Te ʼu Fehuʼi ʼa Te Kau Lautohi

Ia 1 Petelo 2:9, ʼe higoaʼi e te Tohi-Tapu “Version du roi Jacques” te kau Kilisitiano fakanofo “ko he taʼiake neʼe fili.” ʼE tonu koa ke tou faka ʼuhiga te kupu ʼaia ki te “taʼiake” ʼaē neʼe talanoa kiai ia Sesu ia Mateo 24:34?

Ko te kupu ʼaē ko te “taʼiake” ʼe fakaʼaogaʼi ʼi te ʼu vaega ʼaia e lua ʼi te tahi ʼu Tohi-Tapu. ʼI te Tohi-Tapu Version du roi Jacques, neʼe tohi fēnei e te ʼapositolo ko Petelo: “Kae ko koutou, ko te taʼiake kua fili, ko he kau pelepitelo faka hau, ko he puleʼaga maʼoniʼoni, ko he ʼu hahaʼi makehe; ke koutou faka mafola te ʼu fakavikiviki kia te ia ʼaē neʼe ina pāui koutou mai te fakapōʼuli ki tona mālama taulekaleka.” Pea neʼe fakakikite fēnei e Sesu: “ ʼE ʼau tala moʼoni atu kia koutou: ko te taʼiake ʼaia ʼe mole fakalaka anai, ka heʼeki hoko te ʼu meʼa fuli ʼaenī.”—1 Petelo 2:9; Mateo 24:34.

ʼI te vaega ʼuluaki, neʼe fakaʼaogaʼi e te ʼapositolo ko Petelo te kupu faka Keleka ʼaenī geʹnos, kae ʼi te vaega ʼaē neʼe fai ai e Sesu tana ʼu palalau, ʼe tou maʼu te kupu ge·ne·aʹ. ʼE lagi feala ke ʼui ʼe tatau te ʼu kupu faka Keleka ʼaia e lua, pea mo ʼui ʼe nā fakatafito ki te meʼa e tahi; kae, ʼe nā kehekehe, ʼe mole tatau tonā ʼu ʼuhiga. Ko te Tohi-Tapu fakapilitānia Les Saintes Écritures — Traduction du monde nouveau, avec références ʼe ina ʼui fēnei ʼi te kiʼi nota ʼi te lalo pasina ʼo ʼuhiga mo 1 Petelo 2:9: “ ‘Lanu.’ Faka Keleka, geʹnos; ʼe kehe ia mo te kupu ʼaē ge·ne·aʹ, ‘taʼiake,’ ohage ko tona tuʼu ia Mat. 24:34.” ʼE tou maʼu te kiʼi nota feiā ia Mateo 24:34.

Ohage ko tona fakahā e te ʼu kiʼi nota ʼaia ʼi te lalo pasina, ko te kupu geʹnos ʼe fakaliliu lelei ʼaki te kupu ʼaenī “lanu,” ohage ko tona fakaliliu māhani ʼi te ʼu Tohi-Tapu Fakapilitānia. Neʼe talanoa ia Petelo ki te lea faka polofeta ʼaē ʼe tuʼu ia Isaia 61:6 ʼo ʼuhiga mo te kau Kilisitiano fakanofo ʼaē ʼe nātou ʼamanaki ke nātou ʼolo ʼo maʼuli ʼi selo. Ko nātou ʼaia ʼe nātou ʼōmai mai te ʼatu puleʼaga pea mo te ʼatu telepi, kae ko tonatou ʼu haʼuʼaga ʼe mole kei ʼi ai hona ʼuhiga ʼi te temi ʼaē ʼe nātou liliu ai ko te kau Kilisitiano fakanofo ʼo te puleʼaga ʼo te Iselaele fakalaumālie. (Loma 10:12; Kalate 3:28, 29; 6:16; Fakahā 5:9, 10) Neʼe talanoa ia Petelo ʼo ʼuhiga mo nātou ʼi hona ʼaluʼaga fakalaumālie ohage ko he kūtuga ʼe makehe—“ko te lanu kua fili, ko he kau pelepitelo faka hau, ko he puleʼaga maʼoniʼoni, ko he hahaʼi kua tuku ke liliu ko hana meʼa makehe.”

Kae ʼi te koga tohi faka Keleka ʼo te ʼu palalau ʼa Sesu ʼaē ʼe tou maʼu ia Mateo 24:34, ʼe tou maʼu te kupu ʼaenī ge·ne·aʹ. Kua ʼiloʼi lelei, ko Sesu neʼe mole talanoa ia ki he faʼahiga “lanu” ʼo te hahaʼi, kae neʼe talanoa ia ki te ʼu hahaʼi ʼaē ka nātou maʼuʼuli anai ʼi he temi.

Kua teitei pe ke hili kiai te ʼu taʼu e teau, ko Charles Russell, te ʼuluaki pelesita ʼo te Sosiete Watch Tower, neʼe ina fakamahino lelei te manatu ʼaia, ʼo ina ʼui fēnei: “Logope la ko te kupu ʼaē ko te ‘taʼiake’ pea mo te kupu ʼaē ko te ‘lanu’ ʼe feala ke ʼui ʼe ʼōmai mai te tafitoʼaga e tahi, kae ʼe mole tatau tonā ʼu ʼuhiga; pea ko te fakaʼaogaʼi ʼo te ʼu kupu ʼaia e lua ʼi te Tohi-Tapu ʼe kehekehe ʼosi ia. . . . ʼI te ʼu fakamatala kehekehe ʼo te lea faka polofeta ʼaia ʼa Mateo, mo Maleko pea mo Luka, ʼe ʼui ko totatou ʼAliki neʼe ina fakaʼaogaʼi te kupu faka Keleka (genea) ʼe mole feala tuʼa tahi ke faka ʼuhiga ki te lanu, kae ʼe tatau tona faka ʼuhiga mo tatatou kupu Fakaʼuvea ʼaē ko te taʼiake. Ko te tahi ʼu fakaʼaogaʼi ʼo te kupu faka Keleka ʼaia (genea) ʼe nātou fakamoʼoni ʼe mole faka ʼuhiga te kupu ʼaia ki te lanu, kae ʼe faka ʼuhiga ia ki he ʼu hahaʼi ʼe nātou maʼuʼuli ʼi te temi e tahi.”—The Day of Vengeance, te pasina 602 ki te 603.

Mole heʼeki faʼa fualoa, ko te tohi A Handbook on the Gospel of Matthew (1988), neʼe tā maʼa te kau fakaliliu ʼo te Tohi-Tapu, neʼe ina ʼui fēnei: “[Ko te New International Version] ʼe ina fakaliliu ʼaki pe te kupu ʼaē ko te taʼiake ʼaia kae ʼe ʼi ai tona kiʼi nota ʼi te lalo pasina, ‘Peʼe ko te lanu.’ Pea ko te tagata fai Tohi-Tapu ʼo te Tauhi Foʼou ʼe ina ʼui ia, ko ‘Mateo neʼe mole talanoa pe ia ki te ʼuluaki taʼiake ʼaē neʼe hoa mai kia Sesu, kae neʼe talanoa ia ki te ʼu taʼiake fuli ʼo te Lotu Faka Sutea ʼaē neʼe nātou fakafisi kia te ia.’ Kae, ʼe mole ʼi ai he meʼa ʼi te lea moʼo fakamoʼoni te ʼu talanoa ʼaia, pea ʼe tonu ia ke līaki te ʼu faka ʼuhiga ʼaia ʼaē ko he fakafeagai ia ki te faka ʼuhiga moʼoni. ʼI tona ʼuluaki faka ʼuhiga, ko te talanoa neʼe faka ʼuhiga ʼāteaina pe ki te hahaʼi ʼo te temi ʼo Sesu.”

Ohage ko tona tuʼu ʼi te pasina 10 ki te 15, neʼe tauteaʼi e Sesu te taʼiake ʼo te kau Sutea ʼo tona temi, te hahaʼi ʼo tona temi ʼaē neʼe nātou fakafisi kia te ia. (Luka 9:41; 11:32; 17:25) Neʼe ina tautau fakaʼaogaʼi te ʼu kupu ʼo ʼuhiga mo te taʼiake ʼaia, ʼo ina ʼui ʼe ko he taʼiake “agakovi mo fai feʼauʼaki,” “heʼe tui pea mo pikopiko,” pea mo “fai feʼauʼaki pea mo agahala.” (Mateo 12:39; 17:17; Maleko 8:38) ʼI te fakaʼaogaʼi fakamuli e Sesu te kupu “taʼiake,” neʼe nofo ia ʼi te Moʼuga ʼo Oliveto mo tana ʼu ʼapositolo e toko fā. (Maleko 13:3) Ko te ʼu tagata ʼaia, ʼaē neʼe mole heʼeki fakanofo nātou ʼaki te laumālie pea neʼe mole heʼeki nātou kau ʼi te kokelekasio faka Kilisitiano, ʼe mahino ia neʼe mole nātou faʼufaʼu he “taʼiake” peʼe ko he lanu ʼo he ʼu hahaʼi. Kae, neʼe nātou ʼiloʼi lelei te faʼahiga fakaʼaogaʼi e Sesu ia te kupu “taʼiake,” ʼi tana talanoa ʼaē ʼo ʼuhiga mo te hahaʼi ʼo tona temi. Koia neʼe mahino lelei kia nātou te meʼa ʼaē neʼe manatu kiai ia Sesu ʼi tana fakaʼaogaʼi fakaʼosi te kupu “te taʼiake ʼaia.”a Ko te ʼapositolo ko Petelo, ʼaē neʼe kau ʼi te toko fā ʼaia, neʼe ina fakaloto mālohi fēnei te kau Sutea: “Koutou feholaki mai te taʼiake agakovi ʼaia.”—Gāue 2:40.

ʼE tou tautau fakahā te ʼu moʼoni ʼo ʼuhiga mo te ʼatu meʼa ʼaē neʼe fakakikite e Sesu ʼi te akonaki pe ʼaia (ohage ko te ʼu tau, te ʼu mafuike, pea mo te ʼu hoge), ʼaē neʼe hoko ʼi te vaha ʼo te temi ʼaē neʼe ina fakahā ai te lea faka polofeta pea mo te fakaʼauha ʼo Selusalemi ʼi te taʼu 70 ʼo totatou temi. Neʼe lahi te ʼu meʼa neʼe hoko, kae neʼe mole hoko katoa. Ohage la, ʼe mole maʼu he fakamoʼoni ʼi te ʼosi ʼohofi ʼo Selusalemi e te kau Loma (ʼi te taʼu 66 ki te taʼu 70 ʼo totatou temi) neʼe ʼasi “te fakaʼiloga ʼo te Foha ʼo te tagata, ʼo tupu ai te tuki fatafata ʼo “te ʼu telepi fuli ʼo te kele.” (Mateo 24:30) Koia, ko te fakahoko ʼaia ʼo te lea faka polofeta ʼi te vaha ʼo te taʼu 33 ʼo totatou temi pea mo te taʼu 70 ʼo totatou temi, ʼe mahino ia neʼe ko tona ʼuluaki fakahoko ʼaia, kae neʼe mole ko te fakahoko katoa ʼaia ʼo te meʼa ʼaē neʼe talanoa kiai ia Sesu.

ʼI te ʼu ʼuluaki palalau ʼo te tohi ʼaē neʼe fakaliliu e Josèphe The Jewish War, ʼe tohi fēnei e G. A. Williamson: “ ʼE ʼui fēnei e Mateo, ko te fehuʼi ʼa te kau tisipulo [kia Sesu] e ko ʼona koga e lua—ʼo ʼuhiga mo te fakaʼauha ʼo te Fale Lotu pea mo Tana haʼu fakaʼosi—pea neʼe Ina foaki age kia nātou te tali e koga lua, ko te ʼuluaki koga ʼaē neʼe ina fakakikite lelei te ʼu meʼa ʼaē neʼe tonu ke hoko, pea neʼe fakamatalatala katoa e Josèphe.”

ʼIo, ʼi te ʼuluaki fakahoko ʼo te fakakikite ʼaia, ʼe mahino ia neʼe faka ʼuhiga “te taʼiake ʼaia” ki te meʼa pe ʼaia ohage pe ko tona faka ʼuhiga ʼi te tahi ʼu lakaga—ko te taʼiake ʼo te kau Sutea heʼe tui ʼo te temi ʼaia. Ko te “taʼiake” ʼaia ʼe mole puli anai ia kae mole heʼeki hoko kia nātou te ʼu meʼa ʼaē neʼe fakakikite e Sesu. Ohage ko tona fakahā e Williamson, ko te lea faka polofeta ʼaia neʼe hoko moʼoni ʼi te ʼu taʼu ʼe lauʼi hogofulu ʼi muʼa ʼo te fakaʼauha ʼo Selusalemi, ohage ko tona fakamatalatala e te tagata fai hisitolia ko Josèphe.

ʼI te lua fakahoko peʼe ko tona fakahoko katoa, ʼe faka ʼuhiga pe foki te “taʼiake ʼaia” ki he hahaʼi ʼe nātou maʼuʼuli ʼi he faʼahiga temi. Ohage ko tona tuʼu ʼi te kamataʼaga ʼo te alatike ʼi te pasina 16, ʼe mole tonu ke tou ʼui neʼe talanoa ia Sesu ki he “taʼiake” kua faka tuʼakoi te loaloaga ʼo tona ʼu taʼu.

Kailoa, ko te ʼu meʼa tāfito e lua ʼe feala ke ʼui ki te temi ʼaē ʼe faka ʼuhiga kiai te “taʼiake.” (1) Ko he taʼiake ʼe mole feala ke faka ʼuhiga ko he temi ʼe faka tuʼakoi ki he ʼu taʼu, ohage ko tatatou faka ʼuhiga te temi ki he ʼu taʼu (ko taʼu e hogofulu peʼe ko he sēkulō). (2) Ko he hahaʼi ʼo he taʼiake ʼe nātou maʼuʼuli ʼi he kiʼi temi nounou, kae ʼe mole nātou maʼuʼuli fualoa.

Koia ʼaē, ʼi te temi ʼaē neʼe logo ai te kau ʼapositolo neʼe talanoa ia Sesu ki te “taʼiake ʼaia,” koteā ʼaē neʼe nātou manatu kiai? ʼE ʼiloʼi ia e tatou, ʼaki te ʼu meʼa ʼaē neʼe hoko, ko te fakaʼauha ʼo Selusalemi ʼi te “toe mamahi lahi” neʼe hoko ia taʼu e 37 ki muli age, kae ko te kau ʼapositolo ʼaē neʼe fagono kia Sesu neʼe mole feala ke nātou mahino ki te meʼa ʼaia. Kae, ʼi tana talanoa ʼaē ki te “taʼiake” neʼe mole ina fakahā kia nātou he temi loaloaga, kae neʼe ina fakahā kia nātou ʼo ʼuhiga mo te taʼiake, ʼe ko he ʼu hahaʼi ʼe maʼuʼuli ʼi he temi kua faka tuʼakoi. ʼE toe moʼoni te meʼa ʼaia ʼi totatou temi. Koia, ʼe tau mo feʼauga te ʼu palalau ʼaenī neʼe fai e Sesu: “Pea ki te ʼaho ʼaia mo te hola ʼaia, ʼe mole he tahi ʼe ina ʼiloʼi, pe ko te kau ʼaselo ʼo te lagi pe ko te ʼAlo, kaʼe gata pe ki te Tāmai. . . . Koia ke toe feiā foki mo koutou ke koutou nofo teuteu, heʼe ko te Foha ʼo te tagata ʼe haʼu ʼi te hola ʼaē ʼe mole koutou manatu kiai.”—Mateo 24:36, 44.

[Nota ʼi te lalo pasina]