“Kotou Lele Ke Kotou Maʼu”

“Kotou lele ke kotou maʼu.”—1 KO. 9:24.

1, 2. (a) Koteā ʼaē neʼe fakaʼaogaʼi e Paulo moʼo fakalotomālohiʼi ia te kau Kilisitiano Hepeleo? (b) Koteā ʼaē neʼe fakatokaga ki te ʼu kaugana ʼa te ʼAtua ke natou fai?

ʼI TANA tohi ʼaē ki te kau Hepeleo, neʼe fakaʼaogaʼi e te ʼapositolo ko Paulo ia te ʼu palalau fakatātā maʼuhiga moʼo fakalotomālohiʼi tona ʼu tehina mo tuagaʼane Kilisitiano. Neʼe ina fakamanatuʼi age kiā nātou neʼe mole ko nātou pē ʼaē ʼe kau ki te lele ki te maʼuli. Ko nātou ʼaē neʼe takatakai nātou neʼe ko “te ʼao lahi ʼo te kau fakamoʼoni,” ʼaē neʼe kua natou fakaʼosi lelei tanatou lele. Kapau neʼe manatuʼi tuʼumaʼu e te kau Kilisitiano Hepeleo ia te ʼu gāue agatonu pea mo te ʼu faiga mālohi ʼa te ʼu hahaʼi lele ʼaia ʼo te temi muʼa, ʼe natou fakatotonu anai ke natou fakaʼosi tanatou lele.

² Neʼe tou vakaʼi ʼi te ʼalatike ʼaenī kua ʼosi atu, ia te maʼuli ʼo ʼihi ʼo ‘te ʼao ʼo te kau fakamoʼoni.’ Ko nātou fuli ʼaia neʼe natou fakahā he tui mālohi, koia neʼe feala ai hanatou nonofo agatonu ki te ʼAtua, ke natou fakatotonu ke natou fakaʼosi tanatou lele. ʼE feala ke tou maʼu he ako mai tanatou mālo ʼi te lele ʼaia. ʼI te ʼalatike ʼaia, neʼe fakatokaga fēnei e Paulo ki tona ʼu kaugā gāue, ʼo kau ai mo tātou: “Tou toe liʼaki mo te ʼu meʼa fuli pē ʼaē ʼe mamafa pea mo te agahala ʼaē ʼe ina tāʼofi gafua ia tātou, pea ke tou faʼa kātaki ʼo feleleʼi ʼi te lele ʼaē kua tuku mai kiā tātou.”—Hep. 12:1.

3. Koteā ia te tokoni ʼaē neʼe fakahā e Paulo ʼi tana palalau ʼaē ʼo ʼuhiga mo te kau lele ʼi te ʼu faigaoʼi Fakakeleka?

³ ʼO ʼuhiga mo te lele, ʼaē neʼe ko he faigaoʼi neʼe logona ʼi te temi muʼa, ʼe ʼui ʼi te tohi (Backgrounds of Early Christianity) “ko te kau Keleka neʼe natou akoako pea mo natou lele telefua.”a ʼI te ʼu taʼi ʼaluʼaga ʼaia, neʼe liʼaki e te kau lele ia te ʼu kavega mamafa fuli ʼaē neʼe feala ke natou fakamāmālie ai tanatou lele. Lagi ko te faʼahiga lele ʼaia ʼe mole ko he aga fakaʼapaʼapa iā ʼaho nei, kae ko te kau lele neʼe natou lele ʼaki te manatu pē ʼaē ke natou mālo. Neʼe fakahā e Paulo ko te kau lele ʼaē neʼe natou fia maʼu ia te fakapale ʼaē ki te maʼuli, neʼe maʼuhiga ke natou fakamaʼamaʼa mai te ʼu faʼahiga meʼa fuli pē ʼe fakatupu mamafa. Neʼe ko he tokoni lelei maʼa te kau Kilisitiano ʼo te temi ʼaia, pea ʼe toe ʼaoga kiā tātou ʼi te temi nei. Ko te ʼu kavega fea peʼe ko te ʼu meʼa mamafa fea ʼaē ʼe feala ke ina tāʼofi ia tātou ke ʼaua naʼa tou maʼu ia te fakapale ʼi te lele ʼaē ki te maʼuli?

“Tou Toe Liʼaki Mo Te ʼu Meʼa Fuli Pē ʼAē ʼe Mamafa”

4. Koteā ʼaē neʼe tōkakaga kiai ia te hahaʼi ʼo te temi ʼo Noe?

⁴ Neʼe tokoni e Paulo ke “liʼaki . . . te ʼu meʼa fuli pē ʼaē ʼe mamafa.” ʼE kau kiai te ʼu meʼa fuli ʼaē ʼe feala ke natou fakaleluʼi tātou ʼi te lele ʼaē ʼe tou lolotoga kau kiai pea ke tāʼofi tatatou faiga fakamālotoloto kiai. Koteā te ʼu taʼi meʼa ʼaia ʼaē ʼe feala ke hagē ko he ʼu meʼa mamafa? Kā tou tokagaʼi age ia Noe, ʼaē neʼe kau ʼi te ʼu faʼifaʼitaki ʼaē neʼe palalau ki ai ia Paulo, ʼe tou manatuʼi te ʼu palalau ʼaenī ʼa Sesu: “Ohagē pē ko te meʼa ʼaē neʼe hoko ʼi te ʼu ʼaho ʼo Noe, ʼe toe fēia pē anai ʼi te ʼu ʼaho ʼo te Foha ʼo te tagata.” (Luka 17:26) Neʼe mole palalau tāfito ia Sesu ʼo ʼuhiga mo te fakaʼauha ʼaē ʼe mole hona fakatatau ʼe ʼamanaki hoko; kae neʼe palalau ia ki te faʼahiga maʼuli ʼo te hahaʼi. (Lau ia Mateo 24:37-39.) Tokolahi te hahaʼi ʼi te temi ʼo Noe neʼe mole natou tokagaʼi ia te ʼAtua, pea neʼe mole natou faiga pē lā ke natou fakafiafia tona loto. Neʼe koteā ʼaē neʼe ina fakaleluʼi ia nātou? Neʼe ko te ʼu meʼa māhani pē ia ʼo te maʼuli: ko te kai, mo te ʼinu, pea mo te fai ʼohoana. Ko te fihifihia moʼoni, ohagē ko tona ʼui e Sesu ko tanatou “mole . . . fakatokagaʼi he meʼa.”

5. Koteā ʼaē ʼe lava tokoni mai ke tou lele ʼo kaku ki tona fakaʼosi?

⁵ Ohagē pē ko Noe mo tona fāmili, ʼe lahi te ʼu gāue ʼaē ʼe tonu ke tou fai ʼi te ʼaho fuli. ʼE tonu ke tou gāue moʼo taupau ʼo totatou maʼuli pea mo tou tokaga lelei kiā tātou pea mo totatou fāmili. ʼE feala pē ke tou fakaʼaogaʼi lahi kiai totatou temi, mo totatou mālohi pea mo totatou ʼu koloa. Kae tāfito ʼi te ʼu temi faigataʼaʼia fakaekonomika, ʼe faigafua noa pē hatatou hoha ki te ʼu meʼa ʼaē ʼe ʼaoga ki totatou maʼuli. ʼI totatou ʼuhiga Kilisitiano, ʼe toe ʼi ai foki mo totatou ʼu maʼua fakateokalatike ʼe maʼuhiga. ʼE tou fai fakamafola, ʼe tou teuteuʼi tatatou ʼu fono pea mo tou kau kiai, pea mo tou haga nofo mālohi aipē ʼi te faʼahi fakalaumālie ʼaki tatatou ako takitokotahi pea mo tatatou tauhi fakafāmili. Logolā te ʼu meʼa fuli ʼaē neʼe tonu ke fai e Noe moʼo tauhi ki te ʼAtua, kae “neʼe ina fai ʼo mulimuli pē kiai.” (Sen. 6:22) ʼE mahino ia, ʼe maʼuhiga ia ke tou fakamaʼamaʼa, pea mo ʼaua naʼa tou fakamamafa ia tātou mo he ʼu meʼa ʼe mole honatou ʼaoga, mo kapau ʼe tonu ke tou lele ʼi te lele Fakakilisitiano ʼo kaku ki tona fakaʼosi.

6, 7. Koteā te tokoni ʼa Sesu ʼe tonu ke tou manatuʼi tuʼumaʼu?

⁶ Neʼe koteā te fakaʼuhiga ʼo te ʼui ʼaē e Paulo ke tou liʼaki “te ʼu meʼa fuli pē ʼaē ʼe mamafa”? ʼE moʼoni ʼe mole feala ke tou fakamaʼamaʼa mai ʼotatou maʼua fuli. ʼO ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia, ʼe tou manatuʼi te ʼu palalau ʼaenī ʼa Sesu: “ ʼAua naʼa kotou hoha ʼo ʼui maʼa koutou: ‘Koteā he meʼa kā tou kai?’ peʼe: ‘Koteā he meʼa kā tou ʼinu?’ peʼe: ‘Koteā he meʼa kā tou kofu ʼaki?’ Heʼe ko te ʼu meʼa fuli ʼaia ʼe kumi fakamānumānu e te ʼu puleʼaga. Kae ʼiloʼi pē e takotou Tamai ʼaē ʼe ʼi selō, ʼe ʼaoga kiā koutou te ʼu meʼa fuli ʼaia.” (Mat. 6:31, 32) Neʼe tokoni mai ia Sesu ke tou mahino, māʼia mo te ʼu meʼa ʼaē ʼe ʼaoga ki te maʼuli ohagē ko te kai pea mo te ʼu mutuʼi meʼa, ʼe feala ke liliu ko he ʼu meʼa mamafa mo kapau ʼe tou fakamuʼamuʼa te ʼu meʼa ʼaia ʼi totatou maʼuli. ʼE feala ke natou tāʼofi ia tatatou lele.

⁷ Tou tokagaʼi tāfito te ʼu palalau ʼaenī ʼa Sesu: “[ʼE] ʼiloʼi pē e takotou Tamai ʼaē ʼe ʼi selō, ʼe ʼaoga kiā koutou te ʼu meʼa fuli ʼaia.” Ko te fakaʼuhiga ʼo te ʼu palalau ʼaia, ko Sehova tatatou Tamai ʼe ʼi selō, ʼe tokaga lelei anai ki te ʼu meʼa ʼaē ʼe ʼaoga kiā tātou. ʼE mahino ia, “[ko] te ʼu meʼa fuli ʼaia” ʼe lagi mole ʼalutahi anai mo te ʼu meʼa ʼaē ʼi te agamāhani ʼe tou fia fai kiai peʼe tou loto kiai. Kae neʼe ʼui mai e Sesu ke ʼaua naʼa tou hoha fau ʼo ʼuhiga mo “te ʼu meʼa fuli ʼaia ʼe kumi fakamānumānu e te ʼu puleʼaga.” Koteā tona tupuʼaga? Ki muli age neʼe fai e Sesu ia te tokoni ʼaenī kiā nātou ʼaē neʼe fagono age: “Kotou tokaga kiā koutou totonu, talia naʼa mamafa tokotou ʼu loto ʼi te lahi fau ʼo te kai, pea mo te lahi fau ʼo te ʼinu, pea mo te ʼu tuʼania ʼo te maʼuli, pea mo fokifā pē kua hoko fakapunamaʼuli mai kiā koutou te ʼaho ʼaia ohagē ko he hele.”—Luka 21:34, 35.

8. He koʼē ʼe ʼaoga tāfito ʼi te temi nei ke tou “liʼaki te ʼu meʼa fuli pē ʼaē ʼe mamafa”?

⁸ ʼE hagē pē kua tou lava sio mata ki te laini fakaʼosi. ʼI meʼa fakaʼofaʼofa foki, mo kapau lā ʼe tou tuku ia tātou totonu ke tou mafasia ʼi te ʼu meʼa ʼe mole hona ʼaoga ʼaē ʼe feala ke fakagaohaʼa kiā tātou, kae kua tou fakaovi ki te fakaʼosi! Koia ko te tokoni ʼaenī ʼa te ʼapositolo ko Paulo ʼe fakapotopoto moʼoni: “ ʼE fakatupu maʼu meʼa te pipiki ki te ʼAtua pea mo te maʼuli fakafeʼauga.” (1 Tim. 6:6) Kapau ʼe maʼuhiga kiā tātou te ʼu palalau ʼa Paulo, pea ʼe faigafua anai hatatou hoko atu tatatou lele pea mo tou maʼu ia te fakapale.

“Te Agahala ʼAē ʼe Ina Tāʼofi Gafua Ia Tātou”

9, 10. (a) Koteā ʼaē neʼe fakaʼuhiga kiai ia te kupuʼi palalau “te agahala ʼaē ʼe ina tāʼofi gafua ia tātou”? (b) Koteā ʼaē ʼe feala ke hoko ki te tui ʼa he Kilisitiano?

⁹ Neʼe palalau ia Paulo ki te tahi meʼa ʼe tonu ke tou liʼaki. Neʼe ina ʼui fēnei ʼe tonu ke tou liʼaki ia “te agahala ʼaē ʼe ina tāʼofi gafua ia tātou.” Koteā te agahala ʼaia? Ko te tui gataʼa. Ko te kupu Fakakeleka ʼaē neʼe fakaliliu ʼaki te kupusiga palalau “ ʼe ina tāʼofi gafua,” ʼe hā tuʼa tahi pē ʼi te Tohi-Tapu ʼi te vaega ʼaenī. Neʼe ʼui fēnei e te tagata poto ko Albert Barnes: “Neʼe mole tonu ke gaohaʼa he ʼu mutuʼi meʼa ki te ʼu vaʼe ʼo he tagata lele ʼo tupu ai he faigataʼa ʼo tana lele; ʼo toe fēia pē mo te Kilisitiano, ʼe tonu ke ina tuku keheʼi te ʼu meʼa fuli pē ʼe feala ke gaohaʼa kiā ia ʼi tana lele.” ʼE tonu ki he Kilisitiano ke mole ina fakagafua he meʼa ke gaohaʼa kiā ia, ke vaivai ai tana tui peʼe ke puli ai tana tui. ʼE lava feafeaʼi ki he Kilisitiano ke puli tana tui?

¹⁰ ʼE mole feala ke puli fokifā te tui ʼa he Kilisitiano. ʼE feala ke puli māmālie tana tui, pea ʼe toe feala pē ki te Kilisitiano ʼaia ke mole mahino kiai. ʼI te kamata ʼo tana tohi, neʼe fai e Paulo ia te fakatokaga ʼo ʼuhiga mo te tuʼutāmaki ʼaē ko te ‘tafea’ pea mo te ‘tuputupu ʼo he loto ʼe kovi pea mo tui gataʼa.’ (Hep. 2:1; 3:12) Kā gaohaʼa ia te teu ʼo he tagata lele ki tona ʼu vae, ʼe feala ke toka. ʼE hoko tāfito te ʼaluʼaga ʼaia, mo kapau ʼe mole fia tokagaʼi e te tagata lele te tuʼutāmaki ʼo tana tui ʼo he faʼahiga teu mokā ʼe lele. Koteā ʼapē neʼe tupu ai tana mole fia tokagaʼi te faʼahi ʼaia? Lagi neʼe fakaʼaoʼaoganoa, pe neʼe falala fau kiā ia totonu, pe neʼe fakaleluʼi ia ia. Koteā te ako ʼe tou lava tāʼofi mai te tokoni ʼa Paulo?

11. Koteā ʼaē ʼe feala ke puli ai tatatou tui?

¹¹ ʼE tonu ke tou manatuʼi, kapau ʼe puli te tui ʼa he Kilisitiano, heʼe ko te fua ʼaia ʼo te ʼu meʼa ʼaē neʼe lagi ina fai ʼaki te temi. Neʼe palalau ia te tahi tagata poto ʼo ʼuhiga mo “te agahala ʼaē ʼe ina tāʼofi gafua ia tātou.” Neʼe ina fakamahino ko te ʼu ʼaluʼaga ʼaē ʼe tou tō ʼi ai, mo te hahaʼi ʼaē ʼe tou fakakaugā ki ai pea mo totatou ʼu holi ʼaē ʼe kovi, ʼe feala ke malave mālohi kiā tātou. ʼE feala ke vaivai ai tatatou tui peʼe feala pē ke puli ai tatatou tui.—Mat. 13:3-9.

12. Koteā te ʼu fakamanatu ʼaē ʼe tonu ke tou tokagaʼi ke ʼaua naʼa puli tatatou tui?

¹² Lolotoga ni ʼu taʼu, neʼe fakamanatu mai e te tagata kaugana agatonu mo poto ke tou tōkakaga lelei ki te ʼu meʼa ʼaē ʼe tou sioʼi pea mo logo kiai, ko tona fakaʼuhiga ke tou tōkakaga ki te ʼu meʼa ʼaē ʼe hū ki totatou loto mo totatou ʼatamai. Neʼe kua fakatokaga mai kiā tātou ʼo ʼuhiga mo te tuʼutāmaki ʼaē ʼo te fia maʼu paʼaga pea mo te fia maʼu koloa. Kapau ʼe tou manako ki te ʼu fakafiafia ʼo te mālama peʼe tou fia maʼu te ʼu meʼa foʼou fuli pē, pea ʼe feala ai ke tou maʼumaʼua lahi kiai, ʼo mole kei tou maʼu he temi ki te ʼu meʼa ʼaē ʼe maʼuhiga age. ʼE ko he toe faihala lahi hatatou manatu ʼe fefeka fau te taʼi tokoni ʼaia, peʼe ʼaoga pē te tokoni ʼaia ki ʼihi, heʼe kiā tātou ʼe mole feafeala ia ke tou tuʼutāmakiʼia. ʼE fakaʼaogaʼi e Satana te ʼu manatu pea mo te ʼu holi ʼo te mālama ke mole tou tokagaʼi ia te ʼu fakatokaga ʼaia. ʼE mole ina loto ke tou fakaʼosi tatatou lele. Ko ʼihi neʼe mole kei natou tui koteʼuhi neʼe natou fakaʼaoʼaoganoa, pe neʼe natou falala fau kiā nātou totonu, pe neʼe fakaleluʼi nātou e te ʼu meʼa ʼo te mālama, pea ʼe feala ke hoko kiā tātou te faʼahi ʼaia, ʼo feala ke mole tou maʼu te fakapale ʼaē ki te maʼuli heʼegata.—1 Soa. 2:15-17.

13. Koteā ʼaē ʼe tonu ke tou fai ke ʼaua naʼa tou manatu ohagē ko te hahaʼi ʼo te mālama?

¹³ ʼI te ʼaho fuli pē, ʼe tou felāveʼi mo te ʼu hahaʼi ʼe natou lagolago ki te ʼu fakatuʼutuʼu ʼo te mālama ʼaenī, mo tana aga pea mo tana ʼu faʼahiga manatu. (Lau ia Efesi 2:1, 2.) Kae ʼe fakalogo kiā tātou peʼe feafeaʼi anai tatatou aga ʼo ʼuhiga mo te ʼu fakaneke fuli ʼaia. Ko “te ʼaele” ʼaē neʼe palalau kiai ia Paulo ʼe feala ke ina matehi he tahi. Koia ʼe tonu ai ke tou nofo tokaga tuʼumaʼu naʼa mole kei feala ke tau tatatou manava, ʼuhi he neʼe tou manava ki te ʼaele ʼaia, ʼo iku ai ki tatatou mole lava fakaʼosi te lele. Koteā ʼaē ʼe feala ke tokoni mai kiā tātou ke hoko atu tatatou lele? Ko te faʼifaʼitaki lelei ʼa Sesu, ʼaē neʼe ko te tagata lele haohaoa ʼaia ʼo te lele. (Hep. 12:2) ʼE tou toe maʼu foki mo te faʼifaʼitaki ʼa Paulo, he neʼe ina ʼui ʼe toe lele mo ia ʼi te lele Fakakilisitiano, pea mo ina fakalotomālohiʼi tona ʼu tehina ke natou faʼifaʼitakiʼi ia ia.—1 Ko. 11:1; Filp. 3:14.

ʼE Lava Feafeaʼi Hakotou ‘Maʼu Te Fakapale’?

14. Neʼe koteā te manatu ʼa Paulo ʼo ʼuhiga mo tana kau ki te lele?

¹⁴ Neʼe koteā te manatu ʼa Paulo ʼo ʼuhiga mo tana kau ki te lele? ʼI tana ʼu palalau fakaʼosi ʼaē neʼe ina fai ki te kau tagata ʼāfea ʼo Efesi, neʼe ina ʼui fēnei: “[ʼE] mole au tokaga ki toku maʼuli ohagē ia ko he meʼa ʼe maʼuhiga ʼaupitō kiā te au, kehe pē ke au fakaʼosi taku lele pea mo te minisitelio ʼaē neʼe foaki mai kiā te au e te ʼAliki ko Sesu.” (Gāue 20:24) Neʼe tali lelei e Paulo ke ina sākilifisioʼi ia meʼa fuli, māʼia mo tona maʼuli, moʼo fakaʼosi ia te lele. Maʼa Paulo, neʼe mole he ʼuhiga ʼo tana ʼu faiga fuli ʼo fēia mo tana gāue kinakina ʼo ʼuhiga mo te logo lelei, mo kapau ʼe mole ina fakaʼosi tana lele. Kae neʼe mole fia falala fau ia kiā ia, ʼo manatu kua ina maʼu te fakapale ʼo te lele. (Lau ia Filipe 3:12, 13.) ʼI muʼa pē ʼo tona temi mate, neʼe feala ai ke ina ʼui fēnei ʼaki he loto falala: “Neʼe au tauʼi te tau matalelei, neʼe au fakaʼosi te lele, neʼe au maʼuliʼi ia te tui.”—2 Tim. 4:7.

15. Koteā te fakalotomālohi ʼaē neʼe foaki e Paulo kiā nātou ʼaē neʼe lele mo ia ʼi te lele Fakakilisitiano?

¹⁵ Neʼe holi fakamālotoloto e Paulo ke fakaʼosi e tona ʼu tehina Kilisitiano ia te lele, kae ʼaua naʼa natou liʼaki tanatou lele. Ohagē lā, neʼe ina fakalotomālohiʼi te kau Kilisitiano ʼi Filipe ke natou gāue kinakina ki tonatou haofaki. Neʼe tonu ke natou “pipiki maʼu ki te folafola ʼo te maʼuli.” Neʼe ina toe ʼui fēnei age: “Ke feala ai taku fakafiafia ʼi te ʼaho ʼo Kilisito, he neʼe mole leva au lele noa pe neʼe au gāue kinakina noa.” (Filp. 2:16) ʼO toe fēia pē mo te kau Kilisitiano ʼi Kolonito, neʼe ina fakalotomālohiʼi fēnei ia nātou: ‘Kotou lele ke feala hakotou maʼu ia te fakapale.’—1 Ko. 9:24.

16. He koʼē ʼe tonu ke tou manatuʼi lelei te fakapale ʼaē ʼe tou faiga kiai?

¹⁶ ʼI he lele loaloaga, ohagē ko te lele manavā, ko ia ʼaē ʼe lele ʼi te kamata ʼe mole sio ia ki te laini fakaʼosi ʼo aʼu pē ki tana fakaovi ki te fakaʼosi. Kae lolotoga te lele, ʼe ina manatuʼi tuʼumaʼu ke fakakaku kiai. Pea ʼi tana ʼiloʼi ʼaē kua ovi mai te fakaʼosi ʼo te lele, ʼe toe faiga mālohi age ke kaku kiai. ʼE toe fēia mo te lele ʼa te kau Kilisitiano. ʼE tonu ke moʼoni kiā tātou ia te fakapale. Ko te faʼahi ʼaia ʼe tokoni mai anai kiā tātou ke tou maʼu te fakapale.

17. ʼE feala feafeaʼi ʼaki te tui ke liliu ia te fakapale ʼo moʼoni kiā tātou?

¹⁷ Neʼe tohi fēnei e Paulo: “Ko te tui ʼe ko he ʼamanaki moʼoni ki he ʼu meʼa ʼe tou falala kiai, ko te fakamoʼoni lelei ʼo te ʼu moʼoni logopē lā ʼe mole tou sisio kiai.” (Hep. 11:1) Neʼe tali lelei e Apalahamo mo Sala ke nā lītuʼa ki tonā maʼuli fīmālie, kae ke nā māʼuʼuli ohagē ‘ko he ʼu matāpule pea ohagē ko he ʼu hahaʼi ʼe nonofo fakatemi ʼi te fenua.’ Koteā ʼaē neʼe tokoni kiā nāua ke nā tali lelei te faʼahiga maʼuli ʼaia? ‘Neʼe nā sisio mamaʼo ki te fakahoko ʼo te ʼu fakapapau ʼa te ʼAtua.’ Neʼe liʼaki e Moisese “te fakafiafia fakatemi ʼo te agahala” pea mo “te ʼu koloa ʼo Esipito.” Neʼe ina maʼu feafeaʼi te tui mo te mālohi moʼo fakahoko te faʼahi ʼaia? “Neʼe ina tuku fakamamaʼu ʼona mata ki te totogi ʼo te fakapale.” (Hep. 11:8-13, 24-26) Neʼe ʼui e Paulo neʼe fai e te ʼu hahaʼi ʼaia te ʼu tonu ʼaia “ ʼaki te tui.” Neʼe fakafealagia e te tui ke fakalaka te sio ʼa te ʼu hahaʼi ʼaia ʼi te ʼu ʼahiʼahi mo te ʼu faigataʼaʼia ʼaē neʼe tau mo nātou, pea ke natou sio ki te meʼa ʼaē neʼe fai e te ʼAtua maʼa nātou, pea mo te meʼa kā ina fai ki muli age.

18. Ke tou liʼaki “te agahala ʼaē ʼe ina tāʼofi gafua ia tātou,” koteā te ʼu fakatuʼutuʼu lelei ʼe feala ke tou fai?

¹⁸ ʼE feala ke tou fakakaukauʼi fakamālotoloto te ʼu tagata mo te ʼu fafine agatonu ʼaē iā Hepeleo kāpite 11, pea mo tou mulimuli ki tanatou ʼu faʼifaʼitaki lelei. ʼE feala ki te faʼahi ʼaia ke tokoni mai ke tou fakatuputupu tatatou tui pea mo tou liʼaki “te agahala ʼaē ʼe ina tāʼofi gafua ia tātou.” (Hep. 12:1) Pea ʼe toe feala ke “tou fetokagaʼaki ke tou uga ia tātou ki te ʼofa pea mo te ʼu gāue matalelei,” ʼo tou fakatahi mo nātou ʼaē ʼe natou fakatuputupu te tui ʼaia.—Hep. 10:24.

19. He koʼē ʼe maʼuhiga ke hoko atu tatatou lele iā ʼaho nei?

¹⁹ Kua tou ovi ki te fakaʼosi ʼo tatatou lele. ʼE hagē pē kua tou lava sio ki te laini fakaʼosi. ʼAki te tui pea mo te tokoni ʼa Sehova, ʼe feala mo tātou ke tou “liʼaki te ʼu meʼa fuli pē ʼaē ʼe mamafa pea mo te agahala ʼaē ʼe ina tāʼofi gafua ia tātou.” ʼE feala ke tou lele pea ke tou maʼu ia te fakapale—ʼaē ko te ʼu tapuakina neʼe fakapapauʼi mai e totatou ʼAtua mo Tamai ko Sehova.

[Nota]

ʼE Kei Kotou Manatuʼi Koa?

• ʼE lava feafeaʼi hatatou liʼaki “te ʼu meʼa fuli pē ʼaē ʼe mamafa”?

• Koteā ʼaē ʼe feala ke puli ai te tui ʼa he Kilisitiano?

• He koʼē ʼe tonu ke liliu ia te fakapale ʼo moʼoni kiā tātou?

[Paki ʼo te pāsina 26]

Koteā “te agahala ʼaē ʼe ina tāʼofi gafua ia tātou,” pea ʼe feafeaʼi hana lava tāʼofi ia tātou?