Te ʼu Fua—Lelei Pea Mo Kovi
“Neʼe fakahā mai e Sehova kia te ʼau, pea koʼeni! ko te ʼu kato fiku e lua . . . ʼO ʼuhiga mo te tahi kato, ko te ʼu fiku neʼe kano lelei ʼaupito, ohage ko he ʼu fiku neʼe momoho fakatomuʼa; pea ki te kato ʼaē, ko te ʼu fiku neʼe kano kovi ʼaupito, koia neʼe mole feala ai honatou kai he neʼe nātou kano kovi.”—Selemia 24:1, 2.
1. Neʼe fakahā feafeaʼi e Sehova tona manavaʼofa ʼaē ki tana hahaʼi, kae neʼe feafeaʼi tanatou tali kiai?
NEʼE ko te taʼu 617 ʼi muʼa ʼo totatou temi. Ia taʼu e hogofulu ʼi muʼa ʼo te fakahoko ʼo te fakamāu ʼa Sehova neʼe tau mo feʼauga kia Selusalemi pea mo nātou ʼe nonofo ai. Kua taʼu 30 nei te faka mafola ʼa Selemia ʼaki tona mālohi katoa. Koutou fakatokagaʼi te fakamatalatala ʼa Esitalasi ʼo ʼuhiga mo te temi ʼaia, ohage ko tona tuʼu ia 2 Fakamatala 36:15: “Ko Sehova te ʼAtua ʼaē ʼo tanatou ʼu kui neʼe ina tuku kia nātou te ʼu fakatokaga, ʼaki tana kau faifekau, ʼo ina fekauʼi liuliuga, koteʼuhi neʼe manavaʼofa ki tana hahaʼi pea mo tona nofoʼaga.” Pea neʼe koteā te fua ʼo te ʼu faiga fuli ʼaia? Meʼa fakaʼofaʼofa, ʼe toe hoko atu e Esitalasi 2 Fakamatala 36:16 kapite ʼi te vaega 16: “Kae neʼe nātou manukinuki ki te kau faifekau ʼa te ʼAtua moʼoni, pea mo fehiʼa ki tana ʼu palalau, pea mo vāʼi tana kau polofeta, ʼo aʼu ki te malaga ʼaē ʼo te hāūhāū ʼa Sehova ki tana hahaʼi, ʼo aʼu ki te temi neʼe mole kei ʼi ai he faitoʼo.”
2, 3. Koutou fakamatalatala te meʼa ʼaē neʼe fakahā e Sehova kia Selemia.
2 ʼE faka ʼuhiga koa te meʼa ʼaia ʼo ʼui ko te puleʼaga ʼo Suta ʼe pulihi katoa anai? Moʼo tali ki te fehuʼi ʼaia, tou vakaʼi te meʼa neʼe fakahā kia Selemia pea neʼe ina tohi ʼi te kapite 24 ʼo te tohi ʼaē neʼe fakahigoaʼi kiai. ʼI te meʼa ʼaia neʼe fakahā e te ʼAtua neʼe ina fakaʼaogaʼi te ʼu kato fiku e lua moʼo fakatā te ʼu agaaga ʼaē neʼe ina fakatokagaʼi ʼi te lotolotoiga ʼo te hahaʼi ʼaē neʼe ina fai te fuakava mo ia. Ko te ʼu agaaga ʼaia ʼe fakatātā anai ʼaki te ʼu faʼahiga fua kehekehe e lua, ko te ʼu fua ʼe lelei pea mo te ʼu fua ʼe kovi.
3 Ko te kapite 24 ʼo SelemiaSelemia 24:1, 2, te ʼu vaega 1 pea mo 2, ʼe fakamatalatala te meʼa ʼaē neʼe sio kiai te polofeta ʼa te ʼAtua: “Neʼe fakahā mai e Sehova kia te ʼau, pea koʼeni! ko te ʼu kato fiku e lua ʼe hilihili ʼi muʼa ʼo te fale lotu ʼo Sehova, ʼi te kua ʼosi ʼave fakapōpula e Nébucadrezzar, ko te hau ʼo Papiloni, ia Sekoniasi, foha ʼo Jéhoiakim, hau ʼo Suta, ʼo toe feiā aipe ki te kau pilinise ʼo Suta, pea mo te kau tufuga, pea mo te kau tufuga kaupā, mai Selusalemi, ʼo ʼave nātou ki Papiloni. ʼO ʼuhiga mo te tahi kato, ko te ʼu fiku neʼe kano lelei ʼaupito, ohage ko he ʼu fiku neʼe momoho fakatomuʼa; pea ki te kato ʼaē, ko te ʼu fiku neʼe kano kovi ʼaupito, koia neʼe mole feala ai honatou kai he neʼe nātou kano kovi.”
Te ʼu Fiku Lelei ʼi Te Meʼa ʼAē Neʼe Fakahā
4. Neʼe koteā te logo fakafimālie neʼe fai e te meʼa ʼaē neʼe fakahā ʼo ʼuhiga mo te ʼu fiku ki te kau Iselaelite agatonu?
4 ʼI tana ʼosi fehuʼi age kia Selemia pe koteā ʼaē neʼe sio kiai, neʼe ʼui age e Sehova kia ia ʼi te ʼu vaega 5 ki te 7: “Ohage ko te ʼu fiku kano lelei ʼaia, ʼe feiā anai taku sioʼi te kau popūla ʼo Suta ʼaē ʼe kapu anai mai te koga meʼa ʼaia ki te fenua ʼo te kau Kalitia, ʼi hona faʼahiga ʼaluʼaga lelei. Pea ʼe ʼau tuku anai toku mata kia nātou, ʼi hona faʼahiga ʼaluʼaga lelei, pea ʼe mahino papau ia ʼe ʼau toe ʼaumai anai ia nātou ki te fenua nei. Pea ʼe ʼau lagaʼi anai nātou, pea ʼe mole ʼau holoʼi anai; pea ʼe ʼau to anai ia nātou, pea ʼe mole ʼau taʼaki anai. Pea ʼe ʼau foaki anai kia nātou te loto ke nātou mahino kia te ʼau, ke nātou ʼiloʼi ko ʼau ko Sehova; pea ʼe tonu anai ke nātou liliu ko taku hahaʼi, pea ko ʼau, ʼe ʼau liliu anai ko tonatou ʼAtua, heʼe nātou maliu mai anai kia te ʼau ʼaki tonatou loto katoa.”
5, 6. (a) Neʼe faka ʼuhiga feafeaʼi ʼaē ko ʼihi kau Iselaelite ‘neʼe kapu ʼi hona faʼahiga ʼaluʼaga lelei’ ki te fenua ko Kalitia? (b) ʼE faka ʼuhiga feafeaʼi kia Sehova ‘ ʼe tuku tona mata ʼi hona faʼahiga ʼaluʼaga lelei’ ki te kau Iselaelite agatonu neʼe fakapōpulaʼi?
5 ʼE ʼiloga ia ʼi te ʼu palalau ʼa Sehova ʼe ʼi ai anai te ʼu temi lelei ki muli age, ko te puleʼaga ʼo Suta ʼe mole pulihi katoa anai ʼosi ia. Kae koteā koa te faka ʼuhiga ʼo te kato fiku kano lelei ʼaia?
6 Neʼe kua māhina tolu pea mo ʼaho e hogofulu te hau ʼaē ʼa Sekoniasi, peʼe ko Seoiakini ʼi Suta ʼi te temi ʼaē neʼe ina tuku fakalelei ai ia Selusalemi ki te Hau ko Nepukanesa. Ia nātou ʼaē neʼe ʼave popūla mo ia neʼe kau ai ia Taniela pea mo tona ʼu kaumeʼa Hepeleo e tolu ko Hananiah, Mishaël, pea mo Azariah, ʼo toe feiā aipe mo Esekiele. Ko nātou ʼaia neʼe mole matehi e te hau ʼo Papiloni, koia neʼe feala ke tou ʼui ai ko Sehova neʼe sio ki te kau pilisoni fuli ʼaia ohage neʼe kapu ki te fenua ʼo te kau Kalitia, ʼi hona faʼahiga ʼaluʼaga lelei. Neʼe koutou fakatokagaʼi koa neʼe fakapapau e Sehova ‘ ʼe tuku tona mata kia nātou, ʼi hona faʼahiga ʼaluʼaga lelei’? Neʼe hoko feafeaʼi te faʼahi ʼaia? Ia taʼu e 80 ki muli age, ʼi te taʼu 537 ʼi muʼa ʼo totatou temi, neʼe fakatupu e Sehova te meʼa ke haga ai te Hau ko Siliusi ʼo fai te fakatotonu ʼe ina fakagafua ai ki te toe ʼo tonatou hākoga ke toe liliu mai ki te fenua ʼo Suta. Ko te kau Sutea agatonu ʼaia neʼe nātou toe laga te kolo ʼo Selusalemi; neʼe nātou toe fakatuʼu te fale lotu foʼou ki te tauhi ʼaē ki tonatou ʼAtua, ko Sehova; pea neʼe nātou toe maliu mai kia te ia ʼaki tonatou loto katoa. Koia, ʼi te ʼu meʼa fuli ʼaia neʼe hoko, ko te kau pilisoni ʼaia pea mo tonatou hākoga neʼe nātou hage kia Sehova ohage ko he ʼu fiku kano lelei neʼe momoho fakatomuʼa.
7. Ko ʼanafea pea neʼe feafeaʼi te tuku “ ʼi he faʼahiga ʼaluʼaga ʼe lelei” te mata ʼo Sehova ki te kalasi ʼaē ʼo Selemia ʼi te temi nei?
7 Lagi kei koutou manatuʼi ʼi te alatike fakamuli ʼaē ʼo ʼuhiga mo te ʼu palalau faka polofeta ʼa Selemia, neʼe tou akoʼi ai ʼe ʼi ai tonatou ʼuhiga ki totatou 20 sēkulō. Pea ʼe toe mulimuli pe kiai mo te kapite 24. ʼI te lolotoga ʼo te ʼu taʼu tokakovi ʼo te ʼUluaki Tau Faka Malamanei, tokolahi te kau kaugana ʼa Sehova neʼe nātou felāveʼi mo te ʼu fakahala ʼo te Papiloni Lahi ʼi hona faʼahiga ʼaluʼaga. Kae ko te mata ʼo Sehova neʼe ‘tuku kia nātou ʼi hona faʼahiga ʼaluʼaga lelei.’ Koia ʼaē ʼaki ia te Siliusi Lahi, ʼaē ko Sesu Kilisito, neʼe fakagata e Sehova te pule ʼaē ʼa te Papiloni Lahi kia nātou pea neʼe ina tukutuku mamalie pe ia nātou ki te palatiso fakalaumālie. Neʼe tali te kau Iselaelite fakalaumālie ki te ʼu gāue ʼaia ʼa Sehova ʼaki tanatou maliu mai ʼaē kia Sehova ʼaki tonatou loto katoa. Pea ʼi te taʼu 1931, neʼe nātou tali fakafiafia ki te higoa ʼaē ko te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova. ʼIo, neʼe kua feala leva ʼi te temi ʼaia ke tou ʼui kua nātou liliu ohage ko te kato fiku kano lelei ʼaupito kia mata ʼa Sehova.
8. Neʼe tala feafeaʼi e te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼo mulimuli ki te logo ʼo te Puleʼaga ʼaē ʼe mālū ohage ko he fiku?
8 Pea ko te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova neʼe mole nātou hala ʼi te ʼofa heʼe tau ʼa te ʼAtua ʼi tanatou mavae kehe ʼaē mai te Papiloni Lahi. Neʼe mole nātou taupau pe maʼa nātou te logo lelei ʼo te Puleʼaga ʼaē ʼe mālie ohage ko he fiku, kae neʼe nātou tala te logo ʼaia ʼo nātou mulimuli pe ki te ʼu palalau ʼaē ʼa Sesu ia Mateo 24:14: “Ko te logo lelei ʼaenī ʼo te puleʼaga ʼe faka mafola anai ʼi te kele katoa, ko he meʼa fakamoʼoni ia ki te ʼu puleʼaga katoa.” Pea neʼe koteā tona fua? Neʼe fakalaka ʼi te toko 4 700 000 hahaʼi ʼe hage ko ni ʼu ōvi, ʼe mole ko ni ʼu Iselaele fakalaumālie, neʼe nātou ʼōmai mai te Papiloni Lahi!
Te ʼu Fiku Kano Kovi ʼo Te Meʼa ʼAē Neʼe Fakahā
9. Ko ai ʼaē neʼe fakatātā e te fiku kano kovi ʼi te meʼa ʼaē neʼe fakahā kia Selemia, pea koteā te meʼa ʼaē neʼe hoko ʼo ʼuhiga mo nātou?
9 Kae e feafeaʼi ki te kato fiku kano kovi ʼaē ʼi te meʼa neʼe fakahā kia Selemia? ʼI te temi nei ʼe tokaga tāfito ia Selemia ki te ʼu palalau ʼa Sehova ʼaē ʼe tou lau ʼi te kapite 24 ʼo SelemiaSelemia 24:8-10, te ʼu vaega 8 ki te 10: “Ohage ko te ʼu fiku kano kovi ʼaē ʼe mole feala ke tou kai ʼuhi ko tonatou kano kovi, koʼeni moʼoni te meʼa neʼe ʼui e Sehova: ‘Pea ʼe ʼau tuku anai ia Setesiasi, te hau ʼo Suta, pea mo tana pilinise, pea mo te toe ʼo Selusalemi ʼaē kei nonofo ʼi te fenua nei, pea mo nātou ʼaē ʼe nonofo ʼi te fenua ʼo Esipito—ʼe ʼau tuku anai nātou ki te mataku, ki te malaʼia, ʼi te ʼu puleʼaga fuli ʼo te kele, ki te ufiufi, pea mo te palalau faka tāʼaga lea, mo te leakoviʼi, mo te faitutuku, ʼi te ʼu potu fuli ʼaē ka ʼau veteki ai anai nātou. Pea ʼe ʼau fekauʼi anai kia nātou te heletā, te hoge pea mo te taʼi mahaki, ʼo aʼu ki tonatou pupuli ʼi te kele ʼaē neʼe foaki age kia nātou pea mo tanatou ʼu kui.’ ”
10. He koʼe neʼe fakafuafua e Sehova ko Setesiasi neʼe ko te ‘fiku ʼe kano kovi’?
10 Pea ko Setesiasi neʼe liliu moʼoni ia ko te ‘fiku kano kovi’ kia mata ʼo Sehova. ʼĀsiala tana fakafeagai ʼaē ki te Hau ko Nepukanesa ʼi tana maumauʼi ʼaē ʼo te fuakava ʼo te agatonu ʼaē neʼe ina fai mo ia ʼaki te huafa ʼo Sehova kae neʼe ina toe līaki ʼosi te manavaʼofa ʼo Sehova ʼaē neʼe ina fakahā age ʼaki ia Selemia. ʼIo, neʼe ina toe faka pilisoniʼi foki mo Selemia! Koia ʼe mole fakapuna’maʼuli ai te haga ʼaē ʼa Esitalasi ʼo fakamatala fakanounou te agaaga ʼa te hau ʼaia ohage ko tona tuʼu ʼaē ia 2 Fakamatala 36:12: “Neʼe hoholo pe tana fai ʼo te meʼa ʼaē ʼe kovi kia mata ʼo Sehova, tona ʼAtua. Neʼe mole fakahemala ia.” Kia mata ʼo Sehova, ko Setesiasi pea mo nātou ʼaē neʼe kei nonofo ʼi Selusalemi neʼe hage nātou ia ko he kato fiku kano kovi, ko te ʼu fiku pala!
Ko Te ʼu Fiku Pala ʼe Nātou Fakatā Te ʼu Fiku Ia ʼAho Nei
11, 12. Ko ai ʼaē neʼe faka ʼuhiga ko te ʼu fiku kano kovi ia ʼaho nei, pea koteā ʼaē ka hoko anai kia nātou ʼaia?
11 Tou vakaʼi age ʼi te temi nei te mālama ʼaenī ʼe tou nonofo ai. ʼE koutou manatu koa ʼe feala ke tou maʼu ai he kato ʼe ina fakatā ni ʼu fiku kano kovi? Tou sivi te ʼu meʼa ʼe hoko ʼaki hatatou fakatatau totatou temi pea mo ʼaē ʼo Selemia. ʼI te 20 sēkulō, neʼe fakaʼaogaʼi e Sehova te kalasi ʼa Selemia, ko te toe ʼo te kau fakanofo, moʼo fakatokagaʼi tuʼumaʼu te ʼu puleʼaga ka ina vave tuku tona hāūhāū ʼi te toe mamahi lahi. Neʼe ina tokoniʼi te ʼu puleʼaga fakafenua ke nātou foaki age kia te ia te kolōlia ʼaē ʼe tau mo tona huafa, ke nātou atolasio kia te ia ʼaki te laumālie pea mo te moʼoni pea ke nātou fakamoʼoni tona ʼAlo, ko Kilisito Sesu, ko te Pule faitotonu ʼo te kele. Neʼe koteā te tali kiai? Neʼe hage pe ko te ʼu ʼaho ʼo Selemia. ʼE haga fai pe e te ʼu puleʼaga te meʼa ʼaē ʼe kovi kia mata ʼo Sehova.
12 Ko ai koa te kūtuga ʼaē ʼe ina fakaneke te fakafeagai ʼaia? Ko ai koa ʼaē ʼe manukinuki ki te kau faifekau ʼa te ʼAtua ʼaē ʼe hage ko Selemia ʼo tanatou fakafifihi ki tonatou tuʼulaga ʼaē ko te kau minisi ʼo te ʼAtua? Ko ai koa ʼaē ʼe ina meʼa noaʼi te Folafola ʼa te ʼAtua? Ko ai ʼaē neʼe ina fakaneke te ʼu faʼahiga fakataga ʼaē ʼi totatou temi ki te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova? ʼE tou ʼiloʼi fuli pe te tali—ko te Keletiate, tāfito te kau takitaki lotu! Koutou fakatokagaʼi pe te ʼu fua pala fuli ʼa te Keletiate, te ʼu fua kovi ʼaē neʼe tou talanoa ki ai ʼi te alatike kua ʼosi. Ei, ʼe ʼi ai moʼoni te kato fakatātā ʼo te ʼu fiku kano kovi ʼi te kele ia ʼaho nei. ʼIo, ʼe ʼui e Sehova ʼe mole feala ai honatou “kai he neʼe nātou kano kovi.” Ko te ʼu palalau ʼa Sehova ʼaē kia Selemia ʼe toe hoko pe ia ʼaho nei: ‘ ʼE molehi anai nātou ia’! Ko te hāūhāū ʼaē ʼa Sehova ki te Keletiate ʼe mole ʼi ai anai hona faitoʼo.
Ko Te Fakatokaga Moʼo Akoʼi ʼo Tatou
13. ʼI te manatu ʼaē ʼi te ʼu palalau ʼa Paulo ʼe tou maʼu ia 1 Kolonito 10:11, ʼe tonu anai koa ke feafeaʼi tatatou mahino ʼaē ki te ʼu kato fiku ʼaē e lua?
13 ʼI tatatou lolotoga vakaʼi te ʼu ikuʼaga kehekehe ʼo te palalau fakatokaga ʼaē ʼa Selemia mai te ʼAtua, ʼe tou manatuʼi te ʼu palalau ʼaē ʼa te ʼapositolo ko Paulo ia 1 Kolonito 10:11: “Ko te ʼu meʼa fuli ʼaia neʼe hoko kia nātou ohage he ʼu fakatātā, pea neʼe tohi ia moʼo fakatokagaʼi ʼo tatou, ia tatou ʼaē kua hoko mai kiai ia te ʼu gataʼaga ʼo te ʼu tuʼu ʼo te ʼu faʼahiga meʼa.” ʼE tou tahi tokagaʼi fakalelei koa te fakatokaga ʼaē ʼe fakahā mai kia tatou ʼaki te meʼa neʼe fakahā ʼo ʼuhiga mo te ʼu kato fiku e lua? Ko te meʼa ʼaē ʼe tou lolotoga talanoa kiai ʼe ko he koga maʼuhiga ʼo te ʼu meʼa neʼe hoko kia Iselaele ohage ko ni ʼu faʼifaʼitaki pea mo he fakatokaga kia tatou.
14. Neʼe koteā te tali ʼa Iselaele ki te tokaga fakalelei ʼaē ʼa Sehova?
14 Pea ke tou manatuʼi te meʼa neʼe ʼui e Sehova ki te Hau ko Tavite ʼo ʼuhiga mo Iselaele, ohage ko tona tuʼu ia 2 Samuele 7:10: “ ʼE mahino papau ia ʼe ʼau tuku anai he nofoʼaga ki taku hahaʼi ko Iselaele, pea ʼe ʼau to anai ia.” Neʼe tokaga fakalelei ia Sehova ki tana hahaʼi, ia Iselaele, ʼi te ʼu faʼahi fuli. Neʼe ʼi ai te ʼu tupuʼaga ʼaē ke fua lelei ai te kau Iselaelite ʼi tonatou maʼuli. Neʼe tonu pe ia ke nātou fakalogo ki te akonaki fakaʼatua ʼa Sehova pea ke nātou taupau tana ʼu fakatotonu. Kae, tokosiʼi pe ia nātou ʼaia neʼe nātou fai te faʼahi ʼaia. Tokolahi ia nātou ʼaē neʼe loto fefeka pea mo fakafeagai ʼo nātou fakatupu ai te ʼu fua ʼe kovi, te ʼu fua pala.
15. Neʼe koteā te tali ʼa te Iselaele fakalaumālie pea mo tona ʼu kaugā fagona ki te manavaʼofa ʼaē ʼa Sehova?
15 Pea e feafeaʼi ia ʼaho nei? ʼE lahi ʼaupito te manavaʼofa ʼaē ʼe fakahā e Sehova ki te toe ʼo te Iselaele fakalaumālie pea mo tona ʼu kaugā fagona. Ko tona mata ʼe tuku tuʼumaʼu kia nātou talu mai tonatou ʼāteaina fakalaumālie ʼi te taʼu 1919. Ohage ko tana fakakikite ʼaki ia Isaia, ʼe nātou maʼu ʼi te ʼaho fuli te akonaki fakaʼatua mai te Tagata Faiako Lahi ʼo te ʼatulaulau, ia Sehova ʼAtua. (Isaia 54:13) Ko te akonaki fakaʼatua ʼaia, ʼaē neʼe fai e tona ʼAlo ʼofaina, ko Sesu Kilisito, neʼe fakatupu ʼaki ai te tokalelei lahi ia nātou pea mo fakaloto mālohiʼi tanatou felogoi ʼaē mo Sehova. ʼE ko he faʼahiga maʼuli fakalaumālie taulekaleka ia ʼe tou maʼu ai, ʼe feala ai kia tatou fuli ke tou ʼiloʼi ia Sehova, ke tou fakalogo kia te ia, pea mo tou haga fakatupu he ʼu fua ʼe lelei ʼi totatou maʼuli—he ʼu fua moʼo fakavikiviki ia Sehova! ʼO faka ʼuhiga kia tatou ʼe tou maʼuʼuli!
16. Koteā te faʼahiga maʼuli takitokotahi ʼe feala ke tou tahi fai ʼo ʼuhiga mo te ʼu kato fiku e lua ʼaē neʼe fakahā?
16 Kae logope la te ʼofa lahi heʼe tau ʼaē ʼa te ʼAtua, ʼe ʼi ai pe anai ʼihi ʼe nātou fakafeagai pea mo fakafefeka tonatou ʼu loto, ohage ko te tokolahi ʼaē ʼi te puleʼaga ʼāfea ʼo Suta, pea ʼe nātou fakatupu ʼi tonatou maʼuli te ʼu fua ʼe kovi, te ʼu fua pala. ʼE ko he meʼa fakaʼofaʼofa ia! ʼOfa ke ʼaua naʼa ʼi ai he tahi ia tatou ʼe puli kia ia te fakatokaga ʼaē ʼe fakahā fakalelei mai e te ʼu kato fiku ʼaē e lua ʼaki tonā ʼu fua—lelei pea mo kovi. Pea ʼi te kua vave pe ʼo te hoko ʼo te fakamāu ʼaoga ʼa Sehova ʼo ʼuhiga mo te Keletiate ʼaposita, tou tokagaʼi fakalelei te tokoni ʼaenī ʼa Paulo: “Ke mata feʼauga takotou haʼele mo Sehova, ke koutou lelei ʼaupito kia ia, ʼi takotou haga ʼamo aipe he fua ʼi te gāue lelei fuli pea mo tuputupu ʼi te mālama totonu ʼa te ʼAtua.”—Kolose 1:10.
Toe Fakamanatuʼi “Te ʼu Fua—Lelei pea mo Kovi” pea mo te ʼu palakalafe 1-4 “Ko Te Fihi ʼa Sehova Mo Te ʼu Puleʼaga”
◻ Koteā ʼaē ʼe fakatā e te kato fiku kano lelei?
◻ Neʼe feafeaʼi te ʼiloga lelei leva ʼaē ʼo te meʼa neʼe fakahā ʼo ʼuhiga mo te kato fiku kano kovi?
◻ Koteā te fakatokaga moʼo akoʼi ʼo tatou ʼe tuku mai e te logo ʼa Selemia?
◻ Neʼe koteā ʼaē neʼe ʼiloga lelei ʼi te taʼu 607 ʼi muʼa ʼo totatou temi? pea mo te taʼu 1914 ʼo totatou temi?
[Paki ʼo te pasina 15]
Ohage ko ni ʼu fiku kano lelei, ko te hahaʼi ʼa te ʼAtua neʼe nātou tala te fua mālie ʼo te Puleʼaga
[Paki ʼo te pasina 15]
Neʼe fakahā e te Keletiate tana liliu ʼaē ko te kato ʼo te ʼu fiku ʼe kano kovi