foki (. . .) ia te manava ofa, pea mote aga lelei, te manatu aga vaivai, te aga malu pea mote kataki fualoa. Koutou haga fekataki akipe ia koutou pea mo fefaka molemole akipe ia koutou aki he loto lelei, mo kapau eiai he tahi eina kovi ia he mea ahe tahi. O hagepe ko tona faka molemole aki he loto lelei e Sehova kia koutou, koutou toe fai feiape, mo koutou. Kae, aki te atu mea fuli aia, ke koutou kofui ia te ofa, he kohe noo lelei haohaoa ia moo faka tahii.”—Kolose 3:12-14.
28. a) Kote mavete e kohe puleaki lelei koa aia kite u faigataaia faka taumatua? b) I tona ui mai ete Tohi-Tapu, kote tupuagape e tahi fea ote mavete eina faka gafua te toe ohoana?
28 E tokolahi te u taumatua, ae e mole natou tuku ke taki natou ete Folafola ate Atua moo faka tokatoka o natou u faigataaia, e natou mavete. I tona ui mai ete Atua, kote mavete e kohe puleaki koa aia moo faka tokatoka ote u faigataaia? Kailoa (Malaki 2:15, 16). Nee ko tana faka tuutuu kote ohoana ke tuu ia ite mauli katoa (Loma 7:2). Kote Tohi-Tapu eina faka gafuape te mavete pea mote toe ohoana akipe te hala aeni e tahi: te folonikasio. Ite faahi leva aia, ko ae ite taumatua nee mole hala e tonu keina vakai pee fia mavete pee kailoa.—Mateo 5:32.
29. a) Kapau ko tou ohoana e mole kau mo koe kite tauhi faka kilisitiano, kotea te mea e tonu keke fai? b) Kotea he u fua e lagi fealape anai keke mau?
29 Kaea la mo kapau e faka fisi tou ohoana kite ako ote Folafola ate Atua mo koe pee faka feagai ia ki tau gaue faka kilisitiano? Maaia mote faahi aia, e tokoni atu kia koe ete Tohi-Tapu keke nonofo mo ia ke aua naa ke faka kaukau kihe mavete. Faigai e koe ke lelei te mauli i tou loto fale i hau faka aoga te u manatu faka tohi-tapu. Aki te temi, e lagi feala ape anai ke maliu mai tou ohoana aki tau aga lelei (I Kolonito 7:10-16; I Petelo 3:1, 2). I fiafia leva kake mau anai mo kapau aki tau faa kataki pea mo tou ofa, eke mau te fakapale aia!
30. He koe ia e mauhiga aupito kite u matua te fakaha ohe faifaitaki lelei kite u tamaliki?
30 Kote fanau e kohe tupuaga ia ohe lahi ote u faigataaia faka famili. Kotea te mea e tonu ke fai moka e feia? Uluakipe mua, u matua, ke koutou foaki he faifaitaki lelei. Kote tamaliki e lahi age tanatou faifaitaki te u mea ae e fai i haa natou mulimuli kite u palalau. Ka mole alu tahi te u mea ae e fai pea mote u palalau, e natou tokagai atu aipe. Koia, kapau e koutou loto ke aga faka kilisitiano a kotou fanau, fakaha e koutou he faifaitaki lelei aki takotou aga.—Loma 2:21, 22.
31. a) Kotea te tupuaga tafito ae e tonu ke fakalogo ai te tamaliki ki anatou u matua? b) E feala feafeai hau fakaha kihe tamasii kua lahi osi ia te faka poto ae ote fakalogo kite lao faka atua ae eina tapui te folonikasio?
31 Faka kaukau pea mo au tamaliki; e mole tonu ke gata akipe te ui age kia natou: ‘E mole au loto keke fai te folonikasio, hee kovi aupito.’ E tonu ke natou iloi kote mea aia e koviia e Sehova (Efese 5:3-5; I Tesalonika 4:3-7). E tonu foki ke natou toe iloi te tupuaga ae ote tonu ke tou fakalogo kite u lao faka atua. O hagela, e feala keke faka tokagai age kite tamasii ae kua lahi osi iate tuputupu faka ofoofo ate tamasii ae nee tupu ite fakatahi ote spermatozoïde ae e hau mai te tagata pea mote ovule ae e fai ete fafine, pea kita fehui age kiai: ‘E mole koala ke tui koe ko Ia ae nee ina faka fealagia te milakulo ote tupu koia tokotahipe eina iloi lelei age ia pee tonu ke feafeai te faahiga faka aoga ote u koga ae ote faka tupu tamaliki?’ (Pesalemo 139:13-17). Peeke toe fenei age: ‘Eke manatu koala koe ko totatou Tupuaga eina fai anai he lao moo pupunu kia tatou te u fiafia ote mauli? Kote manuia e mole koala hoki mau ia maite fakalogo ae ki tana u lao?’
32. a) Kotea anai hau faahiga aga mo kapau kote tonu o tau tamasii e mole tatau ia mote tonu ate Atua? b) Kotea he faahiga tokoni kite tamasii ke sio kite poto ote u akonaki ate Tohi-Tapu?
32 Kote u tai fehui aia e feala ai ke faka kaukau ai tau tamasii kite u lao faka atua ae o uhiga mote aga ae e lelei ite felavei faka sino. Tuku ia ia ke palalau. Kapau ko tona tonu e mole koia ae eke loto kiai, aua naake ita. Manatui e koe ko tona taiake e kua fakatafa lahi ia mai te u akonaki ae e tonu ote Tohi-Tapu; fakaha foki kiai kote aga ia ae ote temi aeni e mole ha aki mai ai te poto. Kae aoga, laulau age kiai he u mea totonu nee hoko uhi kote aga ae e kovi ite felavei faka sino, kote tupu ohe u tamaliki kaihaa, te mau ohe u mahaki faka matakiloto, pea mo ihi atu mea. Eke tokoni anai kiai aki te u faahiga mea aia ke sio kite poto ote u akonaki faka tohi-tapu.
33. E tokoni feafeai anai kia tatou iate falala faka tohi-tapu ae kihe mauli heegata ite palatiso kelekele moo faufau ohe mauli faka famili fimalie ?
33 Kote amanaki kihe mauli o heegata ite palatiso kelekele e tokoni anai kia tatou ke lava lelei totatou mauli faka famili. Kotea tona tupuaga? Koteuhi eina ekenaki anai tatou ke tou fai fuli te mea ae e tou lavai moo kamata aki atu nei te mauli ae e tou amanaki anai ke tou mau ki amuli. Koia e tou mulimuli foki anai kite u faka totonu a Sehova. E kotea anai tona fua? E hili anai ete Atua ki totatou manuia ae ite temi aeni ia te amanaki kite mauli heegata pea mote manuia haohaoa lelei.—Taagalea 3:11-18.