Ko Te Manatu ʼo Te Mālama ʼe Ina Kākāʼi Koa Koutou?

ʼI TE ʼaho 12 ʼo Sepetepeli 1990, neʼe paʼulu te fale gāue ʼo Kazakhstan. Pea neʼe mafola ai te kasa kona ʼi te ʼaele ʼo fakatupu tuʼutāmaki ai ki te maʼuli ʼo te toko 120 000 hahaʼi ʼaē neʼe nonofo ʼi te kolo ʼaia, pea ko te tokolahi ia nātou neʼe ʼolo ʼi te ʼu ala moʼo fakahā tonatou ʼiʼita ʼuhi ko te kasa kona ʼaia ʼaē neʼe feala ke nātou mamate ai.

Kae ʼaki te temi neʼe fakahā te tahi ʼu logo, pea neʼe mahino ai kia nātou neʼe nātou nonofo ʼi te koga meʼa neʼe kua mafola ai te kasa kona lolotoga ni ʼu taʼu ʼe lauʼi hogofulu. Lolotoga te ʼu taʼu, ko tane e 100 000 ʼo te ʼu ʼotaʼota kona ʼaia neʼe ʼai ʼi te potu ʼaē neʼe mole leʼoleʼo e he tahi pea mole pupunu. Logope la tanatou nonofo ōvi ki te tuʼutāmaki ʼaia, kae neʼe mole tokaga kiai he tahi. Koteā tona tupuʼaga?

ʼI te ʼaho fuli, ʼi te malaʼe faigaoʼi ʼo te kolo ʼaia, neʼe fakahā e ʼihi hahaʼi maʼu tuʼulaga te lahi ʼo te kasa kona ʼaia, pea neʼe hage neʼe mole feala ke hoko he tuʼutāmaki. Neʼe moʼoni te ʼu meʼa ʼaē neʼe fakahā age e te ʼu hahaʼi ʼaia, kae neʼe nātou fakahā pe nātou te ʼu rayons gamma. Neʼe mole fakafuafua te ʼu rayons alpha logope la neʼe toe feala pe foki ke nātou mamate ai. Ko te tokolahi ʼo te ʼu faʼe neʼe nātou kamata mahino pe koʼe neʼe mahamahaki tuʼumaʼu tanatou ʼu fānau.

ʼI te faʼahi fakalaumālie, ʼe toe feala pe foki ke kākāʼi tatou e te ʼu meʼa ʼaē ʼe mole hā. Pea ohage ko te hahaʼi fakaʼofaʼofa ʼaē ʼi Kazakhstan, ko te tokolahi ʼe mole nātou mahino ki te tuʼutāmaki ʼaia ʼaē ʼe feala ke nātou mamate ai. ʼE ʼui mai e te Tohi-Tapu ko te tefu ʼaia ʼe ko “te manatu ʼo te mālama,” ʼaē ʼe fakatupu e te Tevolo ko Satana. (1 Kolonito 2:​12) Ko te fili ʼo te ʼAtua ʼe ina fakaʼaogaʼi fakakākā te manatu ʼaia​—te aga ʼe fai tuʼumaʼu e te hahaʼi—​ʼo te mālama ʼaenī moʼo maumauʼi tatatou pipiki ki te ʼAtua.

ʼE lava feafeaʼi ki te manatu ʼo te mālama ke ina pulihi totatou mālohi fakalaumālie? ʼAki te fakatuputupu ʼo te holi ʼo te ʼu mata pea mo te manatu pe kia kita totonu. (Efesi 2:​1-3; 1 Soane 2:⁠16) Moʼo foaki atu he ʼu faʼifaʼitaki, ʼe tou vakaʼi anai he ʼu faʼahi e tolu, ʼe feala ai ki te ʼu manatu ʼo te mālama ke nātou kākāʼi māmālie totatou mālohi fakalaumālie.

Tou Kumi Muʼa Te Puleʼaga

Neʼe uga e Sesu te kau Kilisitiano ke nātou ‘kumi muʼa te Puleʼaga pea mo te faitotonu ʼo te ʼAtua.’ (Mateo 6:​33) Ko te manatu ʼo te mālama ʼe feala ke ina taki tatou ke tou fakamuʼamuʼa fau totatou fīmālie fakasino pea mo te ʼu meʼa ʼaē ʼe tou fīmālie ai. Ko te ʼuluaki tuʼutāmaki ʼe mole ko te līaki fuli ʼo te ʼu meʼa fakalaumālie, kae ko te meʼa noaʼi ʼo te ʼu meʼa ʼaia. ʼE lagi feala ke tou meʼa noaʼi te tuʼutāmaki ʼaia​—ohage ko te meʼa ʼaē neʼe fai e te hahaʼi ʼo Kazakhstan—​heʼe tou manatu ʼe tou maʼuli fīmālie. ʼAki te ʼu taʼu ʼaē neʼe tou tauhi agatonu ai pea mo tatatou leleiʼia ʼo totatou ʼu tēhina pea mo tuagaʼane fakalaumālie, ʼe lagi feala ke tou manatu hala ai, ʼo tou ʼui ʼe mole tou līaki anai te ala ʼo te moʼoni. Lagi ko te tokolahi ia nātou ʼo te kokelekasio ʼo Efesi neʼe nātou manatu feiā.

ʼI te teitei taʼu 96 ʼo totatou temi, neʼe foaki age e Sesu kia nātou te tokoni ʼaenī: “Kae ʼe ʼau maʼu he fakafehagai kia te koe, kua ke līaki tou ʼofa neʼe ke fai ʼuluaki.” (Fakahā 2:⁠4) Neʼe lahi te ʼu fihifihia ʼaē neʼe kātakiʼi e te kau Kilisitiano ʼaia ʼaē neʼe nātou tauhi ki te ʼAtua talu mai fualoa. (Fakahā 2:⁠2, 3) Neʼe akoʼi nātou e te ʼu tagata ʼāfea agatonu, ʼo kau kiai mo te ʼapositolo ko Paulo. (Gāue 20:​17-​21, 27) Kae ʼaki te ʼu taʼu, neʼe vaivai tonatou ʼofa kia Sehova, pea neʼe puli tanatou mālohi fakalaumālie.​—Fakahā 2:⁠5.

Neʼe kua lagi malave ki ʼihi kau Efesi te gāue fakatau koloā pea mo te maʼuli koloaʼia ʼa te hahaʼi ʼi te kolo. Ko he meʼa fakaʼofaʼofa foki, ko te tahi kau Kilisitiano kua nātou tō ki te manako koloā ʼa te mālama ʼaenī. ʼE mahino papau ia, ko te kumi fakamalotoloto ʼo te faʼahiga maʼuli ʼaē ʼe fakatafito ki te ʼu koloā, ʼe ina fakamaliu kehe anai tatou mai te ʼu fakatuʼutuʼu fakalaumālie.​—Fakatatau mo Mateo 6:​24.

ʼI tana fakatokagaʼi te tuʼutāmaki ʼaia, neʼe ʼui fēnei e Sesu: “Ko te mata ʼe ko te mālama ʼo te sino; kapau leva ʼe lelei tou mata, ʼe mālama anai tou sino katoa. Kae kapau ʼe kovi [“mānumānu,” nota ʼi te lalo pasina] tou mata, ʼe nofo katoa anai tou sino ʼi te fakapōʼuli.” (Mateo 6:​22, 23) Ko te mata ʼaē ʼe “lelei” ʼe ko te mata ʼaē ʼe tokaga pe ki te meʼa e tahi ʼi te faʼahi fakalaumālie, te Puleʼaga ʼo te ʼAtua. Kae ko te mata ʼaē ʼe “kovi” peʼe “mānumānu” ʼe mole sio lelei ki te ʼu meʼa ʼaē ʼi mamaʼo, pea ʼe tokaga pe ki te foimo fakahoko ʼo te ʼu holi ʼo te kakano. ʼE mole feala ke sio ki te ʼu fakatuʼutuʼu fakalaumālie pea mo te ʼu fakapale ka haʼu.

Neʼe ʼui fēnei e Sesu ʼi te vaega ki muʼa atu: “He ko te faʼahi anai ʼe ʼi ai tou koloā, pea ʼe ʼi ai mo tou loto.” (Mateo 6⁠:21) ʼE lava feafeaʼi hatatou ʼiloʼi peʼe faka maʼuhigaʼi e totatou loto te ʼu meʼa fakalaumālie peʼe ko te ʼu meʼa fakasino? Ko te meʼa ʼaē ʼe feala ke tou ʼiloʼi ai te faʼahi ʼaia, ʼe ko tatatou ʼu fai palalau, ‘koteʼuhi ko te mahu ʼo te loto ʼaē ʼe palalau ai te gutu.’ (Luka 6:​45) Kapau ʼe tou palalau tuʼumaʼu ʼo ʼuhiga mo te ʼu meʼa fakasino pea mo te ʼu meʼa ʼo te mālama, ʼe ko he fakamoʼoni ʼaia ʼe vaelua totatou loto, pea kua kovi totatou mata fakalaumālie.

Neʼe tauʼi te fihifihia ʼaia e te tuagaʼane Sepania ko Carmen.a Neʼe ina fakamahino fēnei: “Neʼe ʼau lahilahi ake ʼi te moʼoni, kae ʼi toku taʼu 18 neʼe ʼi ai taku matani gāue neʼe ko te leʼoleʼo ʼo te tamaliki. Hili kiai taʼu e tolu, pea neʼe ʼi ai taku ʼu hahaʼi gāue e toko fā, pea neʼe haʼele lelei te gāue ʼaia, pea neʼe lahi ai taku maʼu paʼaga. Kae ko te meʼa ʼaē neʼe ʼau leleiʼia ʼaupito neʼe ko te faʼitaliha ʼi te faʼahi ʼo te paʼaga, pea neʼe ‘haʼele lelei ia meʼa fuli.’ ʼI tona fakahagatonu, ko toku loto neʼe pipiki ki taku gāue​—neʼe ko te meʼa ʼaia ʼaē neʼe ʼau manako tāfito kiai.

“ ʼI taku manatu neʼe feala ke haga hoko atu toku ʼuhiga Fakamoʼoni, tatau aipe pe neʼe ʼau fakaʼaogaʼi tāfito toku temi ki taku gāue. Kae neʼe mole ʼau fīmālie he neʼe ʼau ʼiloʼi neʼe feala ke ʼau fakalahi taku tauhi kia Sehova. Moʼo fakaʼosi, ko te faʼifaʼitaki ʼo toku ʼu kaumeʼa e lua neʼe nā pionie, neʼe ina uga ai ʼau ke ʼau fakamuʼamuʼa te Puleʼaga. Neʼe kau ia Suliana, ko te tēhina ia nāua ʼaia, ʼi toku kokelekasio. Neʼe mole ina faiga ke fakalotoʼi ʼau ke ʼau pionie, kae ko tana ʼu fai palalau pea mo te fiafia ʼaē neʼe ina maʼu ʼi tona minisitelio, neʼe ina uga ai ʼau ke ʼau toe vakavakaʼi toku maʼuli fakalaumālie.

“Ko te kiʼi temi ki muli mai, lolotoga toku temi mālōlō ʼi Amelika, neʼe ʼau nofo mo te tēhina pionie ko Gloria. Mole heʼeki faʼa fualoa tana kua vitua, pea neʼe ina taupau tana taʼahine ʼaē neʼe taʼu nima pea mo tana faʼe ʼaē neʼe kau ʼi te kosea. Kae neʼe pionie ia. Neʼe malave ʼaupito ki toku loto tana faʼifaʼitaki pea mo tona loto fakafetaʼi ki te minisitelio. Ko te ʼu ʼaho e fā ʼaē neʼe ʼau nofo ai mo ia, neʼe uga ai ʼau ke ʼau lotomālohi ʼo foaki kia Sehova te ʼu meʼa ʼaē ʼe lelei ʼi toku maʼuli. ʼUluaki neʼe ʼau liliu ko he pionie katoa, pea hili kiai ni ʼu taʼu, neʼe fakaafe ʼau pea mo toku ʼohoana ke ma gāue ʼi te Petele. Neʼe ʼau lītuʼa ki taku gāue​—ʼaē neʼe ina tāʼofi taku tuputupu ʼi te faʼahi fakalaumālie—​pea ʼi te temi nei kua mahino kia ʼau ʼe haʼele lelei toku maʼuli kia mata ʼo Sehova, pea ko te meʼa ʼaia ʼaē ʼe maʼuhiga moʼoni.”​—Luka 14:33.

Kapau ʼe tou ako ke “tou ʼiloʼi papau te ʼu meʼa ʼaē ʼe maʼuhiga tāfito,” ohage ko Carmen, pea ʼe ko he tokoni anai kia tatou ke tou fai he ʼu puleʼaki lelei ʼo ʼuhiga mo te gāue, te ako, te nofoʼaga pea mo totatou faʼahiga maʼuli. (Filipe 1⁠:10) Kae ʼe tou ʼiloʼi papau koa pe koteā te ʼu meʼa ʼaē ʼe maʼuhiga tāfito ʼo ʼuhiga mo te ʼu fakafiafia? ʼE mālohi ʼaupito te manatu ʼo te mālama ʼi te faʼahi ʼaia.

Taupau Te ʼu Fakafiafia ʼi Tona Tuʼulaga ʼe Tau Mo Feʼauga

ʼE fakaʼaogaʼi fakakākā e te mālama te holi māhani ʼa te hahaʼi ki te ʼu temi mālōlō pea mo te ʼu temi fakafiafia. Mai tona ʼaluʼaga ʼaē ko te tokolahi ʼo te hahaʼi ʼe mole hanatou ʼamanaki ki te ka haʼu, ʼe tou mahino ai pe koʼe ʼe nātou faiga ke nātou fakafonu tonatou maʼuli ʼaki te ʼu fakafiafia pea mo te ʼu temi mālōlō. (Fakatatau mo Isaia 22:13; 1 Kolonito 15:32.) ʼE ʼāsili age koa tatatou manako ki te ʼu fakafiafia? Kapau koia ʼaia, pea ʼe lagi ko he fakaʼiloga ʼaia ʼo tatatou kua manatu ohage ko te mālama.

ʼE fakatokaga fēnei e te Tohi-Tapu: “Ko ia ʼaē ʼe manako ki te fiafia [“te ʼu temi fakafiafia,” Lamsa] ʼe liliu anai ia ko he tahi ʼe ʼāhua.” (Tāʼaga Lea 21⁠:17) ʼE mole kovi te ʼu fakafiafia, kae ko tatatou manako kiai, peʼe ko tatatou fakamuʼamuʼa ʼo te ʼu meʼa ʼaia, ʼe ina fakamasiva anai tatou ʼi te faʼahi fakalaumālie. ʼE mole kei tou ʼuakai anai ki te ʼu meʼa kai fakalaumālie, pea ʼe mole kei lahi anai te temi ʼaē ka tou fakaʼaogaʼi ki te faka mafola ʼo te logo lelei.

Ko te tupuʼaga la ʼaia, ʼo te tokoniʼi ʼo tatou e te Folafola ʼa te ʼAtua ke tou “teuteu ki te gāue, ʼaki he aga lolomi katoa.” (1 Petelo 1⁠:​13, The New English Bible) ʼE ʼaoga te aga lolomi moʼo faka tuʼakoi fakapotopoto te ʼu temi fakafiafia. Ke tou teuteu ki te gāue ko tona faka ʼuhiga ke tou teuteu moʼo fai te ʼu gāue fakalaumālie, peʼe ko te ako, peʼe ko te ʼu fono peʼe ko te gāue ʼo te fai faka mafola.

Kae e feafeaʼi ʼo ʼuhiga mo te ʼu temi mālōlō ʼaē ʼe ʼaoga kia tatou? ʼE tonu koa ke tou manatu ʼe tou lākahala mo kapau ʼe tou toʼo he temi mālōlō? Kailoa. ʼE ʼaoga ʼaupito te mālōlō tāfito ʼi te mālama fakakinakina ʼaenī. Kae ʼi totatou ʼuhiga Kilisitiano ʼe mole feala ke tou fakagafua ke fakatafito totatou maʼuli ki te ʼu temi fakafiafia. Ko te lahi fau ʼo te ʼu fakafiafia ʼe feala ke nātou fakasiʼisiʼi ai tatatou gāue maʼuhiga. ʼE feala ke mole kei mālohi kia tatou te manatu ʼaē kua nounou te temi, pea ʼe lagi uga anai tatou ke tou tokakaga kia tatou totonu. ʼE feala feafeaʼi ke tou maʼu he manatu ʼe aga fakapotopoto ʼo ʼuhiga mo te ʼu temi mālōlō?

ʼE fakaloto mālohiʼi tatou e te Tohi-Tapu ke tou toʼo he kiʼi temi mālōlō pea ke ʼaua naʼa tou gāue kinakina fau​—tāfito la mo kapau ʼe mole faʼa ʼaoga te gāue fakamālama. (Tagata Tānaki 4⁠:⁠6) Logope la ko te ʼu temi mālōlō ʼe tokoni kia tatou ke tou toe mālolohi, ko te matapuna ʼo te mālohi fakalaumālie ʼe ko te mālohi ʼo te ʼAtua. (Isaia 40⁠:​29-31) ʼE tou maʼu te laumālie maʼoniʼoni ʼaia ʼi tatatou fai te ʼu gāue faka Kilisitiano. ʼE fonu totatou loto ʼi te ʼu meʼa lelei ʼaki te ako takitokotahi, pea ʼe tupu ʼaki ai tatatou holi ki te ʼu meʼa ʼaē ʼe lelei. Ko tatatou kau ki te ʼu fono ʼe ina fakalahi totatou loto fakafetaʼi ki totatou Tupuʼaga. Ko tatatou kau ki te minisitelio faka Kilisitiano, ʼe ina fakalahi totatou ʼofa ki te hahaʼi. (1 Kolonito 9:​22, 23) Ohage ko te meʼa ʼaē neʼe fakamahino lelei e Paulo, “ko te ʼuhiga tagata ʼo tuʼa ʼe popo ia, kae ʼi te ʼaho fuli pe, ko te ʼuhiga tagata ʼaē ʼi loto ʼe ina maʼu te mālohi foʼou.”​—2 Kolonito 4:​16, Phillips.

ʼE maʼumaʼua ʼaupito ia Ileana, heʼe ʼi ai tana ʼu fānau e toko ono pea ko tona ʼohoana ʼe mole tauhi kia Sehova. ʼE ʼi ai tona ʼu maʼua ki tona famili pea mo ʼihi ʼu kāiga, ko tona faka ʼuhiga ʼe lahi te ʼu meʼa ʼaē ʼe feʼohoʼaki ai. Tahi ʼaē meʼa, ʼe ina tuku he faʼifaʼitaki lelei kia tatou ʼi te fai faka mafola pea mo te teuteuʼi ʼo te ʼu fono. ʼE lava feafeaʼi tana fakahoko te ʼu maʼua fuli ʼaia?

ʼE fakamahino fēnei e Ileana: “Ko te ʼu fono pea mo te gāue fai faka mafola ʼe tokoni mai kia ʼau ke ʼau fakahoko lelei toku tahi ʼu maʼua. Ohage la, ʼi taku ʼosi fai faka mafola, ʼe lahi te ʼu meʼa ʼe ʼau manatu kiai mokā ʼe ʼau lolotoga fai taku ʼu gāue ʼi fale. ʼE ʼau tautau hiva mokā ʼe ʼau fai te ʼu gāue ʼaia. Tahi ʼaē meʼa, mo kapau neʼe mole ʼau kau ʼi te fono pe neʼe mole lahi taku fai faka mafola, pea ʼe faigataʼa taku fai ʼo te ʼu gāue ʼo toku loto fale.”

Ko te faʼahi ʼaia ʼe kehekehe ʼaupito mo te faka maʼuhigaʼi ʼo te ʼu fakafiafia!

ʼE Leleiʼia e Sehova Te Matalelei Fakalaumālie

ʼE tou nonofo ʼi te malamanei ʼe ina faka maʼuhigaʼi te agaaga ʼo te sino. ʼE lahi te paʼaga ʼaē ʼe fakaʼaogaʼi e te hahaʼi moʼo totogi te ʼu faitoʼo ke leleiʼi tonatou sino pea ke nātou nonofo tūpulaga. ʼE kau kiai te fakapipiki ʼo he tahi ʼu fuluʼi ʼulu, te fetogi ʼo te lanu ʼo te lauʼulu, te fakalahi ʼo te fatafata ʼo nātou fafine pea mo te ʼu tafa ʼaē ʼe fai moʼo fetogi te ʼu agaaga ʼo te sino. Ko te lauʼi miliona hahaʼi ʼe nātou ʼolo ki te ʼu fale faigaoʼi ʼaē ʼe ʼaoga moʼo fakatō ʼo te sino peʼe nātou fai te aérobic, peʼe nātou totogi te ʼu foʼi fime viteo ke nātou faigaoʼi pea mo nātou totogi te ʼu tohi ʼaē ʼe fakamahino ai peʼe lava feafeaʼi hanatou sino kovi. ʼE loto e te malamanei ke tou tui ko te kalavi ʼo te fiafia ʼe ko te matalelei fakasino, pea ʼe ina ʼui ʼe maʼuhiga tāfito tatatou “agaaga” ʼaē ʼe hā ki tuʼa.

ʼI Amelika neʼe fai e te kaupepa Newsweek te ʼu fehuʼi ki te hahaʼi, pea neʼe tali e te toko 90 ʼi te teau ʼi te kau tūpulaga papālagi, ʼe “mole nātou leleiʼia tonatou sino.” ʼE feala ke fakatupu kovi ki totatou faʼahiga manatu fakalaumālie te tokaga fau ki te matalelei fakasino. Ko Dora, ko te finemui Fakamoʼoni ʼa Sehova, neʼe ufiufi ʼi tona sino he neʼe sino fau. Neʼe ina ʼui fēnei: “ ʼI taku ʼalu ki te ʼu fale koloā neʼe ko he meʼa faigataʼa taku maʼu he ʼu kofu ʼe lelei kia ʼau. Neʼe hage neʼe fai fuli pe te ʼu mutuʼi meʼa ki te kau tūpulaga ʼaē ʼe sino kovi. Kae ko te meʼa ʼaenī ʼaē neʼe fakatupu lotomamahi kia ʼau, he neʼe fatufatuʼi e te hahaʼi toku sino fau, pea neʼe ʼau lotomamahi ai tāfito mokā fai te ʼu fatufatu ʼaia e toku ʼu tēhina pea mo tuagaʼane fakalaumālie.

“Pea neʼe fakaʼāsili leva taku tokaga ki te agaaga ʼo toku sino, pea neʼe tuʼulaga lua te ʼu meʼa fakalaumālie ʼi toku maʼuli. Neʼe kua hage neʼe fakalogo pe toku fiafia ki te agaaga ʼo toku sino. ʼAki te ʼu taʼu, neʼe ʼau liliu ko he fafine pea mo he Kilisitiano ʼe aga fakapotopoto, pea kua fetogi ai taku manatu. Logope la ʼe ʼau tokaga ki te agaaga ʼo toku sino, kua mahino kia ʼau ko te matalelei fakalaumālie ʼaē ʼe maʼuhiga tāfito, pea ko te meʼa ʼaia ʼaē ʼe ina foaki mai te fīmālie lahi. ʼI taku mahino ki te meʼa ʼaia, neʼe feala ai ke ʼau tuku te Puleʼaga ki tona tuʼulaga totonu.”

Ko Sala neʼe ko he fafine agatonu ʼo te temi muʼa, pea neʼe ina maʼu te manatu fakapotopoto ʼaia. Logope la ʼe talanoa te Tohi-Tapu ki tona matalelei fakasino ʼi tona taʼu 60, kae ʼe ina fakatokagaʼi tāfito mai tona ʼu kalitate lelei​—te ʼuhiga fafine ʼaē ʼe ū ʼi te loto. (Senesi 12:11; 1 Petelo 3:​4-6) Neʼe agamālū pea mo agalelei, pea neʼe fakalogo ki tona ʼohoana. Neʼe mole tokaga fau ki te ʼu meʼa ʼaē neʼe feala ke lau e ʼihi ʼo ʼuhiga mo ia. Logope la neʼe haʼu mai te famili neʼe maʼu koloā, kae neʼe lotolelei ke nofo falelā lolotoga taʼu e 60 tupu. ʼAki he agavaivai neʼe lagolago ki tona ʼohoana ʼo mole manatu pe kia ia totonu; neʼe ko he fafine tui. Ko te ʼu meʼa la ʼaia ʼaē ʼe tupu ʼaki ai te ʼui ʼaē neʼe ko he fafine matalelei ʼaupito.​—Tāʼaga Lea 31:30; Hepeleo 11:11.

ʼI totatou ʼuhiga Kilisitiano, ʼe tou faiga ke lelei age totatou matalelei fakalaumālie, ko he matalelei ʼe tuputupu anai pea mo fualoa anai, mo kapau ʼe tou tokakaga tuʼumaʼu kiai. (Kolose 1:​9, 10) ʼE feala ke tou tokakaga ki totatou agaaga fakalaumālie ʼi te ʼu faʼahi tāfito e lua.

ʼE tou matalelei tāfito anai kia mata ʼo Sehova mo kapau ʼe tou kau ki te minisitelio ʼaē ʼe feala ke hāofaki ai te hahaʼi. (Isaia 52:7; 2 Kolonito 3:⁠18–​4:⁠2) Tahi ʼaē meʼa, ʼe tuputupu totatou matalelei ʼi tatatou maʼuliʼi te ʼu kalitate faka Kilisitiano. ʼE lahi te ʼu lakaga ʼe feala ke tou fakatuputupu ai totatou matalelei fakalaumālie: “Koutou feʼofaʼaki pea koutou fakamuʼamuʼa te fefakaʼapaʼapaʼaki. . . . Koutou loto māfana. . . . Koutou maʼuliʼi te aga talitali kāiga. . . . Koutou fiafia mo nātou ʼe fakafiafia; koutou tagi mo nātou ʼe fetāgihi. . . . ʼAua naʼa koutou liufaki ki he tahi te kovi ʼuhi ko te kovi. . . . Koutou nofo tokalelei mo te hahaʼi fuape.” (Loma 12:​10-​18) Kapau ʼe tou taupau maʼu te ʼu aga ʼaia, ʼe leleiʼia anai tatou e te ʼAtua pea mo te hahaʼi, pea ʼe fakasiʼisiʼi anai te matakovi ʼo te ʼu agamāhani ʼaē neʼe tou maʼu ʼuhi ko te agahala.​—Kalate 5:​22, 23; 2 Petelo 1:​5-8.

ʼE Feala Ke Tou Tauʼi Te Manatu ʼo Te Mālama!

ʼE feala ke fakavaivai totatou agatonu ʼuhi ko te ʼu manatu fakakākā ʼo te mālama. ʼE feala ke mole tou fiafia ʼi te ʼu meʼa ʼaē ʼe tou maʼu, pea ke tou fia fakamuʼamuʼa te ʼu meʼa ʼaē ʼe tou loto kiai, kae tou tuku keheʼi te ʼu meʼa ʼo te ʼAtua. Pea ʼe lagi feala ke ina taki tatou ke tou maʼu te manatu ʼa te tagata, kae mole ko te manatu ʼa te ʼAtua, ʼo tou faka maʼuhigaʼi te ʼu fakafiafia pea mo te matalelei fakasino.​—Vakaʼi ia Mateo 16:21-​23.

Kua fakatotonu e Satana ke ina maumauʼi totatou holi ki te ʼu meʼa fakalaumālie, pea ko te manatu ʼo te mālama ʼe ko he mahafu ʼe ina fakaʼaogaʼi tuʼumaʼu. Koutou manatuʼi ʼe feala ke fetogi e te Tevolo tana ʼu faʼahiga kākā, ʼo fakaliliu ia ia ohage ko he laione gugulu peʼe ko he gata ʼe fakaʼeteʼete. (Senesi 3:1; 1 Petelo 5:8) ʼI ʼihi temi ʼe mālo te malamanei ʼi tana tauʼi te Kilisitiano ʼaki te ʼu fakataga, kae ʼi te agamāhani ʼe fakaoloolo māmālie ia ia. Neʼe tuʼania tāfito ia Paulo ki te tuʼutāmaki ʼaia: “ ʼE ʼau mataku, naʼa hage pe ko te fakahalaʼi ʼo Eva e te gata ʼaki tana kākā, ʼe higa takotou fakakaukau ʼo mamaʼo mai te aga faigafua ʼaē ʼo ʼuhiga mo Kilisito.”​—2 Kolonito 11:⁠3.

Moʼo puipui ʼo tatou mai te ʼu kākā ʼo te gata, ʼe ʼaoga ke tou ʼiloʼi te ʼu manatu ʼaē ʼe “haʼu mai te mālama,” pea ʼe tonu ke tou fakafisi mālohi kiai. (1 Soane 2:​16) ʼE mole tonu ke tou faihala ʼo tou manatu ʼe mole fakatupu kovi kia tatou te manatu ʼa te mālama. Ko te ʼaele kona ʼo te mālama ʼa Satana kua lahi tana fakatupu tuʼutāmaki.​—Efesi 2:⁠2.

Kapau kua tou ʼiloʼi pe koteā te manatu ʼo te mālama, pea ʼe feala ke tou tauʼi, ʼo tou fakafonu totatou ʼatamai pea mo totatou loto ʼaki te ʼu akonaki maʼa ʼa Sehova. Ohage ko te hau ko Tavite, ʼe tonu ke tou ʼui fēnei: “Fakahā mai kia te ʼau tou ʼu ala totonu, Ê Sehova; akoʼi mai kia te ʼau tou ʼu haʼeleʼaga ʼo koe totonu. Fakahaʼele ʼau ʼi tau moʼoni pea ke ke akoʼi ʼau, he ko koe ʼe ko toku ʼAtua ʼo te fakamaʼuli.”​—Pesalemo 25:4, 5.

[Nota ʼi te lalo pasina]

[Paki ʼo te pasina 26]

Ko te kumi tāfito ʼo te faʼahiga maʼuli ʼaē ʼe fakatafito ki te ʼu fakafimālie fakasino, ʼe feala ke ina fakamaliu tatou mai te ʼu fakatuʼutuʼu fakalaumālie