ʼE Maʼuli Te Folafola ʼa Sehova
Ko He ʼu Puani ʼAoga ʼo Te Tohi ʼa Soane
KO SOANE, “te tisipulo ʼaē neʼe ʼofa ai ia Sesu,” ʼe ko ia ʼaē neʼe ina tohi fakamuli ia te fakamatala ʼo te maʼuli pea mo te minisitelio ʼo Kilisito. (Soa. 21:20) Neʼe tohi ia te Evaselio ʼo Soane ʼi te teitei taʼu 98 ʼo totatou temi, pea neʼe ina tohi te ʼu faʼahi ʼe mole tuʼu ia ʼi te tahi atu ʼu Evaselio e tolu.
Neʼe ʼi ai te fakatuʼutuʼu ʼa te ʼapositolo ko Soane ʼi tana tohi ʼo tana Evaselio. ʼO ʼuhiga mo te ʼu meʼa ʼaē neʼe ina fakamatala, ʼe ina ʼui fēnei: “Neʼe tohi te ʼu meʼa ʼaenī, ke kotou tui ai ko Sesu ʼe ko Kilisito, te ʼAlo ʼo te ʼAtua, pea ʼuhi heʼe kotou tui, ke kotou maʼu te maʼuli ʼaki tona huafa.” (Soa. 20:31) Koia ko te logo ʼaia ʼe maʼuhiga ʼaupitō kiā tātou.—Hep. 4:12.
“KOʼENĪ TE ʼAKENO ʼA TE ʼATUA”
ʼI tana sio ʼaē kiā Sesu, neʼe tala fēnei e Soane Patita, ʼaki he loto falala: “Koʼenī te ʼAkeno ʼa te ʼAtua ʼaē ʼe ina toʼo te agahala ʼo te mālamanei!” (Soa. 1:29) ʼI te fakalaka ʼa Sesu ʼi Samalia, mo Kalilea, mo Suta pea mo te fenua ʼi te potu ʼesitē ʼo Solotane, ʼo fai fakamafola, mo faiakonaki, pea mo fakahoko he ʼu gāue fakamanamana, neʼe ‘tokolahi te ʼu hahaʼi neʼe natou ʼomai kiā te ia pea mo natou tui kiā te ia.’—Soa. 10:41, 42.
Ko te milakulo fakaofoofo ʼaupitō ʼaē neʼe fakahoko e Sesu neʼe ko te fakatuʼuake ʼo Lasalo. Tokolahi neʼe natou tui kiā Sesu ʼi tanatou sisio ʼaē ki te toe fakamaʼuli age ʼo te tagata ʼaē neʼe kua mate kua hili kiai ʼaho e fā. Kae ko te ʼu pelepitelō pule pea mo te kau Faliseo neʼe natou fonofono ke natou matehi ia Sesu. Koia neʼe mavae mai ai leva Sesu ʼo ʼalu ki “te potu fenua ʼe ovi ki te toafa, ki te kolo ʼe higoa ko Efalaime.”—Soa. 11:53, 54.
Te ʼu Tali Ki Te ʼu Fehuʼi Fakatohi-tapu:
1:35, 40—Ko ai mo Atelea, te tisipulo ʼaē neʼe tutuʼu mo Soane Patita? Ko ia ʼaē ʼe fai fakamatala ʼe ina fakahigoaʼi ia Soane Patita ko “Soane” pea ʼe mole ina fakahā ʼi he lakaga ia tona higoa ʼi tana Evaselio. Koia ko te tisipulo ʼaē ʼe mole fakahā ia tona higoa, ʼe mahino ia neʼe ko Soane, ʼaē neʼe ina tohi ia te Evaselio.
2:20—Ko te fale lotu fea ʼaē “neʼe laga iā taʼu e fāgofulu-mā-ono”? Neʼe talanoa te kau Sutea ki te toe laga ʼo te fale lotu ʼa Solopapele e te Hau ko Helote ʼo Suta. ʼO mulimuli ki te fakamatala ʼa te tagata hisitolia ko Josèphe, neʼe kamata te gāue ʼaia ʼi te 18 taʼu ʼo te hau ʼo Helote, peʼe ʼi te taʼu 18 peʼe ʼi te taʼu 17 ʼi muʼa ʼo totatou temi. Ko te fale lotu pea mo te sagatualio pea mo te tahi age ʼu faʼahi tāfito neʼe laga iā taʼu e valu. Kae neʼe hoko atu te ʼu gāue ʼo te fale lotu ʼo fakalaka atu ʼi te Pāsikate ʼo te taʼu 30 ʼo totatou temi, ʼi te temi ʼaē neʼe ʼui ai e te kau Sutea neʼe laga te fale ʼaia iā taʼu e 46.
5:14—Ko te mahaki ʼe ko te fua koa ʼaia ʼo he agahala neʼe fai? ʼE mole fakaʼuhiga leva ia te mahaki fuli ki he agahala neʼe kita fai. Ko te tagata ʼaē neʼe fakamālōlō e Sesu neʼe mahaki ia talu mai taʼu e 38 ʼuhi ko tona ʼuhiga heʼe haohaoa. (Soa. 5:1-9) Neʼe fia fakahā e Sesu ʼi te temi ʼaē neʼe manavaʼofa ai ki te tagata ʼaia, neʼe tonu ke mulimuli ia ki te ala ʼo te fakamaʼuli pea kapau leva ʼe ina fai he agahala ʼi tona loto faʼitaliha, pea ʼe kovi age anai tona ia maʼuli ʼi te mahaki ʼaē neʼe ina maʼu. Neʼe feala ki te tagata ke ina fai he agahala neʼe mole feala hona fakamolemole, pea kā mate anai pea ʼe mole toe fakatuʼuake anai ia.—Mat. 12:31, 32; Luka 12:10; Hep. 10:26, 27.
5:24, 25—Ko ai ia nātou ʼaē ʼe natou ‘fakalaka mai te mate ki te maʼuli’? ʼE talanoa Sesu kiā nātou ʼaē, ʼi muʼa atu, neʼe mamate ʼi te faʼahi fakalaumālie kae ʼi tanatou logo ʼaē ki tana ʼu palalau, neʼe natou tui kiā te ia pea neʼe mole kei hoko atu tanatou māʼuʼuli ʼaē ʼi te agahala. Neʼe natou ‘fakalaka mai te mate ki te maʼuli’ heʼe mole kei maʼua ke tauteaʼi nātou, pea kua natou maʼu ia te ʼamanaki ki he maʼuli heʼegata ʼuhi ko tanatou tui ʼaē ki te ʼAtua.—1 Pet. 4:3-6.
5:26; 6:53—Koteā te fakaʼuhiga ʼo te ʼui ʼaē ʼe tou maʼu ‘te maʼuli iā kita totonu’? ʼO ʼuhiga mo Sesu Kilisito, ko tona fakaʼuhiga ʼe ina maʼu mai te ʼAtua te ʼu fealagia tāfito e lua: te fealagia ʼaē ke ina fakafelōgoi lelei te hahaʼi mo Sehova, pea mo te mālohi ke ina foaki ia te maʼuli ʼaki te fakatuʼuake ʼo te kau mate. ʼO ʼuhiga mo te ʼu tisipulo ʼa Sesu, ko te fakaʼuhiga ʼo ‘tanatou maʼu ia te maʼuli iā nātou totonu’ ko tanatou kua maʼu kātoa te maʼuli. ʼE maʼu e te kau Kilisitiano fakanofo ia te maʼuli ʼaia ʼi tonatou kua fakatuʼuake ki te maʼuli ʼi selō. Ko te kau agatonu ʼaē ʼe natou maʼu ia te ʼamanaki ke natou māʼuʼuli ʼi te kele, ʼe hoki natou maʼu kātoa anai ia te maʼuli ʼi tanatou kua ʼosi fakalaka ʼi te ʼahiʼahi fakaʼosi ʼaē kā hoko anai ʼi te ʼosi pē ʼo te ʼAfio ʼa Kilisito Iā Taʼu e Afe.—1 Ko. 15:52, 53; Fakh. 20:5, 7-10.
6:64—Neʼe ʼiloʼi koa e Sesu ʼi te temi ʼaē neʼe ina filifili ai ia Sutasi Isikaliote, ʼe lavakiʼi anai ia ia e Sutasi? ʼI te temi ʼaia neʼe lagi heʼeki ina ʼiloʼi. Kae ʼi te tahi lakaga ʼi te taʼu 32 ʼo totatou temi, neʼe ʼui fēnei e Sesu ki tana kau ʼapositolo: “Ko te tokotahi ia koutou ʼe ko te tagata fasituʼu.” ʼI te temi ʼaia, neʼe lagi kua fakatokagaʼi leva e Sesu ia te “kamataʼaga” ʼo te agakovi ʼaē ʼa Sutasi Isikaliote.—Soa. 6:66-71.
Te ʼu Puani ʼe Tou Lava Tāʼofi:
2:4. Neʼe fakahā age e Sesu kiā Malia, ʼi tona ʼuhiga ʼAlo ʼo te ʼAtua kua papitema pea mo fakanofo, neʼe tonu ke fakalogo ki te takitaki ʼo tana Tamai ʼaē ʼe ʼi selō. Logolā neʼe ko te hoki kamata atu pē ʼaē e Sesu ʼo tana minisitelio, kae neʼe kua ina ʼiloʼi lelei te hola, peʼe ko te temi moʼo fakahoko ia tana gāue, ʼo kau ai mo tana mate fakasākilifisio. Māʼiapē lā mo he tahi ʼo tona fāmili totonu, ohagē ko Malia, neʼe mole feala ke ina tāʼofi tana fakahoko ia te finegalo ʼo te ʼAtua. ʼE tonu mo tātou ke tou fakatotonu fēia ke tou tauhi kiā Sehova ʼAtua.
3:1-9. Ko te faʼifaʼitaki ʼa Nikotemo, te pule ʼo te kau Sutea, ʼe ina akoʼi mai faʼahi e lua. ʼUluaki, neʼe fakahā e Nikotemo ia te agavaivai, te fakasiosio loloto, pea mo te tokaga ki tona ʼaluʼaga fakalaumālie, ʼo ina ʼiloʼi ko te tagata tufuga ʼakau agavaivai ʼaē ko Sesu neʼe ko te tagata faiako neʼe fekauʼi mai e te ʼAtua. ʼE ʼaoga ki te kau Kilisitiano moʼoni iā ʼaho nei ke natou agavaivai. Lua, neʼe mole liliu ia Nikotemo ko he tisipulo ʼa Sesu ʼi te temi ʼaē neʼe kei maʼuli ai Sesu ʼi te kele. Neʼe lagi mataku ki te tagata, peʼe neʼe maʼuhiga age kiā ia tona tuʼulaga ʼi te Sanetualio, peʼe neʼe manako ia ki tona ʼu koloa. ʼE tou tāʼofi mai tona maʼuli ia he ako maʼuhiga: ʼE mole tonu ke tou tuku te ʼu faʼahi ʼaia ke natou tāʼofi tātou kae ke tou ‘toʼo totatou pou fakamamahi pea ke tou muli tuʼumaʼu iā Sesu.’—Luka 9:23.
4:23, 24. Ke tali e te ʼAtua tatatou tauhi, ʼe tonu ke ʼalutahi mo te moʼoni ʼaē ʼe tuʼu ʼi te Tohi-Tapu pea ʼe tonu ke takitaki e te laumālie māʼoniʼoni.
6:27. Tou gāue ki “te meʼa kai ʼaē ʼe tologa ki te maʼuli heʼegata,” ʼo tou faiga ke tou maʼu ia te ʼu meʼa ʼaē ʼe ʼaoga kiā tātou ʼi te faʼahi fakalaumālie. ʼE tou fiafia mokā ʼe tou fai ia te faʼahi ʼaia.—Mat. 5:3.
6:44. ʼE tokaga Sehova kiā tātou takitokotahi. ʼE ina taki tātou ki tona ʼAlo, ʼaki tana fakafealagia ʼaē kiā tātou takitokotahi ke tou logo ki te gāue fai fakamafola pea mo tokoni mai kiā tātou ʼaki ia Tona laumālie māʼoniʼoni, ke tou mahino pea mo maʼuliʼi ia te ʼu moʼoni ʼi te Tohi-Tapu.
11:33-36. Kā tou fakahā te ʼu meʼa ʼaē ʼi totatou loto ʼe mole ko he fakaʼiloga ia ʼo he vaivaiʼaga.
‘TOU HAGA MULIMULI IĀ TE IA’
ʼI te fakaovi mai ʼo te Pāsikate ʼo te taʼu 33 ʼo totatou temi, neʼe toe liliu Sesu ki Petania. ʼI te ʼaho 9 ʼo Nisani, neʼe hū ia ki Selusalemi ʼe heka ʼi te ʼāsino. ʼI te ʼaho 10 ʼo Nisani, neʼe toe ʼalu ki te fale lotu. Moʼo tali ki tana faikole ʼaē ke fakakolōliaʼi ia te huafa ʼo tana Tamai, neʼe ʼui fēnei e te leʼo mai lagi: “Neʼe kua au fakakolōliaʼi, pea ʼe au toe fakakolōliaʼi anai.”—Soa. 12:28.
Lolotoga ia te taumafa ʼo te Pāsikate, neʼe foaki e Sesu ki tana ʼu tisipulo he tokoni maʼuhiga ʼi muʼa ʼo tana mavae iā nātou pea neʼe faikole maʼa nātou. ʼI tona ʼosi puke, mo gaohi koviʼi pea mo tutuki ki te pou, neʼe fakatuʼuake Sesu.
Te ʼu Tali Ki Te ʼu Fehuʼi Fakatohi-tapu:
14:2—ʼE feafeaʼi kiā Sesu hana “teuteuʼi he nofoʼaga” ʼi selō maʼa tana kau tisipulo agatonu? Neʼe fai e Sesu ia te teuteu ʼaia ʼaki tana fakamoʼoni ia te fuakava foʼou ʼi tana tuʼu iā muʼa ʼo te ʼAtua ʼi selō pea mo momoli age kiā te Ia ia te maʼuhiga ʼo tona taʼataʼa. ʼE toe kau ki te teuteu ʼaia te kua maʼu ʼaē e Kilisito ia te pule hau, ʼaē neʼe hili pē kiai pea kamata ai ia te fakatuʼuake ʼi selō ʼo te ʼu tisipulo fakanofo.—1 Tes. 4:14-17; Hep. 9:12, 24-28; 1 Pet. 1:19; Fakh. 11:15.
19:11—Neʼe ko Sutasi Isikaliote koa ʼaē neʼe manatu ki ai Sesu, ʼi tana palalau ʼaē kiā Pilato ʼo ʼuhiga mo te tagata ʼaē neʼe ina lavakiʼi ia Ia? Neʼe mole ko Sutasi ʼaē neʼe manatu ki ai Sesu peʼe ko he tahi age, kae ʼe ʼasi mai neʼe manatu ia kiā nātou fuli ʼaē neʼe natou kau ki te agahala ʼaē ʼo tona matehi. Neʼe kau kiai ia Sutasi, mo “te kau pelepitelō pule pea mo te Sanetualio kātoa,” pea mo “te hahaʼi” ʼaē neʼe fakalotoʼi ke natou kole ke tuku age ia Palapasi.—Mat. 26:59-65; 27:1, 2, 20-22.
20:17—He koʼē neʼe kole e Sesu kiā Malia Maketalena ke tuku tana tāpiki age kiā te ia? ʼE hā mai neʼe tāpiki ia Malia kiā Sesu heʼe ʼi tana manatu ʼe ʼamanaki hake ia ki selō pea ʼe mole toe sio anai kiā te ia. Koia moʼo fakafīmālie ia te loto ʼo Malia he neʼe mole heʼeki tonu ke mavae, neʼe ʼui age e Sesu ke tuku tana tāpiki kiā te ia kae ke ʼalu ʼo fakahā ki tana ʼu tisipulo ia te logo ʼo tona fakatuʼuake.
Te ʼu Puani ʼe Tou Lava Tāʼofi:
12:36. Ke tou liliu ko “te ʼu foha ʼo te mālama,” peʼe ko he ʼu hahaʼi ʼave ʼo te mālama, ʼe tonu ke tou maʼu ia te ʼatamai mālama totonu ʼo te Folafola ʼa te ʼAtua, ia te Tohi-Tapu. Pea ʼe tonu ke tou fakaʼaogaʼi ia te ʼatamai mālama ʼaia moʼo fakamavae te hahaʼi mai te fakapōʼuli fakalaumālie ki te mālama ʼo te ʼAtua.
14:6. ʼE feala ke tali tātou e te ʼAtua ʼaki pē ia Sesu Kilisito. ʼE gata pē ki tatatou tui ʼaē kiā Sesu pea mo mulimuli ki tana faʼifaʼitaki, ʼaē ʼe feala ai ke tou fakaovi kiā Sehova.—1 Pet. 2:21.
14:15, 21, 23, 24; 15:10. Ko te fakalogo ki te ʼAtua ʼe tokoni mai anai ke tou nonofo ʼi te ʼofa ʼo te ʼAtua pea mo te ʼofa ʼo tona ʼAlo.—1 Soa. 5:3.
14:26; 16:13. Ko te laumālie māʼoniʼoni ʼo Sehova ʼe fakaʼaogaʼi ohagē ko he tahi ʼe faiakonaki pea mo ina fakamanatuʼi mai te ʼu meʼa ʼaē neʼe tou ako. ʼE toe fakaʼaogaʼi moʼo fakahā he ʼu manatu. Koia, ʼe feala ke tokoni mai te laumālie ke tou tuputupu ʼi te ʼatamai mālama, mo te poto, mo te fakasiosio loloto, mo te fakafuafua ʼo he ʼu ʼaluʼaga, pea mo te fakaʼaogaʼi ʼo totatou fakakaukau. ʼE tonu ai ke tou kātaki ʼi te faikole, ʼo tou kole tāfito ia te laumālie ʼaia.—Luka 11:5-13.
21:15, 19. Neʼe fehuʼi age kiā Petelo peʼe ʼofa iā Sesu ʼo lahi ake “iā nātou ʼaenī,” ia te ʼu ika ʼaē neʼe ʼi ʼonatou muʼa. Neʼe fakahā lelei e Sesu ia te ʼaoga ʼaē ke filifili e Petelo ke mulimuli iā te ia ʼi te temi fuli pē kae ke ina tuku tana gāue gelu. ʼI tatatou kua ʼosi vakaʼi ia te ʼu fakamatala ʼo te ʼu Evaselio, ʼofa pē ke tou fakatotonu mālohi ke lahi age ia totatou ʼofa ʼaē iā Sesu ʼi he tahi age ʼu meʼa ʼe feala ke fakaleluʼi ai tātou. ʼEī, tou haga mulimuli iā te ia ʼaki he loto kātoa.
[Paki ʼo te pasina 31]
Koteā te ako ʼe tou tāʼofi mai te faʼifaʼitaki ʼa Nikotemo?