ʼU Mātuʼa Koutou Hāofaki Takotou Fānau!

ʼI TE faleako ʼo Nigéria, ko te taʼahine neʼe ʼiloa ʼi tana ʼu aga heʼeʼaoga, pea neʼe ina leleiʼia te fai tokoni ki tona ʼu kaumeʼa ʼo te faleako ʼo ʼuhiga mo te ʼu felāveʼi fakasino. Ko tana faitoʼo ki te fakatō fatu, neʼe ko te fakafio ʼo te kava mālohi pea mo te pata. Tokolahi ʼi tona ʼu kaumeʼa ako neʼe nātou fakalogo lelei ki tana ʼu fakamatala, ʼaē neʼe ina lau ʼi te ʼu tohi ʼaē ʼe fakahā ai te ʼu felāveʼi fakasino heʼeʼaoga. Neʼe kamata ʼahiʼahi e ʼihi te ʼu felāveʼi fakasino, pea neʼe faitama ai te taʼahine. Moʼo fakatō tona fatu, neʼe ina ʼinu te fiofio ʼo te kava pea mo te pata. Hili ni ʼu hola, pea neʼe kamata lua toto. Ko te ʼu ʼaho ki muli age, neʼe mate ʼi te lopitali.

ʼI te mālama ʼo te temi ʼaenī, ʼe tokolahi te kau tūpulaga ʼe nātou palalau tuʼumaʼu ʼo ʼuhiga mo te ʼu felāveʼi fakasino, pea ʼe ʼi ai tona ʼu fua kovi kia nātou ʼaē ʼe nātou fakalogo ki te ʼu fakamatala ʼaia pea mo tui kiai. Ko ai koa ʼaē ʼe tonu ke haga ki ai te kau tūpulaga ke nātou maʼu ai te ʼatamai mālama totonu, ʼaē ka ina hāofaki nātou? ʼE ko he meʼa lelei mokā feala ke nātou falala ki tanatou ʼu mātuʼa ʼaē ʼe pipiki ki te ʼAtua, ʼaē ʼe ko tonatou maʼua ke nātou taupau tanatou fānau “ ʼi te akonaki pea mo te manatu ʼa Sehova.”​—Efesi 6:4.

Te Manatu ʼi Afelika Ki Te Ako ʼo ʼUhiga Mo Te ʼu Felāveʼi Fakasino

ʼI te malamanei, tokolahi te ʼu mātuʼa ʼe nātou manatu ʼe ko he meʼa faigataʼa te fai palalau mo tanatou ʼu fānau ki te faʼahi ʼo te ʼu felāveʼi fakasino. ʼE moʼoni tāfito te faʼahi ʼaia ʼi Afelika. Neʼe ʼui fēnei e te tāmai, ko Donald, ʼi te fenua ʼo Sierra Leone: “ ʼE mole mātou palalau ki te faʼahi ʼaia. ʼI te agaʼi fenua ʼo te kau Afelika, ʼe mole tonu ke mātou fai te faʼahi ʼaia.” Neʼe ʼui fēnei e te fafine Nigéria ʼe higoa ko Confident: “ ʼI te manatu ʼo taku ʼu mātuʼa, ʼe mole tonu ke mātou palalau fakahāhā ki te ʼu felāveʼi fakasino; ʼe tapu.”

ʼI ʼihi ʼu agaʼi fenua ʼi Afelika, ʼe mole ko he aga fakapoipoi te puʼaki ʼo te ʼu kupu ʼaē ʼe pipiki ki te ʼu felāveʼi fakasino, ohage ko te koga tapu ʼo te tagata, te huʼa vai ʼo te tagata, peʼe ko te menise. Neʼe tapuʼi e te faʼe Kilisitiano ki tana taʼahine ke ʼaua naʼa ina fakaʼaogaʼi te kupu “felāveʼi fakasino,” kae neʼe ina ʼui ki ai ʼe feala ke ina fakaʼaogaʼi te kupu “folonikasio.” Kae ʼe palalau fakahagatonu te Folafola ʼa te ʼAtua, te Tohi-Tapu, ki te ʼu felāveʼi fakasino pea mo te ʼu koga tapu ʼo te tagata pea mo te fafine. (Senesi 17:11; 18:11; 30:16, 17; Levitike 15:2) ʼE mole ina fai te faʼahi ʼaia ke tupu ʼaki ai he ʼita ʼa te hahaʼi ʼo te ʼAtua peʼe ina uga nātou ki te ʼu faʼahi ʼaia, kae ʼe ina fia puipui pea mo akoʼi nātou.​—2 Timoteo 3:​16.

ʼO mole gata pe ki te ʼu tapu ʼaē ʼe fai e te agaʼi fenua, neʼe fakahā fēnei e te tāmai Nigéria te tahi tupuʼaga ʼo te mole palalau ʼa ʼihi ʼu mātuʼa ki te faʼahi ʼaia: “Kapau ʼe ʼau fai palalau mo taku ʼu fānau ki te faʼahi ʼo te ʼu felāveʼi fakasino, pea ʼe feala ke ʼau uga ai nātou ke nātou fai he ʼu felāveʼi fakasino heʼeʼaoga.” Kae ko te ʼu manatu maʼuhiga ʼaē ʼe fakatafito ki te Tohi-Tapu, ʼo ʼuhiga mo te ʼu felāveʼi fakasino, ʼe nātou fakaloto mālohiʼi koa te fānau ke nātou foimo ʼahiʼahiʼi te faʼahi ʼaia? Kailoa. ʼI tona fakahagatonu, kapau ʼe mole mahino lelei te kau tūpulaga ki te faʼahi ʼaia, pea ʼe feala anai ke nātou fai he ʼu aga ʼe mole lelei. ʼE ʼui fēnei e te Tohi-Tapu: “Ko te poto [ʼaē ʼe fakatafito ki te ʼatamai mālama totonu] ʼe ʼaoga moʼo puipui ʼo kita.”​—Tagata Tānaki 7:​12.

ʼI te lea fakatātā ʼa Sesu, ko te tagata poto, ʼi tana ʼiloʼi ʼaē ʼe feala ke hoko mai he ʼu afā, neʼe ina laga ai tona fale ʼi he fuga maka, kae neʼe laga e te tagata vale tona fale ʼi te ʼone, pea neʼe hoko ai te maumau lahi. (Mateo 7:​24-​27) ʼO toe feiā aipe, ko te ʼu mātuʼa Kilisitiano popoto, ʼi tanatou ʼiloʼi ʼaē ʼe hoko anai he ʼu fihifihia ki tanatou ʼu fānau, ohage ko he afā, ʼuhi ko te uga ʼaē ke nātou mulimuli ki te ʼu lekula heʼemaʼa ʼo te mālama ʼo ʼuhiga mo te ʼu felāveʼi fakasino, koia ʼe nātou fakaloto mālohiʼi anai tanatou ʼu fānau ʼaki te ʼatamai mālama totonu pea mo fakamahino kia nātou te ʼu meʼa ʼaē ka tokoni anai kia nātou ke nātou mālolohi.

Neʼe fakahā fēnei e te fafine ʼi Afelika, te tahi tupuʼaga ʼo te mole fai palalau ʼa te tokolahi ʼo te ʼu mātuʼa mo tanatou fānau ki te ʼu felāveʼi fakasino: “ ʼI taku kei finemui, neʼe mole he temi neʼe palalau mai ai taku ʼu mātuʼa Kilisitiano ki te ʼu felāveʼi fakasino, koia ʼe mole ʼau manatu ai ke ʼau palalau ki te ʼu faʼahi ʼaia mo taku ʼu fānau.” Kae kua lahi age te ʼu fakaneke ʼo te kau tūpulaga ʼi te temi ʼaenī, ʼi te kau tūpulaga ʼo te ʼu taʼu e 10 peʼe 20 ʼaē kua hili. ʼE mole tou punamaʼuli ʼi te faʼahi ʼaia. Neʼe fakakikite e te Folafola ʼa te ʼAtua “ ʼi te ʼu ʼaho fakamuli . . . , ko te ʼu tagata agakovi pea mo te ʼu hahaʼi kākā ʼe nātou tuputupu anai ki te kovi ʼaupito, ʼo nātou fakahēʼi pea mo nātou hēʼia.”​—2 Timoteo 3:​1, 13.

ʼO hilifaki ki te fihifihia ʼaia, ko te tokolahi ʼo te kau tūpulaga ʼe mole nātou fia palalau ki tanatou ʼu mātuʼa peʼe faigataʼa kia nātou hanatou fai te faʼahi ʼaia. ʼI te agamāhani ʼe mole fepalalauʼaki te ʼu mātuʼa pea mo te fānau, māʼiape la ki te ʼu faʼahi ʼaē ʼe mole faʼa maʼuhiga. Neʼe lāuga fēnei te tūpulaga ʼe taʼu 19: “ ʼE mole ʼau fai palalau mo taku ʼu mātuʼa. ʼE mole ʼau palalau mo taku tāmai, pea ʼe mole tokaga ia kia ʼau.”

ʼE lagi toe tuʼania foki te kau tūpulaga naʼa hoko he ʼu meʼa kovi mo kapau ʼe nātou fai he ʼu fehuʼi ʼo ʼuhiga mo te ʼu felāveʼi fakasino. Neʼe ʼui fēnei e te taʼahine ʼe taʼu 16: “ ʼE mole ʼau palalau mo taku ʼu mātuʼa ki te ʼu fihifihia ʼo te ʼu felāveʼi fakasino, heʼe mole ʼau ʼiloʼi peʼe nā tali feafeaʼi anai. ʼI te tahi ʼaho, neʼe fakafehuʼi e toku taʼokete taku faʼe ʼo ʼuhiga mo te ʼu felāveʼi fakasino. Neʼe mole tokoni age taku faʼe ki tona fihifihia, kae neʼe mahalohalo kovi ki tana ʼu fehuʼi ʼaia. Neʼe tau pāui ʼau e taku faʼe ʼo ina fakafehuʼi ʼau ʼo ʼuhiga mo toku taʼokete, pea ʼi ʼihi temi neʼe mahalohalo kovi ʼo ʼuhiga mo tana ʼu aga. ʼE ʼau loto ke ʼofa tuʼumaʼu taku faʼe kia ʼau, koia la ʼaē ʼe mole ʼau fakahā age ki ai toku ʼu fihifihia.”

He Koʼe ʼe Tonu Ke Koutou Akoʼi Nātou?

Ko te akoʼi ki takotou fānau te faʼahi ʼo te ʼu felāveʼi fakasino ʼi hona ʼaluʼaga ʼe tau mo feʼauga, ʼe mole ko he faʼahi ʼe tonu pe ke koutou fai, kae ʼe ko he agaʼofa. Kapau ʼe mole akoʼi e te ʼu mātuʼa ki tanatou fānau te faʼahi ʼo te ʼu felāveʼi fakasino, pea ko ʼihi anai ʼaē ka nātou fai​—pea ʼi te agamāhani, ʼe tomuʼa ʼiloʼi e te fānau kae mole heʼeki palalau age kiai te ʼu mātuʼa, pea ʼe nātou ʼiloʼi ʼi hona ʼaluʼaga ʼe mole ʼalutahi mo te ʼu pelesepeto fakaʼatua. Ko te taʼahine ʼe taʼu 13 neʼe folonikasio, he neʼe ʼui age e tona kaumeʼa ako kapau ʼe nofo taupoʼou, pea ʼe lotomamahi ʼaupito anai ki ʼamuli. Neʼe ina ʼui fēnei kia ia: “ ʼE nātou tuʼusi anai tou koga tapu ʼaki he pipi.” Ki muli age, ʼi te fehuʼi age ʼaē pe koʼe neʼe mole ina fakahā age ki tana faʼe te meʼa ʼaē neʼe ʼui age kia ia, neʼe tali e te taʼahine neʼe mole fai palalau ki te ʼu meʼa ʼaia mo te hahaʼi lalahi.

Neʼe ʼui fēnei e te taʼahine ʼi Nigéria: “Neʼe faiga e toku ʼu kaumeʼa ʼi te faleako ke ʼau tui ki tanatou ʼui ʼaē ko te ʼu felāveʼi fakasino ʼe ko he meʼa ʼe tonu ke fai e te hahaʼi fuli. Neʼe nātou ʼui mai, kapau ʼe mole ʼau fai haku ʼu felāveʼi fakasino ʼi te temi ʼaenī, pea ʼi toku taʼu 21, ʼe ʼau mau anai te mahaki ʼe fakatupu kovi ki toku ʼuhiga fafine. Koia, neʼe nātou ʼui mai, kapau ʼe mole ʼau fia maʼu te mahaki ʼaia, pea ʼe lelei ke ʼau fai haku ʼu felāveʼi fakasino ʼi muʼa ʼo haku ʼohoana.”

ʼI tana felogoi lelei mo tana ʼu mātuʼa, neʼe ina ʼiloʼi atu aipe ʼe fakafeagai te faʼahi ʼaia ki te ʼu meʼa ʼaē neʼe akoʼi age kia ia ʼi tona ʼapi. “Ohage ko te agamāhani, ʼi taku liliu kiō ʼoku neʼe ʼau tala ki taku faʼe te meʼa ʼaē neʼe nātou ʼui mai kia ʼau ʼi te faleako.” Neʼe fakahā age ai e tana faʼe ʼe mole moʼoni te ʼu meʼa ʼaē neʼe fakamatala age kia ia.​—Vakaʼi ia Tāʼaga Lea 14:15.

Ka foaki e te ʼu mātuʼa te ʼatamai mālama ʼaē ʼe ʼaoga moʼo tokoni ki tanatou ʼu fānau ke nātou maʼu te poto fakaʼatua ʼo ʼuhiga mo te ʼu felāveʼi fakasino, pea ʼe maʼu ai e te fānau te fakasiosio tonu ʼi te ʼu ʼaluʼaga ʼaē ʼe feala ke nātou tuʼutāmaki ai pea mo nātou ʼiloʼi te ʼu hahaʼi ʼaē ʼe nātou fia kākāʼi nātou. ʼE puipui nātou e te faʼahi ʼaia ke ʼaua naʼa nātou lotomamahi ʼi hanatou maʼu he mahaki ʼi te ʼu felāveʼi fakasino, pea nātou faitama kae neʼe mole nātou loto kiai. ʼE ko he tokoni ʼaia kia nātou ke nātou fakaʼapaʼapa kia nātou totonu pea ke fakaʼapaʼapa te hahaʼi kia nātou. ʼI tanatou maʼu te ʼatamai mālama ʼaia, ʼe hāofaki ai nātou mai te ʼu manatu hala ʼo ʼuhiga mo te ʼu faʼahi ʼaia, pea ʼe mole nātou maʼuʼuli tuʼania. ʼE tokoni te ʼatamai mālama ʼaia ke nātou maʼu he manatu lelei ʼo ʼuhiga mo te ʼu felāveʼi fakasino, pe ke nātou fiafia ai mokā nātou ʼohoana anai. ʼE feala ke tokoni te faʼahi ʼaia ke nātou lelei ia muʼa ʼo te ʼAtua. Pea ʼi te sio ʼa te fānau ki te ʼofa ʼo tanatou ʼu mātuʼa kia nātou, ʼe uga ai nātou ke nātou fakaʼapaʼapa pea mo nātou ʼoʼofa ʼaupito ki tanatou ʼu mātuʼa.

Te Felogoi Lelei

Ke feala ki te ʼu mātuʼa ke nātou foaki te ʼu tokoni ʼaē ʼe ʼaoga ki tanatou fānau, ʼe tonu ke nātou felogoiʼaki. Kapau ʼe mole ʼiloʼi e te ʼu mātuʼa te ʼu manatu ʼo tanatou ʼu fānau pea mo te ʼu meʼa ʼaē ʼe nātou logoʼi ʼi tonatou loto, pea ʼe mole ʼi ai anai he ʼaoga ʼo he tokoni fakapotopoto, ohage pe ko te faiga ʼa he tōketā ke ina foaki he faitoʼo ki he tahi ʼe mahaki kae mole ina ʼiloʼi pe koteā tona mahaki. Ke feala hanatou fai he ʼu tokoni ʼe lelei, ʼe tonu ke ʼiloʼi e te ʼu mātuʼa te ʼu manatu pea mo te ʼu meʼa ʼaē ʼe logoʼi moʼoni e tanatou fānau. ʼE tonu ke nātou mahino ki te ʼu ʼahiʼahi pea mo te ʼu fihifihia ʼaē ʼe tauʼi e tanatou fānau, pea mo te ʼu meʼa ʼaē ʼe nātou hoha kiai. ʼE maʼuhiga ki te ʼu mātuʼa ke nātou fakalogo lelei ki tanatou ʼu fānau, ke nātou “vave ʼi te fagono, . . . tuai ʼi te palalau.”​—Sake 1:​19; Tāʼaga Lea 12:18; Tagata Tānaki 7:8.

ʼE ʼaoga he temi loaloaga ki te ʼu mātuʼa, mo nātou faʼa kātaki, pea mo nātou faiga ke nātou maʼu pea mo taupau he ʼu felogoi lelei mo tanatou fānau, ko he ʼu felogoi ʼe fakahā faʼifaʼitaliha ai e te fānau te ʼu meʼa ʼaē ʼe ʼi tonatou loto. Kae ʼe ko he meʼa fakafiafia lahi te maʼu ʼo te ʼu felogoi ʼaia! ʼE ʼui fēnei e te tāmai Afelika ʼo te Potu Hihifo, ko tana fānau e toko nima: “Ko ʼau tanatou tāmai pea mo ia ʼaē ʼe nātou fakahā ki ai te ʼu meʼa ʼaē ʼe ʼi tonatou loto. ʼE ʼau palalau faʼifaʼitaliha mo taku ʼu fānau kia meʼa fuli, ʼo kau kiai mo te faʼahi ʼo te ʼu felāveʼi fakasino. Māʼia mo toku ʼu ʼofafine, ʼe nātou fakahā mai te ʼu meʼa ʼaē ʼe ʼi tonatou loto. ʼE mātou toʼo he temi ke mātou palalau ai ki tonatou ʼu fihifihia, pea ʼe nātou toe fakahā mai mo tonatou ʼu fiafia.”

ʼE ʼui fēnei e tona ʼofafine ko Bola: “ ʼE mole ʼau fufū he meʼa ki taku tāmai. ʼE agalelei taku tāmai pea mo lotomahino. ʼE mole agamālohi kia mātou pea mo aga fefeka, māʼia mo te ʼu temi ʼaē ʼe mātou fai ai he meʼa ʼe kovi. ʼE mole ʼita, kae ʼe ina vakavakaʼi te faʼahi ʼaia pea mo ina fakahā mai te meʼa ʼaē ʼe tonu ke fai, pea mo te meʼa ʼaē ʼe mole tonu ke fai. ʼE ina fakaʼaogaʼi tuʼumaʼu te tohi Les jeunes sʼinterrogent pea mo te tohi Bonheur familial.”a

Kapau ʼe feala, pea ʼe lelei ke kamata palalau te ʼu mātuʼa ki tanatou ʼu fānau ʼo ʼuhiga mo te ʼu felāveʼi fakasino ʼi te temi ʼaē kei nātou liliki ai. ʼE faka fealagia e te faʼahi ʼaia ke hoko atu te taʼi fai palalau ʼaia ʼi tonatou temi tūpulaga ʼaē ʼe tautau faigataʼa. Kapau ʼe mole kamata te ʼu felogoi mo te fānau ʼi tanatou kei liliki, pea ʼi ʼihi temi ʼe faigataʼa tona fai ʼi tanatou kua lalahi, kae ʼe feala pe tona fai. Neʼe ʼui fēnei e te faʼe ko tana fānau ʼe toko nima: “ ʼE ʼau fakakinauʼi ia ʼau totonu ke ʼau palalau ki te faʼahi ʼaia ʼo aʼu ki taku mole kei ufiufi ʼi te palalau kiai, pea ke mole ufiufi mo taku fānau.” Mai tona ʼaluʼaga ʼaē ʼe maʼuhiga te faʼahi ʼaia ki te maʼuli fiafia ʼo takotou fānau, ʼe ʼaoga moʼoni anai takotou ʼu faiga ʼaia.

Neʼe Puipui Nātou Pea ʼe Nātou Fiafia

ʼE leleiʼia e te ʼu fānau te ʼu mātuʼa ʼaē ʼe nātou akoʼi age kia nātou te ʼu meʼa ʼaē ka ina hāofaki anai nātou. Koutou fakatokagaʼi te ʼu meʼa ʼaē neʼe ʼui e ʼihi kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼi Afelika:

Neʼe ʼui fēnei e Mojisola ʼi tona taʼu 24: “ ʼE ʼau loto fakafetaʼi tuʼumaʼu anai ki taku faʼe. Neʼe ina foaki mai kia ʼau ʼi tona temi totonu, te ako ʼaē neʼe ʼaoga ʼo ʼuhiga mo te ʼu felāveʼi fakasino. Logope la neʼe ʼau ufiufi ʼi muʼa atu ʼi tana palalau mai ki te faʼahi ʼaia, kae ʼi te temi nei ʼe ʼau sio ki te ʼaoga ʼo te ʼu meʼa ʼaē neʼe fai e taku faʼe kia ʼau.”

Neʼe toe ʼui fēnei e Iniobong: “ ʼE ʼau fiafia tuʼumaʼu mokā ʼau manatuʼi te ʼu meʼa ʼaē neʼe fai e taku faʼe kia ʼau, ʼi tana foaki mai te ako ʼe feʼauga mo ʼau ʼo ʼuhiga mo te ʼu felāveʼi fakasino. Neʼe tokoni moʼoni te faʼahi ʼaia ki toku ʼuhiga fafine. ʼE ʼau fakapapau ʼe ʼau fai feiā anai mokā ʼau maʼu fānau.”

Neʼe ʼui fēnei e Kunle, ʼaē ʼe taʼu 19: “Neʼe tokoni mai taku ʼu mātuʼa ke ʼau tauʼi te ʼu fakaneke ʼo te ʼu fafine ʼo te mālama ʼaē ʼe nātou loto ke mātou fai he ʼu felāveʼi fakasino. Kanapaula neʼe mole akoʼi ʼau e taku ʼu mātuʼa, pea neʼe feala ke ʼau fai he aga heʼeʼaoga. ʼE ʼau leleiʼia tuʼumaʼu anai te ʼu meʼa ʼaē neʼe nā akoʼi mai.”

Neʼe ʼui fēnei e Christiana: “ ʼE ʼau maʼu te ʼu fua lelei ʼi taku fai palalau mo taku faʼe ki te ʼu felāveʼi fakasino. ʼE ʼau hāo ai ʼi te ʼu mahaki fakamataku pea ʼe mole feala ke ʼau faitama ka mole ʼau loto kiai, pea neʼe feala ke ʼau tuku he faʼifaʼitaki lelei ki toku ʼu tēhina mo tuagaʼane liliki. Tahi ʼaē meʼa, ʼe fakaʼapaʼapa te hahaʼi kia ʼau, pea ʼe toe fakaʼapaʼapa anai mo toku ʼohoana kia ʼau. Ko te faʼahi ʼaē ʼe maʼuhiga tāfito ʼe ʼau felogoi lelei mo Sehova ʼAtua heʼe ʼau mulimuli ki tana ʼu fakatotonu.”

Neʼe ʼui fēnei e Bola, ʼaē neʼe tou talanoa ki ai ʼi te kamata: “Neʼe ʼui e toku kaugā ako, ʼe tonu ke kita fai he ʼu felāveʼi fakasino, ʼo mole fai ʼaki he fakatuʼutuʼu ke kita ʼohoana. ʼI tana manatu, neʼe ko he gaoʼi pe ia. Kae neʼe mahino ki muli age ʼe mole ko he gaoʼi, he neʼe faitama pea neʼe mole kau ki te sivi ʼo tomatou kalasi. Kanapaula neʼe mole ʼi ai haku tāmai lelei mo ʼoku takitaki, kanaʼauala neʼe ʼau hage anai ko te taʼahine ʼaia, ʼo ʼau ʼiloʼi te maʼuli mamahi ʼaia.”

ʼE ko he tapuakina mokā tokoni te ʼu mātuʼa Kilisitiano ki tanatou fānau ke nātou liliu ʼo ‘popoto ki te fakamaʼuli,’ ʼi te mālama ʼaenī ʼaē ʼe faiga fakavale ki te ʼu felāveʼi fakasino! (2 Timoteo 3:​15) Ko tanatou ako ʼaē ʼe fakatafito ki te Tohi-Tapu, ʼe hage ko he kahoa matalelei ʼe ina teuteuʼi pea mo fakamatalelei te fānau ia mata ʼo te ʼAtua. (Tāʼaga Lea 1:​8, 9) ʼE logoʼi e te fānau ʼe puipui nātou, pea ʼe fiafia lahi te ʼu mātuʼa. Neʼe ʼui fēnei e te tāmai ʼi Afelika, ʼe faiga tuʼumaʼu ke ina taupau he ʼu felogoi faʼifaʼitaliha mo tana fānau: “ ʼE tokalelei tamā fakakaukau. ʼE ma falala ʼe ʼiloʼi e tamā fānau te meʼa ʼaē ʼe leleiʼia e Sehova; ʼe mole feala ke fakahalaʼi nātou e te hahaʼi ʼo te mālama. ʼE ma ʼiloʼi papau ʼe mole nātou fai anai he ʼu meʼa ʼe fakaloto mamahi anai ki te famili. ʼE ʼau fakamālo kia Sehova ki te fealagia ʼaē ke ma falala ki tamā ʼu fānau.”

[Nota ʼi te lalo pasina]

[Paki ʼo te pasina 10]

Ko te kau Kilisitiano tūpulaga ʼaē ʼe foaki age e te ʼu mātuʼa he ako ʼe fakatafito ki te Tohi-Tapu, ʼe nātou līaki te ʼu fakamatala heʼeʼaoga ʼaē ʼe fai age e ʼihi kau tūpulaga