ʼE Kotou ʼUluaki Tuʼumaʼu Koa ʼi Te Fakamaʼuhigaʼi ʼo Tokotou ʼu Tehina Mo Tuagaʼane?

“ ʼI te ʼofa fakatautehina, ke kotou maʼu he feʼofaʼaki iā koutou. Ke kotou ʼuluaki tuʼumaʼu ʼi te fefakamaʼuhigaʼiʼaki.”—LOMA 12:10.

1, 2. (a) Koteā te tokoni neʼe foaki e Paulo ʼi tana faitohi ʼaē ki te kau Loma? (b) Koteā te ʼu fehuʼi ʼaē kā tou vakaʼi anai ʼi te ʼalatike ʼaenī?

ʼI TANA tohi ki te kau Loma, neʼe fakahā lelei e te ʼapositolo ko Paulo te maʼuhiga ʼaē kiā tātou ʼu Kilisitiano, ke tou fefakahāʼaki te ʼofa ʼi te loto kōkelekāsio. ʼE ina fakamanatuʼi mai ko totatou ʼofa ʼe tonu ke “mole mālualoi.” ʼE toe talanoa ki te “ ʼofa fakatautēhina” pea ʼe tonu ke fakahā te taʼi ʼofa ʼaia ʼaki he “feʼofamamahiʼaki.”—Loma 12:9, 10a.

² ʼE mahino ia, ʼe mole gata pē te ʼofa fakatautēhina ʼi tatatou logoʼi ʼi totatou loto ia te ʼofa ki niʼihi. ʼE tonu ke fakahā te taʼi ʼofa ʼaia ʼi he ʼu gāue, koteʼuhi ʼe sio pē anai he tahi ki totatou ʼofa, mo kapau ʼe hā ʼi tatatou aga. Koia, ʼe tokoni fēnei ai e Paulo: “Ke kotou ʼuluaki tuʼumaʼu ʼi te fefakamaʼuhigaʼaki.” (Loma 12:10b) Koteā te fakaʼuhiga ʼo te fakamaʼuhigaʼi he tahi? He koʼē ʼe maʼuhiga ke tou ʼuluaki tuʼumaʼu ʼi te fakamaʼuhigaʼi ʼaē ʼo totatou ʼu tehina mo tuagaʼane? ʼE tou lava fakahā feafeaʼi ia te faʼahi ʼaia?

Te Fakaʼapaʼapa Pea Mo Te Fakamaʼuhigaʼi ʼo ʼIhi

3. Koteā te fakaʼuhiga ʼo te kupu “fakamaʼuhiga” ʼi te lea Fakahepeleo pea mo te lea Fakakeleka?

³ Ko te kupu Fakahepeleo ʼaē neʼe fakaliliu ʼaki te kupu “fakamaʼuhiga,” ʼe fakaʼuhiga ki “he meʼa ʼe maʼuhiga.” Kā fakamaʼuhigaʼi he tahi, ʼe fakaʼuhiga ia ia ko he tahi ʼe maʼuhiga. Ko te kupu ʼaia ʼi te Fakahepeleo, ʼi te agamāhani ʼe toe fakaliliu ʼi te Tohi-Tapu ʼaki te kupu “kolōlia,” ʼaē ʼe toe fakaʼuhiga ko he toe fakaʼapaʼapa lahi ʼe fakahā kiā ia ʼaē ʼe fakamaʼuhigaʼi. (Sen. 45:13) Ko te kupu fakakeleka ʼaē neʼe fakaliliu ʼaki te kupu “fakamaʼuhiga” ʼi te Tohi-Tapu, ʼe fakaʼuhiga ki he meʼa ʼe leleiʼia ʼaupitō, ʼe maʼuhiga. (Luka 14:10) ʼEī, ko nātou ʼaē ʼe tou fakamaʼuhigaʼi, ʼe natou maʼuhiga kiā tātou.

4, 5. Ko te ʼu faʼahi fea ʼaē ʼe pipiki ai te fakamaʼuhigaʼi ʼo he tahi pea mo tona fakaʼapaʼapaʼi? Kotou tuku mai he faʼifaʼitaki.

⁴ Koteā te fakaʼuhiga ʼo te fakamaʼuhigaʼi ʼaē ʼo ʼihi? ʼE tonu muʼa ke tou fakaʼapaʼapa kiā nātou ʼaia. ʼEī, ʼi te agamāhani ko te kupu “fakamaʼuhiga” pea mo te kupu “fakaʼapaʼapa” ʼe fakaʼaogaʼi tatau pē, koteʼuhi ʼe teitei tatau tona ʼu fakaʼuhiga. Kā tou fakaʼapaʼapa ki he tahi, pea ʼe tou fakahā anai te faʼahi ʼaia ʼi tatatou fakamaʼuhigaʼi ʼo ia. Ko te fakaʼapaʼapa ki ʼotatou tehina ʼe ʼuluaki fakaʼuhiga ki te manatu ʼaē ʼe tou maʼu ʼo ʼuhiga mo nātou, kae ko te fakamaʼuhigaʼi ʼo nātou, ʼe fakaʼuhiga ki tatatou aga ʼaē kiā nātou.

⁵ Kapau ʼe mole fakaʼapaʼapa fakamālotoloto he Kilisitiano ki tona ʼu tehina mo tuagaʼane, ʼe feafeaʼi anai hana fakahā ʼe ina fakamaʼuhigaʼi moʼoni ia nātou? (3 Soa. 9, 10) Ohagē pē ko he ʼakau ʼe hoki maʼuli lelei pea mo maʼuli fualoa, mo kapau ʼe aka ʼi he kele ʼe lelei, pea ʼe toe fēia mokā kita fakamaʼuhigaʼi he tahi, ʼe hoki fakamālotoloto pea mo fai tuʼumaʼu mo kapau ʼe kita fai ʼaki he fakaʼapaʼapa ʼe fakamālotoloto. Mai tona ʼaluʼaga ʼaē, kā mole tou maʼu ia te fakaʼapaʼapa fakamālotoloto ʼaē kiā nātou, pea ʼe mole feala anai ke tou fakamaʼuhigaʼi ia nātou, heʼe mole tuai pea puli tatatou aga ʼaia. Koia ʼe mole fakapunamaʼuli ai, ʼi te ʼui ʼaē e Paulo ʼi muʼa atu ʼo tana fai tana tokoni ʼaē ke fakamaʼuhigaʼi ʼihi, ia te ʼu palalau fakahagatonu ʼaenī: “Ke ʼaua naʼa mālualoi tokotou ʼofa.”—Loma 12:9; lau ia 1 Petelo 1:22.

Ke Fakamaʼuhigaʼi Ia Nātou ʼAē Neʼe Fakatupu “Ki Te Pāki ʼo Te ʼAtua”

6, 7. He koʼē ʼe tonu ke tou fakaʼapaʼapa ki te hahaʼi?

⁶ Mai tona ʼaluʼaga ʼaē ʼe tonu ke tou fakaʼapaʼapa fakamālotoloto ki ʼihi, ke feala ai hatatou fakamaʼuhigaʼi ʼo nātou ʼaia, koia ʼe tonu ai ke tou manatuʼi tuʼumaʼu ia te ʼu tupuʼaga Fakatohi-tapu ʼaē ʼe tonu ai ke tou fakaʼapaʼapa ki totatou ʼu tehina fuli. Koia tou vakaʼi age muʼa te ʼu tupuʼaga e lua ʼi te ʼu tupuʼaga ʼaia.

⁷ Ko te tagata ʼe mole tatau mo te ʼu meʼa maʼuli fuli ʼaē neʼe fakatupu, he neʼe fakatupu ia ʼo mulimuli ki “te pāki ʼo te ʼAtua.” (Sake 3:9) Koia ʼaē ʼe tou maʼu ai te ʼu kalitātē ʼe tatau mo te ʼAtua, ohagē lā ko te ʼofa, mo te poto pea mo te faitotonu. Kotou fakatokagaʼi te tahi age meʼa neʼe tou maʼu mai totatou Tupuʼaga. ʼE ʼui fēnei e te tagata fai pesalemo: “Ê Sehova . . . , ia koe ʼaē ʼe fakamatala tou ʼalikisia ʼi te fuga lagi! . . . Neʼe ke faʼu pē ia [te tagata] ke mālalo age iā nātou ʼaē ʼe hagē ko koe, pea ʼaki te kolōlia pea mo te taulekaleka [te “fakamaʼuhigaʼi”] neʼe ke fakakolona ia ia.” (Pes. 8:1, 4, 5; 104:1)a ʼI te agamāhani ʼe fakakolona te hahaʼi peʼe teu nātou e te ʼAtua ʼaki he faʼahiga fakaʼalikisia ʼo nātou, mo fakakolōliaʼi, pea mo fakamaʼuhigaʼi ia nātou. Koia ʼi te temi ʼaē ʼe tou fakaʼalikisia ai he tahi, ʼe hagē pē ko hatatou fakamoʼoni kiā Ia ʼaē ʼe ina foaki ia te ʼalikisia ki te hahaʼi, ia Sehova. Kapau kua tou maʼu he ʼu tupuʼaga lelei ke tou fakaʼapaʼapa ai ki te hahaʼi, pea ʼe feafeaʼi age lā ki ʼotatou tehina mo tuagaʼane fakalaumālie ʼaē ʼe tonu ke tou fakaʼapaʼapa kiā nātou!—Soa. 3:16; Kal. 6:10.

ʼE Tou Kau Fuli Ki Te Foʼi Fāmili e Tahi

8, 9. He koʼē ʼe ʼui e Paulo ʼe tonu ke tou fakaʼapaʼapa ki totatou ʼu tehina mo tuagaʼane fakalaumālie?

⁸ ʼE toe talanoa Paulo ki te tahi tupuʼaga ʼaē ʼe tonu ai ke tou fefakaʼapaʼapaʼaki. ʼI muʼa pē ʼo tana foaki te tokoni ʼaē ke fakamaʼuhigaʼi ʼihi, neʼe ina ʼui fēnei: “ ʼI te ʼofa fakatautēhina, ke kotou feʼofamamahiʼaki.” Ko te kupu Fakakeleka ʼaē neʼe fakaliliu ʼaki te kupusiga palalau “feʼofamamahiʼaki” ʼe fakaʼuhiga ki he felōgoi mālohi ʼe ina fakatahiʼi he fāmili ʼofa pea mo fetokoniʼaki. Koia, ʼaki tana fakaʼaogaʼi te kupusiga palalau ʼaia, ʼe fakahā e Paulo ʼe tonu ki te ʼu felōgoi fakatautēhina ʼaē ʼi te kōkelekāsio ke mālohi pea mo feʼofaniʼaki ohagē ko he foʼi fāmili logotahi. (Loma 12:5) Tahi ʼaē, tou manatuʼi neʼe fai e Paulo ia te ʼu palalau ʼaia ki te kau Kilisitiano fakanofo, ia nātou fuli ʼaē neʼe vavae ko hana fānau e te Tamai pē e tahi, ko Sehova. Neʼe hagē pē kua natou liliu ko he foʼi fāmili e tahi. Koia neʼe ko he tupuʼaga mālohi ʼaia ke fefakaʼapaʼapaʼaki ai ia te kau Kilisitiano fakanofo ʼi te temi ʼo Paulo. ʼE tonu mo te kau Kilisitiano fakanofo ʼo te temi ʼaenī ke natou toe fai fēia.

⁹ ʼE feafeaʼi kiā nātou ʼaē ʼe kau ki te “tahi ʼu ovi”? (Soa. 10:16) Logolā ʼe mole heʼeki vavae nātou ke natou liliu ko he fānau ʼa te ʼAtua, kae kua feala pē ke natou fetoʼoʼaki ko tehina mo tuagaʼane, koteʼuhi kua natou faʼufaʼu pē te foʼi fāmili logotahi Fakakilisitiano fakamālamanei. (1 Pet. 2:17; 5:9) Koia, kapau ko te tahi ʼu ovi ʼe natou leleiʼia ʼaupitō tanatou fetoʼoʼaki iā nātou ko “tehina” peʼe ko “tuagaʼane,” pea ʼe ko he tupuʼaga mālohi ʼaia kiā nātou ke natou fakaʼapaʼapa lahi ki tonatou ʼu tehina mo tuagaʼane fakalaumālie.—Lau ia 1 Petelo 3:8.

He Koʼē ʼe Maʼuhiga ʼAupitō Ke Fakamaʼuhigaʼi ʼIhi?

10, 11. He koʼē ʼe maʼuhiga ʼaupitō ke tou fakaʼapaʼapa ki ʼihi pea mo fakamaʼuhigaʼi ia nātou?

¹⁰ He koʼē ʼe maʼuhiga ʼaupitō ke tou fakaʼapaʼapa pea mo fakamaʼuhigaʼi ʼihi? Koʼenī tona tupuʼaga: Kā tou fakamaʼuhigaʼi totatou ʼu tehina mo tuagaʼane, pea ʼe tou lagolago ʼaupitō ki te fakahaʼele ʼaē ki muʼa ʼo te kōkelekāsio kātoa pea mo tana logotahi.

¹¹ ʼE mahino ia, ʼe tou toe ʼiloʼi pē ʼi totatou ʼuhiga Kilisitiano moʼoni ko te ʼu tokoni makehe ʼaē ʼe tou maʼu mai ai ia te mālohi, ʼe ko tatatou felōgoi lelei ʼaē mo Sehova pea mo te tokoni mai ʼo tona laumālie māʼoniʼoni. (Pes. 36:7; Soa. 14:26) Pea kā ʼofainaʼi tātou e totatou ʼu tehina, ʼe tou toe lotomālohi aipē. (Taag. 25:11) Kā fakahā mai e he tahi ʼaki he loto moʼoni tana leleiʼia ʼaē ia tātou pea mo fakaʼapaʼapa kiā tātou, pea ʼe lagalaga ai tātou. ʼE toe lahi age totatou mālohi ʼaē ke tou haga haʼele fakafiafia ʼi te ala ʼo te maʼuli pea mo faiga fakamālotoloto kiai. ʼE lagi neʼe kua kotou logoʼi pē ia te ʼu taʼi manatu ʼaia.

12. ʼE feafeaʼi kiā tātou takitokotahi hatatou lava lagolago ki te fiafia pea mo te ʼofa ʼaē ʼi te kōkelekāsio?

¹² Mai tona ʼaluʼaga ʼaē ʼe ʼiloʼi e Sehova te ʼaoga ʼaē kiā tātou fuli, talu mai tatatou tutupu ake ke fakaʼapaʼapaʼi tātou, koia ʼaki tana Folafola ʼe ina fakalotomālohiʼi tātou ke tou “fe’fakaʼapaapaʼaki.” (Loma 12:10, Tauhi Foou; lau ia Mateo 7:12.) Ko te ʼu Kilisitiano fuli ʼaē ʼe natou muliʼi fakamālotoloto ia te tokoni ʼaia ʼaē ʼe ʼaoga ʼi te temi fuli pē, ʼe natou lagolago ki te fiafia pea mo te ʼofa ʼaē ʼo te maʼuli fakatautēhina Fakakilisitiano. Koia, ʼe lagi lelei ke tou tuʼu muʼa pea mo fai te fehuʼi ʼaenī kiā kita totonu pē: ‘Ko ʼanafea ʼaē neʼe au fakahā ai ʼi taku ʼu palalau pea mo taku aga ia taku fakaʼapaʼapa lahi ʼaē ki he tehina peʼe ko he tuagaʼane ʼi te kōkelekāsio?’—Loma 13:8.

Ke Tou ʼUluaki Tuʼumaʼu ʼi Te Fakamaʼuhigaʼi ʼAē ʼo ʼIhi

13. (a) Ko ai koa ʼaē ʼe tonu ke ʼuluaki tuʼumaʼu ʼi te fakamaʼuhigaʼi ʼaē ʼo ʼihi? (b) Koteā ʼaē ʼe hā mai ʼi te ʼu palalau ʼa Paulo ʼaē iā Loma 1:7?

¹³ Ko ai koa ʼaē ʼe tonu ke ʼuluaki tuʼumaʼu ʼi te fakamaʼuhigaʼi ʼaē ʼo ʼihi? ʼI tana tohi ʼaē ki te kau Hepeleo, ʼe ʼui e Paulo ko te ʼu tagata ʼāfea ko “nātou ʼaia ʼe natou takitaki koutou.” (Hep. 13:17) ʼE moʼoni, ʼe lahi te ʼu gāue ʼe takitaki e te kau tagata ʼāfea. Kae ʼi tonatou ʼuhiga tauhi ovi, ʼe mahino ia ʼe tonu ke natou ʼuluaki tuʼumaʼu ʼi te fakamaʼuhigaʼi ʼaē ʼo tonatou ʼu tehina mo tuagaʼane—ʼo kau ai mo tonatou ʼu tehina tagata ʼāfea. Ohagē lā, kā fakatahitahi te ʼu tagata ʼāfea moʼo vakavakaʼi te ʼu faʼahi fakalaumālie ʼaē ʼe ʼaoga ki te kōkelekāsio, ʼe natou tahi fakalogo lelei mokā palalau he tahi iā nātou, ko tanatou fakahā ʼaia ʼe natou fefakamaʼuhigaʼiʼaki. Pea tahi, ʼe natou fakamaʼuhigaʼi te ʼu tagata ʼāfea fuli mokā natou tokagaʼi tanatou ʼu manatu pea mo tanatou ʼu palalau mokā fai he tonu. (Gāue 15:6-15) Kae tou manatuʼi, ko te tohi ʼaē neʼe fai e Paulo ki te kau Loma neʼe fai ki te kau tagata ʼāfea pea mo te kōkelekāsio kātoa. (Loma 1:7) Koia ko te tokoni ʼaē ke ʼuluaki tuʼumaʼu ʼi te fakamaʼuhigaʼi ʼaē ʼo ʼihi, ʼe toe fai kiā tātou fuli iā ʼaho nei.

14. (a) Kotou tuku mai he faʼifaʼitaki ʼo ʼuhiga mo te kehekehe ʼo te fakamaʼuhigaʼi ʼo ʼihi pea mo te ʼuluaki tuʼumaʼu ʼi te fakamaʼuhigaʼi ʼo ʼihi. (b) Ko te fehuʼi fea ʼaē ʼe feala ke tou fai kiā tātou totonu pē?

¹⁴ Kotou toe fakatokagaʼi te manatu ʼaenī ʼe tou maʼu ʼi te tokoni ʼa Paulo. Neʼe ina tokoniʼi tona ʼu tehina mo tuagaʼane ʼaē ʼi Loma, ke mole gata pē ʼi tanatou fakamaʼuhigaʼi ʼaē ʼo ʼihi, kae ke natou ʼuluaki tuʼumaʼu ʼi te fakamaʼuhigaʼi ʼo ʼihi. Koteā ʼaē ʼe kehekehe ai ia te ʼu manatu ʼaenī? Kotou fakakaukauʼi age muʼa te faʼifaʼitaki ʼaenī. ʼE ʼui age anai koa e he tagata faiako ki he kau ako ʼe popoto ʼi te lautohi pea mo te faitohi, ke natou akoako ia tanatou lautohi? Kailoa ia, he kua natou popoto nātou ʼi te faʼahi ʼaia. Kae ko te faʼahi ʼaē kā tokoni kiai te tagata faiako, ke lelei age ia tanatou lautohi. ʼO toe fēia pē, ko te fefakahāʼaki ʼo te ʼofa, ʼaē ʼe ina uga kita ke kita fakamaʼuhigaʼi ʼihi, ʼe ko he faʼahi ia kua ina fakaʼiloga te kau Kilisitiano moʼoni. (Soa. 13:35) Kae ohagē pē ko te kau ako ʼaē ʼe feala ke hikihiki age te lelei ʼaē ʼo tanatou lautohi, ʼe toe feala pē mo tātou ke tou tuputupu ʼaki tatatou ʼuluaki tuʼumaʼu ʼi te fakamaʼuhigaʼi ʼo ʼihi. (1 Tes. 4:9, 10) Ko te fakatotonu maʼuhiga ʼaia ʼe fai mai kiā tātou fuli. ʼE feala pē ke tou fai te fehuʼi ʼaenī kiā tātou totonu: ‘ ʼE au fai koa te faʼahi ʼaia, ʼo au ʼuluaki tuʼumaʼu ʼi te fakamaʼuhigaʼi ʼo ʼihi ʼi te kōkelekāsio?

Ke Fakamaʼuhigaʼi Ia “Nātou ʼAē ʼe Veliveli”

15, 16. (a) Kā tou fakamaʼuhigaʼi ʼihi, ko ai koa ʼaē ʼe mole tonu ke galo iā tātou, pea koteā tona tupuʼaga? (b) Koteā ʼaē ʼe feala ai ke hā ia te lahi ʼo tatatou fakaʼapaʼapa ki ʼotatou tehina mo tuagaʼane fuli?

¹⁵ Kā tou fakamaʼuhigaʼi ʼihi, ko ai koa ʼaē ʼi te kōkelekāsio ʼe mole tonu ke galo iā tātou? ʼE ʼui fēnei ʼi te Folafola ʼa te ʼAtua: “Ko ia ʼaē ʼe ina fakahā te ʼofa kiā ia ʼe veliveli, ʼe ina tokagaʼi ia Sehova, pea ko Ia ʼe ina liufaki anai kiā ia.” (Taag. 19:17) ʼE tonu ke malave feafeaʼi kiā tātou te pelesepeto ʼaē ʼe maʼu ʼi te ʼu palalau ʼaenī mokā tou faʼa kātaki ʼo ʼuluaki tuʼumaʼu ʼi te fakamaʼuhigaʼi ʼo ʼihi?

¹⁶ ʼE tou tokagaʼi fuli pē, tokolahi te hahaʼi ʼe natou fakamaʼuhigaʼi ia nātou ʼaē ʼe māʼoluga age iā nātou, kae ʼe lagi mole natou fakaʼapaʼapa ki te hahaʼi ʼaē ʼe veliveli age iā nātou. Kae ʼe mole fēia ia Sehova. ʼE ina ʼui fēnei: “Ko nātou ʼaē ʼe natou fakamaʼuhigaʼi ia au ʼe au fakamaʼuhigaʼi anai ia nātou.” (1 Sam. 2:30; Pes. 113:5-7) ʼE fakamaʼuhigaʼi e Sehova ia nātou fuli ʼaē ʼe tauhi age kiā te ia pea mo fakamaʼuhigaʼi ia ia. ʼE mole ina meʼa noaʼi ia “nātou ʼaē ʼe veliveli.” (Lau ia Isaia 57:15; 2 Fkma. 16:9.) ʼE mahino ia, ʼe tou fia faʼifaʼitakiʼi ia Sehova. Koia kapau ʼe tou fia ʼiloʼi peʼe tou fakamaʼuhigaʼi moʼoni ʼihi, ʼe lelei ke tou fai te fehuʼi ʼaenī kiā kita totonu pē: ‘ʼE feafeaʼi taku felōgoi mo nātou ʼaē ʼe mole faʼa maʼuhiga, peʼe mole maʼu tuʼulaga, peʼe mole maʼu pilivilēsio ʼi te kōkelekāsio?’ (Soa. 13:14, 15) Ko takita tali ki te fehuʼi ʼaia, ʼe fakahā ʼaki ai te mālohi ʼaē ʼo te lahi ʼo tatatou fakaʼapaʼapa ki ʼihi.—Lau ia Filipe 2:3, 4.

Tou Fakamaʼuhigaʼi ʼIhi, ʼo Tou Fakaʼaogaʼi Totatou Temi Kiā Nātou

17. Koteā he faʼahi tāfito ʼe feala ai ke tou ʼuluaki tuʼumaʼu ʼi te fakamaʼuhigaʼi ʼo nātou fuli ʼaē ʼi te kōkelekāsio, pea ʼe feafeaʼi hatatou fakamaʼuhigaʼi ʼo nātou ʼaki te temi ʼaē ʼe tou fakaʼaogaʼi kiā nātou?

¹⁷ Koteā he faʼahi tāfito ʼe feala ai ke tou ʼuluaki tuʼumaʼu ʼi te fakamaʼuhigaʼi ʼo nātou fuli ʼaē ʼi te kōkelekāsio? ʼE tou fakahā te faʼahi ʼaia ʼi tatatou fakaʼaogaʼi totatou temi kiā nātou. ʼE feafeaʼi tatatou fakamaʼuhigaʼi ia nātou ʼaki tatatou foaki ʼo totatou temi kiā nātou? ʼI totatou ʼuhiga Kilisitiano, ʼe tou maʼumaʼua ʼaupitō, pea ʼe lahi tatatou ʼu gāue maʼuhiga ʼi te kōkelekāsio ʼe tou fakaʼaogaʼi kiai totatou temi. Koia lā ʼaē ʼe maʼuhiga ʼaupitō ai totatou temi kiā tātou.’ E tou toe mahino ai foki ʼe mole tonu ke tou fakamaʼua ki ʼotatou tehina mo tuagaʼane ke lahi fau tanatou fakaʼaogaʼi ʼo tonatou temi kiā tātou. Pea ʼe tou toe leleiʼia foki mokā ʼe lotomahino ʼihi ʼi te kōkelekāsio ʼo mole lahi fau ia tanatou toʼo ʼaē ia totatou temi.

18. Ohagē ko tona fakahā ʼi te pāki ʼo te pāsina 24, ʼe tou lava fakahā feafeaʼi tatatou tali lelei ʼaē ke tou foaki totatou temi ki ʼotatou tehina mo tuagaʼane?

¹⁸ Kae ʼe tou toe fakamoʼoni foki (tāfito lā ia nātou ʼaē ko te ʼu tauhi ovi ʼi te kōkelekāsio), kā tou tali lelei ke tou tuku muʼa tatatou ʼu gāue kae ke tou tōkakaga muʼa ki ʼotatou tehina mo tuagaʼane, ʼe tou fakahā ai ia tatatou fakaʼapaʼapa ʼaē kiā nātou. ʼO feafeaʼi? ʼI tatatou tuku muʼa ia tatatou ʼu gāue kae tou tōkakaga kiā nātou, ʼe hagē pē ʼe tou ʼui fēnei age: ‘ʼE kotou maʼuhiga ʼaupitō kiā te au, koia lā ʼaē kua au tuku ai muʼa taku gāue heʼe mole maʼuhiga age leva ia iā koutou.’ (Mko. 6:30-34) Kae kapau nei, ʼe tou tokaga ki hotatou tehina kae mole tou fai mo he loto fiafia heʼe tou fia hoko atu tatatou gāue ʼaē ʼe tou lolotoga ai, pea ʼe feala pē anai ke ina ʼui ʼe mole tou fakamaʼuhigaʼi ia ia. ʼIo, ʼe tou ʼiloʼi lelei pē ʼi ʼihi temi ʼe tonu ke tulikaki he gāue, pea ʼi te temi ʼaia ʼe mole feala anai ke kita tuku takita gāue. Koia ʼe feala pē ke tou fakahā peʼe lahi peʼe kailoa ia tatatou fakaʼapaʼapa ʼaē ki ʼotatou tehina mo tuagaʼane, ʼi tatatou lotolelei peʼe kailoa ʼaē ʼo fakaʼaogaʼi totatou temi kiā nātou.—1 Ko. 10:24.

Ke Tou Fakatotonu Ke Tou ʼUluaki Tuʼumaʼu ʼi Te Fakamaʼuhigaʼi ʼo ʼIhi

19. ʼO hilifaki ki tatatou fakaʼaogaʼi ʼaē totatou temi ki ʼihi, koteā te tahi ʼaluʼaga ʼe feala ai ke tou fakamaʼuhigaʼi ʼo totatou tehina mo tuagaʼane?

¹⁹ ʼE lahi te ʼu faʼahi ʼe tou lava fakahā ai tatatou fakamaʼuhigaʼi ʼaē ia totatou ʼu tehina mo tuagaʼane. Ohagē lā, kā tou fakaʼaogaʼi totatou temi maʼa nātou, pea ʼe tonu foki ke tou toe tōkakaga kiā nātou. ʼE toe tuku mai e Sehova ia he faʼifaʼitaki lelei ki te faʼahi ʼaia. ʼE ʼui fēnei e te tagata fai Pesalemo ko Tavite: “ ʼE sio te ʼu mata ʼo Sehova ki te kau agatonu, pea ʼe logo ʼona taliga ki tanatou ʼu tagi ʼaē ke tokoni mai kiā nātou.” (Pes. 34:15) ʼE tou faiga ke tou muliʼi te faʼifaʼitaki ʼa Sehova ʼi tatatou tōkakaga fakamālotoloto ki ʼotatou tehina, tāfito lā ia nātou ʼaē ʼe kole tokoni mai. Kā tou fai te faʼahi ʼaia, pea ʼe tou fakahā ai ia tatatou fakamaʼuhigaʼi ʼaē ʼo nātou ʼaia.

20. Koteā te ʼu fakamanatu ʼo ʼuhiga mo te fakamaʼuhigaʼi ʼo ʼihi ʼe tou fia manatuʼi tuʼumaʼu?

²⁰ Ohagē ko te ʼu manatu neʼe kua tou vakaʼi, ʼe tou fia manatuʼi tuʼumaʼu te tupuʼaga ʼaē ʼe tonu ai ke tou fakaʼapaʼapa fakamālotoloto ki ʼotatou tehina mo tuagaʼane. Tahi ʼaē, ʼe tou kumi te ʼu faigamālie ʼaē ke tou ʼuluaki tuʼumaʼu ʼi te fakamaʼuhigaʼi ʼo te hahaʼi fuli, ʼo kau ai mo nātou ʼaē ʼe mole faʼa maʼuhiga. Kapau ʼe tou fai te ʼu faʼahi ʼaia, pea ʼe tou fakamālohiʼi ai anai tatatou ʼu felōgoi ʼofa fakatautēhina pea mo tatatou logotahi ʼaē ʼi te kōkelekāsio. Koia, tou hoko atu tatatou fakamaʼuhigaʼi ʼaē ia totatou ʼu tehina, tāfito lā ke tou ʼuluaki tuʼumaʼu ʼi te fefakamaʼuhigaʼiʼaki. ʼE kotou fakatotonu koa ke kotou fai te faʼahi ʼaia?

[Nota]

ʼE Kei Kotou Manatuʼi Koa?

• Ko te ʼu faʼahi fea ʼaē ʼe pipiki ai te fakamaʼuhigaʼi ʼo he tahi pea mo tona fakaʼapaʼapaʼi?

• Koteā te ʼu tupuʼaga ʼaē ʼe tonu ai ke tou fakamaʼuhigaʼi totatou ʼu tehina mo tuagaʼane?

• He koʼē ʼe maʼuhiga ke tou fefakamaʼuhigaʼiʼaki?

• Ko te ʼu faʼahi fea ʼaē ʼe feala ai ke tou fakamaʼuhigaʼi totatou ʼu tehina mo tuagaʼane?

[Paki ʼo te pasina 24]

ʼE feafeaʼi hatatou fakamaʼuhigaʼi totatou ʼu tehina mo tuagaʼane?