ʼE Maʼuli Te Folafola ʼa Sehova

Ko He ʼu Puani Maʼuhiga ʼi Te Tohi ʼo ʼUluaki Samuele

NEʼE hoko te ʼu ʼaluʼaga ʼaenī ʼi te taʼu 1117 ʼi muʼa ʼo totatou temi. Kua hili te ʼu taʼu e tolugeau talu mai te temi ʼaē neʼe maʼu kātoa e Sosue ia te Kele ʼo Te Fakapapau. Ko te kau tagata mātutuʼa ʼo Iselaele neʼe ʼōmai ki te polofeta ʼa Sehova mo he kole maʼuhiga. Neʼe faikole te polofeta ʼo ʼuhiga mo te kole ʼaē neʼe ʼolo age mo te kau mātutuʼa, pea neʼe tali e Sehova ki tanatou kole. Neʼe ko te fakaʼosi ʼaia ʼo te temi ʼo te Kau Tuʼi Fakamāu pea mo te kamataʼaga ʼo te temi ʼo te ʼu hau. ʼE fakamatala ʼi te tohi faka Tohi-Tapu ʼo te ʼUluaki Samuele ia te ʼu meʼa fakaofoofo ʼaē neʼe hoko ʼi te lakaga maʼuhiga ʼaia ʼo te hisitolia ʼo te puleʼaga ʼo Iselaele.

Ko te tohi faka Tohi-Tapu ʼo te ʼUluaki Samuele neʼe tohi e Samuele, mo Natane, pea mo Kate lolotoga taʼu e 102​—⁠mai te taʼu 1180 ki te taʼu 1078 ʼi muʼa ʼo totatou temi. (1 Fakamatala 29⁠:29) ʼE ko te fakamatala ʼo te ʼu tagata takitaki e toko fā ʼi Iselaele. Ko te toko lua neʼe tuʼi fakamāu, pea ko nāua ʼaē neʼe hau; ko te toko lua neʼe nā fakalogo kiā Sehova, pea ko te toko lua neʼe nā talagataʼa. ʼE tou toe maʼu ai mo te ʼu fafine e toko lua neʼe nā tuku he faʼifaʼitaki lelei pea mo te tagata tau toʼa kae agalelei. ʼE tou maʼu te ʼu ako maʼuhiga mai te ʼu faʼifaʼitaki ʼaia ʼo ʼuhiga mo te ʼu aga mo te ʼu gāue ke faʼifaʼitakiʼi pea mo ʼaē ʼe tonu ke līaki. ʼE feala ke malave mālohi te ʼu fakamatala ʼo ʼUluaki Samuele ki tatatou ʼu manatu pea mo tatatou ʼu gāue.​—⁠Hepeleo 4⁠:⁠12.

KO ELIA ʼE FETOGI E SAMUELE ʼI TE TUʼULAGA TUʼI FAKAMĀU

(1 Samuele 1⁠:1–7⁠:⁠17)

Neʼe ko te temi ʼo te Lafeti ʼo te Taʼukai, pea ko Ana ʼaē neʼe maʼuli ʼi Lama neʼe fiafia ʼaupito.a Ko Sehova neʼe ina tali tana ʼu faikole, pea neʼe ina fānauʼi tana tama. Moʼo fakahoko tana fakapapau, neʼe foaki e Ana tana tama ko Samuele ke gāue ʼi “te fale ʼo Sehova.” Neʼe liliu ai te kiʼi tama “ko he kaugana ʼa Sehova ia muʼa ʼo Elia te pelepitelo.” (1 Samuele 1⁠:24; 2⁠:11) ʼI te kei tamasiʼi ʼa Samuele, neʼe palalau age ia Sehova, ʼo fakahā age tana fakamāuʼi te ʼapi ʼo Elia. ʼI te lahilahi ake ʼa Samuele, neʼe ʼiloʼi fuli e te hahaʼi ʼo Iselaele ko ia ko te polofeta ʼa Sehova.

Ki muli mai, neʼe ʼohofiʼi ia Iselaele e te kau Filisitini. Neʼe nātou toʼo ai te Aleka pea mo nātou matehi te ʼu foha e toko lua ʼa Elia. ʼI tana maʼu te logo ʼaia, neʼe mate ai te matuʼa ko Elia, ʼaē neʼe ina “fakamāuʼi ia Iselaele lolotoga te ʼu taʼu e fāgofulu.” (1 Samuele 4⁠:18) Neʼe maʼuli mamahi te kau Filisitini ʼi tanatou nonofo mo te Aleka, koia neʼe nātou liufaki ai ki te kau Iselaele. ʼI te temi ʼaia, neʼe fakamāuʼi leva ia Iselaele e Samuele, pea neʼe maʼuli te fenua ʼi te tokalelei.

Te ʼu Tali Ki Te ʼu Fehuʼi Faka Tohi-Tapu:

2⁠:10​—⁠He koʼe neʼe faikole ia Ana kiā Sehova ke ina “foaki te mālohi ki tana hau” kae ʼi te temi ʼaia neʼe mole ʼi ai he hau ʼi Iselaele? Neʼe kua fakakikite ʼi te Lao ʼa Moisese ʼe ʼi ai anai he hau ʼa te kau Iselaele. (Teutalonome 17⁠:​14-18) ʼI tana fakakikite ʼi tana ʼamanaki mate, neʼe ʼui fēnei e Sakopo: “Ko te tokotoko faka hau [te fakaʼiloga ʼo te tuʼulaga hau] ʼe mole maliu kehe anai mai ia Suta.” (Senesi 49⁠:10) Pea tahi ʼaē meʼa, ʼo ʼuhiga mo Sala​—⁠te kui ʼa te kau Iselaele​—⁠neʼe ʼui fēnei e Sehova: “ ʼE tutupu ake anai te ʼu hau mai ia ia.” (Senesi 17⁠:16) Neʼe faikole ia Ana ʼo ʼuhiga mo ia ʼaē ka hau anai.

3⁠:3​—⁠Neʼe moe koa ia Samuele ʼi te Potu Taputapu? Kailoa ia. Ko Samuele neʼe ko te Levite ʼo te famili ʼo te kau Koatite, ʼaē neʼe mole ko he famili pelepitelo. (1 Fakamatala 6⁠:​33-38) Koia neʼe mole gafua ai kiā ia ke “sio ki te ʼu meʼa taputapu.” (Faka au 4⁠:​17-20) Ko te koga meʼa pe e tahi ʼo te sagatualio neʼe lava nofo ai ia Samuele neʼe ko te malaʼe ʼo te tapenakulo. Neʼe lagi moe ai. Neʼe lagi toe moe ai foki mo Elia ʼi he faʼahi ʼo te malaʼe. Ko te kupuʼi palalau “ ʼaē neʼe tuʼu ai te aleka ʼo te ʼAtua” ʼe faka ʼuhiga ia ki te tapenakulo kātoa.

7⁠:​7-9, 17​—⁠He koʼe neʼe mōlaga e Samuele ia te sākilifisio ʼi Misipa pea mo fakatuʼu te ʼaletale ʼi Lama, kae neʼe tonu ke mōlagaʼi tuʼumaʼu te ʼu sākilifisio ʼi te koga meʼa pe ʼaē neʼe filifili e Sehova? (Teutalonome 12⁠:​4-7, 13, 14; Sosue 22⁠:19) ʼI te ʼosi toʼo ʼo te Aleka taputapu mai te tapenakulo ʼi Silo, neʼe mole kei ʼiloga te nofo ai ʼa Sehova. Koia, ko Samuele ʼi tona ʼuhiga tagata fakafofoga ʼo te ʼAtua, neʼe ina mōlagaʼi te ʼu sākilifisio ʼi Misipa pea mo neʼe ina toe fakatuʼu mo te ʼaletale ʼi Lama. ʼE mahino ia neʼe tali leleiʼi e Sehova ia te ʼu meʼa ʼaia ʼaē neʼe fai.

Te ʼu Puani ʼe Tou Lava Tāʼofi:

1⁠:​11, 12, 21-23; 2⁠:19. Ko te faikole tuʼumaʼu ʼa Ana, mo tana agavaivai, mo tana fakafetaʼi ki te lotoʼofa ʼa Sehova, mo tona ʼofaʼi faʼē, ʼe ko he faʼifaʼitaki ʼaia ki te hahaʼi fafine fuli ʼaē ʼe manavasiʼi ki te ʼAtua.

1⁠:⁠8. Neʼe tuku e Elekana ia te faʼifaʼitaki ʼo ʼuhiga mo te fakaloto mālohiʼi ʼo niʼihi ʼaki te ʼu palalau! (Sopo 16⁠:⁠5) Neʼe ina lagaʼi muʼa kiā Ana ʼaē neʼe mamahi tona loto ia te fehuʼi: “Koteā ʼaē ʼe mamahi ai tou loto?” Neʼe fakaloto mālohiʼi ai ia Ana ke ina fakahā te ʼu meʼa ʼi tona loto. Pea neʼe hoki fakamoʼoni age e Elekana tona ʼofa kiā ia, ʼo ina ʼui fēnei age ki ai: “Pe mole koa la au maʼuhiga age kiā te koe ʼi he ʼu foha e toko hogofulu?”

2⁠:26; 3⁠:​5-8, 15, 19. Ka tou fakahoko fakalelei te gāue ʼaē neʼe hinoʼi mai e te ʼAtua ke tou fai, ʼo tou fakaʼaogaʼi lelei te ako fakalaumālie, pea mo tou aga fakaʼapaʼapa, ʼe tou liliu ʼo “ ʼofainaʼi ʼaupito” e te hahaʼi mo te ʼAtua.

4⁠:​3, 4, 10. Māʼia mo he meʼa taputapu ohage ko te aleka ʼo te fuakava, neʼe mole ko he meʼa moʼo puipui te hahaʼi. ʼE tonu ke ‘tou fakamamaʼo mai te ʼu tamapua.’​—⁠1 Soane 5⁠:⁠21.

TE ʼULUAKI HAU ʼO ISELAELE​—⁠NEʼE KO HE FAKATUʼUTUʼU LELEI PEʼE KAILOA?

(1 Samuele 8⁠:1–15⁠:⁠35)

Ko Samuele neʼe agatonu kiā Sehova ʼi tona maʼuli kātoa, kae neʼe mole haʼele tona ʼu foha ʼi te ala ʼo te ʼAtua. ʼI te temi ʼaē neʼe fakaʼui e te kau mātuʼa ʼo Iselaele ke ʼi ai hanatou hau, neʼe tali e Sehova. Neʼe mulimuli e Samuele ki te takitaki ʼa Sehova pea mo ina fakanofo hau ia Saulo, neʼe ko he tama tūpulaga mai te telepī ʼo Pesamino. Neʼe toe mālohi age te tuʼulaga hau ʼo Saulo ʼi tana ʼosi mālo ʼi te kau Amonite.

Neʼe mālo te foha toʼa ʼo Saulo ko Sonatane ʼi tana tauʼi te foʼi solia Filisitini. Neʼe ʼoho mai te kau Filisitini ʼo fakafeagai ki Iselaele ʼaki he foʼi kautau kaugamālie. Neʼe mataku ai ia Saulo pea mo talagataʼa ʼo fakahoko e ia totonu ia te mōlaga. Ko Sonatane, mo tana tagata ʼaē ʼe ina ʼamo tana ʼu meʼa tau, neʼe ina ʼohofi te kau solia Filisitini ʼaē neʼe nātou leʼoleʼo tonatou nofoʼaga tau ʼi muʼa. Kae ko te fakapapau ʼaē neʼe hoko fai e Saulo, neʼe ina fakavaivaiʼi tana kautau ʼaē neʼe feala ke kātoa tanatou mālo ʼi te tau. Neʼe ‘tauʼi e Saulo tona ʼu fili fuli ʼi tona ʼu tafaʼaki.’ (1 Samuele 14⁠:47) Kae ʼi tana mālo mai te kau Amalekite, neʼe talagataʼa ia Saulo kiā Sehova ʼi tana hāofaki te ʼu meʼa ʼaē neʼe “tonu ke fakaʼauha.” (Levitike 27⁠:​28, 29) Koia neʼe lītuʼa ai ia Sehova kiā Saulo ʼi tona ʼuhiga hau.

Te ʼu Tali Ki Te ʼu Fehuʼi Faka Tohi-Tapu:

9⁠:9​—⁠Koteā koa te faka ʼuhiga ʼo te palalau “ko te polofeta ʼo te temi ʼaenī, neʼe fakahigoaʼi ia ia ʼi te temi muʼa ko te tagata fai fakakikite”? ʼE lagi ʼasi mai ʼi te ʼu palalau ʼaia, ʼi te ʼiloa ʼo te kau polofeta ʼi te temi ʼo Samuele pea lolotoga te temi ʼo te ʼu hau ʼo Iselaele, neʼe fetogi te kupuʼi palalau “tagata fai fakakikite” ʼaki te kupu “polofeta.” ʼE lau ko Samuele ʼe ko te ʼuluaki hōloga ʼaia ʼo te kau polofeta.​—⁠Gaue 3⁠:⁠24.

14⁠:​24-32, 44, 45​—⁠Neʼe mole kei ʼofa koa te ʼAtua kiā Sonatane ʼi tana maumauʼi te fuakava ʼa Saulo, ʼaki tana kai te meli? ʼE ʼiloga ʼi te meʼa ʼaē neʼe fai, neʼe mole puli ai te ʼofa ʼo te ʼAtua kiā Sonatane. ʼUluaki, neʼe mole ʼiloʼi e Sonatane te fuakava ʼo tana tāmai. Pea lua, ko te fakapapau ʼaia ʼaē neʼe fai fakavilivili ʼaki he faʼafai neʼe mole tau mo feʼauga peʼe ko he fakaʼaogaʼi kovi ʼo te tuʼulaga hau, neʼe fakatupu ai te ʼu fihifihia ki tana hahaʼi. Neʼe lava tali feafeaʼi te taʼi fakapapau ʼaia e te ʼAtua? Logope neʼe tali e Sonatane ia te ʼu ikuʼaga ʼi tana maumauʼi te fuakava ʼaia, kae neʼe mole mate ai ia.

15⁠:6​—⁠He koʼe koa neʼe makehe te agalelei ʼa Saulo ki te kau Kenite? Ko te kau Kenite neʼe ko te ʼu foha ʼo te tāmai ʼo te ʼohoana ʼa Moisese. Neʼe nātou tokoni ki te kau Iselaele ʼi tanatou ʼosi mavae mai te Moʼuga ʼo Sinai. (Faka au 10⁠:​29-32) ʼI te fenua ʼo Kanaane, neʼe nātou nonofo fakatahi mo te ʼu foha ʼo Suta lolotoga he temi. (Kau Tuʼi Fakamāu 1⁠:16) Logope ki muli age neʼe nātou nonofo fakatahi mo te kau Amalekite pea mo te tahi ʼu hahaʼi, kae neʼe nātou vāhaʼa lelei mo te kau Iselaele. Koia ʼaē neʼe hāofaki ai te kau Kenite e Saulo.

Te ʼu Puani ʼe Tou Lava Tāʼofi:

9⁠:21; 10⁠:​22, 27. Ko te aga fakapoipoi pea mo te agavaivai ʼaē neʼe maʼu e Saulo ʼi te temi ʼaē neʼe fakanofo hau ia ia neʼe hāofaki ai ia ke ʼaua naʼa aga fakavalevale ʼi te temi ʼaē neʼe mole tali ai e te kau “noa” tona fakanofo hau. ʼE ko he puipui kiā tatou ia te maʼu ʼo te aga fakapoipoi pea mo te agavaivai ke ʼaua naʼa tou agavale!

12⁠:​20, 21. ʼAua naʼa tou tuku “te ʼu meʼa noa,” ohage ko te falala ki te tagata, peʼe ko te falala ki te mālohi faka kautau ʼo te ʼu puleʼaga, peʼe ko te ʼu tamapua, ke nātou fakamaliu kehe mai tatou mai te tauhi kiā Sehova.

12⁠:24. Ko te tokoni maʼuhiga ke tou manavasiʼi ki te ʼAtua mo fakaʼapaʼapa kiā te ia, pea mo tauhi kiā te ia ʼaki totatou loto kātoa, ʼe ko tatatou “sisio ki te ʼu meʼa lalahi ʼaē neʼe ina fai” maʼa tana hahaʼi ʼi te temi muʼa pea mo te temi nei.

13⁠:​10-14; 15⁠:​22-25, 30. Tou tōkakaga ki te fialahi​—⁠ʼaē ʼe ʼiloga ʼaki te talagataʼa peʼe ko te fiatuʼu.​—⁠Tāʼaga Lea 11⁠:⁠2.

KO HE TAMA NEʼE TAUHI ŌVI NEʼE FILIFILI KE LILIU ʼO HAU

(1 Samuele 16⁠:1–31⁠:⁠13)

Ko Samuele neʼe ina fakanofo ia Tavite mai te telepī ʼo Suta ke liliu ko he hau ki ʼamuli. Mole faʼa fualoa kiai, neʼe matehi e Tavite te tagata Filisitini lahi ko Koliate ʼaki te foʼi maka pe tahi. Neʼe liliu ia Tavite mo Sonatane ʼo nā kaumeʼa lelei. Neʼe fakanofo ia Tavite e Saulo ke pule ki tana kau tagata tau. Moʼo tali ki te ʼu tuʼuga mālo ʼa Tavite, neʼe hiva fēnei te hahaʼi fafine ʼo Iselaele: “Neʼe matehi e Saulo tana toko lauʼi afe, pea ko Tavite, tana toko lauʼi hogofulu afe.” (1 Samuele 18⁠:⁠7) ʼI te maheka ʼa Saulo, neʼe ina faigaʼi ke ina matehi ia Tavite. ʼI tona ʼosi ʼohofiʼi tuʼa tolu e Saulo, neʼe hola ai ia Tavite, ʼo feholaʼaki haʼele.

Lolotoga te ʼu taʼu ʼaē neʼe feholaʼaki, tuʼa lua neʼe mole matehi ai e Tavite ia Saulo. Neʼe toe felāveʼi foki mo te taʼahine finemui ko Apikaela pea mo ina ʼohoanaʼi ki muli age. ʼI te ʼohofiʼi ʼo Iselaele e te kau Filisitini, neʼe pāui ia Saulo kiā Sehova. Kae neʼe lītuʼa ia Sehova kiā ia. Neʼe mate leva ia Samuele. ʼI tana mataku, neʼe ʼalu ia Saulo ki te fafine faifakalauʼakau, pea neʼe ʼui age e te fafine ʼe matehi anai ia ia ʼi te tau ki te kau Filisitini. Neʼe lavea kovi ai ia Saulo kae mamate tona ʼu foha. ʼE fakaʼosi te fakamatala ʼaki te mate fakalainoa ʼaē neʼe hoko kiā Saulo. Ko Tavite neʼe kei fenonoʼaki.

Te ʼu Tali Ki Te ʼu Fehuʼi Faka Tohi-Tapu:

16⁠:14​—⁠Koteā te laumālie kovi ʼaē neʼe ina fakamatakuʼi ia Saulo? Ko te laumālie kovi ʼaē neʼe ina pulihi ia te tokalelei ʼo te fakakaukau ʼa Saulo, neʼe ko te holi kovi ʼo tana ʼatamai mo tona loto​—⁠te holi ʼaē ʼi tona loto, neʼe ina uga ia ia ke ina fai te meʼa ʼaē ʼe kovi. ʼI te temi ʼaē neʼe toʼo mai ai e Sehova tona laumālie maʼoniʼoni, neʼe puli ai ia Saulo ia te puipui pea neʼe puleʼi ia ia e tona laumālie kovi. Mai te ʼaluʼaga ʼaē neʼe fakagafua e Sehova ke fetogi Tona laumālie maʼoniʼoni e te laumālie ʼaia, koia ʼaē ʼe ʼui ai ko te laumālie kovi ʼaia ʼe “ko he laumālie kovi mai ia Sehova.”

17⁠:55-58​—⁠Ka tou lau ia 1 Samuele 16⁠:​17-23, he koʼe koa neʼe kumi e Saulo peʼe ko Tavite ko te foha ʼo ʼai? Neʼe mole fakalavelave pe e Saulo peʼe ko ai te higoa ʼo te tāmai ʼa Tavite. ʼE mahino ia, neʼe ina fia ʼiloʼi peʼe ko te faʼahiga tāmai feafeaʼi ʼe maʼu e te tama ʼaia ʼaē neʼe ina matehi te toe tagata lahi ʼaē ko Koliate.

Te ʼu Puani ʼe Tou Lava Tāʼofi:

16⁠:​6, 7. ʼE mole tonu pe ke tou tokagaʼi te tagata ʼaē ʼe hā mai ki tuʼa peʼe tou maʼu atu aipe he faʼahiga manatu ʼo ʼuhiga mo nātou, kae ʼe tonu ke tou faigaʼi ke tou maʼu te faʼahiga sio ʼa Sehova, tana faʼahiga sio kiā nātou.

17⁠:​47-50. ʼAki te lototoʼa ʼe tou lava tauʼi te fakafeagai peʼe ko he fakataga mai he ʼu fili ʼe nātou hage ko Koliate, koteʼuhi “ ʼe ʼa Sehova te tau.”

18:​1, 3; 20⁠:​41, 42. ʼE lava maʼu te ʼu kaumeʼa moʼoni ia nātou ʼaē ʼe ʼoʼofa kiā Sehova.

21⁠:​12, 13. ʼE loto e Sehova ke tou fakaʼaogaʼi totatou ʼu fealagia fakakaukau pea mo totatou poto moʼo tauʼi te ʼu ʼaluʼaga faigataʼa ʼe tau mo tatou ʼi totatou maʼuli. Neʼe ina tuku mai tana Folafola, ʼaē ʼe fakahā mai ai te fakasiosio poto, mo te ʼatamai mālama pea mo te fealagia fakakaukau. (Tāʼaga Lea 1⁠:⁠4) ʼE tou toe maʼu foki mo te tokoni ʼa te kau tagata ʼāfea.

24⁠:6; 26⁠:11. Neʼe tuku mai e Tavite ia he faʼifaʼitaki lelei ʼo ʼuhiga mo te fakaʼapaʼapa moʼoni ki te tagata ʼaē neʼe fakanofo e Sehova!

25⁠:​23-33. ʼE tonu ke tou faʼifaʼitakiʼi te aga fakapotopoto ʼa Apikaela.

28⁠:​8-19. ʼI tanatou faigaʼi ʼaē ke nātou fakahalaʼi peʼe nātou fakamamahiʼi te hahaʼi, ʼe feala pe ke ʼui e te ʼu laumālie agakovi ko nātou ʼe ko he ʼu faʼahiga hahaʼi kua mamate. Koia ʼe tonu ai ke tou fakamamaʼo mai te faʼahiga faifakalauʼakau fuli.​—⁠Teutalonome 18⁠:​10-12.

30⁠:​23, 24. Ko te tonu ʼaia, ʼaē ʼe fakatafito kiā Faka au 31⁠:​27, ʼe ina fakahā mai ʼe faka maʼuhigaʼi e Sehova ia nātou ʼaē ʼe nātou lagolago ki te kokelekasio. Logope he faʼahiga meʼa ʼe tou fai, kae ʼe tonu ke tou “fai mo te lotolelei, o hage e [tou] gaue ki te Aliki, kae e mole [tou] gaue ki te tagata.”​—⁠Kolose 3⁠:⁠23.

Koteā ʼAē ʼe “Lelei Age Ia ʼi He Sākilifisio”?

Koteā te moʼoni tāfito ʼe fakaʼiloga lelei ʼi te ʼu meʼa ʼaē neʼe hoko kiā Elia, mo Samuele, mo Saulo, pea mo Tavite? Ko ia aenī: “Ko te talagafua ʼe lelei age ia ʼi he sakilifisio, ko te tokaga ʼe lelei age ia ʼi te gako ʼo te ʼu matuʼaʼi ʼakeno, heʼe ko te loto fia agatuʼu ʼe hage ia ko te agahala ʼo te tivinasio, pea ko te ʼalu faka fiameʼa lahi ki muʼa, ʼe hage ia ko he fakaʼaogaʼi ʼo te mālohi fakamanamana pea mo te ʼu telafime.”​—⁠1 Samuele 15⁠:​22, 23.

Ko he toe pilivilesio ʼe tou maʼu ʼi tatatou kau ki te gāue fai faka mafola ʼo te Puleʼaga pea mo fai ʼo he ʼu tisipulo ʼi te malamanei kātoa! ʼI tatatou foaki kiā Sehova ia ‘te ʼu vitulo kei mui ʼo totatou ʼu laugutu,’ ʼe tonu ke tou faiga mālohi ke tou talagafua ki te takitaki ʼe fai mai e Sehova ʼaki tana Folafola pea mo tana kautahi ʼi te kele.​—⁠Osea 14⁠:2; Hepeleo 13⁠:⁠15.

[Kiʼi nota]

[Paki ʼo te pasina 23]

Ko te ʼuluaki hau ʼo Iselaele ʼaē neʼe agavaivai mo aga fakapoipoi neʼe liliu ko te hau fialahi mo fiatuʼu

[Paki ʼo te pasina 24]

Koteā ʼaē ʼe tou lava falala kiai mokā tou tau mo he fakafeagai mai he ʼu fili ʼe nātou hage ko Koliate?