Fakafalele Tou Loto Ki Te Fakasiosio Tonu
“[ʼE] foaki e Sehova totonu ia te poto; ʼe haʼu mai tona gutu te ʼatamai mālama pea mo te fakasiosio tonu.”—Tāʼaga Lea 2:6.
1. ʼE lava feafeaʼi tatatou fakafalele totatou loto ki te fakasiosio tonu?
KO SEHOVA ʼe ko totatou Faiako Lahi. (Isaia 30:20, 21) Kae koteā te meʼa ʼaē ʼe tonu ke tou fai ʼaki “te ʼatamai mālama ʼo ʼuhiga mo te ʼAtua” ʼaē neʼe fakahā ʼi tana Folafola? ʼE tonu ke tou ‘fakafalele totatou loto ki te fakasiosio tonu’—ke tou holi fakamalotoloto ke tou maʼu te kalitate ʼaia pea ke tou maʼuliʼi. Ke feala te faʼahi ʼaia, ʼe tonu ke tou kumi ki te ʼAtua, ohage ko te meʼa ʼaē neʼe ʼui e te tagata poto: “[ʼE] foaki e Sehova totonu ia te poto; ʼe haʼu mai tona gutu te ʼatamai mālama pea mo te fakasiosio tonu.” (Tāʼaga Lea 2:1-6) Koteā ia te ʼatamai mālama, te poto, pea mo te fakasiosio tonu?
2. (a) Koteā te ʼatamai mālama? (b) E feafeaʼi hakotou fakamahino te poto? (c) Koteā ia te fakasiosio tonu?
2 Ko te ʼatamai mālama ʼe ko te mahino ki te ʼu meʼa ʼaē neʼe hoko ʼi totatou maʼuli, pe ko te meʼa ʼaē neʼe tou sio kiai, peʼe ko te ʼu meʼa neʼe tou akoʼi. Ko te poto ʼe ko te fealagia ʼaē ke tou maʼuliʼi te ʼatamai mālama. (Mateo 11:19) Neʼe fakahā e te Hau ko Salomone te poto ʼaia ʼi te fihi ʼaē neʼe fai e te ʼu fafine e toko lua ʼo ʼuhiga mo te tamasiʼi, pea moʼo fakatokatoka ʼo te fihi ʼaia neʼe ina fakaʼaogaʼi tana mahino ʼaē ki te ʼofa ʼo te faʼe ki tana tamasiʼi. (1 Hau 3:16-28) Ko te fakasiosio tonu ʼe ko te “poto ʼi te fai fakamāu.” ʼE ko “te mālohi peʼe ko te fealagia ʼo te ʼatamai ʼaē ʼe ina fakakehekeheʼi te ʼu meʼa.” (Webster’s Universal Dictionary) Kapau ʼe tou fakafalele totatou loto ki te fakasiosio tonu, pea ʼe foaki mai anai e Sehova kia tatou te kalitate ʼaia ʼaki tona ʼAlo. (2 Timoteo 2:1, 7) Kae ʼe lave feafeaʼi te fakasiosio tonu ki te ʼu faʼahi kehekehe ʼo totatou maʼuli?
Ko Te Fakasiosio Tonu Pea Mo Tatatou Palalau
3. ʼE feafeaʼi anai hakotou fakamahino ia Tāʼaga Lea 11:12, 13, pea koteā tona faka ʼuhiga ʼo te kupu ʼaenī “ ʼe kovi tona loto”?
3 Ko te fakasiosio tonu ʼe tokoni kia tatou ke tou mahino ʼe ʼi ai “te temi moʼo fakalogologo pea mo te temi moʼo palalau.” (Tagata Tānaki 3:7) Ko te kalitate ʼaia ʼe tokoni kia tatou ke tou tokakaga ki tatatou ʼu palalau. ʼE ʼui fēnei ia Tāʼaga Lea 11:12, 13: “Ko ia ʼaē ʼe kovi tona loto neʼe fehiʼa ia ki tona tatau, kae ko te tagata ʼaē ʼe lahi tana fakasiosio tonu ʼe nofo fakalogologo. Ko ia ʼaē ʼe feʼaluʼaki ohage he tagata fai fatufatu ʼe ina fakahā te ʼu palalau fakalilo, kae ko ia ʼaē ʼe agatonu tona ʼatamai ʼe ina ʼuʼufi te faʼahi ʼaia.” ʼIo, ko he tagata peʼe ko he fafine ʼe fehiʼa ki he tahi ʼe “kovi tona loto.” ʼO mulimuli ki te ʼui ʼa te tagata fai tikisionalio ko Wilhelm Gesenius, ko te ʼu hahaʼi ʼaia ʼe “mole nātou lotomahino.” Ko te tagata ʼaia peʼe ko te fafine ʼaia ʼe mole ina fai he fakamāu ʼe lelei, pea ko te fakaʼaogaʼi ʼo te kupu “loto” ʼe fakahā ʼaki ai ʼe mole feʼauga te ʼu kalitate lelei ʼaē ʼi tona loto. Kapau ʼe fai e he Kilisitiano he palalau ʼe mole lelei, ko he fasituʼu peʼe ko he leakovi, pea ʼe tonu ke fakagata e te ʼu tagata ʼāfea te ʼaluʼaga kovi ʼaia ʼi te kokelekasio.—Levitike 19:16; Pesalemo 101:5; 1 Kolonito 5:11.
4. Kapau ʼe nātou ʼiloʼi he ʼu meʼa ʼe mole tonu ke ʼiloʼi e ʼihi, koteā ʼaē ʼe tonu ke fai e te kau Kilisitiano ʼaē ʼe fakasiosio tonu pea mo agatonu?
4 ʼO mole hage ko nātou ʼaē ʼe “kovi tonatou loto,” ko nātou ʼaē ʼe “lahi tanatou fakasiosio tonu” ʼe nātou nonofo fakalogologo mokā ʼe ʼaoga ke nātou fai te faʼahi ʼaia. ʼE mole nātou fakamatala te ʼu meʼa ʼaē ʼe mole tonu ke ʼiloʼi e he tahi kehe. (Tāʼaga Lea 20:19) Ko nātou ʼaē ʼe fakasiosio tonu, ʼe nātou “agatonu [ʼi tonatou] ʼatamai,” koteʼuhi ʼe nātou ʼiloʼi ko tanatou ʼu palalau ʼe feala ke fakatupu mamahi. ʼE nātou agatonu ki tonatou ʼu kaugā fagona, pea ʼe mole nātou fakahā te ʼu meʼa fakalilo ʼaē ʼe feala ke fakatupu tuʼutāmaki ki tonatou ʼu kaugā fagona. Kapau ʼe ʼiloʼi e te kau Kilisitiano ʼaē ʼe fakasiosio tonu he meʼa ʼo ʼuhiga mo te kokelekasio, kae mole tonu ke fakahāhā, ʼe nātou taupau anai te faʼahi ʼaia maʼa nātou, ʼo aʼu ki te temi ʼaē ka fakahā tonu ai e te kautahi ʼa Sehova.
Ko Te Fakasiosio Tonu Pea Mo Tatatou Aga
5. ʼE faka ʼuhiga feafeaʼi e te ʼu hahaʼi vavale te aga fakahehema, pea koteā tona tupuʼaga?
5 Ko te ʼu Tāʼaga Lea ʼe tokoni kia tatou ke tou fakaʼaogaʼi te fakasiosio tonu, pea mo tou tekeʼi te aga ʼaē ʼe mole lelei. Ohage la, ʼe ʼui fēnei ia Tāʼaga Lea 10:23: “Kia ia ʼaē ʼe vale ʼe ina fai te aga fakahehema ohage he gaoʼi, kae ko te poto ʼe maʼu e te tagata ʼaē ʼe fakasiosio tonu.” Ko nātou ʼaē ʼe nātou fai te aga fakahehema “ohage he gaoʼi,” ʼe mole nātou fakatokagaʼi te kovi ʼo tanatou aga, pea ʼe mole nātou tali te ʼui ʼaē ko te hahaʼi fuli ʼe ʼi ai tonatou maʼua ki te ʼAtua. (Loma 14:12) Ko te ‘hahaʼi vavale’ ʼaia ʼe fakahehema tanatou fakakaukau ʼo nātou ʼui ʼe mole sio te ʼAtua ki tanatou ʼu aga ʼaē ʼe kovi. ʼAki tanatou aga, ʼe nātou ʼui fēnei: “ ʼE mole ʼi ai he Sehova.” (Pesalemo 14:1-3; Isaia 29:15, 16) ʼE mole nātou maʼu te fakasiosio tonu, heʼe mole takitaki nātou e te ʼu fakatuʼutuʼu fakaʼatua, pea ʼe mole feala ke nātou fai he ʼu tonu ʼe lelei ʼo ʼuhiga mo te ʼu meʼa ʼaē ʼe nātou fai.—Tāʼaga Lea 28:5.
6. He koʼe ko te aga fakahehema ʼe ko he aga fakavale, pea ʼe feafeaʼi anai tatatou sio ki te faʼahi ʼaia mo kapau ʼe tou maʼu te fakasiosio tonu?
6 “Ko te tagata ʼaē ʼe fakasiosio tonu” ʼe mahino kia ia ko te aga fakahehema ʼe mole ko he “gaoʼi.” ʼE ina ʼiloʼi ko te meʼa ʼaia ʼe mole leleiʼia e te ʼAtua, pea ʼe feala ke ina maumauʼi tatatou ʼu felogoi mo ia. Ko te aga ʼaia ʼe ko he aga fakavale heʼe mole ina fakamālohiʼi te fakaʼapaʼapa ki te hahaʼi, ʼe ina maumauʼi te nofo ʼohoana, mo fakatupu kovi ki te ʼatamai pea mo te sino, pea ʼe iku ai mo te vaivai ʼi te faʼahi fakalaumālie. Koia tou fakafalele totatou loto ki te fakasiosio tonu, pea mo tou tekeʼi te aga fakahehema peʼe ko te ʼu aga heʼeʼaoga fuli pe.—Tāʼaga Lea 5:1-23.
Ko Te Fakasiosio Tonu Pea Mo Totatou ʼAtamai
7. Koteā te ʼu fua kovi ʼo te ʼita ki te sino?
7 Ko te fakafalele ʼo totatou loto ki te fakasiosio tonu ʼe toe tokoni foki kia tatou ke tou lolomi totatou ʼatamai. ʼE ʼui ia Tāʼaga Lea 14:29: “Ko ʼaē ʼe tuai ʼi te ʼita ʼe mahu ʼi te fakasiosio tonu, kae ko ia ʼaē ʼe mole lotoʼutaki ʼe ina fakahikihiki te agavale.” Ko ia ʼaē ʼe fakasiosio tonu ʼe faiga anai ke ina tekeʼi te ʼita fakavale heʼe fua kovi ki tona sino. ʼE feala ke hake ai te tosio pea mo tupu ai te ʼu faigataʼaʼia ki tana mānava. ʼE ʼui e te ʼu tōketā ko te ʼita ʼe tupu ʼaki te ʼu mahaki ohage ko te hela, te ʼu mahaki ʼo te kili, te ʼu fihifihia ʼi te kai pea mo te ʼu papala.
8. Kapau ʼe mole kita lotoʼutaki, pea koteā ʼaē ʼe feala ke hoko, kae ʼe lava tokoni feafeaʼi te fakasiosio tonu kia tatou ʼi te faʼahi ʼaia?
8 ʼE mole tonu ke gata pe te fakaʼaogaʼi ʼo te fakasiosio tonu pea mo te “tuai ʼi te ʼita” moʼo tekeʼi te ʼu mahaki fakasino. Kapau ʼe mole tou lotoʼutaki, pea ʼe feala ai ke tou fai he ʼu aga fakavale ʼe tou fakahemala anai kiai ki ʼamuli. Ko te fakasiosio tonu ʼe tokoni kia tatou ke ʼaua naʼa tou fai he ʼu palalau fakavale peʼe ko he aga fakavale, pea ʼe ina taupau tatou ke ʼaua naʼa tou “fakahikihiki te agavale” ʼo tou fai he meʼa ʼe mole fakapotopoto. Ko te fakasiosio tonu ʼe tokoni tāfito kia tatou ke tou ʼiloʼi ko te ʼita ʼe fakatupu kovi ki tatatou ʼu fakakaukau, ʼo mole feala ai hatatou fai he manatu ʼe fakapotopoto. Ko te faʼahi ʼaia ʼe ina fakatupu kovi anai ki te fealagia ʼaē ke tou fai ia te finegalo ʼo te ʼAtua, pea mo tatatou mulimuli ki te ʼu lekula faitotonu ʼa te ʼAtua. ʼIo, ko te mulimuli ki te ʼita fakavale ʼe fakatupu tuʼutāmaki ki te faʼahi fakalaumālie. ʼI tona fakahagatonu, ko te “ ʼu ʼita [ʼaē ʼe] kovi” ʼe kau ki te ʼu “gāue [fakalialia] ʼo te kakano” ʼaē ʼe nātou fakamamaʼo tatou mai te Puleʼaga ʼo te ʼAtua. (Kalate 5:19-21) Koia ʼi totatou ʼuhiga Kilisitiano ʼaē ʼe fakasiosio tonu, ʼe tou “vave ʼi te fagono, [ʼo] tuai ʼi te palalau, mo tuai ʼi te ʼita.”—Sake 1:19.
9. ʼE lava feafeaʼi ki te fakasiosio tonu pea mo te ʼofa fakatautehina ke tokoni kia tatou ke tou fakatokatoka te ʼu fihifihia?
9 Kapau ʼe tou ʼiʼita, pea ʼe feala ke fakahā mai e te fakasiosio tonu ʼe tonu ke tou fakafimālie totatou loto ke ʼaua naʼa hoko he tokakovi. ʼE ʼui fēnei ia Tāʼaga Lea 17:27: “Ko ʼaē ʼe ina tāʼofi tana ʼu palalau, ʼe ina maʼu te ʼatamai mālama, pea ko he tagata fakasiosio tonu ʼe fīmālie tona ʼatamai.” Ko te fakasiosio tonu pea mo te ʼofa fakatautehina ʼe tokoni anai kia tatou, ke tou mahino ʼe tonu ke tou lolomi ia tatou ke ʼaua naʼa tou fai he ʼu palalau ʼe fakatupu lotomamahi anai. Kapau neʼe kua hoko he kē, ʼe uga anai tatou e te ʼofa pea mo te agavaivai ke tou faifakalelei pea mo tou fakatokatoka te meʼa ʼaē neʼe hoko. Kae e feafeaʼi la mo kapau neʼe lākahala mai he tahi kia tatou. ʼE feala ke tou palalau ki ai ʼaki te agamālū pea mo te agavaivai, ʼaki te fakatuʼutuʼu tāfito ʼaē ke toe maʼu te tokalelei.—Mateo 5:23, 24; 18:15-17.
Ko Te Fakasiosio Tonu Pea Mo Totatou Famili
10. Koteā te ʼaoga ʼo te poto pea mo te fakasiosio tonu ʼi te maʼuli faka famili?
10 ʼE tonu ke fakahā e totatou famili te poto pea mo maʼu te fakasiosio tonu, heʼe ko te ʼu kalitate ʼaia ʼe nātou fakaloto mālohiʼi he loto fale. ʼE ʼui fēnei ia Tāʼaga Lea 24:3, 4: “ ʼE mālohi anai he loto fale ʼaki te poto, pea ʼe tuʼu mālohi anai he loto fale ʼaki te fakasiosio tonu. Pea ʼaki te ʼatamai mālama ʼe fakafonu ai anai te ʼu kogafale ʼaki te ʼu meʼa maʼuhiga kehekehe pea mo fakafiafia.” Ko te poto pea mo te fakasiosio tonu ʼe nā hage ko he ʼu tafitoʼaga mālohi ke fua manuʼia ki te maʼuli faka famili. Ko te fakasiosio tonu ʼe tokoni anai ki te ʼu mātuʼa Kilisitiano ke nātou ʼiloʼi te ʼu meʼa ʼaē ʼe ʼi te loto ʼo tanatou tamaliki pea mo te ʼu meʼa ʼaē ʼe nātou tuʼaniaʼi. Ko he tahi ʼe ina maʼu te fakasiosio tonu ʼe feala ke faka felogoi, ke fakalogo, pea mo sio mamaʼo ki te ʼu meʼa ʼaē ʼe ʼi te loto ʼo tona ʼohoana pea mo te ʼu meʼa ʼaē ʼe manatu kiai.—Tāʼaga Lea 20:5.
11. ʼE lava feafeaʼi ki he fafine ʼohoana ʼe fakasiosio tonu ke ina ‘fakaloto mālohiʼi tona ʼapi’?
11 Ko te poto pea mo te fakasiosio tonu ʼe ko he ʼu kalitate maʼuhiga ke feala ai ki he famili ke maʼuli fiafia. Ohage la, ʼe ʼui fēnei ia Tāʼaga Lea 14:1: “Ko te fafine ʼaē ʼe poto moʼoni ʼe ina laga tona ʼapi, kae ko ia ʼaē ʼe vale ʼe ina holoʼi ʼaki ʼona ʼu nima totonu pe.” Ko he fafine ʼohoana ʼe poto pea mo ina maʼu te fakasiosio tonu ʼo fakalogo lelei ki tona ʼohoana, ʼe gāue kinakina anai ke lelei tona loto fale, pea ʼi tana fai te faʼahi ʼaia ʼe tokoni anai ki te fakaloto mālohiʼi ʼo tona famili. Ko te tahi meʼa ʼaē ka ina ‘fakaloto mālohiʼi anai ia tona ʼapi,’ ʼe ko tana palalau lelei tuʼumaʼu ʼo ʼuhiga mo tona ʼohoana pea ʼe ina fakatuputupu ai te fakaʼapaʼapa ʼaē ʼe tonu ke fai e te hahaʼi ki tona ʼohoana. Pea ko he fafine ʼohoana ʼe faʼafai, mo ina maʼu te fakasiosio tonu ʼo manavasiʼi kia Sehova, ʼe vikivikiʼi ia ia.—Tāʼaga Lea 12:4; 31:28, 30.
Ko Te Fakasiosio Tonu Pea Mo Totatou Faʼahiga Maʼuli
12. Koteā te manatu ʼa nātou ʼaē ‘ ʼe kovi tonatou loto’ ʼo ʼuhiga mo te agavale, pea koteā tona tupuʼaga?
12 Ko te fakasiosio tonu ʼe tokoni kia tatou ke tou taupau he aga ʼe lelei ia meʼa fuli ʼaē ʼe tou fai. Ko te faʼahi ʼaia ʼe tuʼu ia Tāʼaga Lea 15:21, ʼaē ʼe ina ʼui fēnei: “Ko te agavale ʼe ko he meʼa fakafiafia kia ia ʼaē ʼe kovi tona loto, kae ko te tagata ʼaē ʼe fakasiosio tonu ʼe ʼalu fakahagatonu ia ki muʼa.” E feafeaʼi koa hatatou mahino ki te tāʼaga lea ʼaia? Ko te agavale, ʼe ko he meʼa fakafiafia ki te ʼu tagata, mo te ʼu fafine, mo te kau tūpulaga vavale. ʼE “kovi tonatou loto,” ʼe mole lelei te ʼu meʼa ʼaē ʼe nātou holi kiai, pea ʼi tanatou mole maʼu ia te poto, ʼe nātou fiafia ai ʼi te agavale.
13. Koteā te meʼa ʼaē neʼe mahino kia Salomone ʼo ʼuhiga mo te kata pea mo te fakafiafia?
13 Neʼe mahino ki te Hau fakasiosio tonu ʼo Iselaele ko Salomone, ʼe mole faʼa maʼuhiga te ʼu fakafiafia. Neʼe ina fakamoʼoni fēnei: “Pea neʼe ʼau ʼui ʼi toku loto: ‘Haʼu, ke ʼau ʼahiʼahiʼi koe ʼaki te fiafia. Pea tahi ʼaē meʼa, sio ki te lelei.’ Pea, koʼeni! ʼe toe vaʼiganoa aipe mo te meʼa ʼaia. Neʼe ʼau ʼui ki te kata: ‘Agavale!’ pea ki te fakafiafia: ‘Koteā ʼaē ʼe fai e te meʼa ʼaia?’ ” (Tagata Tānaki 2:1, 2) ʼI tona ʼuhiga tagata fakasiosio tonu, neʼe mahino kia Salomone ko te fakafiafia pea mo te kata ʼe mole nā foaki ia te fīmālie, pea ʼe mole nā fakahoko he fiafia moʼoni mo heʼegata. Ko te kata ʼe feala ke tokoni kia tatou ke tou galoʼi faka temi ʼotatou ʼu fihifihia, kae ki ʼamuli ʼe feala ke tou toe manatuʼi te ʼu fihifihia ʼaia ʼo toe lahi ʼaupito age. ʼE tonu te palalau ʼa Salomone ʼi tana ʼui ʼaē ko te kata ʼe ko he “agavale.” Koteā tona tupuʼaga? Koteʼuhi ko te kata fakavale ʼe ina faka nenefu tatatou manatu fakapotopoto. ʼE feala ʼaki te faʼahi ʼaia ke tou meʼa noaʼi te ʼu meʼa ʼaē ʼe maʼuhiga ʼaupito. Ko te faʼahiga fiafia ʼaē ʼe pipiki ki he ʼu palalau pea mo he ʼu meʼa ʼa he tahi ʼe fai fakahuahua, ʼe mole feala ke ʼui ʼe ina fakatupu anai he meʼa ʼe lelei. Kapau ʼe tou mahino ki te ʼu meʼa ʼaē neʼe talanoa kiai ia Salomone ʼo ʼuhiga mo te fakasiosio tonu pea mo te fakafiafia, pea ʼe mahino ia ʼe tokoni anai te faʼahi ʼaia kia tatou ke “ ʼaua naʼa tou kaumeʼa mo te ʼu fakafiafia, kae ke tou kaumeʼa mo te ʼAtua.”—2 Timoteo 3:1, 4.
14. E feafeaʼi te ʼalu “fakahagatonu ki muʼa” ʼo te tagata ʼaē ʼe fakasiosio tonu?
14 Koteā te faka ʼuhiga ʼo te ʼui ʼaē ko te tagata ʼaē ʼe fakasiosio tonu ʼe ʼalu “fakahagatonu ia ki muʼa”? Ko te fakasiosio tonu ʼi te faʼahi fakalaumālie pea mo te maʼuliʼi ʼo te ʼu lekula fakaʼatua, ʼe ina uga te hahaʼi ke nātou agatonu, pea mo fakahagatonu. ʼE ʼui fakahagatonu fēnei e te Tohi-Tapu Byington: “Ko te agavale ʼe ko he fiafia lahi ki te tagata ʼaē ʼe hiʼaga, kae ko te tagata ʼaē ʼe poto ʼe ʼalu fakahagatonu anai ia.” “Ko te tagata ʼaē ʼe fakasiosio tonu” ʼe nofo agatonu, pea ʼe feala ke ina ʼiloʼi te kehekehe ʼo te ʼu meʼa ʼaē ʼe lelei pea mo te meʼa ʼe kovi, koteʼuhi ʼe ina maʼuliʼi te Folafola ʼa te ʼAtua.—Hepeleo 5:14; 12:12, 13.
Tou Kole Kia Sehova Ke Ina Foaki Mai Te Fakasiosio Tonu
15. Koteā te meʼa ʼaē ʼe tou ako mai ia Tāʼaga Lea 2:6-9?
15 Ke feala hatatou nofo agatonu ʼi totatou maʼuli, ʼe tonu ke mahino kia tatou fuli ʼe tou heʼe haohaoa, pea mo tou kole kia Sehova ke ina foaki mai te fakasiosio tonu. ʼE ʼui fēnei ia Tāʼaga Lea 2:6-9: “[ʼE] foaki e Sehova totonu ia te poto; ʼe haʼu mai tona gutu te ʼatamai mālama pea mo te fakasiosio tonu. Pea ʼe ina taupau anai te poto ʼaē ʼe ʼaoga maʼa te hahaʼi faitotonu; ʼe liliu ia ko he meʼa tali tau maʼa nātou ʼaē ʼe haʼele ʼi te faitotonu, ʼo mulimuli ki te ʼu ala foufou ʼo te fai fakamāu, pea ʼe ina taupau anai te ala ʼo tana ʼu hahaʼi faitotonu. Pea ʼe koutou mahino anai ki te faitotonu pea mo te fakamāu pea mo te agatonu, te ala katoa ʼo te meʼa ʼaē ʼe lelei.”—Vakaʼi ia Sake 4:6.
16. He koʼe ʼe mole ʼi ai he poto, mo he fakasiosio tonu, peʼe ko he ʼu akonaki ʼe feala ke fakafeagai kia Sehova?
16 ʼE mahino kia tatou ʼe tou fakalogo kia Sehova, koia ʼaki he agavaivai ʼe tou kumi ke tou mahino ki tona finegalo ʼo tou kumi te faʼahi ʼaia ʼi tana Folafola. ʼE ina maʼu te poto ʼi tona ʼuhiga katoa, pea ko tana ʼu tokoni ʼe ʼaoga tuʼumaʼu ki totatou maʼuli. (Isaia 40:13; Loma 11:34) ʼI tona fakahagatonu, ko te ʼu tokoni ʼaē ʼe fakafeagai ki te Folafola ʼa te ʼAtua ʼe mole hona ʼaoga. ʼE tala fēnei ia Tāʼaga Lea 21:30: “ ʼE mole ʼi ai he poto, he fakasiosio tonu, pea mo he tokoni ʼe fakafeagai kia Sehova.” (Vakaʼi ia Tāʼaga Lea 19:21.) ʼE gata pe ki te fakasiosio tonu ʼi te faʼahi fakalaumālie, ʼaē ʼe tuputupu ʼaki te ako ʼo te Folafola ʼa te ʼAtua pea mo te tokoni ʼo te ʼu tohi ʼaē ʼe foaki mai e “te tagata kaugana agatonu mo poto,” ʼe tokoni anai kia tatou ke hoko atu tatatou fakaʼaogaʼi fakalelei ʼo totatou maʼuli. (Mateo 24:45-47) Koia, tou faka ʼalutahi totatou maʼuli mo te ʼu tokoni ʼa Sehova, ʼo mahino kia tatou ʼe mole he faʼahiga akonaki ʼe feala ke ina tauʼi tana Folafola, tatau aipe peʼe hage ʼe tonu te akonaki ʼaia.
17. Koteā te meʼa ʼaē ʼe feala ke hoko mo kapau ʼe kovi te tokoni ʼaē ʼe foaki?
17 Ko he Kilisitiano ʼe foaki tokoni, kua mahino kia ia ʼe tonu ke fakatafito te tokoni ʼaia ki te Folafola ʼa te ʼAtua, pea ʼe fakamaʼua kia ia ke ina ako te Tohi-Tapu pea mo metitasioʼi ʼi muʼa ʼo hana tali ki he fehuʼi. (Tāʼaga Lea 15:28) Kapau ʼe kovi te ʼu tali ʼaē ʼe fai, ʼe feala ke fakatupu kovi ʼaupito. Koia, ko te ʼu tagata ʼāfea Kilisitiano ʼe tonu ke nātou maʼu te fakasiosio tonu ʼi te faʼahi fakalaumālie, pea ʼe tonu ke nātou faikole ke nātou maʼu te takitaki ʼa Sehova, mokā ʼe nātou faiga ke nātou tokoni ʼi te faʼahi fakalaumālie ki tonatou ʼu kaugā fagona ʼi te tui.
ʼE Tou Mahu ʼi Te Fakasiosio Tonu ʼi Te Faʼahi Fakalaumālie
18. Kapau ʼe hoko he fihifihia ʼi te kokelekasio, ʼe lava tokoni feafeaʼi te fakasiosio tonu kia tatou ke tou taupau maʼu tatatou fakafuafua lelei ʼi te faʼahi fakalaumālie?
18 Ke leleiʼia tatou e Sehova, ʼe tonu ke tou “fakasiosio tonu ia meʼa fuli.” (2 Timoteo 2:7) Ko tatatou manako ki te ako ʼo te Tohi-Tapu pea mo tatatou fakalogo ki te takitaki ʼa te laumālie ʼo te ʼAtua pea mo tana kautahi, ʼe tokoni anai kia tatou ke tou maʼu te fakasiosio tonu mokā tou felāveʼi mo he ʼu ʼaluʼaga ʼe feala ke ina taki tatou ke tou fai he meʼa ʼe kovi. Ohage la, ʼe feafeaʼi anai mo kapau ko he meʼa ʼi te kokelekasio ʼe mole fakatokatoka ohage ko te meʼa ʼaē ʼe tou loto kiai. Ko te fakasiosio tonu ʼi te faʼahi fakalaumālie, ʼe tokoni anai kia tatou ke tou mahino ai ʼe mole tonu leva ke tou fakagata tatatou fakatahitahi mo te hahaʼi ʼa Sehova pea mo tatatou tauhi ki te ʼAtua, ʼuhi ko te faʼahi ʼaia. Tou manatuʼi totatou pilivilesio ʼaē ko te tauhi kia Sehova, mo te ʼāteaina fakalaumālie ʼaē ʼe tou maʼu, pea mo te fiafia ʼaē ʼe feala ke tou maʼu mai tatatou gāue ʼi totatou ʼuhiga kaugā fai faka mafola ʼo te Puleʼaga. Ko te fakasiosio tonu ʼi te faʼahi fakalaumālie ʼe ina faka fealagia kia tatou ke tou maʼu te manatu ʼaē ʼe lelei, pea mo mahino kia tatou kua foaki totatou maʼuli ki te ʼAtua, pea ʼe tonu ke tou leleiʼia tatatou ʼu felogoi mo ia, tatau aipe pe koteā te meʼa ʼaē ʼe fai e ʼihi. Kapau ʼi te faʼahi faka teokalatike, ʼe mole he meʼa ʼe feala ke tou fai moʼo fakatokatoka ʼo he fihifihia, pea ʼe tonu ke tou talitali fakalelei ke fakatokatoka e Sehova te faʼahi ʼaia. ʼE mole tonu anai ke tou mavae peʼe tou lotovaivai, kae ʼe tonu ke tou “talitali ki te ʼAtua.”—Pesalemo 42:5, 11.
19. (a) Koteā te meʼa tāfito ʼaē neʼe faikole kiai ia Paulo ʼo ʼuhiga mo te kau Kilisitiano ʼo Filipe? (b) ʼE lava feafeaʼi te tokoni ʼa te fakasiosio tonu kia tatou mo kapau ʼe mole tou mahino katoa ki he meʼa?
19 Ko te fakasiosio tonu ʼi te faʼahi fakalaumālie, ʼe tokoni kia tatou ke tou nonofo agatonu ki te ʼAtua pea mo tana hahaʼi. Neʼe ʼui fēnei e Paulo ki te kau Kilisitiano ʼo Filipe: “Pea ʼe ʼau haga faikole ʼo ʼuhiga mo te potu ʼaenī: ke tuputupu aipe tokotou ʼofa ʼaki he ʼatamai mālama totonu pea mo he fakasiosio tonu katoa, ke feala hakotou ʼiloʼi papau te ʼu meʼa ʼaē ʼe maʼuhiga tāfito, ke feala hakotou haohaoa pea ke ʼaua naʼa koutou faka tūkia he tahi ʼo aʼu ki te ʼaho ʼo Kilisito.” (Filipe 1:9, 10) Ke feala hatatou fakakaukau fakapotopoto, ʼe ʼaoga kia tatou te “ ʼatamai mālama totonu pea mo he fakasiosio tonu katoa.” Ko te kupu faka Keleka ʼaē ʼe fakaliliu ʼi henī ko te “fakasiosio tonu,” ʼe faka ʼuhiga “ki te sio mamaʼo ʼo ʼuhiga mo te ʼu aga ʼaē ʼe tonu ke fai.” Ka tou ako he meʼa, ʼe tou fia ʼiloʼi pe koteā tona pikipikiga mo te ʼAtua pea mo Kilisito, pea ʼe tou fia metitasio peʼe feafeaʼi te hikihiki e te meʼa ʼaia ia te ʼulugaaga ʼo Sehova pea mo tana ʼu fakatuʼutuʼu. Ko te faʼahi ʼaia ʼe ina fakamālohiʼi tatatou fakasiosio tonu pea mo tatatou loto fakafetaʼi ʼo ʼuhiga mo te ʼu meʼa neʼe fai e Sehova ʼAtua pea mo Sesu Kilisito maʼa tatou. Kapau ʼe mole tou mahino katoa ki he meʼa, ko te fakasiosio tonu ʼe tokoni anai kia tatou ke tou mahino ʼe mole tonu ke tou līaki tatatou tui ki te ʼu meʼa maʼuhiga ʼaē ʼe tou ako ʼo ʼuhiga mo te ʼAtua, mo Kilisito, pea mo te fakatuʼutuʼu fakaʼatua.
20. ʼE lava feafeaʼi hatatou mahu ʼi te fakasiosio tonu ʼi te faʼahi fakalaumālie?
20 ʼE tou mahu anai ʼi te fakasiosio tonu mo kapau ʼe tou faka ʼalutahi tuʼumaʼu tatatou ʼu manatu pea mo tatatou ʼu aga mo te Folafola ʼa te ʼAtua. (2 Kolonito 13:5) Ko te fai ʼo te faʼahi ʼaia ʼe tokoni ai kia tatou ke tou agavaivai, kae mole tou faiga ke tuʼu tatatou manatu pea mo tou fatufatuʼi niʼihi. Ko te fakasiosio tonu ʼe tokoni anai kia tatou ke tou maʼu te ʼu fua lelei ʼo te fakatonutonuʼi ʼo he faʼahiga aga, pea mo tou ʼiloʼi papau te ʼu meʼa ʼaē ʼe maʼuhiga tāfito. (Tāʼaga Lea 3:7) ʼAki tatatou holi ʼaē ke leleiʼia tatou e Sehova, tou faiga ke tou fonu ʼi te ʼatamai mālama totonu ʼo tana Folafola. Kapau ʼe tou fai feiā, pea ʼe feala anai ke tou fakakeheʼi te meʼa ʼaē ʼe lelei pea mo te meʼa ʼaē ʼe kovi, ke tou ʼiloʼi papau te meʼa ʼaē ʼe maʼuhiga moʼoni, pea mo tou nofo agatonu ʼo tou taupau maʼu tatatou ʼu felogoi mo Sehova. Ko te ʼu meʼa fuli ʼaia ʼe feala mo kapau ʼe tou fakafalele totatou loto ki te fakasiosio tonu. Kae, ʼe ʼi ai te tahi meʼa ʼe ʼaoga kia tatou. ʼE tonu ke tou tuku te fakasiosio tonu ke ina puipui tatou.
ʼE Feafeaʼi Anai Hakotou Tali?
◻ He koʼe ʼe tonu ke tou fakafalele totatou loto ki te fakasiosio tonu?
◻ ʼE lava tokoni feafeaʼi te fakasiosio tonu ki ʼatatou ʼu palalau pea mo tatatou ʼu aga?
◻ ʼE lave feafeaʼi te fakasiosio tonu ki totatou ʼatamai?
◻ He koʼe ʼe tonu ke tou kole tuʼumaʼu kia Sehova ke tou maʼu ia te fakasiosio tonu?
[Paki ʼo te pasina 13]
Ko te fakasiosio tonu ʼe tokoni kia tatou ke tou lolomi totatou ʼatamai
[Paki ʼo te pasina 15]
Neʼe mahino ki te Hau fakasiosio tonu ko Salomone ko te ʼu fakafiafia ʼe mole maʼu ai te fīmālie moʼoni