MANATU TAFITŌ | TE ʼU LOI ʼAE ʼE TUPU AI TE MOLE ʼOʼOFA ʼA TE HAHAʼI KI TE ʼATUA

He Ko ʼe ʼe Faigataʼa Ia Te ʼOfa Ki Te ʼAtua?

“E ke ofa anai [“kia Sehova,” MN], tou Atua, i tou loto katoa, mo tou laumalie katoa, pea mo tau manatu katoa. Ko te uluaki aia pea mo te fakatotonu lahi osi.” —Sesu Kilisito, taʼu 33 Hili te Temi ʼo Sesu.a

ʼE faigataʼa ki ʼihi hahaʼi tanatou ʼoʼofa ki te ʼAtua. Maʼa natou, ʼe mole feala ke natou mahino ki te ʼAtua, ʼe mamaʼo ia pea mo agakovi. Tou vakaʼi age ia te ʼu talamanatu ʼaeni:

“Neʼe au faikole ki te ʼAtua ke tokoni mai, kaʼe neʼe toe hage kia au ʼe mamaʼo ia pea neʼe mole feala ke au fakaovi ki ai. Neʼe au manatu au, ko te ʼAtua neʼe ko he tahi neʼe mole feala ke au mahino ki ai pea neʼe mole ina logoʼi he meʼa.”—Marco, Italia.

“Logo la neʼe au fia tauhi fakamalotoloto ki te ʼAtua kaʼe neʼe hage ia ʼe mamaʼo fau. Neʼe au manatu au neʼe ko he ʼAtua agakovi ʼe ina tauteaʼi pe tatou. Neʼe au ui au neʼe mole feala ke ʼofa.”—Rosa, Guatemala.

“ ʼI te temi ʼae neʼe kei au veliveli ai, neʼe au ui au ʼe kumikumi pe e te ʼAtua ʼatatou hala, pea mo ina tauteaʼi tatou mo kapau ʼe ʼaoga. Ki muli age, neʼe hage kia au ko he tahi ʼe mamaʼo fau. Neʼe hage pe te ʼAtua ko he ʼuluaki minisi ʼe ina fakatuʼutuʼu te ʼu gaue maʼa tana hahaʼi kaʼe ʼe mole natou maʼuhiga kia ia.”—Raymonde, Kanata.

Kotea takotou manatu? ʼE feala koa ke tou ʼoʼofa ki te ʼAtua? Neʼe lagaʼi e te kau Kilisitiano ia te fehuʼi ʼaia lolotoga he ʼu sekulo. ʼI tona fakahagatonu ʼi te lolotoga ʼo te taʼu 500 ki te taʼu 1500 Hili te Temi ʼo Sesu, ko ʼihi hahaʼi ʼae ʼe natou lau ʼe natou tui kia Kilisito, neʼe mole natou faikole ki te ʼAtua Mafimafi. Kotea tona tupuʼaga? Koteʼuhi, neʼe matataku te hahaʼi ki te ʼAtua. Neʼe ui fenei te tagata faihisitolia ko Will Durant: “ ʼE lava feafeaʼi ki he tagata agahala hana fai he kole ki he ʼafioʼaga ʼe fakamataku pea mo mamaʼo?”

He ko ʼe neʼe manatu ia te hahaʼi “ ʼe fakamataku pea mo mamaʼo” ia te ʼAtua? Kotea ʼae ʼe akoʼi moʼoni mai ʼi te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo te ʼAtua? Ko tatatou iloʼi ia te moʼoni ʼo ʼuhiga mo te ʼAtua, ʼe feala koa ke tokoni mai ke tou ʼoʼofa ki ai?

[Nota]

[Paki ʼo te pasina 3]

Top, trinity: Museo Bardini, Florence; middle, hell: © Photononstop/Superstock

TE MANATU ʼA TE HAHAʼI “Neʼe mole matou manatu tahi ʼo ʼuhiga mo te fakaʼaogaʼi ʼo te huafa ʼo te ʼAtua. Kapau koia, ko te huafa fea ʼae ka matou fakaʼaogaʼi anai?”—Tagata faiako teolosia ko David Cunningham, Theological Studies.

TE MOʼONI ʼI TE TOHI-TAPU Neʼe ui fenei e te ʼAtua: “Ko au ia Sehova. Ko toku huafa ʼaia.” (Isaia 42:8, MN) Ko Sehova ʼe ko he huafa Fakahepeleo ʼe fakaʼuhiga “ ʼE Ina Fakahoko.”

ʼE loto e Sehova ke tou fakaʼaogaʼi tona huafa. ʼE ui fenei ʼi te Tohi-Tapu: “Koutou kalaga ki tona huafa, koutou fakaha ana gaue ia mua o te atu hahai, koutou fakamanatu te lahi o tona huafa!”—Esaia 12:4.a

Neʼe fakaʼaogaʼi e Sesu ia te huafa ʼo te ʼAtua. ʼI tana faikole, neʼe ui fenei e Sesu kia Sehova: “Nee au fakailoilo kia natou [te ʼu tisipulo ʼa Sesu] tou huafa, pea e au toe fakailoilo anai ia kia natou.” He ko ʼe neʼe fakaha e Sesu ia te huafa ʼo te ʼAtua ki ʼana tisipulo? ʼE ina hoko atu fenei: “Koteuhi ke nofo ia natou te ofa ae nee ke [ʼAtua] ofa ai ia au, pea ke au nofo ia natou.”—Soane 17:26.

HE KO ʼE ʼE MAʼUHIGA KE TOU ILOʼI TE MOʼONI? Neʼe tohi fenei e te tagata faiteolosia ko Walter Lowrie: “Ko he tahi ʼe mole ina iloʼi te huafa ʼo te ʼAtua ʼe mole feala ke ina iloʼi lelei ia ia, pea ʼe mole feala ke ʼofa ki ai mo kapau ʼe manatu ʼe ko he malohi fakapulipuli.”

Neʼe kau ia te tagata ʼe higoa ko Victor ki te ʼu misa ʼi te ʼu vahaʼa fuli, kaʼe neʼe ina logoʼi neʼe mole pe la ina iloʼi te ʼAtua. ʼE ina ui fenei: “ ʼI te temi leva ʼae neʼe au iloʼi ai ko te huafa ʼo te ʼAtua ʼe ko Sehova, neʼe hage leva kua feala taku fakaovi kia te ia. Neʼe hage pe kia au, ko taku hoki felaveʼi ʼae mo Ia ʼae neʼe lahi tona palalauʼi. Neʼe liliu ai leva ko he Tahi ʼe moʼoni kia au, pea mo au maʼu te ʼu felogoʼi lelei pea mo ia.”

Pea ko Sehova ʼe fia fakaovi ki te hahaʼi ʼae ʼe natou fakaʼaogaʼi tona huafa. ʼE fakapapau fenei ʼi te Tohi-Tapu: “Ko natou ae e natou iloi tou huafa e falala kia koe. Koteuhi e mole ke siaki natou ae e natou kumi ia koe.” (Pesalemo 9:11) ʼE toe tapuakiʼi e te ʼAtua ia natou ʼae ʼe fetapa ki tona huafa. ʼE ui fenei ʼi te Tohi-Tapu: “Ko ae e paui anai ki te huafa o te Aliki e haofaki anai ia.”—Loma 10:13.

[Nota]

[Paki ʼo te pasina 4]

Ko te fufu peʼe ko te fetogi ʼo te huafa ʼo te ʼAtua ʼe hage pe ʼe ko hona toʼo kehe mai te Tohi-Tapu

MANATU TAFITŌ | TE ʼU LOI ʼAE ʼE TUPU AI TE MOLE ʼOʼOFA ʼA TE HAHAʼI KI TE ʼATUA

Te Loi: Ko Te ʼAtua ʼe Ko He Misitelio

TE MANATU ʼA TE HAHAʼI Ko te lotu Fakakilisitiano “ ʼae ʼe faʼufaʼu tafitō e te lotu Katolika, mo te lotu Orthodoxe pea mo te lotu Polotesita, ʼe natou fakatui ko te ʼAtua pe ʼe tahi ʼe faʼufaʼu e te ʼu ʼipotasi ʼe tolu: ʼE ʼAtua te Tamai, ʼe ʼAtua te ʼAlo pea ʼe ʼAtua te Laumalie Maʼoniʼoni. ʼO mulimuli ki te teolosia Fakakilisitiano, ʼe mole natou ʼAtua tokotolu, kaʼe ko te ʼu ʼipotasi ʼaia ʼe tolu ʼe natou faʼufaʼu te ʼAtua pe ʼe tahi.”—The New Encyclopædia Britannica.

TE MOʼONI ʼI TE TOHI-TAPU Ko Sesu, te ʼAlo ʼo te ʼAtua neʼe mole ina ui ʼi he temi ʼe tatau mo tana Tamai. Kaʼe neʼe ina ui fenei: “[ʼE au] alu ki te Tamai; koteuhi e lahi age te Tamai ia au.” (Soane 14:28) Neʼe ina toe ui fenei ki te tahi ʼo ʼana tisipulo: “E au hake ki taku Tamai pea ko takotou Tamai, ki toku Atua, pea ko tokotou Atua.”—Soane 20:17.

Ko te laumalie maʼoniʼoni, ʼe mole ko he ʼatua. Ko te kau ʼuluaki Kilisitiano “nee natou fonu fuli leva i te Laumalie Maonioni” pea neʼe ui fenei e Sehova: “E au tufaki anai toku Laumalie Maonioni ki te u kakano fuli.” (Gaue 2:1-4, 17) Koia, ko te laumalie maʼoniʼoni ʼe mole ko he ʼipotasi ʼo te Tahitolu. Kaʼe ʼe ko te malohi gaue ia ʼo te ʼAtua.

HE KO ʼE ʼE MAʼUHIGA KE TOU ILOʼI TE MOʼONI? ʼI te ʼu fakamahino ʼa te ʼu tagata sivi Tohi-Tapu Katolika ko Karl Rahner mo Herbert Vorgrimler, ko te Tahitolu “ ʼe mole feala ke tou mahino ki ai mo kapau neʼe mole fakaha mai e te ʼAtua, pea tatau aipe pe ʼe ina fakaha mai ʼe mole feala ke tou mahino katoa ki ai.” ʼE feala koa ke tou ʼoʼofa moʼoni ki he tahi ʼe mole tou iloʼi? Koia ko te akonaki ʼo ʼuhiga mo te Tahitolu ʼe tupu ai hatatou mole mahino ki te ʼAtua pea ʼe mole feala ai ke tou ʼoʼofa ki ai.

Neʼe ko te manatu ʼaia ʼa Marco, ʼae neʼe tou talanoa ki ai ʼi te ʼuluaki alatike. Neʼe ina ui fenei: “Neʼe au manatu au, neʼe mole loto e te ʼAtua ke au iloʼi ia ia, ʼo liliu ai kia au ko he tahi ʼe mamaʼo, mole feala ke tou mahino pea mo fakaovi ki ai.” Kaʼe, ʼe ui ʼi te Tohi-Tapu ko te ʼAtua “e mole mamao ia maia tatou takitahi.” (Gaue 17:27) Neʼe mole ina fufu mai kia tatou ia tona ʼuhiga. ʼE ina loto ke tou iloʼi ia ia. Neʼe ui fenei e Sesu: “E matou atolasio ki te mea e matou iloi.”—Soane 4:22.

Neʼe ui fenei e Marco: “ ʼI te temi ʼae neʼe au iloʼi ai ko te ʼAtua ʼe mole ko he Tahitolu, neʼe feala ai leva ke au maʼu he ʼu felogoi lelei pea mo ia.” Kapau ʼe tou fakaʼuhiga ia Sehova ohage ko he tahi ʼe moʼoni kaʼe mole ko he misitelio, ʼe faigafua anai hatatou ʼoʼofa kia te ia. ʼE ui fenei ʼi te Tohi-Tapu: “Ko ae e mole ofa, nee mole ina iloi te Atua, koteuhi e ofa te Atua.”—1 Soane 4:8.

[Paki ʼo te pasina 5]

Museo Bardini, Florence

MANATU TAFITŌ | TE ʼU LOI ʼAE ʼE TUPU AI TE MOLE ʼOʼOFA ʼA TE HAHAʼI KI TE ʼATUA

Te Loi: ʼE Agakovi Ia Te ʼAtua

TE MANATU ʼA TE HAHAʼI “ ʼI te hili pe ʼo te mate ʼo natou ʼae neʼe mamate ʼuhi ko tanatou agahala, ʼe natou olo ki ʼifeli, te koga meʼa ʼae ka fakamamahiʼi ai natou, te afi heʼe gata.” (Catechism of the Catholic Church) Pea ko ʼihi kau takitaki lotu ʼe natou ui ko te ʼifeli ʼe ko he fakamavae ʼosi ʼo he tahi mai te ʼAtua.

TE MOʼONI ʼI TE TOHI-TAPU “E mole iloi he mea e natou ae kua mate.” (Ekelesiasi 9:5) Kapau ko natou ʼae kua mamate ʼe mole kei natou iloʼi he meʼa, ʼe lava feafeaʼi hanatou mamahi ʼi he afi heʼe gata, peʼe ko hanatou lotomamahi ʼuhi ko tonatou fakamavae mai te ʼAtua ʼo talu ai?

ʼI te Tohi-Tapu, ko te kupu Fakahepeleo pea mo Fakakeleka ʼae neʼe tautau fakaliliu ʼaki te kupu “ ʼifeli,” ʼe fakaʼuhiga ki te malolōʼaga ʼo te kau mate fuli. Ohage la, ʼi te temi ʼae neʼe tau ai ia Sopo mo te mahaki faigataʼa, neʼe faikole fenei: “Oi, ka na ke loto pe ke fufu au i te nofoaga o te kau mate [“ ʼi te ʼu ʼifeli,” Traduction Œcuménique de la Bible].” (Sopo 14:13) Neʼe mole fia malolō ia Sopo ʼi he koga meʼa ʼe fakamamahiʼi ai peʼe fakamavae ai mai te ʼAtua, kaʼe ʼi he fale maka.

HE KO ʼE ʼE MAʼUHIGA KE TOU ILOʼI TE MOʼONI? Kapau ʼe agakovi te ʼAtua ʼe feala ke tupu ai hatatou fehiʼa ki ai, ʼo mole tou fia fakaovi ai kia te ia. Neʼe ui fenei e te fafine ko Rocío, ʼae ʼe maʼuli ʼi Mexico: “Talu mai taku kei veliveli, neʼe akoʼi mai ia te akonaki ʼo ʼuhiga mo te ʼifeli. ʼI te lahi fau ʼo taku mataku, neʼe mole au tui au neʼe maʼu e te ʼAtua ia he ʼu kalitate. Neʼe au ui au ʼe agaitaita pea mo agafefeka.”

Ko te ʼu fakamahino ʼae ʼe foaki mai ʼi te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo te ʼu fakamau ʼa te ʼAtua pea mo te aluʼaga ʼo te kau mate, neʼe ina fetogi ia te faʼahiga manatu ʼa Rocío ʼo ʼuhiga mo te ʼAtua. Neʼe ina ui fenei: “Neʼe au logoʼi he ʼateaina ohage neʼe toʼo he kavega mamafa mai ia te au. Neʼe au kamata tui ai ʼe loto e te ʼAtua ia te meʼa ʼae ʼe lelei kia tatou, ʼe ʼofa ia tatou pea ʼe feala mo tatou ke tou ʼoʼofa kia te ia. ʼE hage ko he tamai ʼe ina puke ia te nima ʼo ʼana kiʼi fanau pea ʼe ina loto ke natou maʼuli fiafia.”—Esaia 41:13.

Tokolahi neʼe natou faiga ke natou tauhi lelei ki te ʼAtua ʼuhi ko tonatou matataku ki te ʼifeli. Kaʼe ʼe mole loto e te ʼAtua ke tou tauhi age ki ai ʼuhi heʼe tou matataku. Neʼe ui fenei e Sesu: “E ke ofa anai ki te Aliki, tou Atua.” (Maleko 12:29, 30) Koia, ʼi tatatou mahino leva ʼi te temi nei ʼe mole fakahoko e te ʼAtua ia he meʼa ʼe heʼe faitotonu, ʼe toe feala ke tou falala ki ʼana fakamau ʼi te ka haʼu. Ohage ko Eliu, te kaumeʼa ʼo Sopo, ʼe feala ke tou ui fenei ʼaki he lotofalala: “E mamao osi i te Atua te mea ae e hala, e mamao osi i te Mafimafi te agakovi!”—Sopo 34:10.

[Paki ʼo te pasina 6]

© Photononstop/SuperStock

MANATU TAFITŌ | TE ʼU LOI ʼAE ʼE TUPU AI TE MOLE ʼOʼOFA ʼA TE HAHAʼI KI TE ʼATUA

ʼE Feala Ke Fakaʼateaina Koutou e Te Moʼoni

ʼI te tahi ʼaho, ʼi Selusalemi, neʼe palalau ia Sesu ʼo ʼuhiga mo tana Tamai, ia Sehova pea mo ina fakaha pe neʼe ko ai moʼoni ia te kau takitaki ʼo te lotu hala ʼi te temi ʼaia. (Soane 8:12-30) Ko te meʼa ʼae neʼe ina fakaha ʼi te aluʼaga ʼaia ʼe ina fakaha mai pe lava feafeaʼi hatatou vakavakaʼi ia te ʼu akonaki ʼo ʼuhiga mo te ʼAtua ʼae ʼe tui ki ai te hahaʼi ia ʼaho nei. Neʼe ui fenei e Sesu: “Kapau e kotou nonofo mau i taku folafola, pea ko aku tisipulo mooni koutou; pea e kotou iloi anai te mooni, pea e fakaateainai anai koutou e te mooni.”—Soane 8:31, 32.

“Kotou nonofo mau i taku folafola.” ʼI heni, neʼe fakatuʼu e Sesu ia te lekula moʼo vakavakaʼi pe ʼe “mooni” ia te ʼu akonaki fakalotu. ʼI te temi ʼae ʼe kotou logo ai ki he palalau ʼo ʼuhiga mo te ʼAtua, kotou fai ia te fehuʼi ʼaeni: “ ʼE alu tahi koa ia te faʼahi ʼaeni mo te ʼu palalau ʼa Sesu pea mo te meʼa ʼae ʼe tuʼu ʼi te Tohi-Tapu?” Kotou faʼifaʼitakiʼi ia natou ʼae neʼe logo ki te palalau ʼa te apositolo ko Paulo pea natou “kumi i te Tohi Tapu i te aho takitahi, ke natou sio pe e totonu te mea e fakaha age kia natou.”—Gaue 17:11.

Ko Marco, mo Rosa pea mo Raymonde, ʼae neʼe tou talanoa ki ai ʼi te ʼuluaki alatike, neʼe natou vakavakaʼi fakalelei ia te ʼu akonaki ʼae neʼe natou tui ki ai ʼaki tanatou ako ia te Tohi-Tapu mo te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova. Kotea ʼae neʼe natou ako?

Marco: “Neʼe fakaʼaogaʼi e tamā faiako ia te Tohi-Tapu moʼo tali ki te ʼu fehuʼi fuli neʼe ma fai taumatuʼa. Neʼe tuputupu ai toma ʼofa ʼae kia Sehova pea neʼe toe malohi ai ʼamā felogoi fakataumatua!”

Rosa: “ ʼUluaki, neʼe au ui au ko te Tohi-Tapu ʼe ko he tohi fakafilosofia ʼe ina faigaʼi ke ina fakamahino ia te ʼuhiga ʼo te ʼAtua ʼaki he ʼu fakamahino fakatagata. Kaʼe ʼaki te alu ʼo te temi, neʼe au maʼu te ʼu tali ki ʼaku fehuʼi ʼi te Tohi-Tapu. ʼI te temi leva ʼaeni, kua liliu ia Sehova ko he tahi ʼe moʼoni kia au. ʼE ko he Tahi ʼe au falala ki ai.”

Raymonde: “Neʼe au faikole ki te ʼAtua ke tokoni mai ke au iloʼi ia ia. Mole faʼa fualoa ki ai, neʼe ma kamata ako taumatuʼa ia te Tohi-Tapu. Pea kua ma iloʼi leva ia te moʼoni ʼo ʼuhiga pea mo Sehova! Neʼe ma fiafia ʼi tamā iloʼi pe ko te faʼahiga ʼAtua feafeaʼi ia ia.”

ʼE mole gata ʼaki pe ia te fakaha e te Tohi-Tapu ia te ʼu loi ʼo ʼuhiga mo te ʼAtua. Kaʼe ʼe ina toe fakaha ia te moʼoni ʼo ʼuhiga mo ʼona kalitate taulekaleka. Mai tona aluʼaga ʼae ko te Tohi-Tapu ʼe ko tana Folafola, ʼe lava tokoni mai ke “tou iloi te u mea nee foaki mai e te Atua kia tatou aki tona kalasia,” peʼe ke tou mahino ki te moʼoni ʼo ʼuhiga mo te ʼAtua pea mo ʼana fakatuʼutuʼu. (1 Kolinito 2:12) He ko ʼe ʼe mole kotou vakaʼi ʼe koutou totonu pe ʼe lava tali feafeaʼi ia te Tohi-Tapu ki ʼakotou fehuʼi maʼuhiga ʼo ʼuhiga mo te ʼAtua, mo tana fakatuʼutuʼu pea mo totatou ka haʼu? ʼE feala ke kotou fakaui hakotou ako Tohi-Tapu ki he Fakamoʼoni ʼa Sehova peʼe ʼi tamatou tuʼasila ʼi te Neti www.pr2711.com/wls. ʼE matou tui papau kapau ʼe kotou fai ia te faʼahi ʼaia, ʼe kotou tokagaʼi anai ʼe faigafua age takotou ʼoʼofa ki te ʼAtua.