ʼE Lava Feafeaʼi Ke Lelei Age Te ʼUhiga ʼo Tokotou Maʼuli?
ʼE ʼUI e te tāʼaga lea ʼāfea: “ ʼAua naʼa ke kinakina ke ke maʼu koloā. Situʼa ki tou ʼatamai totonu. Neʼe ke tuku koa ʼou mata ke ina tokagaʼi te ʼu koloā, kae ʼe mole hona ʼuhiga? Heʼe moʼoni ʼe ina fai tona ʼu kapakau ohage ko te ʼu kapakau ʼo te akuila pea ʼe lele ia ki te lagi.” (Tāʼaga Lea 23:4, 5) Ko tona faka ʼuhiga, ʼe mole ko he agapoto hakita gāue kinakina ke kita maʼu koloā, koteʼuhi ʼe puli vave te falā ohage ko te lele vave ʼo te akuila.
Ohage ko tona fakahā mai e te Tohi-Tapu, ʼe lava puli vave te falā. ʼE feala ke puli ʼi te po pe e tahi ʼuhi ko te tuʼutāmaki faka natula, pe ko te fihifihia faka ekonomika, pe ko te tahi ʼu faigataʼaʼia ʼaē ʼe hoko fakafokifā. Tahi ʼaē meʼa, ʼi te agamāhani ʼe lava hoko he ʼu meʼa fakaloto mamahi māʼia ki te hahaʼi ʼaē ʼe maʼu koloā. Koʼeni te meʼa ʼaē neʼe hoko kia John, ʼaē ko tana gāue neʼe ko te fakatuʼutuʼu te ʼu fakafiafia ʼo te hahaʼi fai politike, mo te hahaʼi faigaoʼi pea mo te ʼu famili faka hau.
ʼE ʼui fēnei e John: “Neʼe maʼuhiga ʼaupito kia ʼau taku gāue. Neʼe ʼau maʼu koloā, neʼe ʼau nofo ʼi te ʼu otele totogi kovi ʼaupito, pea ʼi ʼihi temi neʼe ʼau ʼalu vakalele ki taku gāue. ʼUluaki neʼe ʼau leleiʼia te taʼi maʼuli ʼaia, kae ʼaki te temi neʼe ʼau kamata piko ai. Ko te hahaʼi ʼaē neʼe ʼau fakatuʼutuʼu ki ai te ʼu fakafiafia, neʼe mole nātou tokagaʼi te ʼu meʼa ʼaē ʼe maʼuhiga moʼoni. Neʼe mole he ʼuhiga moʼoni ʼo toku maʼuli.”
Ei, neʼe mahino kia John, ʼe mole kita fiafia mokā mole kita tokagaʼi te ʼu meʼa fakalaumālie. ʼI tana Akonaki ʼiloa ʼi te Moʼuga, neʼe fakamahino e Sesu Kilisito pe koteā ʼaē ʼe tonu ke kita fai ke kita fiafia ʼo talu ai. Neʼe ina ʼui fēnei: “Manuʼia ia nātou ʼaē ʼe nātou ʼiloʼi tonatou masiva fakalaumālie, heʼe ʼa nātou te puleʼaga ʼo selo.” (Mateo 5:3, MN ) Koia ʼe mahino ia, ʼe ko he aga fakapotopoto ke kita fakamuʼamuʼa te ʼu meʼa fakalaumālie ʼi tokita maʼuli. Kae ʼe toe ʼi ai te tahi ʼu meʼa ʼe feala ke tokoni kia kita ke toe lahi age tokita fiafia.
ʼE Maʼuhiga Moʼoni Tokotou Famili Pea Mo Tokotou ʼu Kaumeʼa
ʼE koutou fiafia anai koa mo kapau ʼe mole koutou felogoi mo tokotou famili pea ʼe mole ʼi ai hokotou ʼu kaumeʼa? Kailoa. Neʼe faʼu tatou e totatou Tupuʼaga, ʼaki te ʼaoga ʼaē ke tou ʼofa pea ke ʼofainaʼi tatou. ʼE ko he tupuʼaga ʼaia ʼo te fakahā mai e Sesu ʼe maʼuhiga ke tou ‘ ʼofa ki totatou kāiga.’ (Mateo 22:39) Ko te famili ʼe ko he meʼa ʼofa mai te ʼAtua, pea ʼe ko te potu lelei ʼaia ke kita ako ai te fai ʼo te ʼofa moʼoni.—Efeso 3:14, 15.
ʼE lava tokoni feafeaʼi mai totatou famili ke lelei age te ʼuhiga ʼo totatou maʼuli? ʼE moʼoni, ʼe feala ke fakatatau te famili logo tahi ki he ʼōloto matalelei ʼe feala ke kita ʼalu kiai moʼo galoʼi te ʼu fihifihia ʼo te maʼuli. ʼO toe feiā pe, ʼe feala ke tou loto fīmālie ʼi te famili heʼe mole tou nofo tokotahi pea ʼe tou maʼu ai he ʼu kaumeʼa pea mo he loto māfana. ʼE mahino papau ia, ʼe mole feiā te ʼu famili fuli. Kae ʼi tatatou fakamālohiʼi tatatou ʼu felogoi faka famili, ʼe tuputupu ai tatatou feʼofani pea ʼe toe lelei ai te ʼuhiga ʼo totatou maʼuli. Ohage la, ʼe ʼi ai anai he fua ʼo te temi ʼaē ʼe tou fakaʼaogaʼi ki totatou ʼohoana, pea mo tatatou ʼu faiga ʼaē ke tou ʼofa pea mo fakaʼapaʼapa ki ai.—Efeso 5:33.
Kapau ʼe tou maʼu fānau, pea ʼe tonu ke tou faiga ke tou foaki age te maʼuli faka famili ʼaē ʼe feala ke nātou tuputupu lelei ai. ʼE feala ke faigataʼa ke tou maʼu hotatou temi ke tou fakaʼaogaʼi ki tatatou ʼu fānau, ke tou fai palalau mo nātou pea mo tou akoʼi age te ʼu meʼa fakalaumālie. Kae ʼe tou fiafia anai mo kapau ʼe tou fakaʼaogaʼi hotatou temi pea mo tou faiga ke tou fai te ʼu meʼa ʼaia. Ko te ʼu mātuʼa ʼaē ʼe nātou sio ki te fua ʼo tanatou ʼu faiga, ʼe nātou faka ʼuhiga tanatou fānau ʼe ko he tapuakina pea mo he tofiʼa neʼe tuku age e te ʼAtua pea ʼe tonu ke nātou taupau lelei.—Pesalemo 127:3.
Tahi ʼaē meʼa, ʼe fīmālie anai totatou maʼuli pea mo lelei age anai tona ʼuhiga mo kapau ʼe tou maʼu he ʼu kaumeʼa lelei. (Tāʼaga Lea 27:9) ʼE tou lava maʼu hotatou ʼu kaumeʼa e tokolahi mo kapau ʼe tou agalelei. (1 Petelo 3:8) Ko te ʼu kaumeʼa lelei ʼe nātou lagaʼi ake tatou, mokā tou tūkia. (Tagata Tānaki 4:9, 10) Pea “ko he kaumeʼa moʼoni ʼe ʼofa ia ʼi te temi fuli pe, pea ʼe ko he tēhina ia ʼe tupu mokā ʼe ʼi ai he mamahi.”—Tāʼaga Lea 17:17.
Ko te kaumeʼa lelei ʼe ko he meʼa fakaloto fīmālie ʼaupito! ʼE tou leleiʼia age te tō ʼo te laʼā, pe ko he meʼa kai pea mo te musika mokā tou fakatahi mo hotatou kaumeʼa moʼo sioʼi pea mo fai te ʼu meʼa ʼaia. Kae ko te famili logo tahi pea mo te ʼu kaumeʼa lelei ʼe mole ko te ʼu meʼa pe ʼaia e lua ʼaē ʼe feala ke tou maʼuli fiafia ai. Koteā te tahi ʼu fakatuʼutuʼu ʼaē neʼe fai e te ʼAtua ke ʼi ai he ʼuhiga moʼoni ʼo totatou maʼuli?
Tou Fakaʼaogaʼi Te ʼu Meʼa Fakalaumālie
Neʼe tou ʼui ʼi te kamata, neʼe fakapipiki e Sesu Kilisito te fiafia ki te ʼiloʼi ʼaē ʼe ʼaoga kia tatou ia te ʼu meʼa fakalaumālie. Neʼe faʼu tatou ʼaki te fealagia ʼaē ke tou leleiʼia te ʼu meʼa fakalaumālie pea mo tou fai te ʼu aga ʼaē ʼe lelei. Koia ʼe talanoa te Tohi-Tapu kia “ia ae e fakalaumalie” pea mo “te ʼuhigaʼi tagata fufū ʼo te loto.”—1 Kolonito 2:15; 1 Petelo 3:3, 4, MN.
ʼE ʼui e te tikisionalio ʼa W. E. Vine An Expository Dictionary of New Testament Words, ko te loto fakatātā ʼe faka ʼuhiga ki “te gāue ʼo te ʼatamai pea mo te loto, te fakakaukau pea mo te ʼu meʼa ʼe logoʼi e te loto.” ʼE fakamahino fēnei e Vine: “Ko tona faka ʼuhiga, ko te kupu ‘loto’ ʼe fakaʼaogaʼi ʼi tona ʼuhiga fakatātā moʼo talanoa ki te ʼu matapuna fakafūfū ʼo te ʼulugaaga.” ʼE toe ʼui e te tikisionalio ʼaia, “ko te loto, ʼaē ʼe nofo loloto ʼi te tagata, ʼe nofo ai ‘te tagata fakafūfū’ . . . ʼaē ko te tagata moʼoni.”
ʼE tou lava fakafimālieʼi feafeaʼi te ʼu meʼa ʼe ʼaoga kia “ia ae e fakalaumalie” peʼe ko “te tagata fakafūfū, ʼaē ʼe faka ʼuhiga ki “te ʼuhigaʼi tagata fufū ʼo te loto”? ʼE feala ke tou fai te faʼahi ʼaia mo kapau ʼe tou fakamoʼoni ki te manatu ʼaē neʼe fakahā e te tagata fai pesalemo ʼaē neʼe hiva fēnei: “Ke koutou ʼiloʼi ko Sehova ʼe ʼAtua. Ko ia ʼaē neʼe ina fakatupu tatou, kae mole ko tatou totonu pe. Ko tatou ko tana hahaʼi pea ko te ʼu ōvi ʼo tana gāueʼaga.” (Pesalemo 100:3) Kapau ʼe tou tali te manatu ʼaia pea ʼe tou mahino ai ʼe ʼi ai totatou ʼu maʼua ki te ʼAtua. Kapau ʼe tou fia kau ki “tana hahaʼi pea mo te faga ōvi ʼo tana ʼu gāueʼaga,” pea ʼe tonu ke tou mulimuli ki tana Folafola, te Tohi-Tapu.
ʼE ko he meʼa kovi koa ʼaia? Kailoa, koteʼuhi mo kapau ʼe mahino kia tatou ʼe maʼuhiga tatatou aga ki te ʼAtua pea ʼe tou maʼuli fiafia anai. ʼE ina fakaloto mālohiʼi tatou ke tou liliu ko he ʼu hahaʼi ʼe lelei age—pea ʼe mahino ia, ʼe ko he fakatuʼutuʼu lelei ʼaupito ʼaia. ʼE ʼui e te Pesalemo 112:1: “Manuʼia te tagata ʼaē ʼe manavasiʼi kia Sehova, ʼaē ʼe lahi tona fiafia ʼi tana ʼu fakatotonu.” ʼE lava fīmālie age totatou maʼuli, mo kapau ʼe tou manavasiʼi ki te ʼAtua pea mo tou fakalogo fakamalotoloto ki tana ʼu fakatotonu.
He koʼe ʼe tou fiafia anai mo kapau ʼe tou fakalogo ki te ʼAtua? Koteʼuhi ʼe ʼi ai totatou leʼo ʼo loto, ʼaē ko he meʼa ʼofa neʼe foaki mai e te ʼAtua ki te malamanei katoa. Ko te leʼo ʼo loto ʼe ina vakaʼi kita pea mo fakamoʼoni peʼe valoki te ʼu meʼa ʼaē neʼe tou fai pe ko te meʼa ʼaē ʼe tou fia fai. Kua tou ʼiloʼi fuli, ʼe feala ke tou lotomamahi ʼaupito mokā vevele totatou leʼo ʼo loto. (Loma 2:15) Kae ʼe toe feala foki ke fakafimālieʼi tatou e totatou leʼo ʼo loto. Ka tou fai ʼaki he loto fia foaki he ʼu meʼa maʼa te ʼAtua pea mo te hahaʼi, pea ʼe tou fiafia pea mo loto fīmālie ai. ʼE tou sio ai, “e leleiʼage takita foaki i takita tali.” (Gaue 20:35) ʼE ʼi ai tona tupuʼaga maʼuhiga.
Neʼe faʼu tatou e totatou Tupuʼaga ke tou logoʼi te ʼu holi ʼo te hahaʼi pea mo te ʼu meʼa ʼaē ʼe nātou logoʼi ʼi tonatou loto. ʼE tou loto fiafia mokā tou tokoni ki te hahaʼi. Tahi ʼaē meʼa, ʼe fakapapau mai e te Tohi-Tapu, ka tou foaki he meʼa ki he tahi ʼe masiva, pea ʼe ko he aga lelei ia ʼe tou fai ki te ʼAtua.—Tāʼaga Lea 19:17.
ʼO hilifaki ki tokita loto fīmālie, ʼe ʼaoga moʼoni koa ke tou tokagaʼi te ʼu meʼa fakalaumālie? ʼE manatu feiā ia Raymond, te tagata faifakatau ʼo te fenua Alape. ʼE ina ʼui fēnei: “Ko te meʼa pe e tahi neʼe ʼau holi kiai, ko taku maʼu falā. Kae neʼe fetogi toku maʼuli, talu mai te temi ʼaē neʼe ʼau tali ai ʼi toku loto ʼe ʼi ai te ʼAtua, pea ʼe fakahā mai e te Tohi-Tapu tona finegalo. ʼI te temi nei, ʼe mole kei maʼuhiga kia ʼau te maʼu falā. Kua puli toku loto fehiʼa, heʼe ʼau faiga ke ʼau fakafiafia te ʼAtua. Logola neʼe mate taku tāmai ʼi te tau, kae ʼe mole ʼau fia fai he lagavaka ki te hahaʼi ʼaē neʼe nātou matehi ia ia.”
Ohage ko te meʼa ʼaē kua mahino kiai ia Raymond, mo kapau ʼe kita holi ki te ʼu meʼa ʼaē ʼe ʼaoga kia ia “ae e fakalaumalie,” pea ʼe feala ke fakafimālie ai totatou ʼu lotomamahi. Kae mo kapau ʼe mole tou lava tauʼi te ʼu fihifihia ʼaē ʼe hoko ʼi te ʼaho fuli, pea ʼe mole tou lava maʼuli fīmālie anai.
ʼE Tou Lava Maʼu “Te Tokalelei o Te Atua”
ʼI te mālama maveuveu ʼaenī, ʼe tahitahiga he ʼaho ʼe mole hoko ai he ʼu fihifihia. ʼE hoko te ʼu tuʼutāmaki, ʼo mole iku takita ʼu fakatuʼutuʼu pea ʼe fai mai e te hahaʼi te ʼu meʼa ʼe kita lotomamahi ai. ʼE lava puli totatou fiafia ʼuhi ko te ʼu faigataʼaʼia. Kae ki te hahaʼi ʼaē ʼe tauhi kia Sehova ʼAtua, ʼe fakapapauʼi age e te Tohi-Tapu ʼe nātou maʼu anai te loto fīmālie—“te tokalelei o te Atua.” ʼE tou lava maʼu feafeaʼi te tokalelei ʼaia?
Neʼe tohi fēnei e te ʼapositolo ko Paulo: “Aua naa koutou tuania i he mea, kae i te meafuape aki te faikole mo te lauga fakatahi mo te u fakafetai, koutou fakaha ki te Atua autou u kole. Pea ko te tokalelei o te Atua aia e fakalaka i te atamai fuape, e ina malui anai outou loto mo autou fakakaukau ia Kilisito Sesu.” (Filipe 4:6, 7) ʼE mole tou faiga anai ke tou tauʼi tokotahi pe totatou ʼu fihifihia, kae ʼe tonu ke tou faikole fakamalotoloto pea tou tuku totatou kavega ki te ʼAtua ʼi te ʼaho fuli. (Pesalemo 55:22) Ko tatatou tui papau ʼaē ʼe ina tali te ʼu faikole ʼaia ʼaki tona ʼAlo ko Sesu Kilisito, ʼe ina toe fakamālohiʼi anai tatatou tuputupu ʼi te faʼahi fakalaumālie pea mo tatatou mahino ki te tokoni mai ʼa te ʼAtua.—Soane 14:6, 14; 2 Tesalonika 1:3.
Kapau ʼe mālohi tatatou tui kia Sehova ʼAtua, “Ia ʼaē ʼe fagono ki te faikole,” pea ʼe tou lava tauʼi anai te ʼu fihifihia ohage ko te ʼu mahaki, mo te matutuʼa pea mo te putu. (Pesalemo 65:2) Kae ʼe toe maʼua foki ke tou fakakaukauʼi totatou ka haʼu, ke ʼi ai he ʼuhiga lelei ʼo totatou maʼuli.
Tou Fakafiafia ʼi Tatatou ʼAmanaki Ki Te Ka Haʼu
ʼE fai mai e te Tohi-Tapu he fakapapau ʼo ʼuhiga mo “he lagi foou mo he kele foou,” ko he puleʼaga faitotonu ʼi selo ʼe ina takitaki anai te malamanei fakalogo. (2 Petelo 3:13) ʼI te mālama foʼou ʼaia ʼaē ʼe fakapapau mai e te ʼAtua, ko te tau pea mo te heʼe faitotonu ʼe fetogi anai e te tokalelei pea mo te faitotonu. ʼE mole ko he meʼa ʼe tou fakaʼamu pe kiai, kae ʼe ko he meʼa ʼe tou tui papau kiai pea ʼe ina lava fakatuputupu tatatou tui ʼi te ʼaho fuli. Ei, ko te faʼahi ʼaia ʼe ko he logo lelei pea ʼe feala ke tou fakafiafia ai.—Loma 12:12; Tito 1:2.
Ko John ʼaē neʼe tou talanoa ki ai ʼi te kamata, kua fīmālie ʼi te temi nei, heʼe ʼi ai te ʼuhiga ʼo tona maʼuli. ʼE ina ʼui fēnei, “logola neʼe mole ʼau tauhi lotu ʼi he temi, kae neʼe ʼau tui tuʼumaʼu ki te ʼAtua. Kae neʼe hoki ʼau fia vakaʼi te faʼahi ʼaia ʼi taku ʼosi fai palalau mo te ʼu Fakamoʼoni ʼa Sehova e lua. Neʼe ʼau fai age te tuʼuga fehuʼi ohage la, ‘He koʼe ʼe tou maʼuʼuli ʼi te kele? ʼE tou ʼolo anai kifea?’ Neʼe lelei te ʼu tali faka Tohi-Tapu ʼaē neʼe nā fai mai, pea neʼe hoki ʼau mahino ai ki te fakatuʼutuʼu ʼo te maʼuli. Kae neʼe ko te kamata pe ʼaia. He neʼe ʼau holi mālohi ki te moʼoni, pea neʼe ʼau fetogi ai taku faʼahiga sio ki te ʼu meʼa ʼaē ʼe maʼuhiga. Tatau aipe peʼe mole kei ʼau maʼu koloā ʼi te faʼahi fakasino, kae maʼa ʼaku ʼe ʼau maʼu koloā ʼi te faʼahi fakalaumālie.”
Ohage ko John, kua lagi fualoa takotou mole tokagaʼi te ʼu meʼa fakalaumālie. Kae ʼe koutou lava fakamaʼuli te faʼahi ʼaia mo kapau ʼe koutou fakatupu ia koutou he “loto fakapotopoto.” (Pesalemo 90:12) Kapau ʼe koutou lotomālohi kiai pea mo koutou faiga mālohi kiai, pea ʼe koutou lava maʼu anai te fiafia moʼoni, mo te tokalelei pea mo koutou loto falala. (Loma 15:13) Ei, pea ʼe lelei age anai te ʼuhiga ʼo tokotou maʼuli.
[Paki ʼo te pasina 6]
ʼAki te faikole, ʼe tou lava maʼu ai “te tokalelei o te Atua”
[Paki ʼo te pasina 7]
ʼE koutou ʼiloʼi koa pe koteā ʼaē ʼe feala ke ina fakafiafia tokotou maʼuli faka famili?