Koutou Haga Tuputupu ʼi Te ʼAtamai Mālama

“Hilifaki ki takotou tui (...) te ʼatamai mālama.” — 2 Petelo 1:5.

1, 2. a) Koteā te meʼa neʼe feala ke tou ako ʼi takotou sio ki te lagi (Loma 1:20)? b) Neʼe tuputupu moʼoni koa te ʼatamai mālama ʼo te tagata?

KOTEĀ te meʼa neʼe feala ke koutou ako ʼi hakotou hū ki tuʼa ʼi he afiafi fakapōʼuli mo koutou sio ki te tapa gigila ʼo te māhina mo te ʼu fetuʼu ʼaē ʼe mole feala hona lau? Neʼe feala ke koutou ako ai he meʼa mai ia Ia ʼaē neʼe ina fakatupu te ʼu meʼa fuli ʼaia. — Pesalemo 19:1-6; 69:34.

² Kapau la neʼe koutou fia hikihiki takotou ʼatamai mālama ʼaia, ʼe koutou hake anai koa ki tokotou fuga fale pea mo koutou sioʼi mai ai? Kailoa. Ko Albert Einstein neʼe ina fakaʼaogaʼi te fakatā feiā moʼo fakahā ko te hahaʼi popoto, ʼi tona fakahagatonu, ʼe mole lahi tanatou ʼatamai mālama ki te ʼatulaulau pea ʼe mahino papau ia ʼe siʼisiʼi tanatou ʼatamai mālama ʼo ʼuhiga mo Ia ʼaē neʼe ina fakatupu te meʼa ʼaiaa. Neʼe tohi fēnei e te tōketā ko Lewis Thomas: “Ko te meʼa fakatalakitupua ʼaē neʼe fakahoko e te kau popoto ʼi te ʼu sēkulō makehe ʼaenī ʼo ʼuhiga mo te ʼu meʼa fakaʼatamai, ko te maʼu ʼaē ko tatou ʼe tou fakapōʼuli ʼaupito; ʼe siʼisiʼi ʼaupito tatatou ʼiloʼi te agaaga ʼo te maʼuli, kae feafeaʼi atu la tatatou mahino ki te faʼahi ʼaia.”

3. ʼI te ʼaluʼaga fea ʼaē ʼe mahino mai ai ko te hikihiki te ʼatamai mālama ʼe ina hikihiki te mamahi?

³ Tatau aipe mo kapau neʼe koutou fakaʼaogaʼi te ʼu taʼu ʼe kei toe ʼo he maʼuli moʼo maʼu ʼo te faʼahiga ʼatamai mālama ʼaia, ʼe feala ke koutou mahino age ki te nounou ʼo te maʼuli pea mo takotou sio lelei age ʼaē ki te fakaʼaogaʼi ʼo te ʼatamai mālama ʼo te tagata ʼe faka tuʼakoi e te ʼuhiga agahala pea mo te “heʼe agatonu” ʼo te mālama ʼaenī. Neʼe fakatokagaʼi e Salomone te faʼahi ʼaia, ʼi tana tohi fēnei: “ ʼI te mahu ʼo te poto ʼe mahu ai te lotomamahi, koia ko ʼaē ʼe ina hikihiki tana ʼatamai mālama ʼe ina hikihiki te mamahi.” (Tagata Tānaki 1:15, 18). ʼIo, ko te kinakina pea mo te lotomamahi ʼe tau fakapipiki foki ki te maʼu ʼo he ʼatamai mālama pea mo he poto ʼe mole hona pikipikiga mo te ʼu fakatuʼutuʼu ʼa te ʼAtua. — Tagata Tānaki 1:13, 14; 12:12; 1 Timoteo 6:20.

4. Ko te faʼahiga ʼatamai mālama fea ʼaē ʼe tonu ke tou fia maʼu?

⁴ ʼE fakatotonu mai koa e te Tohi-Tapu ke ʼaua naʼa tou tokakaga ki te hikihiki ʼo totatou ʼatamai mālama? Neʼe tohi fēnei e te ʼapositolo ko Petelo: “Kailoa, kae koutou tuputupu ʼi te ʼofa ʼe mole hona tau pea mo te ʼatamai mālama ʼo ʼuhiga mo totatou ʼAliki pea mo Fakamaʼuli ko Sesu Kilisito. ʼA ia te kolōlia ʼi te temi nei ʼo aʼu ki te ʼaho ʼe mole ʼi ai hona gataʼaga.” (2 Petelo 3:18). ʼE feala pea ʼe tonu ke tou tali te fakaloto mālohi ʼaia ʼaē ʼe faka ʼuhiga kia tatou, ke uga tatou ke tou tuputupu ʼi te ʼatamai mālama. Kae ko te faʼahiga ʼatamai mālama fea koa? ʼE feafeaʼi he fealagia ke tou hikihiki ʼi te faʼahi ʼaia? Pea ʼe tou lolotoga fai moʼoni feiā koa?

5, 6. Neʼe feafeaʼi te fakahāhā e Petelo te ʼaoga ʼaē ke tou maʼu te ʼatamai mālama?

⁵ Ko te hikihiki ʼi te ʼatamai mālama totonu ki te Tupuʼaga ʼo te ʼatulaulau pea mo Sesu neʼe ko te manatu tāfito ʼaia ʼo te lua tohi ʼa Petelo. ʼI te kamataʼaga ʼo tana tohi, ʼe ina ʼui fēnei: “Ko te ʼofa ʼaē ʼe mole hona tau pea mo te tokalelei ke hikihiki ʼi te ʼatamai mālama totonu ʼa te ʼAtua pea mo Sesu totatou ʼAliki, koteʼuhi ko tona mālohi fakaʼatua neʼe ina foaki fakalelei mai te ʼu meʼa fuli ʼo ʼuhiga mo te maʼuli pea mo te aga faka lotu, ʼaki te ʼatamai mālama totonu ʼo ia ʼaē neʼe ina pāui tatou ʼaki te kolōlia pea mo te vilitute.” (2 Petelo 1:2, 3). Koia ʼe ina fakapipiki te maʼu ʼo te ʼofa heʼe tau mo te tokalelei ki te maʼu ʼo te ʼatamai mālama ʼo te ʼAtua pea mo tona ʼAlo. Ko he faʼahi ia ʼe tonu, koteʼuhi ko te Tupuʼaga, ia Sehova, ko te puani tāfito ʼo te ʼatamai mālama moʼoni. Ko ʼaē ʼe manavasiʼi ki te ʼAtua ʼe feala ke fakasiosio ki te ʼu meʼa ʼaki te fakamālama tonu pea ʼe feala ke kaku ki te ʼu ikuʼaga tonu. — Tāʼaga Lea 1:7.

⁶ Koia neʼe fēnei te uga ʼa Petelo: “Hilifaki ki takotou tui te vilitute, ki takotou vilitute te ʼatamai mālama, ki takotou ʼatamai mālama te loto lolomi, ki takotou loto lolomi te faʼa kātaki, ki takotou faʼa kātaki te aga faka lotu, ki takotou aga faka lotu te agalelei fakatautehina, ki takotou agalelei fakatautehina te ʼofa. Koteʼuhi kapau ko te ʼu meʼa ʼaia ʼe maʼu ia koutou pea ʼe mahu ai, ʼe nātou tāʼofi anai koutou mai te liliu ʼo mole kei gaūgaūe peʼe paʼa ʼo ʼuhiga mo te ʼatamai mālama totonu ʼo totatou ʼAliki ko Sesu Kilisito.” (2 Petelo 1:5-8)b. ʼI te kapite ʼe hoa mai kiai, ʼe tou lau ko te maʼu ʼo te ʼatamai mālama ʼe ina tokoniʼi te hahaʼi ke nātou hāo mai te ʼu meʼa ʼuli ʼo te malamanei (2 Petelo 2:20). Neʼe fakahā fakalelei e Petelo ko nātou ʼaē ʼe nātou liliu ko te kau kilisitiano ʼe ʼaoga kia nātou te ʼatamai mālama, ohage pe ko nātou ʼaē ʼe lolotoga tauhi kia Sehova. ʼE koutou kau koa ʼi te faʼahiga hahaʼi ʼaia?

Koutou ako, koutou ako liuliuga, koutou fakaʼaogaʼi

7. Ko te ʼu faʼahi fea ʼaē neʼe maʼu e te tokolahi te ʼatamai mālama totonu ʼo te ʼu moʼoni tāfito faka tohi-tapu?

⁷ E lagi ʼe koutou ako te Tohi-Tapu mo te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova koteʼuhi ʼe mahino kia koutou te moʼoni ʼi tanatou logo. Tuʼa tahi ʼi te vāhaʼa, lolotoga he hola e tahi peʼe fakalogo pe ki te ʼāteaina, ʼe koutou fakasiosio he manatu faka tohi-tapu ʼo koutou fakaʼaogaʼi he tohi ohage ko te tohi E Feala Keke Mauli O Heegata Ite Palatiso Ite Kele. Ko he meʼa lelei! Tokolahi neʼe ʼi ai tanatou ako feiā mo te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova kua nātou maʼu te ʼatamai mālama totonu. Kae, e feafeaʼi he fealagia ke koutou hikihiki takotou ako takitokotahi? Koʼeni te ʼu faʼahiga fakatuʼutuʼuc.

8. ʼI te teuteu ʼo he ako, koteā te meʼa ʼe feala ke fai e ia ʼaē ʼe ako ke hikihiki ki muʼa tana ako?

⁸ ʼI muʼa ʼo takotou teuteu takotou ako, koutou vakavakaʼi te meʼa ʼaē ka koutou akoʼi. Ko te meʼa ʼaia ʼe faka ʼuhiga ʼaki ʼo he vakavakaʼi te kupu tāfito ʼo te kapite, te puani ʼaē ʼe lagolago ki te kapite, pea mo te ʼu paki ʼe fakaʼaogaʼi moʼo fakatātā te faʼahi ʼaia. Koia, ka koutou lau he palakalafe peʼe ko he koga ʼo te tohi, koutou kumi te manatu tāfito pea mo te ʼu fakamoʼoni faka tohi-tapu, pea koutou fakaʼasi te ʼu puani ʼaia, ʼo koutou fakaʼiloga kehe. Moʼo vakaʼi peʼe neʼe koutou tāʼofi te ʼu moʼoni ʼaē neʼe koutou vakaʼi, koutou ʼahiʼahi tali ki te ʼu fehuʼi ʼi te ʼu palakalafe kehekehe. ʼI takotou fai feiā, koutou faiga ʼo faʼufaʼu takotou ʼu tali ʼaki pe takotou ʼu faʼahiga palalau. ʼOsi leva ʼaia, koutou toe vakaʼi te meʼa ʼaē neʼe koutou ako, koutou faigaʼi te toe fakamanatu ʼo te ʼu puani tāfito pea mo te ʼu fakamoʼoni ʼaē ʼe lagolago kiai.

9. ʼE feafeaʼi anai he tokoni ʼo te fakaʼaogaʼi ʼo te ʼu puani ʼo ʼuhiga mo te ako kia ia ʼaē ʼe ako?

⁹ ʼE feala pe ke koutou ʼamanaki ki he ʼatamai mālama age mo kapau ʼe koutou fakaʼaogaʼi te ʼu puani ʼaia. Koteā tona tupuʼaga? Ko tona tupuʼaga e tahi heʼe koutou aʼu anai ki te talanoa tāfito ʼaki he holi mālohi ke koutou ako he ʼu meʼa, ʼaki takotou teuteuʼi lelei te meʼa ʼaē ka koutou akoʼi. ʼAki hakotou sio mamaʼo atu pea mo he kumi ʼo te ʼu puani tāfito pea mo te ʼu fakahaʼuhaʼu ʼo te ʼu manatu, ʼe koutou sisio anai ki he fakapipiki ʼo te ʼu kiʼi fakamatala ki te kupu tāfito peʼe ko te ʼu palalau fakaʼosi. Ko he toe vakaʼi fakaʼosi ʼe tokoni anai kia koutou ke koutou manatuʼi te meʼa ʼaē neʼe koutou ako. Koteā te meʼa ʼe tokoni anai kia koutou ki ʼamuli, lolotoga takotou ako faka tohi-tapu?

10. a) He koʼe koa ko te lau liuliuga ʼo te ʼu meʼa peʼe ko he logo foʼou ʼe mole hona ʼuhiga? b) Koteā te meʼa ʼe fakapipiki ki te “fakamanatu ʼi te ʼu lakaga kua fakatuʼutuʼu”? c) Neʼe fua lelei koa ki te ʼu foha ʼo Iselaele te lau liuliuga?

¹⁰ Ko te kau popoto ʼi te faʼahi ʼo te ako ʼe nātou ʼiloʼi te maʼuhiga ʼo te lau liuliuga ʼi tona lakaga tonu pea mo tona fai ʼaki hona fakatuʼutuʼu. ʼE mole ko he hoko lau pe ʼo he ʼu kupuʼi palalau, lagi ohage ko takotou faiga ʼaē ʼi te faleako ke koutou maʼu loto te ʼu higoa, te ʼu faʼahiga meʼa pe, peʼe ko he manatu. Neʼe koutou fakatokagaʼi koa neʼe galo vave ia koutou te meʼa ʼaē neʼe koutou akoʼi, ʼo feiā aipe mo tana puli vave ʼi tokotou ʼatamai? Koteā tona tupuʼaga? Ko te hoko lau ʼo he kupuʼi palalau foʼou peʼe ko he faʼahiga meʼa pe, ʼe feala ke fakahohaʼa, pea ko tona fua ʼe ʼiloga faka temi pe. Koteā te meʼa ʼe feala ke ina fetogi te meʼa ʼaia? Ko takotou loto moʼoni ke koutou ako. Ko te tahi tokoni, ko te lau liuliuga te meʼa ʼaē neʼe koutou ako ʼo koutou lau fakapotopoto. ʼOsi pe te ʼu minuta ʼi takotou akoʼi he puani, ʼi muʼa ʼi hana puli ʼi tokotou ʼatamai, koutou faigaʼi ke koutou toe vakaʼi fakaʼatamai te meʼa ʼaē neʼe kua koutou akoʼi. Ko te meʼa ʼaia ʼe higoaʼi ko te “fakamanatu ʼi te ʼu lakaga kua fakatuʼutuʼu”. ʼAki he toe fakamanatu te ʼu meʼa ʼaē neʼe kua taupau, ʼe koutou fakaloaloaga atu tona temi ʼaē ʼe maʼu ai. ʼI Iselaele, ko te ʼu tāmai neʼe tonu ke nātou fakahū te ʼu folafola ʼa te ʼAtua ki ʼonatou ʼu foha (Teutalonome 6:6, 7). Ko te “fakahū” ʼe faka ʼuhiga ki te ako ʼo fai liuliuga. ʼE ʼiloga ia, tokolahi ʼi te ʼu tāmai ʼaia neʼe nātou ʼuluaki fakahā te ʼu lao ki ʼonatou ʼu foha; hili ʼaia pea neʼe nātou faka liuliuga te meʼa ʼaē ʼe nātou talanoa kiai; pea ʼosi ʼaia pea neʼe nātou fakafehuʼi ʼonatou ʼu foha ʼo ʼuhiga mo te meʼa ʼaē neʼe nātou ako.

11. Koteā te meʼa ʼe feala ke fai lolotoga ʼo he ako faka tohi-tapu moʼo hikihiki ʼo te ako?

¹¹ Kapau ʼe koutou ako te Tohi-Tapu mo he Fakamoʼoni, ʼe feala ke tokoni atu kia koutou ʼaki he fai hoholo ʼo he ʼu fakamanatu lolotoga te temi ako. ʼE mole ko he meʼa fakatamaliki ia. Ko he faʼahiga ako ʼe ina hikihiki takotou ako, koia koutou kau ʼaki he loto fiafia ki te ʼu fakamanatu ʼaia ʼe tau fai. Pea, ʼi te ʼosi ʼo te ako, koutou fai he fakamanatu fakaʼosi ʼo koutou tali fakaʼatamai. ʼAki takotou faʼahiga palalau, ʼe feala pe ke koutou fakamahino te ʼu puani ohage pe ʼe koutou fai he ako ʼo he tahi (1 Petelo 3:15). Ko te meʼa ʼaia ʼe ina fakaliliu anai te meʼa ʼaē neʼe koutou ako ʼo tuʼu fualoa ʼi tokotou ʼatamai. — Vakaʼi ia Pesalemo 119:1, 2, 125; 2 Petelo 3:1.

12. Koteā te meʼa ʼe feala ke fai e he tahi ʼe ako moʼo hikihiki ʼo tana maʼu fakaʼatamai?

¹² Ko te tahi meʼa ʼaoga anai kia koutou, ʼi he ʼaho e tahi peʼe lua, ʼe ko te fakamatala te meʼa ʼaē neʼe koutou ako ki he tahi age, peʼe ko he kaugā ako, peʼe ko he kaugā gāue, peʼe ko he tahi ʼo te vāhaʼa fale. ʼE feala ke koutou fakahā te faʼahi ʼaia pea mo koutou tala age ʼe koutou fia vakaʼi peʼe kei koutou manatuʼi te puani tāfito peʼe ko te ʼu vaega mai te Tohi-Tapu ʼaē ʼe nātou lagolago te faʼahi ʼaia. ʼE feala ai ke koutou fakaʼala te fia logo ʼa he tahi. Tatau aipe peʼe mole hoko te faʼahi ʼaia, ko te fakamatala faka liuliuga te meʼa foʼou ʼaia hili te ʼaho e tahi peʼe lua ʼe ina toe fakamaʼu anai ki tokotou ʼatamai. Koia ʼe koutou ako moʼoni anai he meʼa, ʼo koutou fai te meʼa ʼaē ʼe fakaloto mālohiʼi e te tohi ʼo 2 Petelo 3:18.

Ko te ako fakamalotoloto

13, 14. He koʼe koa ʼe tonu ke tou fia fakalaka ʼi te maʼu pe ʼaē ʼo te logo pea mo tona manatuʼi?

¹³ Ko te ako ʼe mole gata ʼaki pe ʼo he ʼiloʼi peʼe ʼo he fealagia ke toe fakamanatuʼi he meʼa peʼe ko he logo. Ko te hahaʼi lotu ʼo te temi ʼo Sesu neʼe nātou fai feiā (Mateo 6:5-7). Kae neʼe feafeaʼi koa te lave ʼo te logo kia nātou? Neʼe nātou fakatupu koa he ʼu fua faitotonu? Meʼa faigataʼa foki (Mateo 7:15-17; Luka 3:7, 8). ʼI te ʼu tupuʼaga ʼo te faigataʼaʼia, ko te ʼatamai mālama neʼe mole ʼulu pea mo lave ki ʼonatou ʼu loto ke tupu ʼaki ai he ʼu fua lelei.

¹⁴ ʼI te fakamatala ʼa Petelo, ʼe mole tonu ke feiā te kau kilisitiano ʼo te temi ʼaē pea mo te temi nei. ʼE ina fakaloto mālohiʼi tatou ke tou hilifaki ki tatatou tui te ʼatamai mālama ʼaē ʼe tokoni anai kia tatou ke tou fakamamaʼo mai te nofo noa pea mo te mole fakatupu ʼo he fua (2 Petelo 1:5, 8). Ke hoko moʼoni te meʼa ʼaia kia tatou, ʼe tonu ke tou fia tuputupu ʼi te ʼatamai mālama ʼaia pea mo fia fai ke lave loloto ia tatou, ke lave ʼi totatou ʼuhiga ʼi loto. ʼE feala pe ke tōtō te faʼahi ʼaia.

15. Koteā te fihifihia neʼe tuputupu mo ʼihi kilisitiano Hepeleo?

¹⁵ ʼI te temi ʼo Paulo, ko te kau kilisitiano Hepeleo neʼe ʼi ai tonatou fihifihia ʼi te faʼahi ʼaia. ʼI tonatou ʼuhiga Sutea, neʼe ʼi ai tanatou ʼatamai mālama ʼo ʼuhiga mo te Tohi-Tapu. Neʼe nātou mahino kia Sehova pea mo ʼana ʼu fakatuʼutuʼu. Ki muli age neʼe nātou hilifaki mai kiai te ʼatamai mālama ʼo ʼuhiga mo te Mesia, ʼo nātou faka tui kia te ia, pea mo nātou papitema ʼi tonatou ʼuhiga kilisitiano (Gāue 2:22, 37-41; 8:26-36). Hili te ʼu māhina pea mo te ʼu taʼu, neʼe tonu ke nātou kau ki te ʼu fono. Neʼe feala ke nātou kau ai ki te lau ʼo te Tohi-Tapu pea mo te fai ʼo he fakamatala kiai. Kae, ko ʼihi neʼe mole nātou tuputupu ʼi te ʼatamai mālama. Neʼe tohi fēnei e Paulo: “Talu mai fualoa, kua tonu ke koutou fai akonaki, kae kei ʼaoga pe ke toe akoʼi koutou e hina tahi mai te kamataʼaga mai ʼo te ʼu akonaki ʼuluaki ʼo te ʼu folafola taputapu ʼa te ʼAtua; koia kua toe ʼaoga kia koutou te huʼa pipi, ʼe mole ko he meʼa kai mālohi ia.” (Hepeleo 5:12). Neʼe feafeaʼi ʼo te fealagia ke hoko te faʼahi ʼaia? ʼE feala koa ke toe hoko te meʼa ʼaia kia tatou?

16. Koteā te permafrost, pea ʼe feafeaʼi tana lave ki te ʼu ʼakau?

¹⁶ Moʼo fakatā te meʼa ʼaia, koutou fakatokagaʼi te permafrost, ko te kele ʼe ʼaisiʼia tuʼumaʼu ʼi te ʼu potu taupotu ʼo te kele pea ko ʼihi koga meʼa ko te fuafua ʼo te mokomoko ʼe mālalo age ʼi te selo. Ko te kele, mo te maka, pea mo te vai ʼi te lalo kele ʼe ʼaisi ʼaia ʼo fefeka, pea ko tona mātolu ʼe tautau kaku ki te meta e 900. ʼI te temi vela, ko te mamāo ʼo te ʼaisi ʼe feala pe ke hoko ʼi te faʼahi kele ʼaē ʼe tafa ki ʼoluga (ʼe fakahigoaʼi ko te faʼahi ʼaē ʼe gaūgaūe). Kae, ko te kiʼi faʼahi kele mānifi ʼaia kua ʼaisi ʼe pelapela tuʼumaʼu, koteʼuhi ko te māhūhū ʼe mole feala ke hū ki te kele ʼaisi ʼaē ʼi lalo. Ko te ʼu ʼakau ʼaē ʼe maʼuʼuli ʼi te lauʼi kele mānifi ʼaia ʼe tau liliki peʼe leka leva ia; ko ʼonatou ʼu aka ʼe mole feala ke nātou hū ki te permafrost. ʼE feala pe ke koutou feʼekeʼaki peʼe ‘koteā te ʼuhiga ʼo te permafrost pea mo taku tuputupu ʼi te ʼatamai mālama ʼo te moʼoni faka tohi-tapu’?

17, 18. E feafeaʼi ʼo he fakaʼaogaʼi te permafrost pea mo tona faʼahi kele gaūgaūe moʼo fakatā ʼaki te meʼa ʼaē neʼe tuputupu ʼi ʼihi kilisitiano Hepeleo?

¹⁷ Ko te permafrost ʼe ina fakatā lelei te ʼaluʼaga ʼo he fealagia fakaʼatamai ʼa he tahi ʼe mole faiga fakamalotoloto ki te toʼo ʼo te ʼatamai mālama totonu, pea mo ina fakamanatu, pea mo fakaʼaogaʼi (Vakaʼi ia Mateo 13:5, 20, 21). Lagi ko te tagata ʼaia peʼe ko te fafine ʼaia ʼe ina maʼu te fealagia fakaʼatamai moʼo ako he tuʼuga meʼa, ʼo kau ai mo te moʼoni ʼa te Tohi-Tapu. Neʼe ina ako te “ ʼu akonaki ʼuluaki ʼo te ʼu folafola taputapu ʼo te ʼAtua” pea lagi neʼe tau mo te papitema, ohage pe ko tona fai e te kau kilisitiano Hepeleo ʼaia. Kae, lagi neʼe mole “laka fakavilivili ki te fakapotopoto”, ki te ʼu meʼa ʼaē ʼe laka ia ʼi “te akonaki ʼuluaki ʼo ʼuhiga mo Kilisito”. — Hepeleo 5:12; 6:1.

¹⁸ Koutou manatuʼi ʼihi ʼi te kau kilisitiano ʼi te ʼu fono ʼo te temi ʼaē. Neʼe nātou kau ai pea mo nātou ʼalaʼala, kae neʼe pipiki koa tonatou ʼatamai ki te ako? Neʼe nātou tuputupu fakamalotoloto koa pea mo fakapotopoto ʼi te ʼatamai mālama? ʼE mahalo pe ʼe kailoa. Kia nātou ʼaē ʼe mole fakapotopoto, ko he faʼahiga pipiki ki te fono ʼe hoko ʼi te faʼahi kele mānifi ʼaē ʼe gaūgaūe, kae ko te faʼahi ia ʼaē neʼe tafa ki lalo neʼe ʼaisi ʼaupito ia. Ko te ʼu aka ʼo te ʼu moʼoni ʼaē ʼe mālohi age peʼe faigataʼa age neʼe mole feala honatou hū ki te potu ʼo te ʼatamai ʼaē ʼe ʼaisi tuʼumaʼu. — Vakaʼi ia Isaia 40:24.

19. Ko te ʼu faʼahi fea ʼaē ko he kilisitiano faiva ʼi te temi nei ʼe feala ke liliu ohage ko te kau kilisitiano Hepeleo?

¹⁹ ʼE feala pe ke toe feiā mo he kilisitiano ʼi te temi nei. ʼI tana kau ʼaē ʼi te ʼu fono, ʼe feala ke mole ina fakaʼaogaʼi te ʼu fealagia ʼaia moʼo tuputupu ʼi te ʼatamai mālama. Koteā te faka ʼuhiga ʼo te faiga fakamalotoloto ʼi te ʼu fono? Ki he tahi ʼe foʼofoʼou peʼe tūpulaga ko te lotolelei ʼaē ke ina lau he vaega faka tohi-tapu peʼe ke ina fai hana tali ʼaki te ʼu kupuʼi palalau ʼo te palakalafe ʼe feala pe ko he toe faiga, ʼo fakaʼiloga ʼaki he gāueʼi fakalelei pea mo fakaʼaluʼalu lelei ʼo tona faiva. Kae neʼe fakahā e Paulo ko ʼihi, ʼaki te temi ʼi tanatou liliu ko te kau kilisitiano, neʼe tonu ke nātou haʼele ki muʼa ʼo fakalaka ʼi tanatou tuʼulaga ʼuluaki ʼi te kau ki te ʼu fono mo kapau ʼe nātou loloto ke nātou haga tuputupu ʼi te ʼatamai mālama. — Hepeleo 5:14.

20. Koteā te vakaʼi ʼo tatou takitokotahi ʼe tonu ke tou fai?

²⁰ Kapau ko he kilisitiano kua fualoa ʼi te moʼoni neʼe mole pe tuputupu ia ʼo fakalaka ʼi tana pe lau he vaega faka tohi-tapu peʼe ina fai hana tali neʼe ina toʼo mai te palakalafe, ko tana kau ʼaē ʼi te fono ʼe hage ia neʼe haʼu mai te “faʼahi ʼaē gaūgaūe” ʼo tona ʼatamai. ʼE feala pe ke hoholo atu te ʼu fono mo te tuku ʼaisi pe ʼo te ʼu potu loloto ʼo tana fakakaukau, moʼo hoko atu tatatou fakatātā ʼaē ki te permafrost. ʼE tonu ke tou fai fehuʼi kia tatou totonu: ‘ ʼE ko taku ala koa ʼaia? Neʼe ʼau tuku koa he faʼahiga faʼahi ʼaisi fakaʼatamai ke hū kia ʼau?’ Tatau aipe peʼe mole tou logo fīmālie ʼi tatatou ʼu tali fakahagatonu, ʼe feala pe ke tou kamata nei te ʼu laka ʼaē ki te tuputupu ʼi te ʼatamai mālama.

21. Ko te puani fea ʼaē neʼe vakaʼi ʼi muʼa atu ʼe feala ke koutou fakaʼaogaʼi ʼi takotou teuteuʼi takotou ʼu fono peʼe ko takotou kau ʼi ai?

²¹ ʼE feala ke tou fai takitokotahi te ʼu fakatuʼutuʼu ʼaē ʼi te palakalafe 8. ʼO mole lauʼia ia te temi ʼaē ʼo totatou fakatahi mo te kokelekasio, ʼe feala ke tou fakatotonu ke tou laka fakavilivili ki te fakapotopoto pea mo te ʼatamai mālama lahi. Kia ʼihi, ʼe faka ʼuhiga anai ko he teuteu fakalelei ki te ʼu fono, mahalo pe ko he toe fakaʼala te ʼu agamāhani ʼaē neʼe nātou muliʼi kua hili kiai te ʼu taʼu ʼaē kae neʼe siʼaki mamalie. ʼI te temi ʼaē ʼe koutou teuteuʼi ai, koutou faiga ke koutou ʼiloʼi peʼe koteā te ʼu puani tāfito pea mo mahino ki te ʼu vaega faka tohi-tapu ʼaē mole koutou māhani kiai, ʼaē ʼe fakaʼaogaʼi moʼo fakaʼaluʼalu ʼo te ʼu manatu. Koutou kumi he faʼahiga ʼaluʼaga foʼou ʼi te faʼahi ʼaia ʼe ako. ʼO toe feiā aipe, koutou faigaʼi te faka ʼuhiga kia koutou te ʼu fakatuʼutuʼu ʼaē ʼi te ʼu palakalafe 10 pea mo te 11. Koutou faiga fakamalotoloto ke koutou ʼalaʼala, ohage ko he taupau te māfana ʼo tokotou ʼatamai. Ko te meʼa ʼaia ʼe ina tauʼi anai te holi ʼo te “permafrost” ke tuʼu; ko te faiga ʼaia ʼaki te mahino ʼe ina toʼo anai te ʼaluʼaga “ ʼaisi” fuli ʼaē lagi neʼe kua tuputupu. — Tāʼaga Lea 8:12, 32-34.

Ko te ʼatamai mālama, ko he tokoni ki te maʼu ʼo he ʼu fua

22. ʼE feafeaʼi anai he fua lelei kia tatou mo kapau ʼe tou gāue ki te hikihiki ʼo totatou ʼatamai mālama?

²² ʼE feafeaʼi anai he fua lelei kia tatou takitokotahi mo kapau ʼe tou gāue ki te fakatuʼutuʼu ʼaia ko te tuputupu ʼi te ʼofa ʼe mole hona tau pea mo te ʼatamai mālama ki totatou ʼAliki pea mo Fakamaʼuli ko Sesu Kilisito? ʼAki tatatou ʼu faiga fakamalotoloto ke haga ʼalaʼala aipe totatou ʼu mālohi fakaʼatamai, ke nonofo teuteu ki te fakahū ʼo te ʼatamai mālama, ko te ʼu pulapula ʼo te ʼu moʼoni foʼou pea mo faigataʼa age ʼe nātou tauʼaka loloto anai, pea ko tatatou mahino ʼe hikihiki anai pea mo tuʼumaʼu anai. ʼE fakatatau anai ki te meʼa ʼaē neʼe ʼui e Sesu ʼi te tahi fakatātā ʼo ʼuhiga mo te ʼu loto (Luka 8:5-12). Ko te ʼu pulapula ʼo te kele lelei ʼe feala ke nātou fakatupu he ʼu aka mālohi ki te ʼu ʼakau ʼaē ʼe maʼu tona ʼu fua. — Mateo 13:8, 23.

23. Koteā te ʼu fua ʼe feala ke hoko mai mokā tou fakaʼaogaʼi te vaega ʼo 2 Petelo 3:18 (Kolose 1:9-12)?

²³ Ko te fakatātā ʼa Sesu e logope ʼe kehe, kae ko te ʼu fua lelei ʼe tatau mo ʼaē neʼe fakapapau e Petelo: “Ki te tupuʼaga tonu ʼaia, ʼaki takotou lagolago ʼaē ʼo fai he ʼu faiga mālohi, hilifaki ki takotou tui te vilitute, ki takotou vilitute te ʼatamai mālama (...). Koteʼuhi kapau ko te ʼu meʼa ʼaia ʼe maʼu ia koutou pea ʼe mahu ai, ʼe nātou tāʼofi anai koutou mai te liliu ʼo mole kei gaūgaūe peʼe paʼa ʼo ʼuhiga mo te ʼatamai mālama totonu ʼo totatou ʼAliki ko Sesu Kilisito.” (2 Petelo 1:5-8). ʼIo, ko totatou tuputupu ʼi te ʼatamai mālama ʼe tokoni anai kia tatou ke tou fua. ʼE tou fakatokagaʼi anai mokā lahi anai te fakahū ʼo te ʼatamai mālama pea ʼe lahi anai mo te fiafia (Tāʼaga Lea 2:2-5). Ko te meʼa ʼaē ʼe koutou ako ʼe nofo teuteu anai mo koutou pea ʼe ʼaoga anai ʼi takotou ako ʼihi ke nātou liliu ko he kau tisipulo. Koia ʼi tona faʼahiga fai ʼaia, ʼe koutou liliu anai ʼo fua pea mo koutou faka kolōlia anai ki te ʼAtua pea mo tona ʼAlo. Neʼe fakaʼosi fēnei e Petelo tana lua tohi: “Koutou tuputupu ʼi te ʼofa ʼe mole hona tau pea mo te ʼatamai mālama ʼo ʼuhiga mo totatou ʼAliki pea mo Fakamaʼuli ko Sesu Kilisito. ʼA ia te kolōlia ʼi te temi nei ʼo aʼu ki te ʼaho ʼe mole ʼi ai hona gataʼaga.” — 2 Petelo 3:18.

[Nota ʼi te lalo pasina]

ʼE kei koutou manatuʼi koa?

◻ He koʼe koa ʼe tonu ke koutou tokakaga ki te hikihiki ʼo takotou ʼatamai mālama?

◻ E feafeaʼi he fealagia ki he tahi ʼe foʼofoʼou he hikihiki ʼo te ʼu lelei ʼe ina maʼu ʼi tana ako?

◻ Koteā te tuʼutāmaki ʼe koutou fia tekeʼi, ohage ko tona fakatā e te permafrost?

◻ He koʼe koa ʼe tonu ke koutou fakatotonu ke hikihiki takotou ʼu fealagia ʼaē ʼo te maʼu he ʼatamai mālama?

[Paki ʼo te pasina 15]

ʼE ʼi ai koa haku faigataʼaʼia ʼaki te ‘permafrost’ fakaʼatamai?